Ευρωπαϊκή Οικονομία. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Σχολή Οικονομικών & Πολιτικών Επιστημών Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης & Δημόσιας Διοίκησης.

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Σχολή Οικονομικών & Πολιτικών Επιστημών Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης & Δημόσιας Διοίκησης Ευρωπαϊκή Οικονομία Νίκος Κουτσιαράς σε συνεργασία με την Ειρήνη Τσακνάκη

2 Πηγές- Βιβλιογραφία Aldcroft, D. H. (2007), Ευρωπαϊκή Οικονομία, Αλεξάνδρεια, Αθήνα Berend, I. T. (2009), Οικονομική Ιστορία του Ευρωπαϊκού 20ού Αιώνα, Εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα Eichengreen, B. (2007), Η Ευρωπαϊκή Οικονομία μετά το 1945, Αλεξάνδρεια, Αθήνα Hobsbawm, E. (2006), Η Εποχή των Άκρων: Ο Σύντομος Εικοστός Αιώνας , Θεμέλιο, Αθήνα

3 Η εμβάθυνση και διεύρυνση της Ευρωπαϊκής περιφερειακής ολοκλήρωσης Το πρόγραμμα της εσωτερικής αγοράς Η νομισματική και οικονομική ένωση Οι διευρύνσεις της Ευρωπαϊκής [Οικονομικής] Κοινότητας/ Ένωσης Εγχώρια οικονομική προσαρμογή Μακροοικονομική σταθερότητα και μεγέθυνση

4 ~ δεκ. 80 Επικρατούσες Οικονομικές Συνθήκες Απάντηση στα προβλήματα Ευρώπη σε στασιμότητα Πληθωριστικές Πιέσεις & Σκληρά Μέτρα Ανεργία Δημοσιονομικές Ανισορροπίες η Βαθύτερη Ολοκλήρωση.

5 Διευρύνσεις & οικονομική προσαρμογή (Ι) Α διεύρυνση Μέχρι τότε, μέλη της ΕΚ ήταν : i. Γαλλία ii. Γερμανία iii. Ιταλία iv. Βέλγιο v. Ολλανδία vi. Λουξεμβούργο Η Βρετανία υπέβαλε αίτημα το 1961, όμως έπρεπε να περάσει πάνω από μία δεκαετία για την ένταξή της στην ΕΟΚ. Κύριος λόγος, η στάση της Γαλλίας και η ασυμφωνία των δύο χωρών. Δανία και Ιρλανδία ως χώρες οικονομικά συνδεδεμένες με τη Βρετανία έγιναν επίσης μέλη την ίδια χρονιά.

6 Διευρύνσεις & οικονομική προσαρμογή (ΙΙ) Μεσογειακή Διεύρυνση

7 Διευρύνσεις & οικονομική προσαρμογή (ΙΙ) Mέχρι πρότινος υπό δικτατορικά καθεστώτα, οι τρεις χώρες βλέπουν την Κοινότητα σαν πηγή οικονομικής ενίσχυσης, αλλά και διασφάλισης της δημοκρατίας και της σταθερότητας στο εσωτερικό. Παρά την αρχικώς αρνητική στάση των Ευρωπαίων, αφού οι χώρες θεωρήθηκαν ανέτοιμες, μετά από σειρά διαπραγματεύσεων, έγιναν δεκτές. Ωστόσο, τονίστηκε η ανάγκη διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.

8 Το πρόγραμμα της εσωτερικής αγοράς Κατά τη δεκαετία του 80 νέα ώθηση στη διαδικασία της ολοκλήρωσης Λευκή Βίβλος,1985: λύση, η δημιουργία ενιαίας αγοράς - ελεύθερης εσωτερικών δασμών ή κανονιστικών φραγμών στην κίνηση αγαθών & υπηρεσιών. Βελτιστοποίησης λήψης αποφάσεων εντός ΕΚ / προτεραιότητα, το συλλογικό συμφέρον! Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη,1986/1987: δέσμευση ίδρυσης ενιαίας αγοράς με συγκεκριμένη προθεσμία aναδιοργάνωση θεσμών & διαδικασιών: α) ευρύτερη χρήση της ειδικής πλειοψηφίας β) ενίσχυση πολιτικής λογοδοσίας / συνεργασία Ευρωκοινοβουλίου Συμβουλίου γ) επέκταση των διαρθρωτικών ταμείων προς όφελος των φτωχότερων χωρών δ) ανάγκη συνεργασίας στο χειρισμό νομισματικής & οικονομικής πολιτικής (νύξη για νομισματική ένωση)

9 Διευρύνσεις & οικονομική προσαρμογή (ΙΙI) 1995 Οι χώρες έπρεπε να πληρούν τα κριτήρια της Κοπενγχάγης (1993). Έτσι, ένα κράτος πρέπει να διαθέτει: α) Θεσμική σταθερότητα που εγγυάται τη δημοκρατία, το κράτος δικαίου και το σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων β) Οικονομία της αγοράς που λειτουργεί ορθά γ)ικανότητα και βούληση εκπλήρωσης των υποχρεώσεων που απορρέουν από την προσχώρηση

10 Η νομισματική και οικονομική ένωση (Ι) κατάρρευση Br. Woods σμιθσόνια συμφωνία φίδι μέσα στο τούνελ Ευρωπαϊκό Νομισματικό Σύστημα (EMS)

11 ~ το Ευρωπαϊκό Νομισματικό Σύστημα Σε λειτουργία το Μάρτιο του 1979 / συμμετοχή όλων των μελών της ΕΚ πλην ΗΒ Στόχος: εξασφάλιση νομισματικής σταθερότητας συναλλαγματικές ισοτιμίες εντός ορίων. Τρεις Άξονες: a)ευρωπαϊκή Nομισματική Mονάδα (European Currency Unit, ECU) b)μηχανισμός των Συναλλαγματικών Ισοτιμιών (Exchange Rate Mechanism, ERM) γ)μηχανισμός Οικονομικής Αλληλεγγύης

12 Η νομισματική και οικονομική ένωση (ΙΙ) Ανάγκη για μετάβαση από το ΕΝΣ σε μία βαθύτερη νομισματική ολοκλήρωση Συνθήκη Μάαστριχτ/ Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση μετάβαση σε τρεις φάσεις. Ι. Φάση Ι ( ), ευθυγράμμιση εθνικών οικονομικών πολιτικών, πλήρης κατάργηση κεφαλαιακών ελέγχων & ενίσχυση αλληλεξάρτησης κεντρικών τραπεζών ΙΙ. Φάση ΙΙ ( ), περαιτέρω σύγκλιση πολιτικών & δημιουργία Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ινστιτούτου. ΙΙΙ. Φάση ΙΙΙ (το αργότερο μέχρι το 1999), η ίδια η νομισματική ένωση. Απαραίτητη η πλήρωση των κριτηρίων του Μάαστριχτ κυρίως δημοσιονομικού χαρακτήρα. Ισοτιμίες κλειδώθηκαν στις αρχές του Δυσκολίες για τα κράτη που διέφεραν από το μέσο Ευρωπαϊκό όρο.

13 Μακροοικονομική σταθερότητα και μεγέθυνση Ρυθμοί οικονομικής μεγέθυνσης Αυστρία Ελλάδα Ιρλανδία Ισπανία Πορτογαλία Φινλανδία -2 Πηγή: ΟΟΣΑ Βέλγιο Γαλλία Γερμανία Ιταλία Λουξεμβούργο Ολλανδία

14 Μακροοικονομική σταθερότητα και μεγέθυνση Δημοσιονομικό Έλλειμμα 3 2, ,1-3,5-3,9-5,4-2,5-2,4-2,9-2,9-3,6-3,9-3 -1,3-1,7-1,6-1,8 0,9-0,5-0,4-0,4-1 -1,3-1,4-1,3-3,1-3,1-3,4-3,9-3,1-3,9-3,4-4,2 0-3,5-3,7-3,6 1,2-3,2-3,4-4,2-1,7-2,3-3,6 0,2-2,5-1, ,7-7,3-9 Γερμανία Ισπανία Γαλλία Ιταλία Πηγή: Eurostat

15 Μακροοικονομική σταθερότητα και μεγέθυνση Πληθωρισμός 8 7,61 7 6,55 6,61 6 5,57 5 4,32 3,96 3,73 4, ,11 2,74 2 2,96 2,7 1,51 2 1,58 1,53 0,75 1,41 1,99 1,92 2,59 3,17 2,61 2, Γαλλία Γερμανία Ισπανία Ιταλία Μ. Βρετανία Πηγή: inflation.eu

16 Μακροοικονομική σταθερότητα και μεγέθυνση Ανεργία ,7 18,7 20, ,7 19,9 18,4 16,5 15,5 15, , , ,4 7,3 9,6 9,7 9,7 8,9 8,9 7,9 8,2 8,5 8,8 8,4 8,7 8,9 8,9 9 8,5 8,1 7,9 8,1 6,6 5,5 11,2 11,2 11,2 11,3 10,6 10,9 9,7 10,1 10,4 10,2 10,5 10,7 10,3 9,6 10 9,4 8,9 8,4 7,8 8,2 8,6 11,9 11,5 11, ,6 9 8,5 8,4 9,7 8,6 7,9 7,8 8,6 7,9 8, ,2 9,2 10,4 8,5 8 10,1 8,2 7,7 8,9 8,9 8,8 6,8 8,5 6, Γερμανία Ισπανία Γαλλία Ιταλία Πηγή: Eurostat

17 Διευρύνσεις & οικονομική προσαρμογή (ΙV) Η Μεγάλη Διεύρυνση Δύο μεσογειακές και οκτώ χώρες της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης / η μεγαλύτερη διεύρυνση - κυρίως πολιτικοί οι λόγοι. Απαραίτηρη η συμμόρφωση με τα κριτήρια της Κοπεγχάγης.

18 Διευρύνσεις & οικονομική προσαρμογή (V) Νοτιοανατολική Διεύρυνση Κροατία