ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 1999 Έγγραφο συνεδρίασης Ιουνίου 2001 B5-xxxx/2001 ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΥΣΤΑΣΗΣ σύµφωνα µε το άρθρο 107 του Κανονισµού της κ. Charlotte Cederschiöld εξ ονόµατος της Επιτροπής Ελευθεριών και ικαιωµάτων των Πολιτών, ικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων σχετικά µε την ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Συµβούλιο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την Οικονοµική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των περιφερειών µε τίτλο «Για µια ασφαλέστερη Κοινωνία της Πληροφορίας µε τη βελτίωση της ασφάλειας των υποδοµών πληροφόρησης και την καταπολέµηση του εγκλήµατος πληροφορικής» (COM(00) 0890 C5-0143/ /2070(COS)) RE\ doc PE Or. el

2 B5-xxxx/2001 el B5-xxxx/2001 Σύσταση σχετικά µε την Κοινωνία της Πληροφορίας eeurope 2002: ασφάλεια των υποδοµών πληροφόρησης και καταπολέµηση του εγκλήµατος πληροφορικής Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Συµβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο µε τίτλο «Για µια ασφαλέστερη Κοινωνία της Πληροφορίας µε τη βελτίωση της ασφάλειας των υποδοµών πληροφόρησης και την καταπολέµηση του εγκλήµατος πληροφορικής» (COM(00) 0890), έχοντας υπόψη τις προηγούµενες εκθέσεις του σχετικά µε την τεχνολογία της πληροφορίας, έχοντας υπόψη τις πρόσφατες εργασίες και αποτελέσµατα στον τοµέα αυτόν από την Οµάδα G8, τον ΟΟΣΑ, τα Ηνωµένα Έθνη, το Συµβούλιο της Ευρώπης, καθώς και από εκπροσώπους του κλάδου, αστυνοµικές υπηρεσίες και οργανώσεις για την προστασία της ιδιωτικής ζωής, (α) έχοντας επίγνωση του ότι οι νέες τεχνολογίες της πληροφορίας και της επικοινωνίας έχουν επαναστατικό και βαθύ αντίκτυπο στην οικονοµική ανάπτυξη, την ανταγωνιστικότητα και την απασχόληση στην Ευρώπη και µείζονος σηµασίας οικονοµικές, κοινωνικές και νοµικές συνέπειες, καθιστάµενες κρίσιµο τµήµα της σπονδυλικής στήλης των οικονοµιών µας, (β) έχοντας εποµένως επίγνωση του ότι η κοινωνία της πληροφορίας θα µπορούσε να καταστεί στόχος εγκληµατικών ενεργειών που όχι µόνον θα απειλούσαν την καλή λειτουργία του λογισµικού, του υλικού και των δικτύων αλλά και θα επιδίωκαν τη διάπραξη παραδοσιακών εγκληµάτων µε τεχνικές πληροφορικής, πράγµα που θα συνιστούσε απειλή: - για τα θεµελιώδη δικαιώµατα, την αξιοπρέπεια και την ιδιωτική ζωή των πολιτών (µε παραβίαση της ιδιωτικής ζωής, ρατσιστική και ξενοφοβική συµπεριφορά, παιδική πορνογραφία, εµπορία ανθρώπων, παράνοµη εµπορία ναρκωτικών, ανθρωπίνων οργάνων και όπλων, κλπ.) - για την οµαλή λειτουργία της καθηµερινής ζωής στις κοινωνίες µας, θέτοντας σε κίνδυνο υπηρεσίες γενικού συµφέροντος (π.χ. µε επιθέσεις σε δίκτυα υπολογιστών που χρησιµοποιούν οι υπηρεσίες συγκοινωνιών και επικοινωνιών, σε συστήµατα ενεργειακού εφοδιασµού και υδροδότησης, σε οικονοµικές και περιβαλλοντικές υπηρεσίες, κλπ.) - για την οµαλή λειτουργία της οικονοµίας µας, µε τους κινδύνους που θα προέκυπταν για τη βιοµηχανία (δικαιώµατα αντιγραφής, τηλεαγορές, τραπεζικές συναλλαγές), τις επενδύσεις και τα περιουσιακά στοιχεία (χρηµατοπιστωτική απάτη, ληστείες τραπεζών, ξέπλυµα χρηµάτων, απάτες µε πιστωτικές κάρτες) PE /5 RE\ doc

3 - για την εσωτερική και την εξωτερική ασφάλεια των κρατών µελών εξ αιτίας του κινδύνου τροµοκρατικών ενεργειών (γ) αντιλαµβανόµενο ότι οι παραδοσιακές τεχνικές και οι παραδοσιακές διαδικασίες των διωκτικών αρχών δεν επαρκούν πάντοτε για την αντιµετώπιση και την πάταξη του είδους αυτού εγκληµατικότητας, λόγω της δυσκολίας που υπάρχει στο να καθορισθεί, µε συνεπή και αποτελεσµατικό τρόπο: - ποιος είναι ο δράστης, στην περίπτωση κυκλώµατος προσώπων που δρουν σε παγκόσµια κλίµακα, και ποια είναι η ενδεχόµενη ευθύνη τρίτων προσώπων - πού έλαβαν χώρα για πρώτη φορά τα συγκεκριµένα περιστατικά - πώς προσδιορίζεται η έκταση της πρόθεσης (dolus directus eventualis) του δράστη - ποια είναι η έκταση της πραγµατικής ή δυνητικής βλάβης που προκαλεί η εγκληµατική ενέργεια - πού διεπράχθη το αδίκηµα, δεδοµένου ότι, στις περιπτώσεις αυτές, η όλη εγκληµατική δραστηριότητα λαµβάνει χώρα εντός πλαισίου το οποίο είναι εξ ορισµού χωρίς σύνορα - ποιες δικαστικές αρχές έχουν δικαιοδοσία στην κάθε περίπτωση, και ποια είναι τα µέσα αµοιβαίας νοµικής αρωγής (δ) εκφράζοντας την ανησυχία του για το γεγονός ότι, παρά τις προσπάθειες διεθνών και υπερεθνικών οργανισµών, οι διάφορες εθνικές νοµοθεσίες, ακόµη και εκείνες των κρατών µελών, εξακολουθούν να χαρακτηρίζονται από µεγάλες µεταξύ τους διαφορές, ιδίως όσον αφορά: - τις διατάξεις της ποινικής νοµοθεσίας τις σχετικές µε την παράνοµη πρόσβαση σε ηλεκτρονικά δεδοµένα (hacking), την προστασία του εµπορικού απορρήτου και την πάταξη του παρανόµου περιεχοµένου - τις εξουσίες των διωκτικών αρχών (ιδίως όσον αφορά τα κρυπτογραφηµένα δεδοµένα και τις έρευνες που αφορούν διεθνή κυκλώµατα) - το πεδίο δικαιοδοσίας για ποινικές υποθέσεις, σε σχέση µε την ευθύνη αφενός των ενδιαµέσων φορέων παροχής υπηρεσιών και αφετέρου των φορέων παροχής περιεχοµένου για να επιτευχθεί εναρµόνιση στο πεδίο αυτό, απαιτείται να εφαρµοσθεί η οδηγία για το ηλεκτρονικό εµπόριο έχοντας υπόψη τα άρθρα 49, παράγραφος 1, και 107 του Κανονισµού του, 1. απευθύνει στο Συµβούλιο και την Επιτροπή τις ακόλουθες συστάσεις: όσον αφορά την άµεση ευθύνη της Κοινότητας και της Ένωσης 1. να χαράξει, σε επίπεδο Ένωσης, συνεκτική στρατηγική η οποία αφενός θα προστατεύει τη λειτουργία της αγοράς σε παγκόσµιο επίπεδο και την ασφάλεια των υπηρεσιών και των υποδοµών της πληροφορικής, δίνοντας σε όλους τη δυνατότητα να ασκούν απρόσκοπτα τις δραστηριότητές τους, και αφετέρου θα αποτρέπει εγκληµατικές δραστηριότητες που θίγουν τις ελευθερίες και τα συµφέροντα των πολιτών και το δηµόσιο συµφέρον 2. να υιοθετήσει, σύµφωνα µε το άρθρο 31, εδάφιο ε) της Συνθήκης ΕΕ, κοινούς ορισµούς και ποινές, στο µέτρο που θα κριθεί αναγκαίο, για την πάταξη, µεταξύ RE\ doc 3/5 PE

4 B5-xxxx/2001 el άλλων, των εγκληµάτων που σχετίζονται µε το περιεχόµενο (εµπόριο ανθρώπων, ξέπλυµα χρηµάτων, παιδική πορνογραφία), και των λεγοµένων εγκληµάτων υψηλής τεχνολογίας (όπως η διασπορά ηλεκτρονικών «ιών», η άρνηση παροχής υπηρεσίας, η άνευ αδείας πρόσβαση µε ή χωρίς εγκληµατική πρόθεση, κλπ.) η σχετική νοµοθεσία πρέπει να προβλέπει ότι δραστηριότητες που θεωρούνται εγκληµατικές εκτός γραµµής (off line) πρέπει επίσης να θεωρούνται εγκληµατικές και όταν διεξάγονται σε ανοικτή γραµµή (on line) και ότι, όταν υπάρχει κοινός ορισµός των αδικηµάτων, θα εξασφαλίζεται η αµοιβαία αναγνώριση των προδικαστικών αποφάσεων και διαδικασιών 3. να καθορίσει τις µεθόδους που θα µπορούν να χρησιµοποιούν οι διωκτικές αρχές για τη συλλογή αποδεικτικών στοιχείων οι µέθοδοι αυτές πρέπει: - να ορίζονται σαφώς και σε σχέση µε τη συγκεκριµένη εγκληµατική δραστηριότητα, όπως αυτή καθορίζεται στην παράγραφο 2 - να είναι σύννοµες για κάθε παρακολούθηση, π.χ., πρέπει να τηρούνται οι κανόνες που έχουν ήδη καθορισθεί µε τη Σύµβαση περί Αµοιβαίας Νοµικής Συνδροµής και, σε κάθε περίπτωση, να υπάρχει σχετική δικαστική εντολή - να είναι αναλογικές και περιορισµένες, ως προς τη χρονική διάρκεια και την έκτασή τους, στα απολύτως αναγκαία, και να επιτρέπουν, για την περίοδο που µεσολαβεί µέχρις ότου εκδοθεί η δικαστική εντολή, διαδικασία ασφαλιστικών µέτρων επείγοντος χαρακτήρα ( fast freeze ) προκειµένου να αποτρέπεται η εξαφάνιση σηµαντικών στοιχείων - να είναι αιτιολογηµένες, ούτως ώστε να αποφεύγεται κάθε αυθαίρετη παραβίαση της ιδιωτικής ζωής 3α. οι ανωτέρω µέθοδοι και µέτρα πρέπει να σέβονται την Ευρωπαϊκή Σύµβαση των ικαιωµάτων του Ανθρώπου, το Χάρτη των Θεµελιωδών ικαιωµάτων της ΕΕ, και τη νοµοθεσία της Ένωσης 4. να υπακούει στην αρχή ότι το κόστος για την καταπολέµηση του εγκλήµατος που απορρέει από νοµοθετικά µέτρα πρέπει να αναλαµβάνεται από τις διωκτικές αρχές. Σε περιπτώσεις κατά τις οποίες απαιτείται, βάσει της κοινοτικής ή της εθνικής νοµοθεσίας, η συνεργασία ιδιωτικών φορέων (π.χ. επιχειρήσεις παροχής πρόσβασης στο Internet ISP) για την αποθήκευση δεδοµένων ή την παγίδευση τηλεφωνικών γραµµών), τα σχετικά έξοδα θα επιστρέφονται 5. να προβλέπει τη σύσταση Φόρουµ της ΕΕ για το Έγκληµα στον Κυβερνοχώρο, στο οποίο θα µετέχουν διωκτικές αρχές, ISP, οργανισµοί τηλεπικοινωνιών, οργανώσεις προστασίας των ατοµικών ελευθεριών, εκπρόσωποι των καταναλωτών, υπηρεσίες προστασίας δεδοµένων και άλλά ενδιαφερόµενα µέρη, µε σκοπό την προαγωγή της αµοιβαίας κατανόησης και της συνεργασίας σε επίπεδο ΕΕ. Το Φόρουµ αυτό θα επιδιώκει την ευαισθητοποίηση του κοινού για την απειλή που αντιπροσωπεύουν οι εγκληµατικές δραστηριότητες στο Internet, την προαγωγή των βελτίστων πρακτικών όσον αφορά την ασφάλεια, τη σύνταξη ενός κώδικα δεοντολογίας, την αναζήτηση αποτελεσµατικών µέσων και διαδικασιών για την καταπολέµηση του εγκλήµατος PE /5 RE\ doc

5 µέσω ηλεκτρονικών υπολογιστών, και την περαιτέρω ανάπτυξη συστηµάτων και µηχανισµών έγκαιρης προειδοποίησης και αντιµετώπισης των κρίσεων 6. να ενθαρρύνει τη συµµετοχή της Europol και της Eurojust, και να υποστηρίξει ειδικευµένες αστυνοµικές µονάδες καταπολέµησης του εγκλήµατος πληροφορικής σε εθνικό επίπεδο και την κατάλληλη τεχνική κατάρτιση των αστυνοµικών, ενθαρρύνοντας παράλληλα και µέτρα που θα εξασφαλίζουν επαρκή δηµοκρατικό έλεγχο στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής κοινωνίας της πληροφορίας 7. να προαγάγει την ευρωπαϊκή έρευνα σε τεχνολογίες προστασίας και πρόληψης, όπως η κρυπτογράφηση, προκειµένου να διευρυνθεί το πεδίο της αυτοπροστασίας του χρήστη 7α. να ευαισθητοποιήσει τους χρήστες σχετικά µε τους κινδύνους που διατρέχουν, και να προωθήσει την ανάπτυξη τεχνολογιών πρόληψης, δίνοντας στο θέµα αυτό υψηλή προτεραιότητα. Η ανάπτυξη και η εφαρµογή µέτρων προληπτικής ασφάλειας και της σχετικής τεχνολογίας πρέπει να αποτελέσει µέληµα των καταναλωτών, της βιοµηχανίας και των λοιπών ενδιαφεροµένων παραγόντων όσον αφορά την ανάγκη να αναληφθεί διεθνής πρωτοβουλία 8. να λάβει υπό σηµείωσιν τις αλλαγές που επήλθαν πρόσφατα στο σχέδιο Ευρωπαϊκής Σύµβασης για το Έγκληµα στον Κυβερνοχώρο (σύµβαση στην οποία µετέχουν και οι Ηνωµένες Πολιτείες, ο Καναδάς, η Ιαπωνία και η Νότιος Αφρική) να εγκαταλείψει την προσκόλληση στην αρχή της διατήρησης των δεδοµένων και να λάβει σοβαρότερα υπόψη τις πτυχές που αφορούν τα ανθρώπινα δικαιώµατα, ειδικότερα όσον αφορά την προστασία των δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα. Εκτιµά συνεπώς ότι οι πτυχές αυτές πρέπει να ενισχυθούν περαιτέρω, στο πλαίσιο µιας νέας, αναθεωρηµένης µορφής, πριν υπογραφεί η Σύµβαση 9. να καλέσει τα κράτη µέλη να τροποποιήσουν αµέσως το σχέδιο Σύµβασης, προσθέτοντας σε αυτό ρήτρα πρόσβασης και αποσύνδεσης, προκειµένου να προασπισθούν τα δικαιώµατα της Κοινότητας και της Ένωσης που απορρέουν από τη νοµολογία του Ευρωπαϊκού ικαστηρίου 10. να εγκαινιάσει διάλογο ειδικά µε τις Ηνωµένες Πολιτείες, µε στόχο τη διαµόρφωση κοινής στρατηγικής ή, τουλάχιστον, τη µείωση των διαφορών που υπάρχουν ως προς την ακολουθητέα προσέγγιση για την καταπολέµηση του εγκλήµατος στον κυβερνοχώρο, σύµφωνα µε τις θέσεις που εκτίθενται στην παρούσα σύσταση. RE\ doc 5/5 PE