ΤΟ ΒΕΝΕΤΙΚΟ ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ( )

Transcript

1 ΤΟ ΒΕΝΕΤΙΚΟ ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ( ) Μετά τή μεγάλη ακμή του 18ου αιώνα ή εκτύπωση ελληνικών βιβλίων συνεχίστηκε στη Βενετία και σ' δλο το 19ο αιώνα. "Ετσι βλέπομε να τυπώνουν εκεί τα έ'ργα τους και "Ελληνες του ελευθέρου κράτους, όπως άπο τους σπουδαιότερους, ό Κ. Σάθας. Παράδειγμα οι εκκλησιαστικές εκδόσεις πού εξακολουθούσαν να θεωρούνται σαν οι καλύτερες. Το 19ο αιώνα τα ελληνικής ιδιοκτησίας τυπογραφεία είναι του Γλυκύ (μέχρι το 1854), τοΰ Θεοδοσίου (μέχρι το 1824), του Φοίνικος (μέχρι τα τέλη τοΰ αιώνα) και τοΰ 'Αγίου Γεωργίου. Παράλληλα, τυπώνουν ελληνικά βιβλία και τα ιταλικά τυπογραφεία Άλουσουπόλεως (Alvisopoli), Άνδρεώλα, Παρολάρη, Μολινάρη και Βενεράνδου. Στα τέλη τοΰ αιώνα εμφανίζεται και το τυπογραφείο τοΰ Χρόνου (ιταλικής ιδιοκτησίας), πού διατηρείται και στις άρχες τοΰ επομένου, 20οΰ αιώνα, καί πού μαζί του θα σβήση ή ένδοξη παράδοση τοΰ έλληνικοΰ βιβλίου στη Βενετία 1. Οι ειδήσεις πού μέχρι σήμερα είχαμε για το τυπογραφείο τοΰ 'Αγίου Γεωργίου προέρχονταν άπο τον 'Ιωάννη Βελούδη, πού γράφει σχετικά : «Κατά δε το 1850 ήνοίχθη ένταϋθα και έτερον ελληνικον Τυπογραφεϊον επ ονόματι τον *Αγίου Γεωργίου, όπερ δια τάς δσον οΰπω, σπουδή ευσεβών "Ομογενών ('Ιωάννου, δηλονότι, και Σπυρίδωνος των αυταδέλψων Βελούδων), βελτιωθείσας των εκκλησιαστικών βιβλίων εκδόσεις, κατέστη ήδη πασίγνωστον τω Όρθοδόξω πληρώ ματ ι έπαυσε δε τω 1882» 2. "Ερευνά μου στα κατάλοιπα τοΰ Σπυρίδωνος Βελούδη πού βρίσκονται στο Αρχείο της Ελληνικής Άδελφότητος Βενετίας 1. Μελέτες υπάρχουν μόνο για τα τυπογραφεία Γλυκΰ, Άλουσουπόλεως καί Θεοδοσίου. Βλέπε Κ. Μέρτζιου, Ή οικογένεια των Γλυκέων ή Γλυκήδων, εν Ίωαννίνοις 1935 Ν. Vianello, La tipografia di Alvisopoli e gli annali delle sue publicazioni. Firenze 1967 Γ. Σ. Πλουμίδη, Tò βενετικον τυπογραφεΐον τον Δημητρίου και τον Πάνου Θεοδοσίου ( ). 'Αθήναι Ι. Βελούδου, 'Ελλήνων ορθοδόξων αποικία εν Βενετία. 'Ιστορικόν υπόμνημα. Βενετία , σελ. 135, σημ. 3. Βλέπε καί Κ. Σάθα, Ή πρώτη εν Βενετία ελληνική τυπογραφία , «Μελέτη», τόμ. Β' (1908), σελ

2 170 Ο Ε Ρ Α Ν Ι Σ Τ Η Σ, Η' (1970), άρ. 47 (πού φυλάσσεται σήμερα στο Ελληνικό 'Ινστιτούτο Βενετίας) έφερε στο φως νέα στοιχεία, πού συνεπλήρωσα κατόπιν με δσες άλλες πληροφορίες συνέλεξα άπο τη μελέτη τών 'ίδιων τών εκδόσεων του τυπογραφείου 3. Τα στοιχεία αυτά τα παραθέτω στο μικρό μου αυτό μελέτημα. * * * Ιδρυτής του τυπογραφείου του 'Αγίου Γεωργίου υπήρξε ό 'Ιταλός Antonio Filippi, πού ήταν ήδη ανεγνωρισμένος εκδότης ιταλικών βιβλίων. "Οπως ό 'ίδιος αναφέρει, το τυπογραφείο συνεστήθη τήν 7 'Ιουλίου 1850 υπό μορφήν εταιρείας με δεκαετή υποχρεωτική διάρκεια και με κεφάλαιο λιρών, μοιρασμένο σε μετοχές ονομαστικής αξίας λιρών 4. Το τυπογραφείο ιδρύθηκε μέ κύριο σκοπό τήν έκδοση ελληνικών εκκλησιαστικών βιβλίων, πού ανέκαθεν είχαν μεγάλη ζήτηση. Ή παρακμή μάλιστα τών δυο άλλων συγχρόνων τυπογραφείων, Γλυκΰ καί Φοίνικος, καθώς και ή απειρία τών εκδοτών της ελευθέρας Ελλάδος στον τομέα αυτό τών εκδόσεων, εξασφάλιζαν στο τυπογραφείο πλεονεκτική θέση Ερεύνησα στις βιβλιοθήκες : α) Πανεπιστημιακή τής Πάδοβας, β) Μαρκιανή τής Βενετίας, γ) τοΰ Ελληνικού 'Ινστιτούτου Βενετίας, 8) Γεννάδειο τής 'Αθήνας και ε) Εθνική Ελλάδος. Έγνώρισα άπο αυτοψία 103 βιβλία, ήτοι τους ακολούθους αριθμούς του καταλόγου : 1, 2, 4, 6, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 18, 20, 21, 22, 26, 27, 28, 44, 46, 50, 53, 54, 60, 63, 64, 67, 70, 72,73,74,78,79,81, 82, 83, 85,90, 91, 92, 93, 95, 98, 100, 101, 107, 108, 111, 112,113, 114, ,127, 130, 131, 132, Σέ «Υπόμνημα» τοΰ Μαΐου 1851, πού το υπογράφουν : «Οι Κτήτορες». Βλ. Κατάλοιπα Σπυρίδωνος Βελούδη. 5. Στο παραπάνω «Υπόμνημα». Σημειώνω τή σχετική παράγραφο : «Κρίνο μεν ουχί περιττό ν να εϊπωμεν δτι εις την σύστασιν της τυπογραφίας ταύτης εκινήθημεν εκ τής παρακμαζούσης καθ' έκάστην θέσεως τής τον Γλυκΰ βαδιζούσης επαισθητώς προς τήν παντελή πτώσίν της, και εκ τής ελλείψεως ανθρώπων ειδημόνων τής τυπογραφικής τέχνης πολύ διαφερούσης από τής τών 'Ιταλών τυπογράφων. Προς τούτοις ai βνταϋθα τυπογραφίαι δια τήν καθ' αυτό ύλικήν διεύθυνσιν εναποτίθενται εις τάς περιωρισμένας γνώσεις ενός εργοστασιάρχου (proto), εν ώ ή τοΰ Άγιου Γεωργίου άφιεροϋται εις τήν αοκνον επιμέλειαν καί φροντίδα ανδρών προικισμένων τών αναγκαίων τεχνικών γνώσεων και Ικανών να διατηρώσι ζωηρον καί άνθηρον τοιούτο μετά τής Ελλάδος εμπόρων, το οποίον άπο το 1498 δέν επαυσεν άκμάζον καί σημειωδέστατον εις τήν Ένετικήν πάλιν. Παρατηρητέον ακόμη δτι τα τής Ελλάδος τυπογραφικά καταστήματα ου δύνανται παντελώς νά συναμιλλώνται μετά τών ιδικών μας πρώτον μεν διότι τά πλείστα τών εκεϊ εκδιδομένων βιβλίων είναι μάλλον σχολαστικά καί εκπαιδευτικά, δεύτερον δε δια το πολυδάπανον τών εκκλησιαστικών εξ αιτίας

3 Γ. Σ. Πλουμίδης, ΤΟ ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ 171 Κύριοι, χρηματοδότες του τυπογραφικού καταστήματος υπήρξαν "Ελληνες της Τεργέστης 6, ό Σπυρίδων Παπαδόπουλος (Papadopoli) και ό Σπυρίδων Βελούδης. 'Αργότερα, όπως θα δοΰμε παρακάτω, ο 1 δανειστές υπήρξαν πολλοί. Ό Filippi προσέλαβε διευθυντή του τυπογραφείου τον Σπυρίδωνα Βελούδη. Αυτός, μαζί με τον αδελφό του 'Ιωάννη, επέβλεπε τις εκδόσεις άπα τεχνικής και άπο φιλολογικής πλευράς. 'Αντλώντας οι δύο αδελφοί άπο την πείρα πού απέκτησαν κατά τήν συνεργασία τους με το τυπογραφείο του Φοίνικος (και πού οΰτε τώρα διέκοψαν) και άπο τήν μαθητεία κοντά στο Βαρθολομαίο Κουτλουμουσιανό, προετοίμασαν νέες εκδόσεις εκκλησιαστικών βιβλίων, πού προδίδουν άκραν επιμέλεια και ευσυνειδησία. Ή φιλοδοξία τών δύο λογίων αδελφών και το πνεύμα ευθύνης πού τους χαρακτηρίζει εμφανίζονται σχεδόν πάντοτε στους προλόγους τών βιβλίων 7. Χαρακτηριστική είναι σχετική επιστολή των στον οικουμενικό πατριάρχη "Ανθιμο Δ' 8. Τήν ΐδια συναίσθηση ευθύνης επιδεικνύει και ό Α. Filippi σε «εΐδησή» του, με τήν όποια ανήγγειλε τήν ίδρυση του τυπογραφείου 9. "Υστερα άπο τήν επιτυχία τών εκδόσεων τών πρώτων ετών, το τυπογραφείο βρέθηκε το 1859 σε οικονομικές δυσχέρειες και ετέθη υπό αναγκαστική διαχείριση επιτρόπου. Τήν 26 Μαρτίου 1863 υποχρεώθηκαν να παρουσιασθούν στο αρμόδιο δικαστήριο ό Α. Filippi και οι δανειστές του, για ν' άποφασισθή ή τύχη του τυπογραφείου, ή εξακολούθηση δηλαδή της εργασίας του (και ή εύρεση, σ' αυτή τήν περίπτωση, της ελλείψεως χαρτοποιείον, δια το ά- κριβον τών τυποθετών και δια τήν πολλάκις δοκιμασθεϊσαν αλλ' είς μάτην επιτυχοϋσαν καλήν εκβασιν τών κόκκινων χαρακτήρων». 6. Βλέπε γράμμα τών αδελφών Βελούδη με ημερομηνία 1 'Ιουλίου 1852 προς τον οικουμενικό πατριάρχη "Ανθιμο Δ', δπου λέγεται μεταξύ τών άλλων : «"Οθεν, "Ελληνες τινές τών εν Τεργέστη, ίδόντες μεν αυτήν κινδυνεύουσαν [την τυπογραφίαν τοΰ Φοίνικος], εύσεβεϊ δέ ζήλω κινούμενοι, ϊνα μη έκλείπη εις το μέλλον ή τών εκκλησιαστικών βιβλίων άνατύπωσις, έγνωσαν ετέραν τυπογραφίαν ενταύθα σνστήσαι επ ο νόματι τον Άγιου Γεωργίου, άφορώντες μόνον είς τήν βελτιωτέραν και, όσον ενεστιν, άκριβεστέραν αυτών διόρθωσιν. Τών ψιλοκάλων τούτων συνερανιστών τήν σειράν στολίζονσι τα ονόματα τών κυρίων Α. Βλισμα (;), Βαρδάκου, Α. Σ. 'Ράλλη... Δημητρίου (τά ονόματα δυσανάγνωστα )...». ( Βρίσκεται στα Κατάλοιπα Σπυρ. Βελούδη). 7. Βλέπε τους προλόγους τών βιβλίων τοΰ καταλόγου υπ' άρ. 7, 16, 44, 53 και Βλέπε το γράμμα προς τον "Ανθιμο Δ', παραπάνω σημ Βλέπε το δημοσιευόμενο έγγραφο, με τον τίτλο «Εϊδησις».

4 172 Ο Ε Ρ Α Ν Ι Σ Τ Η Σ, H' (1970), άρ. 47 των αναγκαίων κεφαλαίων ) ή ή εκποίηση του 10 /Ύστερα απ' αυτό ό Σπυρίδων Βελούδης προσεφέρθη να το άγοράση, απέσυρε δμως μετά λίγο διάστημα την προσφορά του, για να την έπαναλάβη αργότερα. "Ετσι, την 21 Μαΐου 1864 συντάσσεται προκαταρκτικό συμφωνητικό πωλήσεως του τυπογραφείου στον Σπυρίδωνα Βελούδη 11. Το 1866 ό Σπυρίδων πέθανε καί, δπως αναγράφεται στον πρόλογο της «Χρυσαλλίδος» του έτους 1867, ανέλαβε τη διεύθυνση του τυπογραφείου ό αδελφός του 'Ιωάννης, έχοντας βοηθό τον άλλο του αδελφό Κωνσταντίνο, μέχρι το έτος 1882, οπότε παύουν οι εκδόσεις 12. *** Αυτά μόνο τα λίγα γνωρίζομε για την τριακονταετή ζωή τοΰ τυπογραφείου. Θα εξετάσουμε τώρα τους διαφόρους τομείς εργασίας του, πού καί γι' αυτούς λιγοστές είναι οι ειδήσεις μας. α) Προσωπικό. Το μοναδικό όνομα πού μας διασώθηκε είναι τοΰ Σπυρίδωνος Βελούδη, πού, όπως αναφέραμε καί παραπάνω, ήταν διευθυντής του τυπογραφείου. Αυτός θα εκτελούσε καί καθήκοντα «εργοστασιάρχον» (Proto) καί διορθωτοΰ των δοκιμίων. Μέχρι το 1864, οπότε αγόρασε τήν επιχείρηση, έπληρώνετο σαν υπάλληλος. "Ετσι, στον οικονομικό απολογισμό της 7 Σεπτεμβρίου 1864, διαβάζομε : «Verso il Sig. Spiridione Veludo per residuo importo di sue competenze per correzioni di stampe e di traduzioni di corrispondenze f. ( = fiorini) 475, 37». Τον Νοέμβριο 1861 λαμβάνει φιορίνια 21 για τήν διόρθωση 21 φύλλων τοΰ βιβλίου «Γεωγραφία», τον δε Μάιο 1862 λαμβάνει αναδρομικά μισθούς πέντε μηνών, ήτοι φιορίνια 157, Κατάλοιπα Σπυρίδωνος Βελούδη, Decreto n (τυπωμένο) τοΰ Ι. R. Tribunale Provinciale, Sezione Civile. 11. Βλέπε σχετικά έγγραφα της 5 'Οκτωβρίου 1863 (τυπωμένο), δ Νοεμβρίου 1863, 14 Νοεμβρίου 1863, 21 Μαίου 1864 καί άλλο του 1864 χωρίς την ένδειξη τοΰ μήνα. (Στα Κατάλοιπα Σπυρ. Βελούδη). Ό Α. Filippi παρέμεινε δμως στην οικονομική διαχείριση τοΰ τυπογραφείου, δπως μαρτυρούν τρία έγγραφα των ετών 1872, 1873 καί 1874 (Νέο 'Αρχείο Ελληνικής Άδελφότητος, φάκ. Amministrazione Bogdano ). 12. Βλέπε τον πρόλογο τοΰ βιβλίου υπ' άρ. 146, δπου υπογράφουν, αυτοαποκαλούμενοι κληρονόμοι τοΰ Σπυρίδωνος : «'Αντί Σπυρίδωνος Βελούδου οι αυτάδελφοι 'Ιωάννης τε και Κωνσταντίνος». 13.Ό απολογισμός υποβλήθηκε (τυπωμένος) στις 7 Σεπτεμβρίου 1864 καί φέρει τον τίτλο : «Bilancio di amministrazione della sostanza di ragione della Massa concursuale dei creditori per V oberato Antonio Filippi di Tom. dal 7 giugno 1862 a tutto 31 luglio 1864». ( Στα Κατάλοιπα Σπυρ. Βελούδη).

5 Γ. Σ. Πλουμίδης, ΤΟ ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΪΟΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ 173 Στα καθήκοντα αυτά βοηθούσε τον Σπυρίδωνα και ό αδελφός του 'Ιωάννης, δπως μαρτυρούν οι τίτλοι τών βιβλίων, π. χ. ή τυπική φράσις : «επιστασία τυπογραφική 'Ιωάννου καί Σπυρίδωνος τών αύταδέλφων Βελούδων». Ό "Ιωάννης μετά το 1866 έπωμίσθη τήν όλη διεύθυνση του τυπογραφείου, βοηθούμενος άπο τον αδελφό του Κωνσταντίνο. β) Τεχνικός εξοπλισμός. Δεν γνωρίζομε πόσα πιεστήρια διέθετε το τυπογραφείο. Γνωρίζομε μόνο δτι την 7 Σεπτεμβρίου 1864 ή αξία των (μαζί με τα τυπογραφικά στοιχεία) ανήρχετο σε φιορίνια 3.570, γ) Έδρα, τίτλος καί σήμα. Μέχρι το 1861 το τυπογραφείο ήταν εγκατεστημένο στην περιοχή του ναοΰ τών 'Αγίων 'Ιωάννου καί Παύλου, στην Calle della Testa Κατόπιν μετεφέρθη στην περιοχή μεταξύ του ναοΰ του 'Αγίου Γεωργίου τών Ελλήνων καί του ναοΰ της Πιετά, στην Corte Bollarli Το τυπογραφείο δεν έχρησιμοποίησε ειδικό σήμα - έμβλημα 15. Το ονομά του (φίρμα) έλαβε 1) στα ελληνικά τρεις μορφές: α) "Ελληνική Τυπογραφία του Άγιου Γεωργίου, β) Έλληνικον Τυπογραφεϊον τοϋ Άγιου Γεωργίου καί γ) (εμφανίζεται μια φορά, άρ. καταλ. 89) Τυπογραφεϊον «"Αγιος Γεώργιος» 2) στα ιταλικά δύο μορφές : α) Tipografia greca di S. Giorgio καί β) Tipografia S. Giorgio 16. δ) Κύκλος έργασιώ, ν. "Οπως ήδη αναφέραμε παραπάνω, το τυπογραφείο ιδρύθηκε σαν εταιρεία με μετοχικό κεφάλαιο. Τα πρώτα χρόνια, όπως ό 'ίδιος ό Filippi αναφέρει, τα οικονομικά τοΰ τυπογραφείου πήγαιναν πολύ καλά καί αϊ εκδόσεις του 3οχαν ζήτηση 17. Ένώ δμως πλησίαζε στην λήξη του το δεκαετές συμβόλαιο ('Ιούλιος 1860), καί κυρίως μετά το 1859, ή οικονομική κατάσταση έλαβε δυσμενή τροπή καί ό Filippi βρέθηκε σ' αδυναμία να εκπλήρωση τις υποχρεώσεις απέναντι τών πιστωτών του. Χρωστούσε λοιπόν στον Σπ. Παπαδόπουλο (Papadopoli), καί κατόπιν στον διαχειριστή της κληρονομιάς του Mat- 14. Βλέπε τον απολογισμό, παραπάνω σημ Στα βιβλία ύπ' άρ. 15 καί 26 υπάρχει έπί τοΰ τίτλου το μονόγραμμα Is BL, πού μάλλον πρέπει να έξηγηθή : 'Ιωάννης Βελούδης. 16. Βλέπε τους εδώ δημοσιευόμενους σε φωτοτυπία τίτλους τοΰ τυπογραφείου, πού ελήφθησαν άπο το χαρτί αλληλογραφίας του. 17. Σε αγγελία (χειρόγραφη, χωρίς χρονολογία, άλλα μάλλον τοΰ 1856) ό Filippi ομιλεί ενθουσιωδώς για τήν ευμενή υποδοχή τών εκδόσεων τοΰ τυπογραφείου. (Στά Κατάλοιπα Σπυρ. Βελούδη ).

6 174 Ο Ε Ρ Α Ν Ι Σ Τ Η Σ, H' (1970), άρ. 47 teo Persico, στον Σπ. Βελούδη (αήν 30 Αυγούστου 1859 το ποσό ανέρχεται σε φιορίνια 1383,48 ) 18, στον Antonio Pellini καί στον 'Ιωάννη Κούμανο. Το ποσό πού ό Σπυρ. Βελούδης καλείται να πλήρωση για την αγορά του τυπογραφείου (μετά την τελική εκκαθάριση των λογαριασμών) ανέρχεται σε φιορίνια αργυρά * * * Οι μισές καί παραπάνω εκδόσεις του τυπογραφείου ήσαν θρησκευτικού περιεχομένου καί το αναγνωστικό του κοινό ήταν ασφαλώς οι ιερωμένοι. Οι υπόλοιπες εκδόσεις τοΰ τυπογραφείου είναι λογοτεχνικά κείμενα καί εκπαιδευτικά βιβλία, πού καί αυτά είχαν χρηστικό σκοπό. "Αξια ύπογραμμίσεως είναι τα βιβλία πού έ'χουν σχέση με πρόσωπα της εποχής καί πού μάλλον προέρχονταν άπο ειδικές παραγγελίες καί δεν θα τυπώθηκαν με έ'ξοδα τοΰ τυπογραφείου (άρ. καταλ. 129, 134, 157, 160 καί 168). Το τυπογραφείο τύπωσε έξ άλλου έ'ργα προσωπικά καί τών δύο αδελφών Βελούδη. Τα βιβλία τα τυπωμένα σε ιταλική γλώσσα αποκλειστικά ανέρχονται σε έξη (αριθ. καταλ. 141, 143, 148, 151, 153 καί 168). Δύο είναι τα δίγλωσσα, σε ιταλικά καί σε ελληνικά, (άρ. καταλ. 20 καί 61). Τόσον ό Filippi Οσο καί οι αδελφοί Βελούδη διαφήμιζαν οσο μπορούσαν το τυπογραφείο σ' ολη τήν ελληνική 'Ανατολή καί προσεπάθησαν να εξασφαλίσουν τήν υποστήριξη του οικουμενικού πατριάρχη 'Ανθίμου Δ', απευθύνοντας του σχετική επιστολή, δπου χαρακτηρίζουν τήν Κωνσταντινούπολη σαν το σημαντικώτερο ελληνικό βιβλιοπωλικό κέντρο της εποχής 20. Ή εργασία τοΰ τυπογραφείου είναι επιμελημένη. Μεταχειρίζεται καινούργια τυπογραφικά στοιχεία 21 καί διακοσμεί τα βιβλία του με ξυλογραφίες, 22 κοσμήματα καί κόκκινα γράμματα. Το χαρτί πού χρησιμοποιείται είναι το κοινό της εποχής 23. Το δέσιμο ποικίλλει ανάλογα με 18. Κατάλοιπα Σπυρίδωνος Βελούδη. Γράμμα τοΰ Filippi προς τον Σπυρίδωνα Βελούδη. Για τους λοιπούς πιστωτές βλέπε έγγραφο (τυπωμένο) με ημερομηνία 4 Αυγούστου Κατάλοιπα Σπυρίδωνος Βελούδη. Προκαταρκτικό συμφωνητικό της 21 Μαΐου Βλέπε παραπάνω σημ Βλέπε τον πρόλογο τοΰ βιβλίου ύπ' άρ. 146, δπου λέγει δτι έχρησιμοποίησε για τη Σύνοψι «νεοχύτους χαρακτήρας». 22. Ξεχωρίζει ή προσωπογραφία τοΰ Ή. Μηνιάτη πού βρίσκεται στο βιβλίο ύπ' άρ. 78. 'Ιδιαίτερης ομορφιάς είναι οί ξυλογραφίες πού στολίζουν τήν «Χρυσαλλίδα». Βλέπε τα δσα λέγονται για τίς ξυλογραφίες τών εκδόσεων τοΰ τυπογραφείου στα βιβλία ύπ' άρ. 93 καί Βλέπε τον πρόλογο τοΰ βιβλίου ύπ* άρ. 146.

7 Γ. Σ. Πλουμίδης, ΤΟ ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ 175 το είδος του βιβλίου, μέ λεπτό χαρτί, με χονδρό χαρτόνι και με δέρμα (κυρίως για τα Μηναία). Ειδικά για την «Χρυσαλλίδα» χρησιμοποιείται πολυτελές δέσιμο, μέ παραστάσεις ζωγραφικές στο εξώφυλλο καί έπιχρυσώματα 24. Παρατηρούμε γενικά δτι το τυπογραφείο εξέδωσε μέσης εμφανίσεως βιβλία, πού ανταποκρίνονταν στις απαιτήσεις και οικονομικές δυνατότητες του αναγνωστικού του κοινού. Στατιστική των εκδόσεων του τυπογραφείου κατά περιεχόμενο 1) Θρησκευτικά 15 6) 'Ηθοπλαστικά 3 2) Λειτουργικά 68 7) Φυσικών Επιστημών 3 3) Λογοτεχνικά 23 8) Γεωγραφικά 1 4) Γραμματολογικά 8 9) Κατάλογοι 2 5) 'Ιστορικά 16 10) 'Ημερολόγια 31 *** Εκδίδω τήν αγγελία μέ τήν όποια δ Α. Filippi γνωστοποίησε στο ελληνικό κοινό τήν ίδρυση του τυπογραφείου του. Το κείμενο βρίσκεται χειρόγραφο στα κατάλοιπα του Σπυρίδωνος Βελούδη καί τυπωμένο στο υπ' άρ. 21 βιβλίο του καταλόγου. 'Εδώ ακολουθώ το χειρόγραφο γιατί μας διασώζει τήν πρώτη μορφή του κειμένου καί σέ υποσημείωση σημειώνω τις παραλλαγές του τυπωμένου. Εΐδησις Τών σχολαστικών καί άλλων βιβλίων 1, εξαιρέτως δε των εκκλησιαστικών, δσα ενταΰθα εξεδίδοντο παρά 'Ελλήνων, ή και φιλελλήνων τυπογράφων, ου 2 διέλειψε ποτέ ή επιζήτησις* παρά τών τε φιλοκάλων και τών ευσεβών 'Ομογενών, από της ευρέσεως της τυπογραφικής τέχνης μέχρι της σήμερον. Διό και τυπογραφικά καταστήματα ελληνικά εφάνησαν διάφορα και ουκ ολίγα, ως ήδη γνωστόν τοϊς πάσιν εξ ων ή τοϋ Γλυκύ αρχαιότατη, και όντως εύεργετήσασα εις πάντα καιρόν και πασαν περίστασιν τήν 'Ελλάδα. Και ή τυπογραφία αυτή από τοϋ 1791 έτους εως τοϋ 1829, και ή τοϋ Άνδρεώλα, (ή μετέπειτα επονομασθεϊσα τοϋ Φοίνικος) από τοϋ 1830, μέχρι τοϋ παρόντος έτους, δλαι προέβησαν 24. "Εχω ύπ' δψη μου τα αντίτυπα πού Ελλάδος (ΠΕΡ. 705). φυλάσσονται στην Εθνική Βιβλιοθήκη

8 176 Ο Ε Ρ Α Ν Ι Σ Τ Η Σ, H' (1970), άρ. 47 επί το λαμπρότερον και ώφελιμώτερον, υπό τήν της Οικογενείας μου διεύθυναν. 'Αποθεμένος ήδη τάς φροντίδας των ανωτέρω Καταστημάτων, έτερον* παρ' εμού εσχάτως εσυστήθη 5 υπό την ονομασίαν και προστασίαν του "Αγίου Γεωργίου, προς ενα, και μόνον σκοπον αποβλέπων, την βελτιωτέραν λέγω, και όσον ούπω εύδιόρθωτον 6, άνατύπωσιν ελληνικών εν γένει βιβλίων προπάντων δε των εκκλησιαστικών, μηδόλως και κόπων φειδόμενος και δαπάνης, ίνα τα εκδοθησόμενα εκ τών πιεστηρίων μου ύπερέχωσι τ' άλλα πάντα, δσα άχρι τοΰδε προέκυψαν εις το 7 φώς, και άξια φανώσι τοϋ 'Ελληνικού "Εθνους. 'Επειδή δε και το ούσιωδέστερον ενός βιβλίου υπάρχει ή ακριβής τούτου διόρθωσις, κα\ μάλλον, τών εκκλησιαστικών, ήτις το παρελθόν άφιεροϋτο εις τον εν Ίερομονάχοις πανοσιώτατον 8 κ. Βαρθολομαϊον Κοντλουμουσιανόν, εις 9 τον ίερολ. εν διδασκάλοις και αρχ. κύριον "Ανθιμον Μαζαράκην 10, εις 11 τον ελλόγιμον κύριον Π. Φιλιππίδην, και 12 εις τους αύταδέλφους 13 Βελούδας, και αυτούς ομογενείς πάντας, και νιους γνησίους της 1 * 'Ανατολικής και 'Ορθοδόξου 15 'Εκκλησίας, και ζηλωτάς διαπύρους τών ασάλευτων αυτής δογμάτων, οϋτως ανέθεσα τήν 16 τούτων τυπογραφικήν επιστασίαν 11 εις τήν φιλογενή και φιλόμουσον φροντίδα τών αύταδέλφων κυρίων 'Ιωάννου τε και Σπυρίδωνος τών Βελούδων, οΐτινες ευχαρίστως και προθύμως επένευσαν εις το τοιούτον θεάρεστον έργον. Έπιθυμών προς τούτοις iva όδηγήται και διευθύνηται το Κατάστημα μου παρά μόνων 18 και μόνων 18 ορθοδόξων 'Ελλήνων, οϋτω 19 και επέτρεψα τήν αμεσον τούτου διεύθυνσιν εις τον ε'ιρημένον κύριον Σπυρίδοινα Βελούδην. Τών σεβασμιωτάτων λοιπόν τοϋ ορθοδόξου πληρώματος κληρικών, άμα δε και 20 τών φιλότιμων και ζήλον ύπερ τον καλόν πνεόντων 21 ανδρών τοϋ 22 'Ελληνικού "Εθνους 23 επικαλούμενος πάντων 2 * τήν σννδρομήν, πέποιθα, δτι ή ευμενής αυτών προς εμε διάθεσις και προστασία, θέλονσι μ' ενισχύσει εις τους αγώνας μον, προς διατήρησιν και ανξησιν τού Καταστήματος μου. "Ερρωσθε. Βενετία 25 τή 13 J25 'Ιουλίου Ό Τυπογράφος 'Αντώνιος Θωμά τού Φιλίππου 1. Μετά τή λέξη βιβλίων τυπωμένο προσθέτει : ai εκδόσεις / 2-3. Τυπ. : ου διέλιπον ποτέ επιζητούμεναι. / 4-5. Τυπ. : έτερον συνέστησα νεωστί / 6. Τυπ. : άκριβεστέραν. / 7. Τυπ. παραλείπει. /8. Τυπ. : ΑΙδεσιμώτατον. / Τυπ.

9 Ά s- Ο ^ 1 CO e* tu «Ο Οι s- 5 s- ON ί- Ο E Σ Η -ίο ο- α» CN ί- Ο ο Η Η ce W -< LP ο < << S Χ < IP ST 3 -< a? > a s». ο αρτί αλληλογραφία (μέχρι το 1861). ν τυπωμένος στο χ θννσή τον -2 ω 8- a OJ : - ο r-. 5 'S c 1~ Ul e '^ Ο

10

11 Γ. Σ. Πλουμίδης, ΤΟ ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ 177 παραλείπει. / 11. Τυπ. : και εις./ Τυπ. : εσχάτως δε και είς τους Ανταδέλφονς. / Τυπ. : της 'Ορθοδόξου 'Ανατολικής. / Τυπ. : την τυπογραφικήν διόρθωσιν. / 18. Τυπ. : μόνον./ 19. Τυπ. παραλείπει. / Τυπ. : και άκάματον υπέρ τοΰ καλόν ζήλον πνεόντων. / Τυπ. παραλείπει. / 24. Τυπ. : απάντων Ι Τυπ. : "Εν Βενετία, τη 1 Αύγούστ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΤΩΝ ΕΚΔΟΣΕΩΝ TOT ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟΥ Συντομογραφίες ASV ' Βελουδη BUP Χριστόπουλος Correr Γενν. Γκίνη - Μέξα EBE ΕΙΒ Laytoii Marciana Pierris Πλουμίδη (I) Πλουμίδη (II Querini Σαμπανοπούλου : Archivio di Stato, Venezia. : Γ. Βελουδη, 'Ελληνική Βιβλιογραφία Προσθήκες. «Ό Ερανιστής», τόμ. Δ' (1966), σελ : Biblioteca Universitaria di Padova. : Π. Φ. Χριστόπουλος, Ελληνική Βιβλιογραφία* Προσθήκες. «Ό Ερανιστής», τόμ. Η' (1970), σελ : Biblioteca Civica Correr, Venezia. : Γεννάδειος Βιβλιοθήκη, 'Αθήνα. : Δ. Γκίνη - Β. Μέξα, 'Ελληνική Βιβλιογραφία έν 'Αθήναις (τόμ. 3). 'Εθνική Βιβλιοθήκη Ελλάδος. Έλληνικον Ίνστιτοϋτον Βενετίας. E. Layton - Ζένιου, 'Ελληνική Βιβλιογραφία Προσθήκες. «"Ο Ερανιστής», τόμ. Γ' (1965), σελ Biblioteca Nazionale Marciana, Venezia. Ν. Pierris, Bibliographie Ionienne. Suppléments à la description raisonnée des ouvrages publiés par les Grecs des Sept - Iles ou concernant ces îles du quinzième siècle à l'année 1900 par Emile Legrand, oeuvre posthume complétée et publiée par Hubert Pernot, Athènes Γ. Σ. Πλουμίδη, Ta εν Παδονη παλαιά ελληνικά βιβλία ( Biblioteca Universitaria - Biblioteca Civica). Μετά προσθηκών εις τάς βιβλιογραφίας É. Legrand και Δ. Γκίνη-Β. Μέξα, «Θησαυρίσματα», τόμ. 5 (1968 ), σελ Γ. Σ. Πλουμίδη, Τά παλαιά ελληνικά βιβλία της βιβλιοθήκης τοΰ 'Ελληνικού 'Ινστιτούτου Βενετίας. Μετά προσθηκών είς τάς βιβλιογραφίας Ê. Legrand και Δ. Γκίνη - Β. Μέξα, «Θησαυρίσματα» τόμ. 6 (1969), σελ Biblioteca Querini Stampalia, Venezia. Β. Σαμπανοπούλου, 'Ελληνική Βιβλιογραφία Προσθήκες. «Ό Ερανιστής», τόμ. Β' (1964), σελ

12 178 Ο Ε Ρ Α Ν Ι Σ Τ Η Σ, H' (1970), άρ. 47 Φραγκίσκου : Ε. Ν. Φραγκίσκου, 'Ελληνική Βιβλιογραφία Προσθήκες. «Ό Ερανιστής», τόμ. Α' (1963), σελ Χατζηδήμου - Σίμου : Άθ. Χατζηδήμου - Γ. Σίμου, Έλλ.ηνική Βιβλιογραφία Προσθήκες. «Ό Ερανιστής», τόμ. Γ' (1965), σελ Για την εύρεση των μέχρι το έτος 1863 εκδόσεων τοΰ τυπογραφείου έχρησιμοττοίησα τις υπάρχουσες βιβλ^,^αφίες (βλέπε Συντομογραφίες). Καταχωρίζω τις εκδόσεις κατά χρονολογική σειρά, παραθέτω άπο κάθε τίτλο τήν πρώτη λέξη και δσα στοιχεία κρίνω απαραίτητα για τήν αναγνώριση του και προσθέτω τήν βιβλιογραφική ένδειξη. Μέσα σε παρένθεση θέτω τις διορθώσεις καί συμπληρώσεις μου. Μόνο για τις εξη άγνωστες μέχρι σήμερα εκδόσεις προβαίνω σε πλήρη βιβλιογραφική περιγραφή. Δημοσιεύονται κατά τον τύπο των προσθηκών τοΰ «Ερανιστή» καί αριθμούνται επίσης ανάλογα. Για τις εκδόσεις της περιόδου περιωρίστηκα σε δσες βρήκα κατά τις ε'ρευνές μου στις βιβλιοθήκες (βλ. σημ. 3), πράγμα πού δεν αποκλείει τήν ύπαρξη καί άλλων. Καταχωρίζω καί εδώ τις εκδόσεις κατά χρονολογική σειρά καί προβαίνω σε πλήρη βιβλιογραφική περιγραφή. 1. Αισώπου μύθοι Γκίνη - Μέξα, άρ (BUP : Β ). 2. 'Ακολουθία του Άναγνώστου Πλουμίδη (Ι), άρ. 57. (Marciana : Misc. D. 5522). 3. 'Απόστολος Γκίνη - Μέξα, άρ Γαδάρου... διήγησις Γκίνη - Μέξα, άρ (BUP : Β ). 5. Γεωπονικον... 'Αγαπίου Γκίνη - Μέξα, άρ Γνωμικά τών παλαιών φιλοσόφων Πλουμίδη (Ι), άρ. 59 καί Χριστοπούλου, άρ. Α Εύχολόγιον το μέγα... Έκδοσις πρώτη Χατζηδήμου - Σίμου, άρ. Α Ή εΰμορφη βοσκοπούλα... Νικολάου Δρυμητινοΰ Γκίνη - Μέξα, άρ Ή θυσία του 'Αβραάμ Γκίνη - Μέξα, άρ 'Ιστορία... Σταυράκη Γκίνη - Μέξα, άρ Ιστορία του Μεγάλου 'Αλεξάνδρου Πλουμίδη (Ι), άρ Παιδαγωγία Πλουμίδη (Ι), άρ Συμφορά... Μωρέως... Μάνθου 'Ιωάννου Γκίνη - Μέξα, άρ Χριστιανική διδασκαλία Γκίνη - Μέξα, άρ (BUP: Β ). 15. (Α1022). Ψαλτήριον Δαυΐδ τοΰ προφήτου καί βασιλέως μετά τών ωδών. Έν Βενετία. Έκ της Ελληνικής Τυπογραφίας τοΰ 'Αγίου Γεωργίου Είς 16ον, σ Marciana : 267 C Ώρολόγιον το μέγα Γκίνη - Μέξα, άρ Πλουμίδη (Ι), άρ Όκτώηχος... 'Ιωάννου τοΰ Δαμάσκηνου Σαμπανοπούλου, άρ. Α 'Ακολουθία τοΰ Άναγνώστου Γκίνη - Μέξα, άρ Έρωτόκριτος... Βικεντίου Κορνάρου Γκίνη - Μέξα, άρ

13 Γ. Σ. Πλουμίδης, ΤΟ ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ Γραμματική... ιταλικής... Σπυρίδωνος Βλαντή Γκίνη - Μέξα, άρ (BUP : 111 C 111). 21. (Α1023). Ήμερολόγιον και Σεληνοδρόμιον του έτους Έν Βενετία. Έκ της Ελληνικής Τυπογραφίας του Αγίου Γεωργίου. Εις 16ο, σ. 64. EBE : Π Θείον... Εύαγγέλιον Γκίνη - Μέξα, άρ (BUP : 52 a 4 - ΕΙΒ : ΚΕ2α Ε 86-3). 23. Μυθολογικον Συντίπα Γκίνη - Μέξα, άρ Τα τέσσαρα... Ευαγγέλια Γκίνη - Μέξα, άρ Τριώδιον Γκίνη - Μέξα, άρ (1024). Ήμερολόγιον και Σεληνοδρόμιον του βισέκτου έτους 1852 μετά προγνωστικών νέου και περίφημου 'Αστρονόμου. Έν Βενετία. Έκ της Ελληνικής Τυπογραφίας του 'Αγίου Γεωργίου. Εις 16ο, σ. 80. Γενν. : Ρ Αί θεΐαι λειτουργίαι Γκίνη - Μέξα, άρ Έξομολογητάριον... Νικόδημου Γκίνη - Μέξα, άρ 'Ιερά 'Ανθολογία... Δανιήλ Γεωργοπούλου. "Εκδοσις δευτέρα Γκίνη- Μέξα, άρ Λαυσαϊκόν Γκίνη - Μέξα, άρ Μηναΐον τοΰ Μαρτίου Φραγκίσκου, άρ. Α Μηναΐον τοΰ 'Απριλίου Γκίνη - Μέξα, άρ Μηναΐον τοΰ Μαίου Γκίνη - Μέξα, άρ Μηναΐον τοΰ 'Ιουνίου Γκίνη - Μέξα, άρ Μηναΐον τοΰ 'Ιουλίου Γκίνη - Μέξα, άρ Μηναΐον τοΰ Αυγούστου Γκίνη -Μέξα, άρ Μηναΐον τοΰ Σεπτεμβρίου Γκίνη - Μέξα, άρ Μηναΐον τοΰ 'Οκτωβρίου Γκίνη - Μέξα, άρ Μηναΐον τοΰ Νοεμβρίου Γκίνη - Μέξα, άρ Μηναΐον τοΰ Δεκεμβρίου Γκίνη - Μέξα, άρ Ψαλτήριον Δαβίδ Γκίνη - Μέξα, άρ Άραβικον Μυθολογικον... Δερβύς Άμπουμπεκήρ Γκίνη - Μέξα, άρ Βιβλίον... Νέος Θησαυρός Γκίνη - Μέξα, άρ Είρμολόγιον Γκίνη - Μέξα, άρ (Marciana: 267 C 47). 45. 'Εξήγησις της θείας... λειτουργίας Γκίνη - Μέξα, άρ Ηθικά διηγήματα... Σοαβίου Γκίνη - Μέξα, άρ (διορθώνω: 'Εκ τοΰ Ελληνικού Τυπογραφείου. Σελ Χ- ά. Marciana : 216 G 200). 47. Κατάλογος των βιβλίων Γκίνη - Μέξα, άρ Κατάνυξις... Ποίημα Μαρίνου Τζάνε Βελουδή, άρ. Α Νέος Παράδεισος... Μεταφραστοΰ Συμεώνος... 'Αγαπίου Γκίνη - Μέξα, άρ Πραγματεία... περί των χρεών... Πούρη Γκίνη - Μέξα, άρ (ΕΙΒ : ΚΖ7/Ρ877-1).

14 180 Ο Ε Ρ Α Ν Ι Σ Τ Η Σ, H' (1970), άρ Ψαλτήριον Γκίνη - Μέξα, άρ Ώρολόγιον το μέγα Γκίνη - Μέξα, άρ Έπιστολάριον. "Εκδοσις δευτέρα Γκίνη - Μέξα, άρ Ήμερολόγιον Γκίνη - Μέξα, άρ (Γενν. : Ρ ). 55. Στοιχεία φυσιολογίας... 'Ανδρέου Κόμπε Γκίνη - Μέξα, άρ Ψαλτήριον Δαβίδ Γκίνη - Μέξα, άρ 'Απόστολος. "Εκδοσις τρίτη Γκίνη - Μέξα, άρ Ή θυσία του 'Αβραάμ Γκίνη - Μέξα, άρ 'Ιστορία του Μεγάλου 'Αλεξάνδρου Γκίνη - Μέξα, άρ Πραγματεία... περί των χρεών... Πούρη Γκίνη - Μέξα, άρ (ΕΙΒ : ΚΖ7/877-2). 61. Λεξικον πρόχειρον ΐταλικόν και γραικικόν Γκίνη - Μέξα, άρ Ψαλτήριον Δαυίδ Γκίνη - Μέξα, άρ, 'Ακολουθία του Άναγνώστου... "Εκδοσις τετάρτη Γκίνη -Μέξα, άρ (Marciana: Misc. D. 5523). 64. Γεωπονικον... 'Αγαπίου Γκίνη - Μέξα, άρ (Marciana: 267 G 57). 65. Είρμολόγιον Γκίνη - Μέξα, άρ Έρωτόκριτος... Βικέντιου Κορνάρου Γκίνη - Μέξα, άρ Ήμερολόγιον Γκίνη - Μέξα, άρ (Γενν. : Ρ ). 68. Θεϊον... Εύαγγέλιον Γκίνη - Μέξα, άρ Πανουργίαι... Μπερτόλδου... Δέλλα Κρότζε Γκίνη - Μέξα, άρ Τα τέσσαρα... Ευαγγέλια Γκίνη - Μέξα, άρ (Marciana: 265 G 12). 71. Τριώδιον Γκίνη - Μέξα, άρ (Α1025). Ψαλτήριον Δαυίδ του προφήτου και βασιλέως μετά τών ωδών. Έν Βενετία. Έκ του Ελληνικού Τυπογραφείου του Αγίου Γεωργίου Εις 16ο, σ Marciana : 267 G (Α1026). Ψαλτήριον του προφήτου και βασιλέως Δαυίδ μετά τών εννέα ωδών και της ερμηνείας, δπως δει στιχολογεΐσθαι το ψαλτήριον έν δλω τω ένιαυτώ. Έν Βενετία. Έκ του Ελληνικού Τυπογραφείου του 'Αγίου Γεωργίου Εις 8ο, σ Marciana : 255 G Ύμνωδία... Θεοφάνους... Μελισσηνοΰ Γκίνη - Μέξα, άρ (ΕΙΒ : ΚΕ12/Μ 523). 75. Ώρολόγιον το μέγα Γκίνη - Μέξα, άρ Βιβλίον... 'Αμαρτωλών Σωτηρία... 'Αγαπίου Γκίνη - Μέξα, άρ Διατάξεις... τών έν τη Ένετίησιν... 'Εκκλησία... υπηρετούντων Γκίνη - Μέξα, άρ Διδαχαί... Μηνιάτη Γκίνη - Μέξα, άρ Ήμερολόγιον Γκίνη - Μέξα, άρ (Γενν. : Ρ ). 80. Όκτώηχος... 'Ιωάννου του Δαμάσκηνου Γκίνη - Μέξα, άρ

15 Γ. Σ. Πλουμίδης, ΤΟ ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ Παρακλητική Γκίνη - Μέξα, άρ (ΕΙΒ : ΚΕ12/Ρ222-1 ). 82. Προσκυνητάριον τοϋ 'Αγίου "Ορους... 'Ιωάννου τοΰ Κομνηνού... Ιγνατίου Κεμίζου Γκίνη - Μέξα, άρ Σύνοψις ιερά Πλουμίδη (II), άρ Σύντομα 'Απομνημονεύματα περί Διονυσίου Σολωμού... Σπυρίδωνος Βελούδου Γκίνη-Μέξα, άρ Τοϋ... Μακαρίου... όμιλίαι Γκίνη -Μέξα, άο (ΕΙΒ : ΚΕ13/ Μ115). 86. Ψαλτήριον Δαυίδ Γκίνη - Μέξα, άρ Άγιασματάριον το μέγα Γκίνη - Μέξα, άρ 'Ακολουθία... 'Ιωάννου τοΰ Βλαδίμηρου Γκίνη -Μέξα, άρ Βιβλίον... Νέος Θησαυρός Χατζηδήμου - Σίμου, άρ. Α Δημήτριος Προύσης Γκίνη - Μέξα, άρ 'Επικήδειος Λόγος... Γρηγορίου Μελιδόνη Γκίνη - Μέξα, άρ (Γενν. : BG ). 92. Ήμερολόγιον Γκίνη - Μέξα, άρ (Γενν. : Ρ ). 93. Ή Χρυσαλλίς Γκίνη - Μέξα, άρ 'Ιστορία τοϋ Μεγάλου 'Αλεξάνδρου Layton. άρ. Α Ή Χρυσαλλίς Γκίνη - Μέξα, άρ (Γενν. : Ρ ). 96. Όκτώηχος... 'Ιωάννου τοΰ Δαμάσκηνου Γκίνη - Μέξα, άρ Πεντηκοστάριον Γκίνη - Μέξα, άρ Ψαλτήριον Δαυίδ Γκίνη - Μέξα, άρ (Marciana : Misc. D. 3596). 99. Έγχειρίδιον χριστιανικόν Γκίνη - Μέξα, άρ Ήμερολόγιον Γκίνη - Μέξα, άρ (Γενν. : Ρ ) Ή Χρυσαλλίς. Γκίνη - Μέξα, άρ Θείον... Εύαγγέλιον Γκίνη - Μέξα, άρ Χριστιανική Διδασκαλία Γκίνη - Μέξα, άρ Έρωτόκριτος... Βικέντιου Κορνάρου Layton, άρ. Α Άνθολόγιον Γκίνη - Μέξα, άρ 'Ηθικά διηγήματα... Σοαβίου Γκίνη - Μέξα, άρ Ήμερολόγιον Γκίνη - Μέξα, άρ (Γενν. : Ρ ) Ή Χρυσαλλίς Γκίνη - Μέξα, άρ Κατάλογος των βιβλίων Γκίνη - Μέξα, άρ Ψαλτήριον... Δαυίδ Γκίνη - Μέξα, άρ "Ελεγχος 'Ιωάννου Μαυροκορδάτου Γκίνη - Μέξα, άρ Ήμερολόγιον Γκίνη - Μέξα, άρ (Γενν. : Ρ ) Ή Χρυσαλλίς Γκίνη - Μέξα, άρ Μηναϊον τοΰ 'Ιανουαρίου Γκίνη - Μέξα, άρ (ΕΙΒ: ΚΕ12/ Μ534) Μηναϊον τοΰ Φεβρουαρίου Γκίνη - Μέξα, άρ (ΕΙΒ: ΚΕ12/ Μ534-2) Μηναϊον τοΰ Μαρτίου Γκίνη - Μέξα, άρ (ΕΙΒ: ΚΕ 12/Μ 534-3) Μηναϊον τοΰ 'Απριλίου Γκίνη - Μέξα, άρ (ΕΙΒ: ΚΕ 12/Μ 534-5).

16 182 Ο Ε Ρ Α Ν Ι Σ Τ Η Σ, H' (1970), άρ Μηναίου του Μαΐου Γκίνη - Μέξα, άρ (ΕΙΒ : ΚΕ 12/Μ534-6). Μ534-6) Μηναΐον τοΰ Ιουνίου Γκίνη - Μέξα, άρ (ΕΙΒ : ΚΕ 12/ Μ534-7) Μηναΐον του Ιουλίου Πλουμίδη (II), άρ Μηναΐον τοΰ Αυγούστου. Γκίνη -Μέξα, άρ (ΕΙΒ : ΚΕ12/Μ534-9) Μηναΐον του Σεπτεμβρίου Γκίνη - Μέξα, άρ (ΕΙΒ : ΚΕ 12/ Μ534-10) (Α1027). Μηναΐον του 'Οκτωβρίου περιέχον άπασαν την άνήκουσαν αύτω Άκολουθίαν, μετά και της προσθήκης τοΰ Τυπικού Είς 4ο, σ ΕΙΒ : ΚΕ 12/Μ Μηναΐον του Νοεμβρίου Γκίνη - Μέξα, άρ (ΕΙΒ: ΚΕ 12/Μ ) Μηναΐον του Δεκεμβρίου Πλουμίδη (II), άρ Παιδαγωγία Γκίνη - Μέξα, άρ Σύνοψις Πλουμίδη (Ι), άρ 'Απόστολος Γκίνη - Μέξα, άρ Είς τον θάνατον... 'Αμαλίας Τυπάλδου - Φορέστη Γιαλλινά... Βιττούρη Γκίνη-Μέξα, άρ Εύχολόγιον το μέγα Πλουμίδη (Ι), άρ Ή Χρυσαλλίς Γκίνη - Μέξα, άρ 'Ιωάννου Μαυροκορδάτου... Προοίμιον Γκίνη - Μέξα, άρ (BUP : Β ΕΙΒ : Ζ4/Μ 457-2) Ήμερολόγιον Φραγκίσκου, άρ. Α Άπάντησις τοΰ Δρος Σπυρίδωνος Βιττούρη είς το εν Κέρκυρα εκδοθέν άνώνυμον φυλλάδιον ύπογραφόμενον «Ευθύς». Ένετίησιν, έκ τοΰ Έλλην. Τυπογραφ. τοΰ Άγ. Γεωργίου Σχ. 8ο, σελ. 28. Γενν : HG 112, 59 v.l Ή Χρυσαλλίς. Ήμερολόγιον τοΰ βισέκτου 'Εν Βενετία. 'Εκ τοΰ Έλληνικοΰ Τυπογραφείου τοΰ 'Αγίου Γεωργίου. Σχ. 16ο, σελ. 95. EBE : ΠΕΡ Θησαυρός Δαμάσκηνου τοΰ ύποδιακόνου καΐ Στουδίτου τοΰ Θεσσαλονικέως μετά προσθήκης εν τω τέλει ετέρων επτά λόγων ψυχωφελεστάτων και έξηγήσεως τοΰ Πάτερ ημών. Έν Βενετία. 'Εκ τοΰ 'Ελληνικού Τυπογραφείου τοΰ 'Αγίου Γεωργίου Σχ. 8ο, σελ BUP : 115 C 'Ιστορία τοΰ Μεγάλου 'Αλεξάνδρου τοΰ Μακεδόνος βίος, πόλεμοι, καί θάνατος αύτοΰ. Έν Βενετί<. Έκ τοΰ Έλληνικοΰ Τυπογραφείου τοΰ 'Αγίου Γεωργίου Δαπάνη τοΰ ιδίου Τυπογραφείου. Σχ. 16ο, σελ λευκή. BUP : 25 a Είρμολόγιον περιέχον τους Ειρμούς των οκτώ Ήχων, τάς έννέας Ώδάς, τά Μεγαλυνάρια, καί δσα άλλα έν τω Πίνακι αύτοΰ φαίνονται' μεταρρυθμισθέν υπό τοΰ άοιδίμου Ίεροδιδασκάλου Βαρθολομαίου Κουτλουμουσιανοΰ, ύφ' ου προσετέθησαν καί τίνες Ειρμοί ελλείποντες έκ τών νεωτέρων προς δε τα αρχαιότερα καί ακριβέστερα παραβληθέν καί διορθωθέν επιμέλεια 'Ιωάννου καί

17 Γ. Σ. Πλουμίδης, ΤΟ ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ 183 Σπυρίδωνος τών αύταδέλφ. Βελούδων. Έκδοσις τρίτη. Έν Βενετία. Έκ τοΰ Ελληνικού Τυπογραφείου τοΰ Αγίου Γεωργίου Σχ. 8ο, σελ. η' λευκή. ΕΙΒ : ΚΕ12/Η Ή Χρυσαλλίς. Ήμερολόγιον του Έν Βενετία. Έκ τοϋ Ελληνικού Τυπογραφείου τοΰ 'Αγίου Γεωργίου. Σχ. 16ο, σελ. μζ' EBE : ΠΕΡ ΟΊ είκοσιτέσσαρες οίκοι της 'Τπεραγίας Δεσποίνης ημών Θεοτόκου και Άειπαρθένου Μαρίας εις την άπλην γλώσσαν παραφραστικώς μετενεχθέντες παρά τοΰ έν ίερομονάχοις Μελετίου Καλλονα. Έν Βενετία. Έκ τοΰ Ελληνικού Τυπογραφείου τοΰ Αγίου Γεωργίου Σχ. 16ο, σελ. 72. ΕΙΒ : ΚΕ 12/Κ Framento di Chiosa sopra il Canto XXXI dell' Inferno. Venezia. Tipografia greca di S. Giorgio edit Σχ. 8o, σελ. 8. Marciana : Misc. C. 826, Misc , Misc Querini : Misc. C Correr : Molm. 1. F Γενν. : GC 'Ακολουθία νεκρώσιμος τών κοσμικών ψαλλομένη έν τη αγία καί μεγάλη τοΰ Χρίστου Εκκλησία καί έν διαφόροις πόλεσι καί έπαρχίαις δια το είναι αυτήν εύτακτωτέραν άπαραλλάκτως εκδοθείσα Ένετίησι κατά το 1771 υπό Βησσαρίωνος Κεφάλα ιερομόναχου καί άρχιμανδρίτου τοϋ έκ Αευκάδος. Νΰν δε αυόις επιμελώς τυπωθεϊσα κατ' αϊτησιν ευλαβών 'Ορθοδόξων. Έν Βενετία. Έκ τοΰ Έλληνικοΰ Τυπογραφείου τοΰ 'Αγίου Γεωργίου Σχ. 8ο, σελ λευκή. ΕΙΒ : ΚΕ12/Κ Epigrammi ed Apologhi. Venezia, tipografia S. Giorgio, Σχ. 8o, φ. 5 + σελ. 35. Marciana : Misc Querini : Misc. C Correr : Molm. 6. D. 2. op Ή Χρυσαλλίς. Ήμερολόγιον τοΰ Έν Βενετία. Έκ τοΰ Έλληνικοΰ Τυπογραφείου τοΰ 'Αγίου Γεωργίου. Σχ. 16ο, σελ. λ' EBE : ΠΕΡ Άλφαβητάριον προς χρήσιν τών νηπίων υπό Νικολάου Λ. Δαμιανοΰ. Έν Βενετία. Έκ τοΰ Έλληνικοΰ Τυπογραφείου τοΰ 'Αγίου Γεωργίου Σχ. 16ο, σελ. 16. BUP : Β Ή Χρυσαλλίς. Ήμερολόγιον τοΰ Έν Βενετία. Έκ τοΰ Έλληνικοΰ Τυπογραφείου τοΰ 'Αγίου Γεωργίου. Σχ. 16ο, σελ. μ' + 70.EBE : ΠΕΡ Χρονικον περί τοΰ έν Κυθήροις μοναστηρίου τοΰ 'Αγίου Θεοδώρου, νΰν πρώτον εξ ανεκδότου χειρογράφου μετά σημειώσεων δημοσιευθέν ύπο 'Ιωάννου Βελούδου. Ένετίησιν. Έκ τοΰ Έλλην. Τυπογρ. τοΰ 'Αγίου Γεωργίου Σχ. 16ο, σελ. 4χ.ά. + μ'. Marciana : Misc ASV : Opusc Γενν. : HG 116 Β Giuseppe Veludo. Studi e Lettere ne' suoi primi tre anni universitarii di medicina in Padova colle testimonianze rese alla sua memoria, per cura del Padre suo. Venezia, tip. S. Giorgio, Σχ. 8o, σελ Marciana : 241 C Querini : I. E Ή Χρυσαλλίς. Ήμερολόγιον τοΰ βισέκτου Έν Βενετία. Έκ τοΰ Έλληνικοΰ Τυπογραφείου τοΰ Άγ. Γεωργίου. Σχ. 16ο, σελ. ιζ' + 7χ.ά. + μ χ. ά. EBE : ΠΕΡ Ή Χρυσαλλίς. Ήμερολόγιον τοΰ Έν Βενετία. Έκ τοΰ Έλληνικοΰ Τυ-

18 184 Ο Ε Ρ Α Ν Ι Σ Τ Η Σ, H' (1970), άρ. 47 πογραφείου τοϋ Άγ. Γεωργίου. Σχ. 16ο, σελ. κδ' χ.ά. EBE : ΠΕΡ Sopra una storia di Montenegro. Lettera di Giovanni Veludo. Venezia, tip. S. Giorgio, MDGCGLXIX. Σχ. 32ο, σελ. 18. Marciana : Mise. 3128, 7. Querini : Mise. B EBE : Ίστορ Ή Χρυσαλλίς. Ήμερολόγιον του Έν Βενετία. Έκ του Ελληνικού Τυπογραφείου τοϋ Άγ. Γεωργίου. Σχ. 16ο, σελ. οα' χ.ά. EBE : ΠΕΡ Sonetti di Francesco Petrarca ora scoperti e publicati. Venezia, tip. S. Giorgio, MDCCCLXX. Σχ. 8o, σελ. 20 χ.ά. Marciana : Misc , Misc Ή Χρυσαλλίς. Ήμερολόγιον του Έν Βενετία. Έκ τοϋ Ελληνικού Τυπογραφείου τοϋ Άγ. Γεωργίου. Σχ. 16ο, σελ. κδ' χ.ά. EBE : ΠΕΡ Ήμερολόγιον και Σεληνοδρόμιον τοϋ βισέκτου έ'τους Έν Βενετία. Έκ τοϋ Έλλην. Τυπογραφείου τοϋ Αγίου Γεωργίου. Σχ. 16ο, σελ. 40. Γενν. Ρ Ελλήνων ορθοδόξων αποικία έν Βενετία. 'Ιστορικόν υπόμνημα 'Ιωάννου Βελούδου. Έν Βενετία. Τυπ. τοϋ Άγιου Γεωργίου Σχ. 16ο, σελ. η' χ.ά. Marciana : 51. Τ. 249, 185D230, 39 α Γενν. : HG 14 VB45 EBE: Ίστορ α Λόγος επικήδειος εκφωνηθείς παρά τοϋ έλλογίμου ίεροδιδασκάλου Σπυρίδωνος Κομποθέκρα. Έν τω έν Βενετία ίερω ναω τοϋ Αγίου Γεωργίου της Ελληνικής Κοινότητος έπι τω νεκρώ τοϋ αίδεσιμωτάτου ιερομόναχου Σπυρίδωνος Ζερβού άρχιμανδρίτου τοϋ οίκουμενικοΰ θρόνου της Μεγάλης τοϋ Χρίστου Εκκλησίας, άρχειοφύλακος της πρώην μητροπόλεως Κερκύρας, καΐ εφημερίου τοϋ άνωειρημένου ίεροΰ ναοΰ τή 12 Νεομβρίου 1872 Ε. Σ. Έν Βενετία. Έκ τοϋ Ελληνικού Τυπογραφείου τοϋ Αγίου Γεωργίου Σχ. 8ο, σελ. 32α. ΕΙΒ : Ζ4/Κ81. (Μετά τή σελίδα 17 το ΐδιο κείμενο στα ιταλικά) Ήμερολόγιον και Σεληνοδρόμιον τοϋ έτους Έν Βενετία. Έκ τοϋ Έλλην. Τυπογραφείου τοϋ Αγίου Γεωργίου. Σχ. 16ο, σελ χ.ά. EBE : Π Χρυσόβουλλα και γράμματα των οικουμενικών πατριαρχών ανήκοντα ε'ις τους Φιλαδέλφειας μητροπολίτας ύπερτίμους και έξάρχους πατριαρχικούς και προέδρους πνευματικούς της Ένε-.ίησι τών ορθοδόξων κοινότητος. Έκδόντος 'Ιωάννου Βελούδου. Έν Βενετία. Τυπ. τοϋ Αγίου Γεωργίου Σχ. 16ο, σελ. 6 χ.ά χ.ά. Marciana : Misc. D Γενν. : HG14VB Εις τον θάνατον Σπυρίδωνος Τρικούπη. Ώδή 'Ιουλίου Τυπάλδου. Έν Βενετία. Έκ τοϋ Ελληνικού Τυπογραφείου τοϋ Αγίου Γεωργίου Pierris, άρ (Γενν. : HG680 Τ 829) Ήμερολόγιον και Σεληνοδρόμιον τοϋ Έν Βενετία. Έκ τοϋ Έλλην. Τυπογραφείου τοϋ Αγίου Γεωργίου. Σχ. 16ο, σελ χ.ά. Γενν. : Ρ Περί της καθ' ήμας εκκλησιαστικής μουσικής. Μεταφρασθέν υπό Ευγενίου 'ιερέως Περδικάρη έκ Λευκάδος άρχιμανδρίτου και εφημερίου έν τω ναώ τοϋ Ένετίησι μεγαλομάρτυρος Γεωργίου. Έν Βενετία. Τυπ. τοϋ Αγίου Γεωρ-

19 Γ. Σ. Πλουμίδης, ΤΟ ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ 185 γίου EBE : ΠΕΡ (Τυπωμένο στην «Χρυσαλλίδα» ΙΖ', 1874) Διήγησις Δανιήλ μητροπολίτου Εφέσου καΐ περίοδος των 'Αγίων Τόπων. Έπιμελεία Ι[ωάννου] Β[ελούδου], Ένετίησι. Τυπ. του Αγίου Γεωργίου, αωζε'. ΕΙΒ : ΚΕ 4κα/ϋ184. (Τυπωμένο στην «Χρυσαλλίδα», IH', 1875) Ήμερολόγιον καί Σεληνοδρόμιον του Έν Βενετία. Έκ τοϋ Έλλην. Τυπογραφείου τοϋ 'Αγίου Γεωργίου. Σχ. 16ο, σελ χ.ά. Γενν. : Ρ ΕΙΒ : ΚΕ 4κα/ϋ Ήμερολόγιον καί Σεληνοδρόμιον τοΰ βισέκτου έτους Έν Βενετία. Έκ του Έλλην. Τυπογραφείου τοϋ 'Αγίου Γεωργίου. Σχ. 16ο, σελ χ.ά. EBE : ΠΕΡ Νικολάου 'Αλεξάνδρου Μαυροκορδάτου Τόγος Νικοτιανής καί επιστολή προς Μητροφάνην τον Διάκονον μετ' εισαγωγικής παρεκβατικής επιστολής Σοφοκλέους Κ. τοΰ εξ Οικονόμων. Έν Βενετία. Τυπ. τοΰ 'Αγίου Γεωργίου, αωοστ' Σχ. 16ο, σελ. 88. EBE : ΠΕΡ (Τυπωμένο στην «Χρυσαλλίδα» ΙΘ', 1876) Ήμερολόγιον καί Σεληνοδρόμιον τοΰ Έν Βενετία. Έκ τοΰ Έλληνικοΰ Τυπογραφείου τοΰ 'Αγίου Γεωργίου. Σχ. 16ο, σελ. 64. Γενν. : Ρ Parole nei funerali del commendatore Emilio de Tipaldo, dette in S. Giorgio de' Greci il dì III Aprile MDCCCLXXVIII. Venezia, tipografia S. Giorgio. Σχ. 8o, σελ. 11. Marciana: Mise. C ,Mise Querini : Misc. C. 548-EBE: BEI 91.91« Παιδαγωγία προς χρήσιν των ποθούντων μανθάνειν γράμματα. Έν Βενετία. Έκ τοΰ Έλληνικοΰ Τυπογραφείου τοΰ 'Αγίου Γεωργίου Σχ. 16ο, σελ. 16. Γενν. : MGL (Προσθήκη:) 'Απόστολος Χριστοπούλου, άρ. Α986. Γ. Σ. Πλονμίδης