ΣΕΝΑΡΙΟ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ

Transcript

1 ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΕΝΝΟΙΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΟΥ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ ΚΥΡΙΑΡΧΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ ΣΤΟ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΙΔΕΑ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΣΕΝΑΡΙΟ ΒΑΣΙΚΟ CONCEPT ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΗΣΗΣ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΦΗΓΗΣΕΙΣ/ SPEAKAGE ΠΡΟΣΩΠΑ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΡΟΣΘΕΤΑ ΘΕΜΑΤΑ - ΙΔΕΕΣ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ

3 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ανάπτυξη του παρόντος παραδοτέου «ΣΕΝΑΡΙΟ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ» είναι μία από τις κύριες δραστηριότητες που περιλαμβάνονται στο Πακέτο Εργασίας 2 - Πληροφόρηση και Δημοσιότητα του Έργου ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΟ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ ΜΟΥΣΙΚΟ ΚΟΥΤΙ με ακρωνύμιο MUSIC BOX, το οποίο εγκρίθηκε στο πλαίσιο της 1 ης Πρόσκλησης Υποβολής Προτάσεων της του Προγράμματος Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας Ελλάδα-Ιταλία και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΤΠΑ) και από Εθνικούς Πόρους από την Ελλάδα και την Ιταλία. Πιο συγκεκριμένα, το «ΣΕΝΑΡΙΟ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ» συνδέεται με τα Παραδοτέα και της Δράσης 2.4. Προωθητικές ενέργειες στα ΜΜΕ. Η Ομάδα Εργασίας που συνέβαλε στην ανάπτυξη του παραδοτέου αποτελείται από: Ιωάννα Παπαϊωάννου, Υπεύθυνη Έργου (ΠΕ1, ΠΕ2, ΠΕ3 & ΠΕ6), Εξωτερική Συνεργάτης NOISIS Σύμβουλοι Ανάπτυξης Α.Ε. Βασίλειος Τσεκερίδης, Αναπληρωτής Υπεύθυνος Έργου (ΠΕ1, ΠΕ2, ΠΕ3 & ΠΕ6), Εξωτερικός Συνεργάτης NOISIS Σύμβουλοι Ανάπτυξης Α.Ε. Σοφία Παιδάκη, Μέλος Ομάδας Έργου/ Υπεύθυνη Διασφάλισης Ποιότητας (ΠΕ1, ΠΕ2, ΠΕ3 & ΠΕ6), Εξωτερικός Συνεργάτης NOISIS Σύμβουλοι Ανάπτυξης Α.Ε. Ελένη Ζίττη, Μέλος Ομάδας Έργου/ Διοικητική και Γραμματειακή Υποστήριξη (ΠΕ1, ΠΕ2, ΠΕ3 & ΠΕ6), Στέλεχος NOISIS Σύμβουλοι Ανάπτυξης Α.Ε. Αφροδίτη Μπασιούκα, Ειδική Συνεργάτης Δήμου Κεντρικών Τζουμέρκων 2. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ 2.1. ΕΝΝΟΙΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΟΥ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ Ο όρος ντοκιµαντέρ (documentaire) πρωτοεμφανίστηκε τη δεκαετία του 1910 και συνδέθηκε εννοιολογικά με τα κινηµατογραφηµένα «επίκαιρα» της εποχής και τις ταξιδιωτικές ταινίες. Λίγο αργότερα, ορίστηκε ως η «δημιουργική θεώρηση της πραγματικότητας» (Grierson, 1926). H ιδιαιτερότητα αυτού του ορισμού 3

4 έγκειται στο γεγονός ότι ορίζει την πραγματικότητα ως πρώτη ύλη, η οποία όµως δεν αποτυπώνεται στο φίλμ ως µια απλή καταγραφή (ή αντιγραφή), αλλά ως προϊόν επεξεργασίας του δημιουργού του. Σύμφωνα με το Nichols (2001), «ο ορισµός του όρου ντοκιµαντέρ δεν µπορεί να γίνει πιο εύκολα από ότι για τη λέξη αγάπη ή πολιτισµός. Γιατί το νόηµά του δεν µπορεί να περιοριστεί σε έναν ορισµό λεξικού µε τον ίδιο τρόπο που αυτό µπορεί να συµβεί, για παράδειγµα, µε τη λέξη θερµοκρασία. Ο ορισµός της λέξης ντοκιµαντέρ είναι πάντοτε συσχετιστικός ή συγκριτικός. Όπως ακριβώς η λέξη αγάπη αποκτά νόηµα σε αντίθεση µε το µίσος ή η λέξη πολιτισµός σε αντίθεση µε το χάος και τη βαρβαρότητα, η λέξη ντοκιµαντέρ αποκτά νόηµα σε αντίθεση µε τις ταινίες µυθοπλασίες, τις πειραµατικές ή τις avant-garde ταινίες. Αν το ντοκιµαντέρ αποτελούσε µια αναπαραγωγή της πραγµατικότητας τότε δεν θα είχαµε πρόβληµα στον ορισµό του. Θα µιλούσαµε για ένα αντίγραφο αυτού που ήδη υπάρχει. Αλλά το ντοκιµαντέρ δεν είναι απλά µια αναπαραγωγή (reproduction) αλλά µια αναπαράσταση (representation) του κόσµου στον οποίο ήδη κατοικούµε» ΚΥΡΙΑΡΧΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ Στο πέρασμα του χρόνου, επιχειρήθηκαν διάφορες προσπάθειες κατηγοριοποίησης των ντοκιµαντέρ µε βάση είτε την ιδιαίτερη θεματική τους, είτε την αισθητική τους κ.λπ., οι οποίες ωστόσο αποδείχθηκαν ανεπαρκείς, καθώς με την εξέλιξη του είδους συνεχώς ξεπερνούνται προηγούμενες οριοθετήσεις και δηµιουργούνται νέα πεδία έκφρασης. Μία πρόσφατη κατηγοριοποίηση, ευρέως αποδεκτή είναι αυτή του Nichols (2001), η οποία βασίζεται στους τρόπους αναπαράστασης της πραγµατικότητας και διακρίνεται στον ποιητικό, τον επεξηγηµατικό, τον παρατηρητικό, το συµµετοχικό, τον ανακλαστικό και τον επιτελεστικό. Ποιητικός: Εµφανίστηκε το 1920 και συνδέεται µε το µοντερνισµό. Το κινηµατογραφηµένο υλικό µεταµορφώνεται σε µια πιο αφηρηµένη, λυρική µορφή. Ο πραγµατικός κόσµος διαλύεται σε κοµµάτια και ανασυντίθεται µε τη µορφή ταινίας. Επεξηγηµατικός: Έχει τις ρίζες του στη δεκαετία Μιλά απ' ευθείας στο θεατή, µέσω ενός αφηγητή ο οποίος εκφράζει την αντικειµενικότητα και την παντογνωσία, προσθέτοντας πληροφορίες που καθοδηγούν την αντίληψη. Οι εικόνες λειτουργούν συµπληρωµατικά, καθώς εκλαµβάνονται µε συγκεκριµένο τρόπο, υπαγορευµένο από την επιχειρηµατολογία της αφήγησης. Παρατηρητικός: Αναπτύχθηκε µετά το 1950, όταν η εξέλιξη της τεχνολογίας επέτρεπε στην κάµερα να είναι παρούσα σχεδόν σε κάθε πιθανή γένεση γεγονότων και να καταγράφει την εξέλιξή τους. Ο δηµιουργός δεν επεµβαίνει καθόλου, αφήνοντας της εικόνες να καθοδηγήσουν το κοινό. ιαδραστικός: Επαφή του δηµιουργού µε τους ανθρώπους που καταγράφονται. ίνεται έµφαση σε µαρτυρίες και δηλώσεις. 4

5 Ανακλαστικός: Εδώ, το ενδιαφέρον µετατοπίζεται από τα ιστορικά γεγονότα, στον τρόπο µε τον οποίο ο κόσµος αναφέρεται ή αντιδρά σ' αυτά. Συνήθως η πραγµατικότητα υπονοµεύεται µε τη χρήση συµβολικού µοντάζ. Αντιστοιχεί στην κριτική θεωρία του Επιτελεστικός: Αναδεικνύονται οι συναισθηµατικές και υποκειµενικές πτυχές του ντοκιµαντέρ. Οι ιδέες γίνονται µέρος ενός πλαισίου µε διαφορετικές έννοιες για διαφορετικούς ανθρώπους. Συχνά αυτοβιογραφικού χαρακτήρα Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ ΣΤΟ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ Το σενάριο είθισται να θεωρείται ως η καταγραφή της υπόθεσης και των διαλόγων µιας ιστορίας. Στην πραγµατικότητα όµως ένα σενάριο για τον κινηµατογράφο γράφεται κατά τέτοιο τρόπο ώστε να δίνει πληροφορίες για το υπόβαθρο των χαρακτήρων, τις συνθήκες µέσα στις οποίες εκτυλίσσεται η εκάστοτε σκηνή, τα σηµεία στα οποία θα πρέπει να εστιάσει ο σκηνοθέτης κ.α. Υπαγορεύει δηλαδή κατά κάποιο τρόπο το είδος της κινηµατογράφησης που απαιτείται για την µετατροπή του σε ταινία. Αποτελεί µια βάση δεδοµένων για την επιχείρηση της κινηµατογραφικής του υλοποίησης και γίνεται εργαλείο στρατηγικής απαραίτητο σε όλη προετοιµασία της. Η σεναριακή γραφή ενός ντοκιµαντέρ προσπαθεί πάντα, να βρει την ισορροπία ανάµεσα στο δίπολο µυθοπλασίας και πραγµατικότητας. Θεωρείται πλέον δεδοµένο ότι µια ταινία ντοκιµαντέρ έχει σενάριο, όπως ακριβώς µια ταινία µυθοπλασίας και επιβάλλεται προκειµένου να αναδυθεί η αλήθεια του κινηµατογραφιστή - δηµιουργού της. Βέβαια, στο πλαίσιο των γυρισμάτων ενός ντοκιμαντέρ, το σενάριο παίζει το ρόλο του διαµεσολαβητή, σε αντίθεση με τη µυθοπλασία όπου το σενάριο είναι ένα απολύτως αναγκαίο εργαλείο. Το σενάριο στο ντοκιμαντέρ θα μπορούσε να περιγραφεί ως ένα εργαλείο διαλόγου ανάµεσα στον σκηνοθέτη και το υπόλοιπο συνεργείο της ταινίας, µια καταγραφή των επιθυµιών του δηµιουργού, των σκηνοθετικών του αποφάσεων και έχει τον ρόλο της αναφοράς. Οι κινηµατογραφικές λήψεις είναι προϊόν σχεδιασµού, προετοιµασίας και προγραµµατισµού. Το τελικό αποτέλεσµα που θα δει ο θεατής δεν είναι παρά η ερµηνεία του αυθεντικού γεγονότος. Η τελευταία γραφή του σεναρίου αλλά και του ντοκιµαντέρ γίνεται αναπόφευκτα στο στάδιο του µοντάζ. Επειδή το γύρισµα µεταφέρει µαζί του µια ποσότητα νέων δεδοµένων, εκπλήξεων και απροόπτων, η διαδικασία του µοντάζ µπορεί να θεωρηθεί µια πλήρης φάση γραφής. Κάθε φορά που κάποιος σεναριογράφος σχεδιάζει επί χάρτου ένα σενάριο, έστω και αν η τελική πορεία της ταινίας τον οδηγήσει σε εντελώς άλλη διήγηση, η συγγραφή αυτού επιτρέπει στον δηµιουργό να οργανώσει το υλικό, να εκφράσει την θέση του, την άποψη της ταινίας που ετοιµάζει, βασισµένος σε µια ιδέα που µέρα µε τη µέρα µεταλλάσσεται, µεταµορφώνεται, αλλάζει και τελικά κατασταλάζει. 5

6 3. ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ 3.1. ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΙΔΕΑ Από το σχεδιασμό του έργου MUSIC BOX το 2009, είχε προβλεφθεί μεταξύ των παραδοτέων του έργου η παραγωγή ενός δίγλωσσου (ελληνικά ιταλικά) τηλεοπτικού ντοκιμαντέρ 45 λεπτών με αντικείμενο την ανάδειξη της μουσικής κληρονομιάς και παράδοσης των περιοχών παρέμβασης (Τζουμέρκα Cellino San Marco). Αυτή ακριβώς η παράλληλη ανάδειξη της μουσικής κληρονομιάς και παράδοσης των Δήμων Κεντρικών Τζουμέρκων και Cellino San Marco, καθώς και της ευρύτερης γεωγραφικής περιοχής που τους περιβάλλει αποτελεί την κεντρική ιδέα του ντοκιμαντέρ. Πρέπει ωστόσο να υπογραμμιστεί ότι η μουσική κληρονομιά και παράδοση θα προσεγγιστεί ως αναπόσπαστο τμήμα της ιστορίας και της πολιτιστικής κληρονομιάς των δύο τόπων, ενώ επιπλέον θα επιδιωχθεί η σύνδεσή της με το φυσικό και το ανθρωπογενές περιβάλλον των δύο περιοχών. Το χθες και το σήμερα της μουσικής παράδοσης θα αναδειχθεί μέσα από τους ντόπιους ανθρώπους που αποτελούν και τους κύριους εκφραστές και θεματοφύλακές της, καθώς και μέσα από την ιστορική - πολιτιστική κληρονομιά και τον ιδιαίτερο φυσικό πλούτο των δύο τόπων, που αναμφισβήτητα αποτελούν βασικές πηγές έμπνευσής της ΣΤΟΧΟΙ H ανάδειξη της πλούσιας μουσικής παράδοσης του Δήμου Κεντρικών Τζουμέρκων και του Δήμου Cellino San Marco αποτελεί το κυρίαρχο αντικείμενο τόσο του συνολικού έργου MUSIC BOX όσο και του ντοκιμαντέρ, όπως αναφέρθηκε και ακριβώς παραπάνω. Οι στόχοι που θέτει η Ομάδα Έργου για την υλοποίηση του ντοκιμαντέρ είναι αντίστοιχοι με αυτούς του συνολικού έργου. Ειδικότερα, η παραγωγή και η προώθηση του ντοκιμαντέρ στοχεύει: στην προστασία και τη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς της διασυνοριακής περιοχής, όπως αυτή εκφράζεται μέσα από την υπάρχουσα παράδοση στη μουσική στην προώθηση της διαπολιτισμικότητας μέσα από την κοινή καταγραφή και παρουσίαση των δύο περιοχών παρέμβασης εκατέρωθεν των συνόρων στην ευρύτερη πολιτιστική και τουριστική προβολή και ανάδειξη της περιοχής στη διάδοση της ιδέας και των αποτελεσμάτων του έργου σε όλη την Ευρώπη και ιδιαίτερα σε περιοχές με ανάλογα χαρακτηριστικά 6

7 4. ΤΟ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΣΕΝΑΡΙΟ 4.1. ΒΑΣΙΚΟ CONCEPT Δεδομένου ότι το έργο του Αναδόχου αφορά στην παραγωγή του ντοκιμαντέρ (πραγματοποίηση γυρισμάτων κ.λπ.) στα Τζουμέρκα, η πρόταση σεναρίου που παρουσιάζεται παρακάτω αφορά ειδικά στη συγκεκριμένη περιοχή και δεν επεκτείνεται στα γυρίσματα που θα γίνουν αντίστοιχα στην Ιταλία. Ωστόσο, αντίστοιχη προσέγγιση προτείνεται να ακολουθηθεί και από τους Ιταλούς συντελεστές. Το κεντρικό concept είναι ότι ανακαλύπτουμε τους ήχους και τις μελωδίες (τη μουσική παράδοση) των Τζουμέρκων μέσα από την περιήγηση στον τόπο, τη γνωριμία με την ιστορία και τον πολιτισμό του, όπως αυτή αναδεικνύεται μέσα από τα μνημεία που διασώζονται στην περιοχή, καθώς και μέσα από τις παραδόσεις που αναβιώνουν μέχρι σήμερα όλες τις εποχές του χρόνου την ανάδειξη του σπάνιου φυσικού περιβάλλοντος, μέσα από την προβολή περιοχών ιδιαίτερου φυσικού κάλλους την επαφή και τη συζήτηση με τους ντόπιους, καθώς και με ερευνητές που έχουν ασχοληθεί με την περιοχή Οι εικόνες προσώπων, τοπίων και αξιοθέατων θα εναλλάσσονται δυναμικά και γρήγορα κατά τη διάρκεια μίας διαδρομής που θα ξεκινήσει από τα Ιωάννινα με πρώτο σταθμό τη Γέφυρα της Πλάκας, γεωγραφικό όριο και σημείο αναφοράς του Δήμου Κεντρικών Τζουμέρκων (ιδιαίτερα του παλιού Δήμου Αγνάντων) και θα καταλήξει στο δρόμο της Άρτας, εκεί όπου φθάνουν τα όρια του πρώην Δήμου Αθαμανίας, που σήμερα επίσης αποτελεί τμήμα του Δήμου Κεντρικών Τζουμέρκων. Ενδιάμεσοι σταθμοί χωριά, αξιοθέατα και πρόσωπα που «έχουν κάτι να πουν» για την πολιτιστική και ιδιαίτερα τη μουσική παράδοση του τόπου. Όπου θα σταματάει ο λόγος και η αφήγηση, τη θέση του θα δίνει στη μουσική και τους φυσικούς ήχους του τόπου. Μία νέα δημοσιoγράφος με εμπειρία σε αντίστοιχα projects θα αναλάβει το ρόλο του επισκέπτη - περιηγητή που θα διανύσει την παραπάνω διαδρομή με συνοδοιπόρους ανθρώπους που συνδέονται με την περιοχή έτσι ώστε να την ανακαλύψει μέσα από τα δικά τους βιώματα και τις εξιστορήσεις τους. Μέσα από τα μάτια και το λόγο της, ο θεατής θα έχει την ευκαιρία να γνωρίσει τα Τζουμέρκα και τις σπάνιες ομορφιές τους όπως αυτές μένουν ζωντανές μέχρι σήμερα. 7

8 4.2. ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΗΣΗΣ το Πέτρινο Γεφύρι της Πλάκας στον ποταμό Άραχθο: το μεγαλύτερο μονότοξο γεφύρι των Βαλκανίων. Στην περιοχή έχουν αναπτυχθεί αρκετές τουριστικές υποδομές, αγαπητές κυρίως από τους λάτρεις του οικοτουρισμού και του τουρισμού περιπέτειας, καθώς ο Άραχθος ενδείκνυται για αθλήματα όπως rafting, καγιάκ κ.λπ. το χωριό Άγναντα, έδρα της Δημοτικής Ενότητας Αγνάντων και ειδικότερα: o o o το Μουσείο της Ιστορικής Λαογραφικής Εταιρείας Τζουμέρκων ( που στεγάζεται στο παλιό Δημαρχείο του Δ. Αγνάντων στην πάνω πλατεία (γραφική πλατεία με πλατάνια και πανοραμική θέα του κάτω οικισμού και της ευρύτερης περιοχής που περιβάλλει τα Άγναντα) ο παραδοσιακός νερόμυλος και η νεροτριβή (όπου κάποια γυναίκα μπορεί να κάνει αναπαράσταση του πλυσίματος της φλοκάτης και να ιστορήσει τη διαδικασία) η παραδοσιακή χορωδία που κάνει μαθήματα σχεδόν κάθε Σάββατο στα Άγναντα το χωριό Μελισσουργοί, και ειδικά η σπηλιά στην οποία κρύβονταν ο Κατσαντώνης, καθώς σημεία του χωριού με πανοραμική θέα το χωριό Θεοδώριανα, και ειδικότερα οι καταρράκτες και τα ρέματα (Μαρκς και Σκρούτς), η νεροτριβή και ο νερόμυλος, όπου λειτουργούν ακόμα και σήμερα, καθώς και η μονάδα εμφιάλωσης νερού «Κωστηλάτα» οι δίδυμοι καταρράκτες στο ομώνυμο χωριό Καταρράκτης, η πλατεία του χωριού και το Δασικό Χωριό ΚΕΔΡΟΣ λίγα χιλιόμετρα έξω από το χωριό το χωριό Γουριανά και ειδικότερα: o o o το παλιό δημοτικό σχολείο, όπου θα μετά από κατάλληλες παρεμβάσεις (που είναι ήδη σε εξέλιξη) θα στεγαστεί το Διασυνοριακό Κέντρο Μελέτης και Εκμάθησης Παραδοσιακής Μουσικής, στο πλαίσιο του έργου MUSIC BOX η Ιερά Μονή Χρυσοσπηλιώτισσας τα λείψανα οχυρού, από όπου λέγονταν ότι ο Βασιλιάς Πύρρος επέβλεπε την Κοιλάδα του Αράχθου το "Μουσείο Λαϊκής Τέχνης και Ζωής", έργο ζωής του Παντελή Καραλή, όπου αναδεικνύεται μια ολοκληρωμένη εικόνα της ορεινής Τζουμερκιώτικης κοινωνίας τους τελευταίους δύο αιώνες, μέσα από πλούσια συλλογή 1000 και πλέον αντικειμένων (παραδοσιακά εργαλεία παραγωγής, λειτουργικά σκεύη της αγροτικής, ποιμενικής και οικιακής ζωής, όπλα, νομίσματα, υφαντά και παραδοσιακές φορεσιές, αντικείμενα λαϊκής τέχνης κ.λπ.) στο χωριό Κυψέλη το χωριό Βουργαρέλι και ειδικότερα: 8

9 o η Ιερά Μονή του Αγίου Γεωργίου Βουργαρελίου που έχει μείνει στην παράδοση ως η «Αγία Λαύρα» της Ηπείρου o η Κόκκινη Εκκλησία o το Δημαρχείο, έδρα του Δήμου Κεντρικών Τζουμέρκων o οι παραδοσιακές παλιές βρύσες Κρυστάλλω και Αρχόντω, καθώς και η βρύση του Καπετάνιου το Αθαμανικό Κέντρο Τέχνης στο Κάτω Αθαμάνιο 4.3. ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΦΗΓΗΣΕΙΣ/ SPEAKAGE «Στην καρδιά των Αθαμανικών Ορέων, στο Νομό Άρτας βρίσκονται διάσπαρτοι οι 20 οικισμοί του Δήμου Κεντρικών Τζουμέρκων, ενός Δήμου που συστήθηκε το 2011 από τη συνένωση δύο Δήμων (Αγνάντων και Αθαμανίας) και δύο Κοινοτήτων (Μελισσουργοί και Θεοδώριανα), πρόκειται για έναν τόπο με σπάνια φυσική ομορφιά και πλούσια πολιτιστική κληρονομιά και παράδοση, που θα ανακαλύψουμε μαζί σε ένα ταξίδι γεμάτο εικόνες, αφηγήσεις, μελωδίες και ήχους». «Ο ορεινός όγκος των Τζουμέρκων (Αθαμανικά Όρη) αποτελεί τμήμα της νότιας Πίνδου και μοιράζεται μεταξύ των νομών Ιωαννίνων και Άρτας. Το όνομα του «ΤΖΟΥΜΕΡΚΑ» προέρχεται από τις λέξεις Τζούμες (ψηλές πέτρινες κορφές) και Έρκος (τείχος, σειρά) και ερμηνεύεται ως πέτρινο τείχος. ΤΖΟΥΜΕΡΚΑ ΜΟΥ ΠΕΡΗΦΑΝΑ, ΒΟΥΝΑ ΜΟΥ ΞΑΚΟΥΣΜΕΝΑ, είναι το τραγούδι που σιγοτραγουδά κάθε απόδημος Τζουμερκιώτης που νοσταλγεί τον τόπο του, αλλά ταυτόχρονα είναι και οι στίχοι που περιγράφουν με τον πιο παραστατικό τρόπο τα επιβλητικά αυτά βουνά» «Αφορμή για το ταξίδι μας αυτό στα Τζουμέρκα αποτελεί ένα διασυνοριακό έργο το οποίο συντονίζει ο Δήμος Κεντρικών Τζουμέρκων με τίτλο ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΟ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ ΜΟΥΣΙΚΟ ΚΟΥΤΙ, MUSIC BOX εν συντομία, το οποίο υλοποιείται στο πλαίσιο του Προγράμματος Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας Ελλάδα-Ιταλία και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και από Εθνικούς Πόρους από την Ελλάδα και την Ιταλία. Για το έργο αυτό ο Δήμος Κεντρικών Τζουμέρκων συνεργάζεται με το Δήμο Cellino San Marco στην Ιταλική Περιφέρεια της Απουλίας και ένα ταξίδι ανάλογο στο χώρο και το χρόνο, εξελίσσεται και εκεί» 9

10 «Αν θέλαμε με δυο εικόνες να περιγράψουμε τα Τζουμέρκα, θα διαλέγαμε το καταπράσινο τοπίο των επιβλητικών βουνών, και τα άφθονα νερά που πηγάζουν από αυτά: ποτάμια, καταρράκτες, πηγές, ρέματα, νερόμυλοι, νεροτριβές ένα τοπίο παραμυθένιο όπου οι ήχοι της φύσης δένουν αρμονικά και μελωδικά με τους ήχους του κλαρίνου και των άλλων παραδοσιακών οργάνων». «Πρώτος σταθμός στο ταξίδι μας το πέτρινο γεφύρι της Πλάκας. Το καλοκαίρι του 1863, στο συνοικισμό των Ραφταναίων Πλάκας, αρχιμάστορες και μαστόροι, κάτοικοι όλων των γύρω χωριών γλένταγαν για το ξαναχτίσιμο του γεφυριού, που τους συνέδεε με την απέναντι όχθη και είχε πέσει το 1860, μέχρι που οι άγνωστες βουλές του Αράχθου έριξαν το γιοφύρι κείνο το μεσημέρι του καλοκαιριού και σκόρπισαν απογοήτευση. Ο Κώστας Μπέκας, ένας σπουδαίος Τζουμερκιώτης μάστορας από τα Πράμαντα, δούλεψε σκληρά προσπαθώντας για τρίτη φορά να χτίσει το γιοφύρι, έως ότου τρία χρόνια μετά, το Σεπτέμβρη του 1866 ολοκλήρωσε το μεγαλύτερο μονότοξο γεφύρι όλων των Βαλκανίων, μήκους 40μ. και ανώτατο ύψος 20μ, το σημερινό γεφύρι της Πλάκας. Για την κατασκευή του χρειάστηκαν τρεις μήνες, γρόσια, ανάμεσα αυτών και μια χορηγία από τον Αναστάσιο Λύτρα και χρησιμοποιήθηκαν μεταξύ των άλλων ασπράδι από αυγά. Με δύο καμάρες στα πλάγιά του το γεφύρι δεν είναι μόνο ξακουστό για την ομορφιά του, αλλά και για τη θαυμαστή αρχιτεκτονική του. Το γεφύρι στέκεται στο μεγαλύτερο άνοιγμα του ποταμού Αράχθου, κερδίζοντας άξια τη θέση του στην περιοχή και στην ιστορία. Ενός ποταμού ιδιαίτερα αγαπητού στους λάτρεις του οικοτουρισμού και του τουρισμού περιπέτειας αφού ενδείκνυται για αθλήματα όπως rafting και καγιάκ. Οι σύγχρονες τουριστικές υποδομές που έχουν αναπτυχθεί στην περιοχή μπορούν να ικανοποιήσουν και τους πιο απαιτητικούς επισκέπτες, πάντα με σεβασμό στην παράδοση και το φυσικό περιβάλλον». «Και φτάνουμε στο χωριό Άγναντα, έδρα της ομώνυμης Δημοτικής Ενότητας. Στη πλατεία του χωριού, κάτω από το παλιό Δημαρχείο, όπου σήμερα στεγάζεται μία πλούσια λαογραφική συλλογή, μας περιμένει μία παρέα Τζουμερκιωτών, που το μεράκι και η αγάπη τους για την ιστορία και τον πολιτισμό των Τζουμέρκων, μα πάνω από όλα η νοσταλγία για τον τόπο τους, τους έφερε κοντά ως μέλη της Ιστορικής Λαογραφικής Εταιρείας Τζουμέρκων». «Τα Τζουμέρκα, όπως και όλη η Ήπειρος έχουν μία πλούσια μουσικοχορευτική παράδοση, όπως αποτυπώνεται μέσα από τους στίχους και τις μελωδίες των τραγουδιών και τα βήματα των τοπικών χορών. Τραγούδια που υμνούν τον έρωτα, τον τόπο και την ομορφιά του, τους άθλους των ντόπιων ηρώων περιλαμβάνονται στο ρεπερτόριο της χορωδίας Αγνάντων, που δημιουργήθηκε με στόχο να διασώσει και να αναδείξει εντός και εκτός Ηπείρου την τοπική μουσική παράδοση». 10

11 «Βρισκόμαστε στο δυτικότερο άκρο του Δήμου Κεντρικών Τζουμέρκων, στο χωριό Μελισσουργούς με υψόμετρο μ. Είναι ένα από τα παλιά χωριά των Τζουμέρκων και μνημονεύεται ως μεγαλοχώρι και με οικονομική ανάπτυξη από το 1272 μ.χ. Βέβαια, στην κοιλάδα των Μελισσουργών υπήρξαν αρχαίοι οικισμοί (Ζηλέουστης, Λαζινιές, Ζιζίνα, Σκρίπτα) όπως μαρτυρούν τα ευρήματα που βρέθηκαν στη Ζηλεούστη. Η ονομασία του χωριού Μελισσουργοί έχει να κάνει με την εργατικότητα των κατοίκων, οι οποίοι μέσα στις σκληρές συνθήκες της επιβίωσης έπρεπε να βάλουν το μυαλό τους σε μεγάλη ενέργεια, όπως η μέλισσα που είναι υπόδειγμα εργατικότητας και απομυζά από κάθε άνθος το νέκταρ και το άρωμα και με ειδικές επεξεργασίες βγάζει το μέλι. Στην πλατεία του χωριού μας περιμένει ο Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Κεντρικών Τζουμέρκων, ένας δραστήριος Μελισσουργιώτης για να μας αποκαλύψει τις μυστικές ομορφιές του τόπου, καθώς και το λημέρι του θρυλικού Κατσαντώνη». «Ψηλά στην Κωστηλάτα, στα κρύα τα νερά, χορεύουν τα κορίτσια, μαζί με τα παιδιά, έλεγε το παραδοσιακό τραγούδι και ακριβώς αυτά τα νερά υπήρξαν η αφορμή για τη δημιουργία και εγκατάσταση μίας σύγχρονης μονάδας εμφιάλωσης νερού στην περιοχή, η οποία ήδη απασχολεί 15 άτομα» «Αφήνοντας την Κωστηλάτα, το οροπέδιο του παραδείσου, όπως επάξια χαρακτηρίστηκε από τους ντόπιους, κατευθυνόμαστε προς τον οικισμό των Θεοδώριανων για να ανακαλύψουμε άλλη μία μορφή αξιοποίησης του άφθονου νερού της περιοχής. Στη γέφυρα στην είσοδο του χωριού και δίπλα στο ποτάμι βρίσκεται η νεροτριβή και ο καινούριος υδρόμυλος που ανήκουν στην εκκλησία του Αη Γιώργη. Το νερό πέφτει με δύναμη και αφού κινήσει τη βαριά μυλόπετρα, στη συνέχεια με ορμή διοχετεύεται στη νεροτριβή. Λειτουργεί καθημερινά τις πρωινές ώρες και κάποιος μπορεί να τον επισκεφτεί όχι μόνο σαν μουσείο υδροκίνησης, αλλά και για να αλέσει το δικό του καλαμπόκι και σιτάρι ή να προμηθευτεί ντόπιο αλεύρι, αλεσμένο με παραδοσιακό τρόπο» ΠΡΟΣΩΠΑ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ Χρήστος Χασιάκος, Δήμαρχος Κεντρικών Τζουμέρκων Βασίλης Ρίζος, Πρόεδρος Δημοτικού Συμβουλίου Δήμου Κεντρικών Τζουμέρκων Αφροδίτη Μπασιούκα, Ειδική Συνεργάτης Δήμου Κεντρικών Τζουμέρκων Κώστας Μαργώνης, Πρόεδρος Ιστορικής Λαογραφικής Εταιρείας Τζουμέρκων Βαγγέλης Κώτσου, Καθηγητής Ηπειρώτικης Πολυφωνικής Μουσικής (διδάσκει στην τοπική χορωδία) 11

12 Σταυρούλα Αηδόνη, Χοροδιδάσκαλος, μέλος της τοπικής χορωδίας Νίκος Μάνθος, Πρόεδρος του Δικτύου Τουριστικών Επιχειρήσεων Τζουμέρκων Βάσω Ντανέλη, Ιδιοκτήτρια του Ξενώνα ΚΑΤΑΦΥΓΙ στο χωριό Καταρράκτης Χρήστος Λάμπρης, Πρόεδρος του Κέντρου Έρευνας και Δράσης για την Ορεινή Σύγκλιση (ΚΕΔΡΟΣ)/ Διαχειριστής του Δασικού Χωριού στον Καταρράκτη Βασίλης Νιτσιάκος, Καθηγητής Κοινωνικής Λαογραφίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Νίκος Μανούσος, Πρόεδρος Πολιτιστικού Συλλόγου Βουργαρελίου Ντόπιοι επιχειρηματίες (Ιδιοκτήτης ΠΗΓΩΝ ΚΩΣΤΗΛΑΤΑ Α.Ε., Ιδιοκτήτης υδεοηλεκτρικής μονάδας, «Μυλωνάς» στα Θεοδώριανα κ.λπ.) Η πρόταση των παραπάνω είναι ενδεικτική και θα οριστικοποιηθεί σε συνεργασία με τη Δημοτική Αρχή ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΧΟΡΟΣ με έμφαση στο έθιμο και την ιστορία του «ΚΑΓΚΕΛΑΡΙ» Σύγχρονη ανάπτυξη με σεβασμό στον ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ και το ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ: Επενδύσεις με «πρώτη ύλη» το νερό (μόναδα παραγωγής υδροηλεκτρικής ενέργειας, μονάδες εμφιάλωσης νερού, σύγχρονοι νερόμυλοι) Μνημεία και αξιοθέατα πολιτιστικού και οικολογικού ενδιαφέροντος Παραδοσιακά επαγγέλματα των Τζουμέρκων - ντοπιολαλιές Μετανάστευση 4.6. ΠΡΟΣΘΕΤΑ ΘΕΜΑΤΑ - ΙΔΕΕΣ Βιντεοσκόπηση παραδοσιακών χορών της περιοχής από χορευτικά των χωριών του Δήμου (με παραδοσιακές φορεσιές) Μουσική επένδυση όλων των γυρισμάτων με αποσπάσματα παραδοσιακών τραγουδιών που συνδέονται με τα θέματα ή τα σημεία που αναδεικνύονται 12

13 5. ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΦΑΣΗ 1 Η : ΠΡΟΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ Συγγραφή σεναρίου Πλάνο εργασίας Οργάνωση αποστολής στην περιοχή καταγραφής: επικοινωνία με πρόσωπα και φορείς της περιοχής που θα συμμετέχουν στη διαδικασία παραγωγής, πρόγραμμα μετακινήσεων και λήψεων ανά περιοχή, διευθέτηση πρακτικών θεμάτων (διαμονή, διατροφή κ.λπ.) ΦΑΣΗ 2 Η : ΕΠΙΛΟΓΗ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Εξοπλισμός εικονοληψίας Εξοπλισμός ήχου Εξοπλισμός φωτισμού Λοιπός τεχνικός εξοπλισμός ΦΑΣΗ 3 Η : ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ Γυρίσματα στην περιοχή καταγραφής ΦΑΣΗ 4 Η : ΜΕΤΑΠΑΡΑΓΩΓΗ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ Μοντάζ Μεταπαραγωγή ήχου Σπικάζ Ηχητικός σχεδιασμός, μουσική και ηχητική επένδυση Χρωματικές διορθώσεις Εισαγωγή τίτλων και υπότιτλων Εξαγωγή ταινίας DVD authoring 13