ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΑΝΤΙΠΡΟΕ ΡΟΥ ΤΗΣ ΠΑΣΕΓΕΣ κ. ΓΡΗΓΟΡΗ ΑΛΕΞΙΑ Η ΜΕ ΘΕΜΑ «ΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α»

Transcript

1 ΠΑΣΕΓΕΣ Γραφείο Αντιπροέδρου Αθήνα, ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΑΝΤΙΠΡΟΕ ΡΟΥ ΤΗΣ ΠΑΣΕΓΕΣ κ. ΓΡΗΓΟΡΗ ΑΛΕΞΙΑ Η ΜΕ ΘΕΜΑ «ΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α» 1. Γενικά στοιχεία Τα υγρά (κατά κύριο λόγο βιοαιθανόλη και βιοντήζελ) και τα στερεά βιοκαύσιµα ( συσσωµατώµατα βιοµάζας ή παλέττες/µπρικέττες ) είναι καύσιµα παραγόµενα από βιοµάζα στην οποία, πέραν των αγροτικών υπολειµµάτων, συµπεριλαµβάνονται και τα ενεργειακά φυτά (π.χ. δηµητριακά, ελαιοκράµβη, γλυκός σόργος, σόγια, ηλίανθος, κτλ.). Τα στερεά βιοκαύσιµα µπορούν να υποκαταστήσουν απευθείας πετρέλαιο θέρµανσης ( στα σπίτια ) ή λιγνίτη (σε σταθµούς Η/Π ), ενώ τα υγρά βιοκαύσιµα οποία µπορούν να χρησιµοποιηθούν σαν καύσιµα στις µηχανές εσωτερικής καύσης ( βενζινοµηχανές, πετρελαιοµηχανές ) υποκαθιστώντας τη βενζίνη ή το πετρέλαιο κίνησης αντίστοιχα. Η µετατροπή των ενεργειακών φυτών σε βιοκαύσιµα πραγµατοποιείται σε ειδικές βιοµηχανικές εγκαταστάσεις µε εφαρµογή φυσικών και χηµικών διεργασιών. Τέλος επισηµαίνεται η χρήση του βιοαερίου για καύση σε µηχανές εσωτερικής καύσης προκειµένου να κινηθούν ηλεκτρογεννήτριες και να παραχθεί ηλεκτρική ενέργεια. Το βιοαέριο παράγεται από αναερόβια ζύµωση φυτικής οργανικής ύλης ( π.χ. στελέχη δηµητριακών σε ειδικούς αντιδραστήρες ). 2. Βιοκαύσιµα 2 ης γενιάς ( εµπορική παρουσία µετά το 2010) 1

2 α. Μετατροπή των λιγνοκυτταρινούχων τµηµάτων των φυτών σε αιθανόλη. Τα συνθετικά ένζυµα θα παίξουν τον βασικό τεχνολ. ρόλο ( Iogen Καναδάς 4 εκ. λίτρα/έτος, ΕΤΕΚ Σουηδία λίτρα/έτος, Abengoa Ισπανία 5 εκ. λίτρα/έτος ). Η ενζυµατική υδρόλυση προβλέπεται να γίνει ανταγωνιστική µεσοπρόθεσµα µε την µείωση της τιµής των ενζύµων ενώ το χαµηλό κόστος της α ύλης ( άχυρο, ξύλο ) θα αποτελέσει µία από τις κρισιµότερες παραµέτρους κόστους των βιοκαυσίµων. β. Αεριοποίηση βιοµάζας. Με αυτήν παράγεται αέριο σύνθεσης, αποτελούµενο κυρίως από CO και υδρογόνο. Με καταλυτική µετατροπή λαµβάνονται υδρογονάνθρακες ( σύνθεση Fischer Tropsch ) από τους οποίους µε κατάλληλες διεργασίες λαµβάνεται µείγµα βενζίνης ( χαµηλής ποιότητας ), κηροζίνη και ντίζελ ( εξαιρετικής ποιότητας ) ( Choren Γερµανία t/έτος, Choren και Shell τ/έτος σε εξέλιξη ). Εναλλακτικά το αέριο σύνθεσης µπορεί να µετατραπεί σε DME, που µπορεί επίσης να αντικαταστήσει ντήζελ σε τροποποιηµένους ντηζελοκινητήρες Το βιοντήζελ 2 ης γενιάς είναι χηµικά διαφορετικό από το βιοντήζελ από φυτικά έλαια. Οποιαδήποτε οργανική α ύλη είναι πρακτικά κατάλληλη για την τεχνολογία αυτή. 3. Προοπτικές ανάπτυξης της χρήσης των βιοκαυσίµων Η προοπτική ανάπτυξης της χρήσης των βιοκαυσίµων εµφανίζεται ενδιαφέρουσα και ιδιαίτερα θετική λόγω : Των συνεχών αυξήσεων των τιµών του πετρελαίου και του φυσικού αερίου Της περιβαλλοντικής αναγκαιότητας τους ( Πρωτόκολλο του Κιότο, πολιτική της ΕΕ για το περιβάλλον, υποχρεωτικά ελάχιστα ποσοστά χρήσης τους στις χώρες της ΕΕ τα επόµενα χρόνια,µείωση εκποµπών CO2 κτλ.) Της ανάπτυξης της τεχνολογίας παραγωγής τους, η οποία σταδιακά επιτρέπει την παραγωγή διάθεση τους µε συνεχώς βελτιούµενους οικονοµικούς όρους κύρια µέσω της συµπαραγωγής σειράς παραπροϊόντων υποπροϊόντων. Σηµειώνεται ότι µεσοπρόθεσµα προβλέπεται η παραγωγή των 2

3 δεύτερης γενιάς υγρών βιοκαυσίµων, τα οποία εκτιµάται ότι θα παράγονται µε συµφερότερους οικονοµικούς όρους ( αξιοποιώντας και τα λιγνοκυτταρινούχα τµήµατα των φυτών µέσω της τεχνολογίας ΒTL ). 4. Στόχοι και στρατηγικές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τα βιοκαύσιµα Οι βασικοί στόχοι της ΕΕ είναι : 1) η προώθηση των βιοκαυσίµων στην ΕΕ και στις αναπτυσσόµενες χώρες και η διασφάλιση των θετικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων κατά την παραγωγή και χρήση τους. 2) Η προετοιµασία για µεγάλης κλίµακας χρήση των βιοκαυσίµων βελτιώνοντας την ανταγωνιστικότητά τους ( µε βελτιστοποίηση καλλιεργειών, έρευνα για τα βιοκαύσιµα 2 ης γενιάς, στην παραγωγή των οποίων τα δάση και τα απορρίµµατα θα παίξουν σηµαντικό ρόλο, κτλ. ) 3) Η διερεύνηση ευκαιριών για τις αναπτυσσόµενες χώρες όσον αφορά στην παραγωγή ενεργειακών φυτών και βιοκαυσίµων Επισηµαίνονται Επιτροπή : µερικά µέτρα που προτίθεται να λάβει η Πιθανή αναµόρφωση της Οδηγίας 2003/30 για τα βιοκαύσιµα, η οποία θα περιλαµβάνει την καθιέρωση εθνικών στόχων για το µερίδιο των βιοκαυσίµων στην αγορά. Ενθάρρυνση των κρατών µελών να ευνοήσουν τα βιοκαύσιµα 2 ης γενιάς Εντός του 2006 αναθεώρηση των ποσοτικών ορίων που έχουν τεθεί για το ποσοστό αιθανόλης, αιθέρα κ.α. οξυγονούχων ενώσεων στη βενζίνη και βιοντήζελ στο 3

4 ντίζελ ( Οδηγία 98/70 EΚ και 2003/17 EΚ για την ποιότητα των καυσίµων ). Επιδίωξη να απολαµβάνουν τα τεύτλα που καλλιεργούνται για παραγωγή αιθανόλης, αµφότερες τις ενισχύσεις α) των µη διατροφικών καλλιεργειών σε γη αγρανάπαυσης (setaside) και β) την ενίσχυση για τις ενεργειακές καλλιέργειες. υνατότητα χρήσης για παραγωγή ενέργειας της αλκοόλης που προέρχεται από απόσταξη κρασιών των αποθεµάτων παρέµβασης Προετοιµασία Σχεδίου ράσης για τα άση, όπου η δασική βιοµάζα θα παίξει σηµαντικό ρόλο ειδικά για την παραγωγή βιοκαυσίµων 2 ης γενιάς Πρόταση τροποποίησης του προτύπου για το βιοντήζελ (ΕΝ 14214) προκειµένου να διευκολυνθεί η χρήση ευρύτερου φάσµατος φυτικών ελαίων (σ.σ. από τρίτες χώρες) Εξακολούθηση των εµπορικών διαπραγµατεύσεων µε τις τρίτες χώρες παραγωγούς αιθανόλης, στα πλαίσια της αυξανόµενης ζήτησης βιοκαυσίµων. Πέραν των υφισταµένων προτιµησιακών καθεστώτων (ΕΒΑ, ACP, GSP+, κτλ.) υπάρχουν σε εξέλιξη διαπραγµατεύσεις (Doha Round και Mercosur), που προβλέπεται να έχουν επίπτωση στην περαιτέρω διεύρυνση της αγοράς βιοαιθανόλης. Υποστήριξη της έρευνας (7 ο Προγραµµατικό Πλαίσιο) ώστε να µειωθεί το κόστος παραγωγής βιοκαυσίµων α) µε την προώθηση των 2 ης γενιάς βιοκαυσίµων (F-T βιοντήζελ, αιθανόλη από λιγνοκυτταρινούχα, βιο-dme και β) µε την προώθηση των βιοδιϋλιστηρίων για την πλήρη αξιοποίηση της βιοµάζας. Επίσης σύµφωνα µε το Σχέδιο ράσης για τη Βιοµάζα προβλέπεται η ενθάρρυνση µε νοµοθετικά µέτρα της χρήσης ανανεώσιµων πηγών ενέργειας στους τοµείς θέρµανσης και ψύξης καθώς επίσης η ενθάρρυνση των Κρατών µελών να υποστηρίξουν την χρήση βιοµάζας για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και την συµπαραγωγή θερµότητας και ηλ. Ενέργειας. 4

5 Σε ότι αφορά στην παραγωγή φυτικών ελαίων στην ΕΕ από στοιχεία που διανεµήθηκαν είναι φανερό ότι για τις ήδη δοκιµασµένες στην Κοινότητα ενεργειακές καλλιέργειες ( ελαιοκράµβη, ηλίανθος ) η Ελλάδα εµφανίζει µειωµένες αποδόσεις. 5. Στοιχεία για τις υφιστάµενες βιοµηχανικές µονάδες παραγωγής βιοκαυσίµων Οι υφιστάµενες βιοµηχανικές µονάδες παραγωγής βιοαιθανόλης και βιοντήζελ στις χώρες της ΕΕ χρησιµοποιούν σε µεγάλο βαθµό α. ύλες (π.χ. δηµητριακά, κραµβέλαιο, σογιέλαιο, κτλ.) εισαγόµενες από τρίτες χώρες ( Ρωσία,Ουκρανία, Πακιστάν, Καναδάς ) προκειµένου να συµπιέσουν το κόστος παραγωγής τους. Ενδεικτικά αναφέρονται η τιµή αγοράς του κριθαριού που χρησιµοποιεί η Abengoa στην Ισπανία (0,13 ΕΥΡΩ/kg) και οι τιµές αγοράς λαδιών από εργοστάσια βιοντήζελ της Ισπανίας που κυµαίνονται από 0,3 ΕΥΡΩ/kg έως 0,6ΕΥΡΩ/kg. Υπενθυµίζεται επίσης ότι τόσο Γερµανικές όσο και προβλεπόµενες να λειτουργήσουν στο άµεσο µέλλον µονάδες παραγωγής βιοντήζελ στην Ελλάδα σχεδιάζουν την εισαγωγή φυτικών λαδιών από χώρες χαµηλού κόστους. εν πρέπει επίσης να παραβλέπεται η συνεχώς εντεινόµενη χρήση χρησιµοποιούµενων απόβλητων µαγειρικών λαδιών λιπών για παραγωγή βιοντήζελ διεθνώς (αν και αυτές οι ποσότητες είναι σχετικά µικρές). Το κεφαλαιουχικό κόστος κατασκευής βιώσιµων µονάδων παραγωγής βιοκαυσίµων είναι αρκετά υψηλό τόσο για τη βιοαιθανόλη όσο και για το βιοντήζελ. Ενδεικτικά σηµειώνεται ότι το κόστος κατασκευής του εργοστασίου κατασκευής βιοντήζελ της ΒΙΟΝΕΤ στο Reus της Ισπανίας ανήλθε σε ΕΥΡΩ (δυναµικότητας τ./έτος) ενώ του εργοστασίου παραγωγής βιοαιθανόλης της ABENGOA στην Καρθαγένη της Ισπανίας σε ΕΥΡΩ (δυναµικότητας τ./έτος). Επισηµαίνεται τέλος ότι η µετατροπή υφιστάµενων σπορελαιουργείων σε µονάδες παραγωγής βιοντήζελ δεν είναι ούτε χαµηλού κόστους ούτε εύκολη τεχνολογικά. 5

6 Αναφορικά µε το κόστος παραγωγής βιοαιθανόλης και βιοντήζελ σηµειώνονται τα εξής, σύµφωνα µε πηγές του ΟΟΣΑ (τιµές του 2004 σε δολλάρια ΗΠΑ, ανά λίτρο) Κόστος παραγωγής βιονβτηζελ από φυτικά έλαια : ΕΕ 0,607, ΗΠΑ 0,549, ΚΑΝΑ ΑΣ 0,549 Κόστος παραγωγής βιοαιθανόλης : ΕΕ 0,448 έως 0,573, ΒΡΑΖΙΛΙΑ 0,219, ΗΠΑ 0,289 έως 0µ Βιοκαύσιµα και Αγρότες Το ενδιαφέρον της ΠΑΣΕΓΕΣ εστιάζεται στη δυνατότητα αξιοποίησης του όλου θέµατος των βιοκαυσίµων από τους Έλληνες αγρότες και ειδικότερα από τους παραγωγούς καπνού, βαµβακιού και σιτηρών, προϊόντων δηλαδή που επηρεάζονται έντονα από την εφαρµογή της νέας ΚΑΠ. Έτσι η καλλιέργεια ενεργειακών φυτών θα µπορούσε να αποτελέσει µία εναλλακτική πρόταση για τους Έλληνες αγρότες και µάλιστα θα ήταν δυνατόν να αξιοποιηθούν σηµαντικές εκτάσεις. Αναγκαία προϋπόθεση για την ανάπτυξη των ενεργειακών καλλιεργειών στη χώρα µας είναι η επίτευξη ενός ικανοποιητικού εισοδήµατος για τους απασχολούµενους µε αυτές παραγωγούς. Με βάση τα διαθέσιµα µέχρι στιγµής στοιχεία (τα οποία παρατίθενται µε κάθε επιφύλαξη διότι παρατηρούνται σηµαντικές αποκλίσεις µεταξύ τους) η καθαρή πρόσοδος (µετά των επιδοτήσεων) για τους Έλληνες αγρότες θα µπορούσε να είναι : Για παραγωγή ελαιούχων σπόρων (π.χ. ηλίανθος, ενδεχόµενα ελαιοκράµβη) χρησιµοποιουµένων σαν α. ύλη στην παραγωγή βιοντήζελ ΕΥΡΩ/στρέµµα Για παραγωγή γλυκού σόργου χρησιµοποιούµενου σαν α. ύλη στην παραγωγή βιοαιθανόλης ΕΥΡΩ/στρέµµα µε προϋποθέσεις. Οι προϋποθέσεις αυτές είναι : α. Η επιβεβαίωση στη πράξη των αποτελεσµάτων κάποιων πειραµατικών καλλιεργειών για καλές αποδόσεις του γλυκού 6

7 σόργου στην Ελληνική επικράτεια (ιδιαίτερα σε περιοχές µε ήπιο κλίµα) β. Ο κατάλληλος συντονισµός και η χρήση συµβολαιακής γεωργίας ώστε να διασφαλιστεί απρόσκοπτα και µε µακροχρόνια συµβόλαια η τροφοδοσία της µονάδας παραγωγής βιοαιθανόλης µε τις απαιτούµενες µεγάλες ποσότητες α. ύλης γ. Η εφαρµογή της πλέον σύγχρονης τεχνολογίας (αξιοποίηση απορριπτόµενης θερµότητας από µονάδες συµπαραγωγής, λειτουργία καθετοποιηµένων βιοδιυλιστηρίων, ώστε ταυτόχρονα µε την παραγωγή βιοαιθανόλης να παράγονται και άλλα χρήσιµα προϊόντα όπως βιοµονωτικά υλικά, ζωοτροφές, κτλ.). δ. Συµµετοχή, όπου αυτό είναι εφικτό των Φορέων των αγροτών στο ιδιοκτησιακό καθεστώς και τα κέρδη της µονάδας του βιοδιυλιστηρίου ε. Συµπλήρωση και βελτίωση του υφιστάµενου νοµοθετικού και φορολογικού πλαισίου για τα βιοκαύσιµα στ. ιερεύνηση των πιθανών κινδύνων για το όλο εγχείρηµα από τη λειτουργία παρόµοιων µονάδων σε χώρες χαµηλού κόστους που διαθέτουν κλίµα και εδάφη ευνοϊκά για την καλλιέργεια γλυκού σόργου (π.χ. Αίγυπτος, Τουρκία). Είναι φανερό ότι οι παραπάνω γενικές προϋποθέσεις πρέπει να διερευνηθούν επισταµένως και να αξιολογηθούν όχι µόνο στην περίπτωση παραγωγής βιοαιθανόλης, αλλά και στην περίπτωση παραγωγής βιοντήζελ ή άλλων βιοκαυσίµων. Αξίζει στο σηµείο αυτό να αναφερθεί και η προοπτική σταδιακής εισόδου στην ευρωπαϊκή αγορά ποσοτήτων βιοκαυσίµων από αναπτυσσόµενες χώρες της Ασίας και της Ν. Αµερικής (προτιµησιακά καθεστώτα για να βοηθηθούν οι φτωχές χώρες). Τονίζεται επίσης ότι προτεραιότητα πρέπει να δοθεί, όπου αυτό είναι εφικτό, σε µικρές αποκεντρωµένες µονάδες βιοενέργειας (π.χ. βιοντήζελ, παλέττες/µπρικέττες, κ.α.), επειδή αφενός µεν οι µονάδες αυτές παρουσιάζουν χαµηλό συνολικά κόστος συλλογής διαχείρισης της πρώτης ύλης (αφού υλοποιούνται πρακτικά σε τοπικό επίπεδο), αφετέρου δε το σχετικά µικρό κεφαλαιουχικό 7

8 τους κόστος τις καθιστά υλοποιήσιµες, ως επιχειρηµατική δραστηριότητα, από τοπικούς αγροτικούς συνεταιρισµούς, ΟΤΑ, οµάδες αγροτών, κτλ. Η ΠΑΣΕΓΕΣ στα πλαίσια στήριξης των συµφερόντων των αγροτών συµµετείχε ενεργά στη διαµόρφωση του πρόσφατου νόµου για την εισαγωγή των βιοκαυσίµων και των άλλων ανανεώσιµων καυσίµων στην ελληνική αγορά. Σύµφωνα µε τα προβλεπόµενα στο νόµο αυτό οι ΑΣΟ θα έχουν τη δυνατότητα λήψης άδειας για παραγωγή και διάθεση βιοκαυσίµων, ενώ προτεραιότητα στην κατάρτιση των προγραµµάτων κατανοµής ποσοτήτων υγρών βιοκαυσίµων έχουν οι καλλιέργειες ενεργειακών φυτών στην Ελλάδα. 7. Αναγκαιότητα εκπόνησης ενός Εθνικού Σχεδίου ράσης για τα βιοκαύσιµα Η σπουδαιότητα της ανάπτυξης των ενεργειακών καλλιεργειών και της χρήσης των βιοκαυσίµων στην Ελλάδα καθώς και η πληθώρα των Φορέων που ασχολούνται µε το αντικείµενο (Υπουργεία, ΕΜΠ, ΚΑΠΕ, Πανεπιστήµια, κτλ.) επιβάλλει την εκπόνηση ενός Εθνικού Σχεδίου ράσης για τα βιοκαύσιµα, που θα καθορίζει στόχους, αρχές προϋποθέσεις και διαδικασίες. Ένα συντονιστικό κέντρο διυπουργικού χαρακτήρα που θα έχει τη δοµή και τις αρµοδιότητες µιας διαχειριστικής αρχής θα µπορούσε να αναλάβει την ευθύνη του συντονισµού προγραµµατισµού όλων των πρωτοβουλιών, του καθορισµού προτεραιοτήτων, της έγκρισης και παρακολούθησης πιλοτικών µελετών, δοκιµών και προγραµµάτων σχετικών µε τα βιοκαύσιµα και τις ενεργειακές καλλιέργειες στην Ελλάδα. Η χρηµατοδότηση του φορέα αυτού, ο οποίος θα είναι υπόλογος απέναντι στην πολιτεία, θα µπορούσε να προέλθει µέσω της θέσπισης ειδικού τέλους βιοκαυσίµων, που θα καταβάλλεται από όσους θα χρησιµοποιούν αποκλειστικά τα συµβατικά καύσιµα αν και θα έχουν ταυτόχρονα τη δυνατότητα εύκολης πρόσβασης στη χρήση βιοκαυσίµων. Επισηµαίνεται ότι πρωταρχικός στόχος για την ΠΑΣΕΓΕΣ είναι η προώθηση της παραγωγής βιοκαυσίµων από εγχώριες ενεργειακές καλλιέργειες. 8

9 Συµπληρωµατικά µε την εκπόνηση του Εθνικού Σχεδίου ράσης αναγκαία κρίνεται και η κατάρτιση και ψήφιση ενός ολοκληρωµένου Νοµοθετικού πλαισίου για τα βιοκαύσιµα και τη βιοµάζα στην Ελλάδα. Το θεσµικό αυτό πλαίσιο θα πρέπει να έχει πρακτικό προσανατολισµό και να λαµβάνει υπόψη τις ιδιαιτερότητες της Ελληνικής αγροτικής παραγωγής. 8. Αναγκαιότητα αξιόπιστης προσέγγισης της βιωσιµότητας των καλλιεργειών ενεργειακών φυτών Με βάση τα παραπάνω και προκειµένου να διαµορφωθεί επιστηµονική και τεκµηριωµένη άποψη για τη δυνατότητα αξιοποίησης του νέου για τη χώρα µας τοµέα των βιοκαυσίµων από τους παραγωγούς και τους Φορείς τους, η ΠΑΣΕΓΕΣ ανέθεσε στο ΙΝΑΣΟ τη σύνταξη ολοκληρωµένης µελέτης σκοπιµότητας βιωσιµότητας, επικεντρωµένης στις καλλιέργειες ενεργειακών φυτών και στις τεχνολογίες µετατροπής τους, η οποία θα πρέπει να λαµβάνει υπόψη όλες τις πτυχές του θέµατος ( Υφιστάµενη κατάσταση, τεχνική αποτίµηση, οικονοµική αποτίµηση, θεσµικές, νοµοθετικές, οργανωτικές και χρηµατοδοτικές πρωτοβουλίες, διαµόρφωση πενταετούς σχεδίου δράσης) και µε βάση τα αποτελέσµατα της οποίας θα είναι δυνατόν να δοθεί αξιόπιστη πληροφόρηση ενηµέρωση προτάσεις στους Έλληνες αγρότες, ώστε να οδηγηθούµε σε συγκεκριµένες αποφάσεις για την ευρείας κλίµακας παραγωγή στερεών και υγρών βιοκαυσίµων στην Ελλάδα. 9