Στάση Σαβωρίου Περσογενούς, 667

Transcript

1 Για παραπομπή : Νικολιά Δήμητρα,, 2003, Περίληψη : Το φθινόπωρο του 667 ο Σαβώριος, στρατηγός των Αρμενιάκων, στασίασε εναντίον του αυτοκράτορα Κώνσταντος Β. Η στάση εκδηλώθηκε στο θέμα Αρμενιάκων (βορειοανατολική Μικρά Ασία) και έληξε πιθανότατα στα τέλη του φθινοπώρου ή στις αρχές του χειμώνα του , μετά τον αιφνίδιο θάνατο του στασιαστή από ατύχημα. Έτσι αποσοβήθηκε ο κίνδυνος σφετερισμού του θρόνου χωρίς να χρειαστεί η επέμβαση των αυτοκρατορικών στρατευμάτων. Χρονολόγηση φθινόπωρο 667 Γεωγραφικός Εντοπισμός θέμα Αρμενιάκων 1. Ιστορικό πλαίσιο Το 667 ο Βυζαντινός αυτοκράτορας Κώνστας Β ( ) βρισκόταν στη Σικελία, όπου είχε μεταβεί ήδη από το 663 σε μια προσπάθεια διατήρησης των βυζαντινών κτήσεων της Δύσης που απειλούνταν από τους Λογγοβάρδους. Τον αυτοκράτορα συνόδευαν τα στρατεύματα των θεμάτων των Ανατολικών και των Θρακησίων. Τα ηνία της εξουσίας στην Κωνσταντινούπολη τα είχε αναλάβει ο γιος του, μετέπειτα αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Δ ( ). Παράλληλα, η Μικρά Ασία, η οποία δοκιμαζόταν από τις αραβικές επιδρομές ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 640, δεχόταν νέο κύμα επιθέσεων. Το τέλος της πενταετούς εμφύλιας διαμάχης μεταξύ του Μωαβία (Muʹāwīyah ibn Abī Sufyān), χαλίφη της Συρίας, και του Αλή (ʹAlī ibn Abī Tālib), χαλίφη της Μεδίνας (ο οποίος δολοφονήθηκε το 661), σήμανε την έναρξη νέων επιδρομών στα βυζαντινά εδάφη της Ανατολής. Ήδη από το 663 οι Άραβες είχαν επανακάμψει στα μικρασιατικά εδάφη, λεηλατώντας την ύπαιθρο και οδηγώντας μεγάλο μέρος του πληθυσμού στην αιχμαλωσία. Η εξέγερση του Σαβωρίου το φθινόπωρο του 667, που αποτελεί την πρωιμότερη στάση θεματικού στρατού εναντίον της κεντρικής εξουσίας, 1 εκδηλώθηκε στα όρια του θέματος Αρμενιάκων, όπου οι επαναστάσεις εναντίον του αυτοκράτορα ήταν συνηθισμένο φαινόμενο. 2 Οι ισχυρές παραδόσεις της τοπικής αρμενικής αριστοκρατίας και η εμμονή της τοπικής εκκλησίας στον μονοφυσιτισμό αποξένωναν τους Αρμενίους από την Κωνσταντινούπολη. Ο Σαβώριος, ως επικεφαλής των Αρμενιάκων, συγκέντρωνε πολιτική και στρατιωτική εξουσία, καθώς και μεγάλο αριθμό στρατιωτών υπό τις διαταγές του. Η δύναμη που απέρρεε από το υψηλό του αξίωμα, οι προσωπικές του φιλοδοξίες και η απουσία του αυτοκράτορα και μεγάλου όγκου μικρασιατικών στρατευμάτων στη Δύση εκείνη την περίοδο πρέπει να λειτούργησαν καταλυτικά στην απόφασή του να επαναστατήσει, 3 με απώτερο στόχο την κατάληψη του αυτοκρατορικού θρόνου. Εξάλλου, ο Σαβώριος πέτυχε τη στρατιωτική υποστήριξη της αυλής της Δαμασκού, την οποία συχνά επιδίωκαν οι στασιαστές στην περιοχή της Μικράς Ασίας προκειμένου να καλύψουν τα νώτα τους και να εξυπηρετήσουν τα προσωπικά τους συμφέροντα. 2. Στάση του Σαβώριου Το φθινόπωρο του εκδηλώθηκε η στάση του Σαβωρίου, στρατηγού του θέματος Αρμενιάκων, εναντίον του Δημιουργήθηκε στις 8/3/2017 Σελίδα 1/6

2 Για παραπομπή : Νικολιά Δήμητρα,, 2003, αυτοκράτορα Κώνσταντος Β. Ο Σαβώριος, ο οποίος ήταν περσικής καταγωγής (στη Χρονογραφία του Θεοφάνους αποκαλείται «Περσογενής»), 5 συγκέντρωσε τα στρατεύματά του στην περιοχή της Μελιτηνής και κινήθηκε δυτικά, με κατεύθυνση την Κωνσταντινούπολη, ενώ ταυτόχρονα απευθύνθηκε στον χαλίφη Μωαβία, στέλνοντας στην αυλή της Δαμασκού τον υφιστάμενό του Σέργιο προκειμένου να ζητήσει στρατιωτική βοήθεια και υποστήριξη. Ως αντάλλαγμα, ο Σαβώριος υποσχόταν την παράδοση της Μικράς Ασίας στους Άραβες. 6 Η αντίδραση από την πλευρά της Κωνσταντινούπολης ήταν άμεση: ο συναυτοκράτωρ Κωνσταντίνος Δ έστειλε τον κουβικουλάριο Ανδρέα να προσφέρει δώρα στον Μωαβία, ζητώντας του να παραμείνει ουδέτερος. Οι δύο απεσταλμένοι συναντήθηκαν στην αυλή του χαλίφη και, ύστερα από οξύτατη αντιπαράθεση μεταξύ τους, ο Μωαβίας κατέληξε σε συμφωνία με τον Σέργιο, υποσχόμενος την αποστολή αραβικής στρατιωτικής δύναμης με επικεφαλής τον στρατηγό Φαδαλά (Fudala ibn Ubaid) για να βοηθήσει τον στασιαστή. Επιστρέφοντας στα βυζαντινά εδάφη μετά την άκαρπη προσπάθειά του, ο κουβικουλάριος Ανδρέας συναντήθηκε στην Καππαδοκία με τον κλεισουράρχη της Αραβισσού, που εξακολουθούσε να υποστηρίζει τον αυτοκράτορα. Ο Ανδρέας διέταξε τον κλεισουράρχη να συλλάβει τον Σέργιο στην περίπτωση που ο τελευταίος θα διερχόταν από την κλεισούρα της Αραβισσού, και κατόπιν κατευθύνθηκε προς την Αμνησία, 7 όπου τελικά ο Σέργιος μεταφέρθηκε ως αιχμάλωτος μετά τη σύλληψή του. Εκεί o Ανδρέας έδωσε εντολή να τον ευνουχίσουν και στη συνέχεια να τον εκτελέσουν. Παράλληλα, ο γιος του αυτοκράτορα Κωνσταντίνος απέστειλε εναντίον του στασιαστή Σαβωρίου στρατό με επικεφαλής τον πατρίκιο Νικηφόρο. Ο Σαβώριος, όμως, ενώ βρισκόταν στην Αδριανούπολη της Βιθυνίας και προετοιμαζόταν για την αναμέτρηση με τις αυτοκρατορικές δυνάμεις, έχασε τη ζωή του σε ατύχημα, όταν το άλογό του αφηνίασε. Έτσι η επανάσταση έληξε άδοξα πριν πάρει μεγάλες διαστάσεις και απειλήσει ουσιαστικά την ασφάλεια του θρόνου. Οι σχέσεις των Αρμενιάκων με την κεντρική εξουσία της Κωνσταντινούπολης αποκαταστάθηκαν αμέσως μετά το θάνατο του στρατηγού τους. 3. Συνέπειες Η σύντομη και αποτυχημένη στάση του Σαβωρίου, αν και δεν κατέληξε σε σοβαρές εδαφικές απώλειες για τους Βυζαντινούς, αποτέλεσε την αιτία μίας ακόμα αραβικής επιδρομής στα μικρασιατικά εδάφη. Μετά το θάνατο του Σαβωρίου, οι στρατιώτες του πειθάρχησαν στην κεντρική εξουσία της Κωνσταντινούπολης. Ωστόσο, η αραβική δύναμη που είχε σταλεί για να τον στηρίξει, με επικεφαλής τον Φαδαλά, είχε ήδη φθάσει στην Εξάπολη του θέματος Αρμενιάκων όταν έγινε γνωστή η είδηση του αιφνίδιου θανάτου του. Ο Φαδαλάς αποφάσισε να διαχειμάσει εκεί και ζήτησε ενισχύσεις, οι οποίες κρίθηκαν απαραίτητες μετά την αποκατάσταση της ενότητας των βυζαντινών δυνάμεων. Την άνοιξη του 668 κατέφθασε ένα επικουρικό στράτευμα υπό τις διαταγές του Γιαζίντ (Yazīd), γιου του χαλίφη Μωαβία, και οι ενωμένες αραβικές δυνάμεις επέδραμαν στα δυτικά και λεηλάτησαν την περιοχή μέχρι τη Χαλκηδόνα. Κατά την επιστροφή τους στη Συρία κυρίευσαν το Αμόριον της Φρυγίας, όπου εγκατέστησαν φρουρά ανδρών. Τον χειμώνα του 668/9 ο Κωνσταντίνος Δ ανέθεσε στον κουβικουλάριο Ανδρέα να ανακαταλάβει το Αμόριον. Οι δυνάμεις των Βυζαντινών εισήλθαν στην πόλη με νυκτερινή καταδρομική ενέργεια και εξόντωσαν την αραβική φρουρά. 8 Έχει διατυπωθεί με αρκετές επιφυλάξεις η υπόθεση ότι η αργοπορημένη άφιξη στη Σικελία των νέων για τη στάση του Σαβωρίου ενδέχεται να προκάλεσε τη δολοφονία του Κώνσταντος, με την έννοια ότι η γνώση της εξέγερσης που λάμβανε χώρα στη Μικρά Ασία ενθάρρυνε την εκδήλωση της επανάστασης που εξυφαινόταν Δημιουργήθηκε στις 8/3/2017 Σελίδα 2/6

3 Για παραπομπή : Νικολιά Δήμητρα,, 2003, στη Δύση και που κατέληξε στην εξόντωση του αυτοκράτορα. Ωστόσο οι πηγές δεν προσφέρουν κάποια απόδειξη που να συνδέει τη στάση των Αρμενιάκων με τη δολοφονία του Κώνσταντος, εκτός από τη χρονική σύμπτωση των δύο γεγονότων. 1. Ο Kaegi, W.E., Byzantine Military Unrest, An Interpretation (Amsterdam 1981), σελ. 201, υποστηρίζει ότι η συγκέντρωση μεγάλου αριθμού στρατιωτών υπό τις διαταγές ενός ισχυρού διοικητή αποτελεί το κυριότερο αίτιο για την εκδήλωση στρατιωτικών εξεγέρσεων και σε καμία περίπτωση δεν τις συνδέει ο ίδιος με την εμφάνιση του θεσμού των θεμάτων. Αντίθετα, η Χριστοφιλοπούλου, Αικ., Βυζαντινή Ιστορία 2.1: , (Θεσσαλονίκη ), σελ. 258, θεωρεί ότι η σταθεροποίηση της θεματικής οργάνωσης στη Μικρά Ασία προκάλεσε την έκρηξη μιας ομάδας εξεγέρσεων, στην οποία εντάσσει και αυτήν του Σαβωρίου. 2. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Θεοδώρου Rstuni, διοικητή της Βυζαντινής Αρμενίας, που συμμετείχε στη σύνοδο του Dvin (648/9), όπου η τοπική αριστοκρατία και ο αρμενικός κλήρος καταδίκασαν και απέρριψαν την αυτοκρατορική διαταγή να εναρμονιστεί η αρμενική εκκλησία με το ορθόδοξο δόγμα. Υπό την αρχηγία του Rstuni, περί το 651, τα αρμενικά στρατεύματα στασίασαν και αυτομόλησαν στους Άραβες. Βλ. Kaegi, W.E., Byzantium and the Early Islamic Conquests (Cambridge 1992), σελ Η ένδεια των πηγών για το συγκεκριμένο γεγονός δεν επιτρέπει να καταλήξουμε με βεβαιότητα ως προς τα ακριβή κίνητρα του στασιαστή. Ο Στράτος, Α., Το Βυζάντιον στον Ζ αιώνα 4: Κωνσταντίνος Γ, (Αθήναι 1972), σελ. 255, σημ. 883, υποθέτει ότι η αποτυχία του Σαβωρίου το 664/5 να αποκρούσει τις επιθέσεις του Αμπντ αλ-ραχμάν (Abd al-rahman), διοικητή της Εμέσης, έκανε τον Σαβώριο να φοβάται για τη θέση του και τον οδήγησε στην εξέγερση. 4. Η καλύτερα τεκμηριωμένη χρονολόγηση του γεγονότος έχει γίνει από τον Στράτο, Α., Το Βυζάντιον στον Ζ αιώνα 4: Κωνσταντίνος Γ, (Αθήναι 1972), σελ Στην παλαιότερη βιβλιογραφία η στάση του Σαβωρίου χρονολογείται στο έτος 668. Βλ. Bury, J.Β., A History of the Later Roman Empire from Arcadius to Irene (395 A.D to 800 A.D.) 2 (London 1889), σελ. 306, άποψη που αναπαράγεται και σε πρόσφατες μελέτες, όπως των Haldon, J.F., Byzantium in the Seventh Century. The Transformation of a Culture (Cambridge 1990), σελ. 62, και Treadgold, W.T., A History of the Byzantine State and Society (Stanford 1997), σελ. 607, Θεοφάνης, Χρονογραφία, de Boor, C. (ed.), Theophanis Chronographia (Leipzig 1883), σελ Ο Haldon, J.F., Byzantium in the Seventh Century. The Transformation of a Culture (Cambridge 1990), σελ. 62, υποστηρίζει ότι ο Σαβώριος ήταν αρμενικής καταγωγής. 6. Εξιστόρηση του γεγονότος στο Θεοφάνης, Χρονογραφία, de Boor, C. (ed.), Theophanis Chronographia (Leipzig 1883), σελ Η Αμνησία και η Αδριανούπολις της Βιθυνίας παραμένουν αταύτιστα τοπωνύμια. Βλ. Βλυσίδου, Β. Κουντούρα-Γαλάκη, Ε. Λαμπάκης, Σ. Λουγγής, Τ. Σαββίδης, Α., Η Μικρά Ασία των θεμάτων: έρευνες πάνω στην γεωγραφική φυσιογνωμία και προσωπογραφία των βυζαντινών θεμάτων της Μικράς Ασίας (7ος - 11ος αι.) (Ερευνητική Βιβλιοθήκη 1, Αθήνα 1998), σελ Θεοφάνης, Χρονογραφία, de, Boor, C. (ed.), Theophanis Chronographia (Leipzig 1883), σελ Βιβλιογραφία : Treadgold W.T., A History of the Byzantine State and Society, Stanford 1997 Lilie R.J., Die byzantinische Reaktion auf die Ausbreitung der Araber Studien zur Strukturwandlung des byzantinischen Staates im 7. und 8. Jahrhundert, München 1976, Miscellanea Byzantina Monacensia 22 Θεοφάνης, Χρονογραφία, de Boor, C. (ed.), Theophanis Chronographia, Leipzig 1883 Μιχαήλ ο Σύρος, Χρονικό, Chabot, J.B. (ed.), Chronique, Paris Δημιουργήθηκε στις 8/3/2017 Σελίδα 3/6

4 Για παραπομπή : Νικολιά Δήμητρα,, 2003, Haldon J.F., Byzantium in the Seventh Century. The Transformation of a Culture, Cambridge 1991 Canard M., "Byzantium and the Muslim World to the Middle of the Eleventh Century", The Cambridge Medieval History, 4:1, Cambridge 1966, Χριστοφιλοπούλου Α., Βυζαντινή Ιστορία 2:1, Θεσσαλονίκη 1993 Βλυσίδου Β., Λουγγής Τ., Λαμπάκης Σ., Σαββίδης Α., Κουντούρα-Γαλάκη Ε., Η Μικρά Ασία των θεμάτων. Έρευνες πάνω στη γεωγραφική φυσιογνωμία και προσωπογραφία των βυζαντινών θεμάτων της Mικράς Aσίας (7ος-11ος αι.), Αθήνα 1998, Eρευνητική Bιβλιοθήκη 1 Kaegi W.E., Byzantine Military Unrest An Interpretation, Amsterdam 1981 Bury J.B., A History of the Later Roman Empire from Arcadius to Irene (395 AD to 800 AD), London 1889 al-balādhurī, Kitāb Futūh al-buldān, Hitti, Ph.K. (ed.), The Origin of the Islamic State, Beirut 1966 Kaegi W.E., Byzantium and the Early Islamic Conquests, Cambridge 1992 Στράτος Α., Το Βυζάντιον στον Ζ αιώνα 4, Αθήνα 1972 Δικτυογραφία : Byzantium and the Early Islamic Conquests The failed rebellion of Saborios Roman Emperors DIR Constans II Γλωσσάριo : κλεισούρα, η (clausura) Βυζαντινός στρατιωτικός όρος. Η κλεισούρα, αρχικά ορεινό πέρασμα, από τον 7ο αιώνα και εξής είναι η στρατιωτική μονάδα που ασχολείται με την άμυνα του περάσματος. Κατ επέκταση, ο όρος χρησιμοποιείται για μικρότερη (από το θέμα) διοικητική-στρατιωτική ενότητα. Η μόνιμη έδρα της βρισκόταν σε δύσβατη συνοριακή περιοχή και μπορούσε να είναι οικονομικά και διοικητικά ανεξάρτητη από το στρατηγό του θέματος. Θεωρείται εξέλιξη της τούρμας. κλεισουράρχης, ο Επίσης, κλεισουριάρχης. Βυζαντινός όρος για το διοικητή κλεισούρας ή κλεισαρχίας. Η τελευταία ήταν στρατιωτική μονάδα με καθήκον την άμυνα ορεινού περάσματος ο όρος χρησιμοποιείται επίσης για να δηλώσει διοικητική μονάδα μικρότερη από το θέμα. κουβικουλάριος, ο (απο το λατ. cubicularius) Όρος που χρησιμοποιείται για τους ευνούχους του παλατιού που υπηρετούσαν το Βυζαντινό αυτοκράτορα. Εκτός από τα ειδικά τους καθήκοντα στην αυλή, συχνά καταλάμβαναν θέσεις στρατιωτικών διοικητών και αναλάμβαναν διπλωματικές αποστολές. πατρίκιος, ο / πατρικία, η Από το λατινικό patricius. Εισήχθη από τον Κωνσταντίνο Α ως ισόβιος τιμητικός τίτλος ανδρών και γυναικών χωρίς διοικητικές αρμοδιότητες. Ειδικά για τις γυναίκες στο περιβάλλον της αυτοκράτειρας ο τίτλος της πατρικίας ζωστής ήταν ο υψηλότερος που μπορούσε να τους απονεμηθεί. Από τον 8ο έως το 10ο αιώνα ο τίτλος του πατρικίου αποδιδόταν σε υψηλούς αξιωματούχους της διοικητικής και στρατιωτικής ιεραρχίας, αλλά και σε ξένους συμμάχους και ηγεμόνες. Έπαψε να χρησιμοποιείται μετά το τέλος του 12ου αιώνα. στρατηγός, ο Κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο τα καθήκοντα του στρατηγού ήταν πολιτικά. Στη Μέση Βυζαντινή περίοδο ο στρατηγός ήταν αξιωματούχος επικεφαλής του θέματος (στρατός και περιοχή δικαιοδοσίας) συγκέντρωνε στα χέρια του τόσο στρατιωτική όσο και πολιτική εξουσία. Κατά την Ύστερη Βυζαντινή περίοδο περιορίστηκε στο στρατιωτικό ρόλο του. χαλίφης, ο Δημιουργήθηκε στις 8/3/2017 Σελίδα 4/6

5 Για παραπομπή : Νικολιά Δήμητρα,, 2003, O ανώτατος θρησκευτικός και πολιτικός αρχηγός των μουσουλμάνων, θεωρούμενος διάδοχος του Mωάμεθ (αραβ. khalifa = τοποτηρητής). Ήταν ο επικεφαλής του χαλιφάτου, του θρησκευτικού κράτους των Αράβων. Πηγές Θεοφάνης, Χρονογραφία, de Boor, C. (ed.), Theophanis Chronographia (Leipzig 1883), σελ Παραθέματα Ο Βυζαντινός χρονογράφος Θεοφάνης εξιστορεί τα σχετικά με τη στάση του στρατηγού Σαβωρίου γεγονότα: Τούτῳ τῷ ἔτει ὁ τῶν Ἀρμενιάκων στρατηγὸς Σαβώριος Περσογενὴς ἐστασίασε κατὰ Κώνστα τοῦ βασιλέως καὶ πέμπει πρὸς Μαυΐαν Σέργιον τὸν στρατηλάτην ὑποσχόμενος τῷ Μαυΐᾳ ὑποτάξαι τὴν Ρωμανίαν, εἰ αὐτῷ συμμαχήσει κατὰ τοῦ βασιλέως. γνοὺς δὲ Κωνσταντῖνος, ὁ υἱὸς τοῦ βασιλέως, ἀποστέλλει καὶ αὐτὸς πρὸς Μαυΐαν Ἀνδρέαν τὸν κουβικουλάριον μετὰ δώρων, ὅπως μὴ συνδώσῃ τῷ ἀντάρτῃ. καταλαβὼν δὲ Ἀνδρέας τὴν Δαμασκὸν εὗρε Σέργιον προλαβόντα, ὁ δὲ Μαυΐας ὑπεκρίνετο συμπαθεῖν τῷ βασιλεῖ. ἦν δὲ Σέργιος καθήμενος πρὸς Μαυΐαν, καὶ εἰσελθόντος Ἀνδρέου, ἰδὼν αὐτὸν ὁ Σέργιος ἐπηγέρθη. ὁ δὲ Μαυΐας ἐμέμψατο τὸν Σέργιον, λέγων «τί ἐδειλίασας;» ὁ δὲ Σέργιος ἀπελογήσατο κατὰ συνήθειαν τοῦτο πεποιηκέναι. στραφεὶς δὲ Μαυΐας λέγει τῷ Ἀνδρέᾳ «τί ζητεῖς;» ὁ δὲ λέγει «ἵνα δώσῃς βοήθειαν κατὰ τοῦ ἀντάρτου.» ὁ δὲ λέγει. «ἀμφότεροι ἐχθροί ἐστε καὶ τῷ πλείω παρέχοντί μοι δίδωμι.» καὶ ὁ Ἀνδρέας ἔφη πρὸς αὐτόν «μὴ ἀμφιβάλῃς, ἀμηρᾶ, ὅτι ὀλίγα παρὰ βασιλέως κρεῖττόν σοι, ἢ πλεῖστα παρὰ ἀντάρτου ὅμως, ὡς ἐρασμίως ἔχεις, ποίει.» καὶ ταῦτα εἰπὼν Ἀνδρέας ἐσιώπησεν. ὁ δὲ Μαυΐας λέγει «σκέπτομαι περὶ τούτου» καὶ κελεύει ἀμφοτέρους ἐξελθεῖν. προσκαλεσάμενος δὲ Μαυΐας κατ ἰδίαν τὸν Σέργιον λέγει αὐτῷ «μηκέτι προσκυνήσῃς τῷ Ἀνδρέᾳ, ἐπεὶ οὐδὲν ἀνύσεις.» καὶ τῇ ἐπαύριον προλαβὼν ὁ Σέργιος τὸν Ἀνδρέαν πρὸς Μαυΐαν ἐκάθητο. καὶ εἰσελθόντος τοῦ Ἀνδρέου, οὐκ ἐπηγέρθη καθὼς χθές. ὁ δὲ Ἀνδρέας περιβλεψάμενος τῷ Σεργίῳ δεινῶς ὕβρισε καὶ ἠπείλησε λέγων, ὅτι «εἰ ζῶ, δεῖξαί σοι ἔχω τὸ τίς εἰμί.» ὁ δὲ Σέργιος ἔφη «οὐκ ἐπεγείρομαί σοι, ὅτι οὐκ εἶ ἀνήρ, οὐδὲ γυνή.» ἀμφοτέρους δὲ παύσας ὁ Μαυΐας τῷ Ἀνδρέᾳ ἔφη «στοίχησον δοῦναι καθὼς ὁ Σέργιος δίδωσιν.» «καὶ πόσον ἔστιν;» ἔφη ὁ Ἀνδρέας. ὁ δὲ Μαυΐας εἶπεν «τὴν εἰσφορὰν τῶν δημοσίων παρέχειν τοῖς Ἄραψιν.» καὶ ὁ Ἀνδρέας ἔφη «βαβαί σοι, Μαυΐα, συμβουλεύεις τὸ σῶμα δοῦναι, τὴν δὲ σκιὰν κατέχειν. ὡς θέλεις, μετὰ Σεργίου στοίχει ἐγὼ γὰρ τοῦτο οὐ ποιῶ. πλὴν σὲ παρεῶντες, πρὸς τὸν θεόν, ὡς δυνατώτερόν σου ὄντα ὑπερασπίζειν Ρωμαίοις, καταφεύγομεν καὶ ἐπ αὐτῷ τὰς ἐλπίδας τιθέμεθα.» ταῦτα εἰπὼν λέγει τῷ Μαυΐᾳ «σώζου» καὶ ἐξῆλθεν ἀπὸ Δαμασκοῦ ἐπὶ τὴν Μελιτηνὴν διὰ τὸ τὸν τύραννον εἶναι ἐν τοῖς μέρεσιν ἐκείνοις, ἐν οἷς καὶ Σέργιος εἶχε πορεύεσθαι. ὡς δὲ κατέλαβε τὴν Ἀραβισσόν, περιτυγχάνει τῷ κλεισουροφύλακι. οὐ γὰρ συναπῄει τῷ τυράννῳ. τούτῳ δὲ προστάττει παρατηρεῖν τὸν Σέργιον ἐπανερχόμενον, ἵνα αὐτὸν ἀγάγῃ πρὸς αὐτόν. αὐτὸς δὲ ἐπορεύθη εἰς Ἀμνησίαν τὸν Σέργιον ἐκδεχόμενος, τὰ δὲ πεπραγμένα τῷ βασιλεῖ ἐδήλωσεν. Σέργιος δὲ στοιχήσας μετὰ Μαυΐου τὰ δοκοῦντα παρέλαβε Φαδαλᾶν, στρατηγὸν Ἀράβων, μετὰ βοηθείας βαρβαρικῆς συμμαχεῖν τῷ Σαβωρίῳ. προπορευόμενος δὲ ὁ Σέργιος τῷ Φαδαλᾷ καὶ περιχαρῶς πρὸς Σαβώριον ἀπερχόμενος περιπίπτει ἐν ταῖς κλεισούραις τοῖς τοῦ Ἀνδρέου λόχοις. καὶ τοῦτον κρατήσαντες πρὸς Ἀνδρέαν φέρουσι δέσμιον. ὁ δὲ Σέργιος ἰδὼν τὸν Ἀνδρέα ῥίπτει ἑαυτὸν εἰς τοὺς πόδας αὐτοῦ δεόμενος φείσασθαι αὐτοῦ. ὁ δὲ πρὸς αὐτόν «σὺ εἶ Σέργιος ὁ ἐγκαυχώμενος ἐν τοῖς αἰδοίοις ἐπὶ Μαυΐου, κἀμὲ θηλυδρίαν ἀποκαλῶν. ἰδού ἀπὸ τοῦ νῦν τὰ αἰδοῖά σου οὐδέν σε ὠφελήσουσιν, ἀλλὰ καὶ θανατώσουσιν.» ταῦτα εἰπὼν ἐπιτρέπει ἐκτμηθῆναι αὐτοῦ τὰ αἰδοῖα, καὶ ἐκρέμασεν αὐτὸν ἐπὶ ξύλου. ὁ δὲ Κωνσταντῖνος ἀκούσας τὴν τοῦ Φαδαλᾶ ἄφιξιν εἰς τὴν Σαβωρίου βοήθειαν ἀποστέλλει Νικηφόρον τὸν πατρίκιον μετὰ Ρωμαϊκῆς δυνάμεως ἀντιτάξασθαι τῷ Σαβωρίῳ. ἦν δὲ Σαβώριος εἰς Ἀδριανούπολιν, καὶ ὡς ἐπύθετο Νικηφόρον ἔρχεσθαι πρὸς αὐτόν, ἐγύμναζε ἑαυτὸν πρὸς πόλεμον. συνέβη δὲ ἐν μιᾷ τῶν ἡμερῶν κατὰ τὸ εἰωθὸς τοῦτον τῆς πόλεως ἔφιππον ἐξελαύνειν. ὡς δὲ γέγονε πλησίον τῆς πύλης τῆς πόλεως, δίδωσι τῷ ἵππῳ τῇ μάστιγι. ὁ δὲ ἀφηνιάσας καὶ τούτου τὴν κεφαλὴν τῇ πύλῃ προσρήξας κακῶς τοῦ ζῇν ἀπήλλαξεν καὶ οὕτως ὁ θεὸς τὴν νίκην ἐδωρήσατο τῷ βασιλεῖ. Θεοφάνης, Χρονογραφία, de Boor, C. (ed.), Theophanis Chronographia (Leipzig 1883), σελ Οι επιχειρήσεις που ακολούθησαν τη στάση του Σαβωρίου, όπως περιγράφονται από τον Θεοφάνη: Φαδαλᾶς οὖν ἐλθὼν εἰς τὴν Ἑξάπολιν καὶ μαθὼν πάντα ἠπόρησεν, καὶ ἀποστέλλει πρὸς Μαυΐαν αἰτῶν βοήθειαν διὰ τὸ τοὺς Ρωμαίους εἰς ὁμόνοιαν ἐλθεῖν. πέμπει δὲ αὐτῷ Μαυΐας τὸν υἱὸν αὐτοῦ Ἰζίδ, καθοπλίσας αὐτὸν πλήθει βαρβάρων. παρεγένοντο δὲ ἀμφότεροι εἰς Χαλκηδόνα καὶ ᾐχμαλώτευσαν πολλούς, παρέλαβον δὲ καὶ τὸ Ἀμώριον τῆς Φρυγίας ε χιλιάδας ἐνόπλων ἀνδρῶν ἀφέντες εἰς φυλακὴν αὐτοῦ, καὶ ἀνέκαμψαν εἰς Συρίαν. χειμῶνος δὲ γενομένου πέμπει ὁ βασιλεὺς τὸν αὐτὸν Ἀνδρέαν τὸν κουβικουλάριον, καὶ χιόνος πολλῆς οὔσης, ἐν νυκτὶ καταλαμβάνει καὶ διὰ ξύλων ἀνέρχονται ἐπὶ τὸ τεῖχος καὶ εἰσέρχονται εἰς τὸ Ἀμώριον καὶ πάντας κτείνουσι τοὺς Ἄραβας, τὰς ε χιλιάδας, καὶ οὐχ ὑπελείφθη ἐξ αὐτῶν οὐδὲ εἷς. Δημιουργήθηκε στις 8/3/2017 Σελίδα 5/6

6 Για παραπομπή : Νικολιά Δήμητρα,, 2003, Θεοφάνης, Χρονογραφία, de Boor, C. (ed.), Theophanis Chronographia (Leipzig 1883), σελ Χρονολόγιο 663: Άφιξη του αυτοκράτορα Κώνσταντος Β στη Σικελία. Την εξουσία στην Κωνσταντινούπολη την ασκεί ο γιος του Κωνσταντίνος φθινόπωρο 667: Στάση του στρατηγού Σαβωρίου εναντίον του Κώνσταντος Β στο θέμα Αρμενιάκων. Διαπραγματεύσεις με τους Άραβες τέλη φθινοπώρου ή αρχές χειμώνα 667/8: Θάνατος του Σαβωρίου στην Αδριανούπολη της Βιθυνίας. Λήξη της στάσης 668: Επιδρομή των Αράβων έως τις ακτές του Βοσπόρου. Κατάληψη του Αμορίου της Φρυγίας χειμώνας 668/9: Βυζαντινή δύναμη ανακαταλαμβάνει το Αμόριον Δημιουργήθηκε στις 8/3/2017 Σελίδα 6/6