Συστήματα Πολυμέσων. Ενότητα 4: Θεωρία Χρώματος. Θρασύβουλος Γ. Τσιάτσος Τμήμα Πληροφορικής ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 4: Θεωρία Χρώματος Θρασύβουλος Γ. Τσιάτσος

2 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2

3 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3

4 Περιεχόμενα ενότητας Όραση Θεωρία Χρώματος 4

5 Σκοποί ενότητας Περιγραφή των βασικών εννοιών που σχετίζονται με την θεωρία χρώματος 5

6 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Όραση & Θεωρία Χρώματος

7 Η λειτουργία του ματιού Το σημείο του ανθρώπινου οφθαλμού όπου γίνεται η πρώτη σύλληψη των φωτεινών ερεθισμάτων είναι ο αμφιβληστροειδής φακός (retina) Εκεί υπάρχουν δύο κατηγορίες φωτοευαίσθητων νευρικών κυττάρων: τα ραβδία (rods) και τα κωνία (cones). Η ανατομία του ματιού [4] 7

8 Ραβδία & Κωνία Υπεύθυνα για την όραση σε διαφορετικές συνθήκες φωτισμού. Ραβδία (rods): ενεργοποιούνται σε συνθήκες χαμηλού φωτισμού, δεν προσφέρουν υψηλή ευκρίνεια. Κωνία: Συγκεντρωμένα στην κόρη του ματιού και είναι υπεύθυνα για την υψηλής ευκρίνειας ημερήσια όραση. μεταφέρουν πληροφορία μεγαλύτερης ανάλυσης & πληροφορία χρώματος Με χαμηλότερη ευαισθησία Ραβδία και Κωνία [5] 8

9 Ευαισθησία κωνίων στο φάσμα Τα κωνία αντίστοιχα εμφανίζονται σε τρείς κατηγορίες, καθεμιά ευαίσθητη σε διαφορετική περιοχή του ορατού φάσματος. L-κωνία: ευαίσθητα στα μεγαλύτερα μήκη κύματος (κόκκινο, 577 nm) M-κωνία: ευαίσθητα στα μεσαία μήκη κύματος (πράσινο, 540 nm) S-κωνία: ευαίσθητα στα μικρότερα μήκη κύματος (μπλέ, 447 nm) ορατού φωτός 9

10 Θεωρία Χρώματος Το χρώμα είναι η υποκειμενική αντίληψη που αναπτύσσουμε στα διάφορα μήκη κύματος του φωτός, στην ορατή περιοχή του φάσματος (από 400 μέχρι 700 nm) Η αίσθησή μας για το χρώμα επομένως είναι μια αυτοματοποιημένη ερμηνευτική αντίδραση του ανθρώπινου εγκεφάλου στο μήκος κύματος της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας και όχι κάποια εξωτερική ουσία. Ηλεκτρομαγνητικό φάσμα [6] 10

11 Χρωματικοί Χώροι (Color Spaces) Υπάρχουν πολλοί χρωματικοί χώροι που ο καθένας μπορεί να χρησιμοποιεί διαφορετικές παραμέτρους για την ακριβή περιγραφή των διαφόρων χρωμάτων. Κοινό χαρακτηριστικό τους είναι πως υιοθετούν τρείς παραμέτρους, δηλ. χρειάζονται τρεις ανεξάρτητες τιμές για να προσδιορίσουν μαθηματικά κάποιο χρώμα. Παραδείγματα τέτοιων χώρων: Red, Green, Blue (RGB) Cyan, Magenta, Yellow (CMY) Hue, Lightness, Saturation (HLS) απόχρωση, φωτεινότητα, καθαρότητα Hue, Saturation, Brightness (HSB)- απόχρωση, καθαρότητα, λάμψη 11

12 Χρωματικό διάγραμμα CIE (1/2) Το 1931 η CIE (Comission Internationale de l Eclairage, International Commision of Illumination) δημιούργησε ένα χρωματικό διάγραμμα σε μια προσπάθεια ακριβούς καταγραφής της τριχρωματικής σύνθεσης των χρωμάτων. Βάση για τη σύνθεση του διαγράμματος απετέλεσε αυτό που η CIE ονόμασε «τυπικό παρατηρητή» (standard observer). Το διάγραμμα δείχνει το εύρος των χρωμάτων που μπορεί να δει ο τυπικός παρατηρητής. Ουσιαστικά το χρωματικό διάγραμμα της CIE παρουσιάζει τις αναλογίες των πρωτευόντων χρωμάτων που πρέπει να χρησιμοποιηθούν ώστε να δημιουργήσουν την αίσθηση ενός συγκεκριμένου χρώματος για τον μέσο παρατηρητή. 12

13 Χρωματικό Διάγραμμα CIE (2/2) Χρωματικό Διάγραμμα [7] 13

14 Προσθετικό μοντέλο (RGB) Στο προσθετικό μοντέλο κάθε άλλο χρώμα δημιουργείται από ανάμιξη (πρόσθεση) των τριών πρωτευόντων χρωμάτων σε ποικίλες αναλογίες. Blue + Green = Cyan Red + Blue = Magenta Green + Red = Yellow Red + Blue + Green = White Εφαρμογή: όταν οι ακτινοβολίες προσπίπτουν άμεσα στο μάτι του παρατηρητή (πχ. οθόνες CRT) 14

15 Αφαιρετικό Μοντέλο (CMY) Στο αφαιρετικό μοντέλο τα πρωτεύοντα χρώματα είναι αυτά που σχηματίζονται από ανάμειξη ίσων ποσοτήτων των R, G και B. Cyan (Κυανό) (Blue + Green) Magenta (Πορφυρό) (Red + Blue) Yellow (Κίτρινο) (Green + Red). Οι αποχρώσεις δημιουργούνται αφαιρώντας από το προσπίπτον λευκό τις αποχρώσεις που απορροφά η χρωστική Red = white Green (Yellow+Cyan) Blue (Magenta+Cyan) Εκτυπωτές: CMYK (+black) 15

16 Χρωματικοί Χώροι HSL & HSB (1/2) Χρησιμοποιούνται συνήθως σε εργαλεία και εφαρμογές επεξεργασίας εικόνας HSB ή HSV (Hue, Saturation, Brightness ή Value) HSL (Hue, Saturation, Lightness) Βασικά χαρακτηριστικά: Απόχρωση ή χροιά (hue): Αφορά την οπτική αίσθηση σύμφωνα με την οποία μια περιοχή φαίνεται να είναι παρόμοια με ένα από τα αντιληπτά χρώματα: κόκκινο, κίτρινο, πράσινο και μπλε, ή ένας συνδυασμός αυτών των δύο. Γενικά αντιπροσωπεύει το επικρατέστερο χρώμα έτσι όπως το αντιλαμβάνεται ο παρατηρητής. Κορεσμός ή Καθαρότητα (saturation): Αφορά το πόσο έγχρωμη είναι μια περιοχή. Τα καθαρά χρώματα είναι πλήρως κορεσμένα. Φωτεινότητα (brightness): Αφορά την οπτική αίσθηση σύμφωνα με την οποία μια περιοχή φαίνεται να εκπέμπει περισσότερο ή λιγότερο φως Σκίαση (lightness): Δείχνει πόσο μαύρο ή λευκό είναι ένα αντικείμενο. Σχετίζεται με την αντανάκλαση του φωτός στο αντικείμενο 16

17 Χρωματικοί Χώροι HSL & HSB (2/2) Με τα HSL και HSB καθορίζουμε την απόχρωση (hue) με γωνιακούς όρους (από 0 έως 360 βαθμούς και τις παραμέτρους κορεσμού (saturation) και φωτεινότητας (brightness) ή σκίασης (lightness) ως ποσοστά επί τοις %. Κυλινδρικές αναπαραστάσεις HSL και HSV [8] 17

18 Αναφορές [1] Havaldar, P., & Medioni, G. G. (2009). Multimedia Systems: Algorithms, Standards, and Industry Practices. CengageBrain. com. [2] Δημητριάδης, Σ., Τριανταφύλλου, Ε., & Πομπόρτσης, Α. (2003). Τεχνολογία Πολυμέσων: Θεωρία και Πράξη. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Τζιόλα. [3] [Online]. Available (2013, August 20): [4] [Online]. Available (2013, August 20): [5] [Online]. Available (2013, August 20): [6] [Online]. Available (2013, August 20): [7] [Online]. Available (2013, August 20): [8] [Online]. Available (2013, August 20): 18

19 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Τέλος Ενότητας