Οδηγός Πλοήγησης στην Ηλεκτρονική Αρχαιογνωσία

Transcript

1 [Βιβλιογραφίες-Ηλεκτρονικές πηγές] Οδηγός Πλοήγησης στην Ηλεκτρονική Αρχαιογνωσία Λογισμικά και Πολυμέσα ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ. Για τη διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας με στοιχεία ιστορίας, πολιτισμού, αρχαιολογίας, βασισμένη σε κείμενα αρχαίων συγγραφέων (Σειρά ΘΥΜΗΣΙΣ) Ομάδα εργασίας Φορέας υλοποίησης Το λογισμικό ανήκει στη σειρά CD-ROM ΘΥΜΗΣΙΣ. Το πρόγραμμα ΘΥΜΗΣΙΣ-ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του ΕΠΕΑΕΚ, Ενέργεια 1.1.β, ΟΔΥΣΣΕΙΑ, Ε23-ΠΗΝΕΛΟΠΗ. Συντελεστές Ινστιτούτο Επεξεργασίας του Λόγου (ΙΕΛ), σε συνεργασία με τον καθηγητή του ΕΚΠΑ Μ.Ζ.Κοπιδάκη, την Ελληνογερμανική Αγωγή-Σχολή Παναγέα Σάββα και τον εκδοτικό οίκο Παπασωτηρίου Α.Ε. Ομάδα σχεδιασμού: Γ. Καραγιάννης, Μ. Κοπιδάκης, Ν. Οικονόμου, Γ. Σταϊνχάουερ, Ομάδα συγγραφής υλικού και υλοποίησης: Μ. Γιάγκου, Ν. Δαλιάνη, Π. Καριώρης, Γ. Κουλαφέτης, Β. Μποτίνη, Ν. Οικονόμου, Γ. Παπαματθαιάκης, Δ. Στάθης, Χ. Φραγκούλη, Έλεγχος ποιότητας: Β. Κατσούρος, Α. Φωτοπούλου, Ομάδες εφαρμογής και ανάδρασης: Α. Μπάζου, Λ. Πετρέα, Καλλιτεχνική επιμέλεια και κίνηση: Λ. Καραγεωργίου, Βιντεοσκόπηση: Π. Καριώρης, Μουσική σύνθεση: Β. Νίκα, Μουσικοί: Ι. Σπηλιωτοπούλου (φλάουτο), Β. Νίκα (κλασική κιθάρα), Α. Χαρμπίλας (συνθεσάιζερ), Ηχογράφηση και ηχητική επεξεργασία: Studio 19, Φωνητική επένδυση: Ν. Κωνσταντάκης, Ε. Σαραγά-Δενδρινού, Σ. Παπασπύρου, Τεχνικός ήχου: Σ. Σπανός. Οι φωτογραφίες των αρχαιολογικών χώρων και εκθεμάτων προέρχονται από τις Εφορείες και τα Μουσεία του Υπουργείου Πολιτισμού. Τα βίντεο προέρχονται από τον αρχαιολογικό χώρο της αρχαίας Ολυμπίας και της αρχαίας Αγοράς (COPYRIGHT ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ- ΤΑΜΕΙΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ). Η Γαλλική Σχολή πρόσφερε τις διαφάνειες του Γυμνασίου των Δελφών. Ο Ν.Κωνσταντάκης βοήθησε στην υλοποίηση του βίντεο της αρχαίας Ολυμπίας. Γενική Περιγραφή Περιεχόμενα - ΘΕΜΑΤΑ (Η Αγορά της αρχαίας Αθήνας, Το Μουσείο της Ολυμπίας, Οικογενειακές σχέσεις στην αρχαία Ελλάδα, Η μουσική στην αρχαία Ελλάδα, Η εκπαίδευση στην αρχαία Ελλάδα, Μύθοι του Αισώπου, Ο αθλητισμός στην αρχαία Ελλάδα, Άθλα και Έπαθλα στην αρχαία Ελλάδα) - ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ (Βιογραφίες, Σύγχρονη Λογοτεχνία, Αρχαία και Σύγχρονη Τέχνη, Βιβλιογραφία, Γλωσσικές Παρατηρήσεις, Εγκυκλοπαίδεια, Αρχαία Κείμενα και Αποδόσεις) - ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ Τρόπος οργάνωσης και κατάταξης της πληροφορίας (c) 2006 Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας σελίδα 1 / 5

2 Οι πληροφορίες είναι οργανωμένες σε ενότητες και υποενότητες. Η Εργαλειοθήκη κατευθύνει την πλοήγηση με την επιλογή του αντίστοιχου εικονιδίου: Έξοδος, Αρχή, Οδηγίες, Ένταση Ήχου, Εκφώνηση, Λεξικό, Κείμενα, Γλωσσικές Παρατηρήσεις, Εκτύπωση, Περιεχόμενα, Βιβλιοθήκη, Επιστροφή. Διαδραστικότητα-Μορφή διάταξης του υλικού Η βασική οθόνη περιλαμβάνει τις τρεις ενότητες: ΘΕΜΑΤΑ, ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ, ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ. Εικόνα αρχικής οθόνης πλοήγησης - Η κάθε υποενότητα της ενότητας ΘΕΜΑΤΑ περιλαμβάνει ένα εισαγωγικό κείμενο με κατατοπιστικές πληροφορίες για τον αποδέκτη και ενεργούς συνδέσμους που παραπέμπουν σε εικόνα ή συνοδευτικό κείμενο, ή σε προβολή βιντεοσκοπήσεων. - Κάθε υποενότητα περιέχει ακόμη αποσπάσματα αρχαίων ελληνικών κειμένων που σχετίζονται θεματικά με το περιεχόμενό της. Ειδικότερα τεχνικά χαρακτηριστικά Το λογισμικό δεν παρέχει δυνατότητες παραμετροποίησης από τον εκπαιδευτικό ή τον μαθητή. Η αλληλεπίδραση με τον υπολογιστή περιορίζεται αποκλειστικά στην πλοήγηση και τη λύση ασκήσεων. - Εφαρμόζεται η υπερκειμενική λογική στην πλοήγηση, με δεσμούς που παραπέμπουν σε άλλα συμπληρωματικά κείμενα και σε φωτογραφικό υλικό, σε συνδέσεις με σχετικές ιστοσελίδες στο Διαδίκτυο, ή στην προβολή βιντεοσκοπήσεων από αρχαιολογικούς και ιστορικούς χώρους. - Προσφέρεται η δυνατότητα εκφώνησης και εκτύπωσης των κειμένων, της θεωρίας και των ασκήσεων. - Με την επιλογή μιας λέξης στο αρχαίο ελληνικό κείμενο ο χρήστης μπορεί να πληροφορηθεί τον πλήρη γραμματικό προσδιορισμό της ή να οδηγηθεί σε γλωσσικές παρατηρήσεις που εκθέτουν τα κυριότερα γραμματικά και συντακτικά φαινόμενα της αρχαίας ελληνικής. Οι παρατηρήσεις αυτές συνοδεύονται από ασκήσεις που συμβάλλουν στην εμπέδωση της θεωρίας. - Το Λεξικό εμφανίζεται με τη μορφή παραθύρου στη βασική οθόνη, είναι οργανωμένο ως αλφαβητική λίστα και τα λήμματά του προσδιορίζουν ερμηνευτικά τις κυριότερες από τις λέξεις που εμφανίζονται στα αποσπάσματα, συνδέοντάς τις ταυτόχρονα με παραθέματα από άλλα κείμενα της αρχαίας ελληνικής, στα οποία εντοπίζονται - Περιλαμβάνεται εικαστικό πολυμεσικό υλικό. - Η υποενότητα Το Μουσείο της Ολυμπίας αποτελεί εικονική ξενάγηση στον αρχαιολογικό χώρο της Ολυμπίας, όπως και η υποενότητα Η Αγορά της αρχαίας Αθήνας, η οποία περιέχει κατόψεις της αρχαίας Αγοράς. Λειτουργικότητα-αισθητική του σχεδιασμού Το εικαστικό υλικό περιλαμβάνει μουσειακά ευρήματα, αναπαραστάσεις μουσείων, χάρτες και βιντεοσκοπήσεις και συνοδεύει τη θεωρητική παρουσίαση των θεμάτων. Η μουσική που επενδύει το λογισμικό είναι εναρμονισμένη με το περιεχόμενό του. - Ο σχεδιασμός των επιμέρους ενοτήτων ακολουθεί την αισθητική ενός έντυπου βιβλίου. (c) 2006 Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας σελίδα 2 / 5

3 - Το φόντο δεν επιτρέπει συχνά την εύκολη ανάγνωση των χαρακτήρων στα κείμενα, τις γλωσσικές παρατηρήσεις και τις ασκήσεις. Σχόλια για την πλοήγηση Η πλοήγηση στο λογισμικό είναι εύκολη, καθώς παρέχονται οι αναγκαίες πληροφορίες από την ενότητα Οδηγίες της Εργαλειοθήκης. Σχόλιο για τις γνώσεις-πληροφορίες Οι πληροφορίες είναι ακριβείς και έγκυρες. Το υλικό είναι κατάλληλο για μια ευσύνοπτη παρουσίαση του αρχαίου ελληνικού κόσμου, δεν ενδείκνυται όμως για δραστηριότητες εμβάθυνσης καθώς καλύπτει μόνο εισαγωγικά τα περισσότερα θέματα. Πηγές πληροφοριών Καταγράφεται βιβλιογραφία, ελληνική και ξενόγλωσση, στην ενότητα Βιβλιοθήκη. Συνδέσεις με ιστοσελίδες - άλλα προγράμματα Στο εισαγωγικό κείμενο της κάθε υποενότητας υπάρχουν ενεργοί δεσμοί με διαδικτυακές διευθύνσεις. Ειδική περιγραφή Ένταξη στο Πρόγραμμα Σπουδών Το λογισμικό μπορεί να αξιοποιηθεί επικουρικά για τη διδασκαλία των Αρχαίων Ελληνικών και της Ιστορίας στο Γυμνάσιο και το Λύκειο. Μπορεί να αξιοποιηθεί ιδιαίτερα για τη διδασκαλία του αντικειμένου των Αρχαίων Ελληνικών της Β' και της Γ' Γυμνασίου. Διδακτικό υλικό Το λογισμικό μπορεί να χρησιμοποιηθεί υποστηρικτικά της παραδοσιακής διδασκαλίας, την οποία εμπλουτίζει με εποπτικό υλικό, χωρίς πάντως να προσφέρει ένα καινοτόμο περιβάλλον μάθησης. - Η τεχνική των παράλληλων ομιλούντων στοιχισμένων κειμένων που χρησιμοποιείται για την παρουσίαση των αρχαίων ελληνικών κειμένων σε συνδυασμό με τις νεοελληνικές μεταφράσεις τους μπορεί να αξιοποιηθεί κατά την εξάσκηση στην ενδογλωσσική μετάφραση. - Οι ασκήσεις είναι «κλειστού» τύπου, συμπλήρωσης ή πολλαπλής επιλογής, και μπορούν να αξιοποιηθούν για την εμπέδωση γραμματο-συντακτικών φαινομένων. - Το εικαστικό υλικό, το οποίο αποτελείται από εικόνες μουσειακών εκθεμάτων, χάρτες, φωτογραφίες και βιντεοσκοπήσεις επιτρέπει στον εκπαιδευτικό να ενισχύσει την παραδοσιακή διδασκαλία. - Το λεξικό παρέχει τη δυνατότητα στους μαθητές να επιλύσουν άμεσα τυχόν απορίες για τη σημασία και το γραμματικό προσδιορισμό κάθε λέξης του κειμένου, καθώς και για τις σχέσεις που αυτή αναπτύσσει με παράγωγες και σύνθετες λέξεις της νέας ελληνικής. Παιδαγωγικές αρχές και στόχοι (c) 2006 Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας σελίδα 3 / 5

4 Η σειρά λογισμικού ΘΥΜΗΣΙΣ διέπεται από κοινές παιδαγωγικές αρχές και στόχους καθώς συνδυάζει τη διδασκαλία της γλώσσας με στοιχεία ιστορίας και πολιτισμού. Δηλωμένος στόχος είναι μέσα από το πολυμεσικό περιβάλλον ο μαθητής να κατανοήσει την ιστορική και διαχρονική εξέλιξη της ελληνικής γλώσσας, να ενεργοποιηθεί απέναντι στο μάθημα των αρχαίων ελληνικών, να εξοικειωθεί με νέους τρόπους παρουσίασης της γνώσης. - Η εισαγωγή έντονης πολιτιστικής διάστασης στη διδασκαλία αρχαίων ελληνικών και η έμφαση στη διαθεματική προσέγγιση της διδασκαλίας αρχαίων κειμένων είναι δύο σημαντικά χαρακτηριστικά του λογισμικού. -Το μοντέλο μάθησης που προτείνεται είναι αυτό της παραδοσιακής διδασκαλίας, με έμφαση στην παρουσίαση της πληροφορίας και στη μετάδοση, όχι την «οικοδόμηση» της γνώσης. Στο πλαίσιο αυτό επιχειρείται ο εμπλουτισμός της παραδοσιακής διδασκαλίας με ένα πολυμεσικό περιβάλλον. Δεν προσφέρονται ευκαιρίες για ανάληψη νέων ρόλων από εκπαιδευτικό και μαθητή. Ο υπολογιστής αναλαμβάνει το ρόλο του δασκάλου, ως αυθεντία και φορέα της γνώσης. - Η προσέγγιση της γλωσσικής διδασκαλίας είναι κειμενοκεντρική, καθώς οι γλωσσικές παρατηρήσεις συνοδεύουν το αρχαίο κείμενο, που παρουσιάζεται σχολιασμένο ως προς τα λεξιλογικά του στοιχεία και συνοδεύεται από μετάφραση. - Η χρήση μίας και μοναδικής μετάφρασης, «σχολικού» μάλιστα τύπου, είναι προβληματική καθώς δεν αναδεικνύει τη δυνατότητα εναλλακτικών ερμηνειών. - Τα κείμενα αντιμετωπίζονται στην πραγματολογική και, κυρίως, τη γλωσσική τους διάσταση. - Οι ασκήσεις αξιολόγησης είναι «κλειστού τύπου». Η δυνατότητα για επανάληψη της προσπάθειας σε περίπτωση λάθους είναι θετικό στοιχείο, δεν υπάρχει όμως η απαραίτητη ανατροφοδότηση σε περίπτωση είτε σωστής είτε λάθος απάντησης. Δεν αξιοποιείται διδακτικά το λάθος του μαθητή. Χρήση στην τάξη Το λογισμικό είναι κατάλληλο τόσο για καθοδηγούμενη διδασκαλία στο Γυμνάσιο όσο και για αυτοδιδασκαλία στο σπίτι. Στα πλαίσια της σχολικής διδασκαλίας μπορεί να αξιοποιηθεί ατομικά ή ομαδικά για τη σύνθεση εργασιών. - Μπορεί να αξιοποιηθεί τόσο για τη διδασκαλία ενός γνωστικού αντικειμένου όσο και για διαθεματική προσέγγιση διάφορων φιλολογικών μαθημάτων. - Η πορεία διδασκαλίας μπορεί να αφορμάται από ένα συγκεκριμένο κείμενο ή από ένα συγκεκριμένο θέμα (π.χ. αθλητισμός). Σενάρια διδασκαλίας Δεν παρέχονται συγκεκριμένα σενάρια διδασκαλίας για την αξιοποίηση του λογισμικού. Ο καθηγητής είναι ελεύθερος να εντάξει το υλικό που προσφέρεται στην εκπαιδευτική διαδικασία ανάλογα με τις απαιτήσεις και τις ιδιαιτερότητες του κάθε μαθήματος και της κάθε τάξης. Συνοδευτικό υλικό Δεν υπάρχει ειδικό εγχειρίδιο για τον καθηγητή που να συνοδεύει το λογισμικό. (c) 2006 Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας σελίδα 4 / 5

5 Αξιολογικό σχόλιο - Το λογισμικό «Ανθολόγιο»προσφέρει πλούσιο εποπτικό υλικό με τη χρήση πολυμέσων καθώς και εργαλεία που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στα πλαίσια μιας παραδοσιακής γλωσσοδιδακτικής προσέγγισης της αρχαίας ελληνικής γραμματείας. - Η εγκατάσταση του λογισμικού είναι εύκολη, καθώς με την εισαγωγή του ψηφιακού δίσκου παρέχονται οδηγίες. - Το διδακτικό υλικό είναι επιστημονικά έγκυρο και προσαρμοσμένο στις ανάγκες της σχολικής πραγματικότητας. Ταυτόχρονα όμως πρόκειται για υλικού εισαγωγικού τύπου, που δεν οδηγεί στην εμβάθυνση σε έννοιες και φαινόμενα. - Σκοπός είναι η συνδυασμένη παρουσίαση της αρχαίας ελληνικής γλώσσας και γραμματείας και ο εμπλουτισμός του μαθήματος με στοιχεία πολυμέσων, όπως πλούσιο εικαστικό υλικό, βίντεο, αναπαραστάσεις μουσειακών ευρημάτων. - Αν κι η εισαγωγή της πολιτιστικής διάστασης στη γλωσσική διδασκαλία μπορεί να προσμετρηθεί στα θετικά στοιχεία, το λογισμικό λειτουργεί υποστηρικτικά στα πλαίσια της παραδοσιακής διδασκαλίας και δεν προσφέρει ευκαιρίες για ανάληψη νέων ρόλων από εκπαιδευτικό και μαθητή. - Η δομή της εφαρμογής προσιδιάζει σε αυτή ενός ηλεκτρονικού βιβλίου, γεγονός που ενισχύεται και από τον τρόπο παρουσίασης των κειμένων και των πληροφοριών (σε αντικριστές σελίδες ενός ανοιχτού βιβλίου). - Η αισθητική του λογισμικού είναι ικανοποιητική, δεν αξιοποιεί όμως τις δυνατότητες του εικονικού περιβάλλοντος των αρχικών οθονών καθώς στη συνέχεια η εφαρμογή έχει τη δομή βιβλίου. - Όσον αφορά τη γλωσσική διδασκαλία τα αποσπάσματα των αρχαίων ελληνικών κειμένων συνοδεύονται από νεοελληνική απόδοση, «σχολικού» τύπου, ενώ δεν δίνονται εναλλακτικές ερμηνείες. Οι ασκήσεις που συνοδεύουν τις γλωσσικές παρατηρήσεις είναι κλειστού τύπου και στοχεύουν στην εμπέδωση γραμματικών και συντακτικών φαινομένων. - Η αξιοποίηση της τεχνολογίας έγκειται σε στοιχεία όπως η μέθοδος των παράλληλων στοιχισμένων και ομιλούντων κειμένων, η δυνατότητα εκτύπωσης και ηχογράφησης και η χρήση πολυμέσων. Τα στοιχεία αυτά εντείνουν το ενδιαφέρον των μαθητών για τα αρχαία ελληνικά εξοικειώνοντάς τους συγχρόνως με τη χρήση υπολογιστών, δεν προωθούν όμως καινοτόμες εκπαιδευτικές πρακτικές. - Ανήκει στην κατηγορία του «κλειστού» λογισμικού καθώς δεν προσφέρει στον εκπαιδευτικό ή τον μαθητή δυνατότητες παρέμβασης και παραμετροποίησης. Ο μαθητής βρίσκεται στη θέση του παθητικού αποδέκτη της γνώσης. Παρουσίαση: ΜΑΡΙΑ ΑΚΡΙΤΙΔΟΥ - ΣΟΦΙΑ ΑΛΑΓΚΙΟΖΙΔΟΥ (c) 2006 Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας σελίδα 5 / 5