Ευρωπαϊκή Οικονομία. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Σχολή Οικονομικών & Πολιτικών Επιστημών Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης & Δημόσιας Διοίκησης.

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Ευρωπαϊκή Οικονομία. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Σχολή Οικονομικών & Πολιτικών Επιστημών Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης & Δημόσιας Διοίκησης."

Ευφροσύνη Κουντουριώτης
8 χρόνια πριν
Προβολές:

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Σχολή Οικονομικών & Πολιτικών Επιστημών Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης & Δημόσιας Διοίκησης Ευρωπαϊκή Οικονομία Νίκος Κουτσιαράς σε συνεργασία με την Ειρήνη Τσακνάκη

2 Πηγές- Βιβλιογραφία Aldcroft, D. H. (2007), Ευρωπαϊκή Οικονομία, Αλεξάνδρεια, Αθήνα Berend, I. T. (2009), Οικονομική Ιστορία του Ευρωπαϊκού 20ού Αιώνα, Εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα Eichengreen, B. (2007), Η Ευρωπαϊκή Οικονομία μετά το 1945, Αλεξάνδρεια, Αθήνα Hobsbawm, E. (2006), Η Εποχή των Άκρων: Ο Σύντομος Εικοστός Αιώνας , Θεμέλιο, Αθήνα Judt, T. (2005), Postwar: A history of Europe since 1945, Penguin Press, Penguin USA.

3 Η πολιτική οικονομία της ανασυγκρότησης Οι οικονομικές διαστάσεις και οι συνέπειες του πολέμου Η οικονομική ανάκαμψη Οικονομικές ιδέες και εγχώρια οικονομική πολιτική Το σχέδιο Marshall Οικονομική-θεσμική μεταρρύθμιση και ανάκαμψη στη Γερμανία Ευρωπαϊκή οικονομική συνεργασία

4 Οι οικονομικές διαστάσεις

5 .& οι συνέπειες του πολέμου. Υλικές Καταστροφές/Υποδομές: άνισα κατανεμημένες (Κεντρική & Ανατολική Ευρώπη > Δυτική Ευρώπη). Ελλείψεις σε αγαθά πρώτης ανάγκης: παραλυμένη μεταποίηση, εμπόριο σχεδόν σταματημένο, μειωμένη αγροτική παραγωγή & αποδιοργανωμένες επικοινωνίες. Δημοσιονομικά & νομισματικά καταρρακωμένες οικονομίες: διογκωμένη προσφορά χρήματος, σοβαρή έλλειψη συναλλαγματικών αποθεμάτων, έντονες πληθωριστικές πιέσεις, απουσία φορολογικών εσόδων, αύξηση χρεών. Πληθυσμιακή αναστάτωση: Πέρα από τις πληθυσμιακές απώλειες, ο πόλεμος προκάλεσε την εκτόπιση πλήθους πολιτών από τον τόπο γέννησής τους. Περισσότεροι από 30 εκατομ. άνθρωποι αναγκάστηκαν να αλλάξουν τόπο διαμονής, απελάθηκαν ή διασκορπίστηκαν.

6 ~οι συνέπειες του πολέμου~ Ιδιαίτερη σημασία έχει όμως ότι, παρά τις ανυπολόγιστες υλικές καταστροφές του, οι επιπτώσεις του πολέμου στην παραγωγική ικανότητα υπήρξαν περιορισμένες.

7 Η Οικονομική Ανάκαμψη Ο μεγάλος ωφελημένος του πολέμου- αμερικανική οικονομομία πολύ ισχυρότερη το 1945 από την εποχή της εισόδου της χώρας στον πόλεμο. ΗΠΑ Με τη λήξη του πολέμου, διαφάνηκε ο βοηθητικός ρόλος που έπρεπε να αναλάβει για την αντιμετώπιση της ευρωπαϊκής κατάστασης. Μέχρι συνεχής ανάπτυξη: Ιδιαίτερα μέχρι 1948, καλύτερες επιδόσεις από την Ανατολή. Από το βιομηχανική παραγωγή ξεπέρασε τα προπολεμικά επίπεδα στις περισσότερες χώρες {εξαιρ. Αυστρία, Δυτική Ευρώπη Ιταλία, Γαλλία & Ολλανδία}. Τα αποτελέσματα δεν ήταν τόσο θετικά & για την αγροτική παραγωγή,αφού σοβαρές ελλείψεις & τον τομέα των υπηρεσιών. Σε μεγάλο βαθμό, οι προσπάθειες ανάκαμψης κρίνονταν από τη βοήθεια από το εξωτερικό & τις κυβερνητικές πολιτικές. Ανάπτυξη αρχικά βραδύτερη από την της Δύσης- & λόγω δυσμενέστερης μεταπολεμικής κατάστασης- βιομηχανική Ανατολική Ευρώπη παραγωγή στο ½ των προπολεμικών επιπέδων & αγροτική εξαιρετικά μειωμένη-σχεδόν όλα τα αγαθά σε έλλειψη. Κρίσιμης σημασίας βοήθεια από ΟΗΕ. Η μη συμπερίληψή της στο Σχέδιο Marshall = πρέπει να πορευθεί με περιορισμένη εξωτερική βοήθεια. Άλλοι παράγοντες επιβράδυνσης της προόδου: i. συνοριακές μεταβολές & πληθυσμιακές μετακινήσεις, ii. πληθωρισμός.

8 Ενδεικτικά: Παραγωγή στη Δυτική & την Περιφερειακή Ευρώπη (1938=100) Δυτική Ευρώπη Εκατοστιαία αύξηση το 1951 σε σχέση με το 1947 Αυστρία Βέλγιο Γαλλία Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας Δανία Ηνωμένο Βασίλειο Ιταλία Νορβηγία Ολλανδία Σουηδία Περιφερειακή Ευρώπη Εκατοστιαία αύξηση το 1951 σε σχέση με το 1947 Πηγή Eichengreen, 2013: 78. Ελλάδα Ιρλανδία Τουρκία

Οικονομικές Ιδέες & Εγχώρια Οικονομική Πολιτική Δυνητική περιοδολόγηση βάσει επικρατουσών οικονομικών θεωριών 1) 1944~ αρχές δεκαετίας 70 2) aρχές δεκαετίας 80~σήμερα επικράτηση κεϋνσιανών

9 Οικονομικές Ιδέες & Εγχώρια Οικονομική Πολιτική Δυνητική περιοδολόγηση βάσει επικρατουσών οικονομικών θεωριών 1) 1944~ αρχές δεκαετίας 70 2) aρχές δεκαετίας 80~σήμερα επικράτηση κεϋνσιανών αντιλήψεων, αποτυπώνεται νέος ρόλος κράτους: εκτεταμένες εθνικοποιήσεις, κρατικές επενδύσεις, αναπτυξιακές πολιτικές επικράτηση νεοφιλελεύθερων ( ή μήπως νεοκλασικών;) πολιτικών & αντιλήψεων (Friedman, Hayek) Η οικονομική ανάπτυξη αποτέλεσμα συνδυασμού: α) σταθερό πλαίσιο εξωτερικών οικονομικών σχέσεων, π.χ. απελευθέρωση διεθνούς εμπορίου, GATT, EOK, EΖΕΣ β) δυνατότητα κρατικήςπαρέμβασης στο εσωτερικό ουδετερότητα του χρήματος κατά το δυνατόν μικρότερη κρατική παρέμβαση, αφού αποτέλεσμα αύξηση του πληθωρισμού

10 Το Σχέδιο Marshall Το σχέδιο Marshall σε αριθμούς 1. Συνολικά: $ εκατομ. 2. Τρόφιμα & Αγροτικά προϊόντα: $5,539 εκατομ. 3. Βιομηχανικά προϊόντα: $6.167 εκατομ. 4. Υπηρεσίες του ενός ή του άλλου είδους: τα υπόλοιπα Ανακοινώθηκε για πρώτη φορά τον Ιούνιο του 1947 από τον Υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, George Marshall. Συμμετοχή 16 ευρωπαϊκών χωρών απαραίτητη για τη λήψη της βοήθειας η υπογραφή διμερούς συμφώνου με ΗΠΑ, σύμφωνα με το οποίο, η χώρα-δέκτης αποδεχόταν: α) την απελευθέρωση των τιμών, β) τη σταθεροποίηση των συναλλαγματικών ισοτιμιών & γ) την εξισορρόπηση των προϋπολογισμών. Στην ουσία δέσμευση στην εφαρμογή των απαιτούμενων προϋποθέσεων για μια λ ε ι τ ο υ ρ γ ι κ ή ο ι κ ο ν ο μ ί α τ η ς α γ ο ρ ά ς. ΗΠΑ : Σαφής πολιτική σκοπιμότητα/κατεύθυνση: προωθήθηκαν κεντρώες παρατάξεις & μετριοπαθείς πολιτικοί- Απροθυμία παροχής βοήθειας προς σοσιαλιστικές κυβερνήσεις. Προώθηση ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.

11 Οικονομική- Θεσμική Μεταρρύθμιση & Ανάκαμψη στη Γερμανία Η Γερμανία ως η μεγάλη ηττημένη του πολέμου, ήρθε αντιμέτωπη με τις διαφορετικές- αντιδράσεις των Συμμάχων, οι οποίοι αρχικά κρατούσαν τη γερμανική οικονομία ουσιαστικά καθηλωμένη. Στη συνέχεια, όμως: Σκληρή στάση η οποία τελικώς κάμπτεται, αναγνωρίζοντας ότι, χωρίς την ανασυγκρότηση της γερμανικής οικονομίας, ούτε η Ευρώπη θα ευημερούσε. Επιπλέον, μια ενισχυμένη Γερμανία θα αποτελούσε προστατευτικό ανάχωμα εναντίον της Σοβιετικής Ένωσης. Διατηρεί τη σκληρή στάση & διάθεση εκμετάλλευσης.

12 Οικονομική- Θεσμική Μεταρρύθμιση & Ανάκαμψη στη Γερμανία Σταδιακή υιοθέτηση μέτρων, όπως: μείωση των προγραμμάτων διάλυσης βιομηχανικών μονάδων, νομισματική μεταρρύθμιση & κατάργηση ελέγχων, ως προσπάθειες συγχώνευσης των δυο ζωνών επιρροής σε μία. Όμως Σεπτέμβριος 1949: Ίδρυση της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας υπό την επιρροή των Συμμάχων & της Λαϊκής Δημοκρατίας της Γερμανίας υπό τον έλεγχο της Σοβιετικής Ένωσης.

13 ~νομισματική μεταρρύθμιση στη Γερμανία~ Υλοποιείται το καλοκαίρι του Μείωση της προσφοράς χρήματος από 122,4 δις μάρκα Ράιχ σε 10,5 δις νέα γερμανικά μάρκα, παρά το γεγονός ότι η προσφορά χρήματος αυξήθηκε μέχρι το τέλος του έτους σε 13,2 δις γερμανικά μάρκα. Αποτέλεσμα: Ευνοούνται οι κάτοχοι μη νομισματικών περιουσιακών στοιχείων. Ενίσχυση κινήτρων & σε συνδυασμό με την κατάργηση των ελέγχων ανοίγει ο δρόμος για απότομη άνοδο των κερδών Αύξηση βιομηχανικής παραγωγής & εξωτερική βοήθεια : ραγδαία ανάπτυξη. Η ανατολική Γερμανία δεν τα καταφέρνει τόσο καλά παρά την όποια ανάκαμψη.

14 Ευρωπαϊκή Οικονομική Συνεργασία Με το σχέδιο Marshall προωθήθηκε η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Η διαδικασία αυτή ξεκίνησε με τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Διάσκεψης για την Οικονομική Συνεργασία Οργανισμός για την Ευρωπαϊκή Οικονομική Συνεργασία.

Σχετικά έγγραφα

Ευρωπαϊκή Οικονομία. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Σχολή Οικονομικών & Πολιτικών Επιστημών Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης & Δημόσιας Διοίκησης.

Ευρωπαϊκή Οικονομία. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Σχολή Οικονομικών & Πολιτικών Επιστημών Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης & Δημόσιας Διοίκησης. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Σχολή Οικονομικών & Πολιτικών Επιστημών Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης & Δημόσιας Διοίκησης Ευρωπαϊκή Οικονομία Νίκος Κουτσιαράς σε συνεργασία με την Ειρήνη Τσακνάκη Πηγές- Βιβλιογραφία