Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Πέμπτη 15 Δεκεμβρίου Ελληνική Οικονομία ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ

Transcript

1 Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Πέμπτη 15 Δεκεμβρίου 2011 ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ Ελληνική Οικονομία Οι κυριότερες οικονομικές εξελίξεις στο προηγούμενο 7ήμερο συνίστανται περιληπτικά στα ακόλουθα: Πρώτον, η πτώση του ΑΕΠ στο 3 ο 3μηνο. 11 εκτιμήθηκε τελικά στο -5,0%, από -5,2% που είχε εκτιμηθεί αρχικά. Σύμφωνα δε με τα αναλυτικά στοιχεία για την εξέλιξη των βασικών μεγεθών του ΑΕΠ, η πτώση του ΑΕΠ οφείλεται, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της ΕΛΣΤΑΤ, στην πτώση της εγχώριας ζήτησης για κατανάλωση και επενδύσεις κατά -6,9% σε σταθερές τιμές, η οποία συνδυάστηκε στο 3 ο 3μηνο. 11 με μικρή μείωση των εισαγωγών αγαθών κατά -2,3% σε σταθερές τιμές (αύξηση 5,3% σε τρέχουσες τιμές) και του συνόλου των εισαγωγών αγαθών και υπηρεσιών κατά -4,3% σε σταθερές τιμές (λόγω κυρίως της πτώσης των πληρωμών για διεθνείς μεταφορές). Φαίνεται, λοιπόν, ότι η δημοσιονομική προσαρμογή ασκεί έντονη αρνητική επίδραση στην εγχώρια ζήτηση χωρίς να επηρεάζει αναλογικά στον ίδιο βαθμό τις εισαγωγές. Επίσης, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της ΕΛΣΤΑΤ, η ιδιωτική κατανάλωση μειώθηκε κατά -5,5% σε σταθερές τιμές στο 3 ο 3μηνο. 11, παρά το ότι ο όγκος των πωλήσεων των καταστημάτων λιανικής μειώθηκε μόνο κατά -2,0%, ο κύκλος εργασιών στον τουρισμό μειώθηκε κατά -1,2%, ο κύκλος εργασιών στη βιομηχανία στην εγχώρια αγορά αυξήθηκε κατά 4,9%, ο κύκλος εργασιών στις χερσαίες μεταφορές αυξήθηκε κατά 14,2%, στις πλωτές μεταφορές κατά 2,9% και στις αεροπορικές μεταφορές κατά 4,5% και ο κύκλος εργασιών στον τομέα των αυτοκινήτων μειώθηκε κατά -6,5% στο 3 ο 3μηνο. 11, έναντι της μεγάλης πτώσης του κατά -31,2% στο 2 ο 3μηνο. 11 και κατά -40,5% στο 1 ο 3μηνο. 11. Τέλος, από τα αναλυτικά στοιχεία που παρουσιάζει η ΕΛΣΤΑΤ προκύπτει ότι η πτώση της οικονομικής δραστηριότητας στην εγχώρια οικονομία και η αύξηση της ανεργίας και στο 3 ο 3μηνο. 11 οφείλεται σε σημαντικό βαθμό στη μεγάλη πτώση των επενδύσεων που προωθούνται και εξαρτώνται από το κράτος. Ειδικότερα, η πτώση των επενδύσεων του ΠΔΕ ανήλθε στο -28,3% και η πτώση των επενδύσεων στις λοιπές κατασκευές ανήλθε στο -15,7%, με την τελευταία να συμβάλλει στην ενίσχυση της πτώσης του ΑΕΠ στο 3 ο 3μηνο. 11 κατά -0,7 π.μ. Τα ανωτέρω, σε συνδυασμό με την πτώση των επενδύσεων σε κατοικίες συνέβαλαν στην πτώση της προστιθέμενης αξίας του κλάδου των κατασκευών κατά -18,9% στο 3 ο 3μηνο. 11 και κατά συνέπεια στην πτώση του ΑΕΠ κατά 1,1 π.μ. και στην σημαντική πτώση της απασχόλησης και την αύξηση της ανεργίας. Το γεγονός ότι σήμερα δεν συζητείται η επανεκκίνηση της κατασκευής των μεγάλων οδικών έργων παρά μόνον από τα μέσα του 2012 δείχνει τις βασικές αιτίες που, σε συνδυασμό με όσα προαναφέρθηκαν για την ιδιωτική κατανάλωση και τις εισαγωγές και με την συνεχή εξασθένιση του οικονομικού κλίματος στη χώρα, απέτρεψαν μια πολύ μεγαλύτερη επιβράδυνση της καταγεγραμμένης ύφεσης στην ελληνική οικονομία από το 3 ο 3μηνο. 11. Το πρόβλημα είναι ότι οι υπερβολές στη διατύπωση δυσμενών εκτιμήσεων, πέραν των ήδη εξαιρετικά δυσμενών εξελίξεων που πράγματι συμβαίνουν, συμβάλλουν πολλές φορές στην αυτοπραγμάτωσή τους. Οι υπέρμετρα αρνητικές εκτιμήσεις για τις εξελίξεις στην οικονομία στο μέλλον έχουν συνήθως μόνο ένα αποτέλεσμα: Την περαιτέρω αποδυνάμωση του οικονομικού κλίματος στη χώρα που αποτελεί τον βασικό μηχανισμό αναχαίτισης της ανάκαμψης στην οικονομία και συμβάλλει στην περαιτέρω επέκταση της ύφεσης και στην μεγαλύτερη αύξηση της ανεργίας. Σε κάθε περίπτωση, οι εκτιμήσεις για τη νέα μεγάλη πτώση του ΑΕΠ στο 3 ο 3μηνο. 11 δεν είναι δυνατό να αποκρύψουν την σημαντική βελτίωση της οικονομικής δραστηριότητας του ιδιωτικού τομέα της ελληνικής οικονομίας κατά το 3μηνο αυτό. Δείχνουν επίσης ότι η ανάκαμψη της οικονομίας θα ήταν πραγματικότητα από το 3 ο 3μηνο. 11 αν είχε ήδη δραστηριοποιηθεί και ο δημόσιος τομέας στους τομείς των επενδύσεων που εξαρτώνται από το κράτος. Δεύτερον, τα στοιχεία της Έρευνας Εργατικού Δυναμικού (ΕΕΔ) τον Σεπτέμβριο του 2011 δείχνουν ότι η ανεργία επανήλθε σε κανονικά για την εποχή επίπεδα μετά την αύξηση της σε 18,4% τον Αύγ. 11, και διαμορφώνεται στο πολύ υψηλό και εξαιρετικά επώδυνο για την ελληνική κοινωνία 17,5% του εργατικού δυναμικού, με την ανεργία των νέων να υπερβαίνει το 45%. Η διαμόρφωση της ανεργίας στο 17,5% του εργατικού δυναμικού, αποτέλεσμα της βαθειάς ύφεσης και των δραστικών αναδιαρθρώσεων βασικών κλάδων της ελληνικής οικονομίας στα τελευταία τέσσερα χρόνια, προοιωνίζεται περαιτέρω άνοδο στο 19% τον Δεκ. 11 και στο 17% κατά μέσο όρο το Γενικά, η μεγάλη αύξηση της ανεργίας στην τρέχουσα περίοδο προσδιορίζεται σε μεγάλο βαθμό από τα ακόλουθα: α) Από την μεγάλη πτώση της δραστηριότητας στον τομέα των κατασκευών, συμπεριλαμβανομένων των δημοσίων έργων και των έργων που συγχρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως προαναφέρθηκε. β) Από τις δραστικές και εξαιρετικά απότομες διαρθρωτικές ανακατατάξεις που σημειώνονται στον κλάδο του λιανικού εμπορίου και των εγχώριων, μη εμπορεύσιμων διεθνώς, υπηρεσιών. Τα μικρά - μη ανταγωνιστικά καταστήματα και οι μικρές επιχειρήσεις δεν είναι δυνατό να επιβιώσουν σε περιόδους έντονου ανταγωνισμού από μεγάλες επιχειρηματικές μονάδες με ταυτόχρονη μεγάλη πτώση και της εγχώριας ζήτησης. Στο πλαίσιο αυτό, είναι ενδεχομένως μονόδρομος η επιδίωξη δημιουργίας μεγαλύτερων και πιο ανταγωνιστικών μονάδων με συγχωνεύσεις και εξαγορές για προσφορά πραγματικά χρήσιμων αγαθών και υπηρεσιών στην εγχώρια και τις ξένες αγορές σε

2 ανταγωνιστικό κόστος. γ) Από τη σημαντική μείωση της απασχόλησης (ιδιαίτερα συμβασιούχων και άλλων μη μόνιμων υπαλλήλων) στο δημόσιο τομέα. Το τελευταίο είναι σε μεγάλο βαθμό αναπόφευκτο λόγω και των υπερβολών που είχαν σημειωθεί στα προηγούμενα έτη. Όλα τα ανωτέρω σηματοδοτούν ότι για την απορρόφηση του πλεονάζοντος εργατικού δυναμικού είναι απόλυτη ανάγκη να αποκατασταθεί έγκαιρα η διαδικασία υλοποίησης των δημοσίων έργων, ιδιαίτερα εκείνων που συγχρηματοδοτούνται από τα διαρθρωτικά ταμεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και η αύξηση των επενδύσεων μέσω των ιδιωτικοποιήσεων και των συνεργασιών δημοσίουιδιωτικού τομέα. Τρίτον, ανακοινώθηκαν τα στοιχεία για την εκτέλεση του Προϋπολογισμού στο 11μηνο Ιαν.- Νοεμβρίου 2011 και διαπιστώθηκε ότι, τελικά, τα καθαρά έσοδα του Τακτικού Προϋπολογισμού ήταν αυξημένα κατά 6,7% σε ετήσια βάση και όχι μειωμένα κατά -13,3%, όπως είχε ανακοινωθεί και σχολιασθεί ευρέως την προηγούμενη εβδομάδα. Μετά από αυτή την εξέλιξη τα καθαρά έσοδα του ΤΠ παρουσιάζονται μειωμένα κατά -3,1% σε ετήσια βάση στο 11μηνο. 11, έναντι αύξησής τους κατά 0,9% που έχει τεθεί ως στόχος για το 2011 στον Π2012. Ο στόχος αυτός μπορεί και πρέπει να επιτευχθεί σε δημοσιονομική βάση με τα έσοδα που θα εισπραχθούν τον Δεκ. 11 και τους πρώτους μήνες του Από την άλλη πλευρά, μικρή υπέρβαση αναμένεται στις πρωτογενείς δαπάνες του ΤΠ, λόγω κυρίως των καταπτώσεων εγγυήσεων των φορέων εκτός της γενικής κυβέρνησης και των σημαντικά αυξημένων επιχορηγήσεων των ασφαλιστικών ταμείων λόγω της μεγάλης μείωσης των εσόδων τους. Σε κάθε περίπτωση, από πουθενά δεν προκύπτει καμιά ανάγκη για νέα μέτρα αύξησης των εσόδων και μείωσης των δαπανών για την υλοποίηση του Π2012, πέραν της αποτελεσματικής εφαρμογής των μέτρων που έχουν ήδη ληφθεί. Αντίθετα, υπάρχει άμεση ανάγκη: α) για συνέχιση της προσπάθειας που γίνεται για εκλογίκευση της λειτουργίας του δημόσιου τομέα για αύξηση της παραγωγικότητάς του και της προσφοράς του στην ελληνική οικονομία και κοινωνία και για ουσιαστική μείωση του κόστους λειτουργίας του, όπως άλλωστε προκύπτει και από την τελευταία έκθεση του ΟΟΣΑ για την ανασυγκρότηση της κεντρικής κυβέρνησης της χώρας. Υπάρχει δυνατότητα για περαιτέρω μείωση των δαπανών, σε συνέχεια των όσων σημαντικών έχουν επιτευχθεί έως σήμερα. Αυτό θα πρέπει να γίνει όχι πλέον με οριζόντιες περικοπές ή με οριζόντιες μειώσεις προσωπικού (πρόωρες συνταξιοδοτήσεις), αλλά με ορθολογική διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού, με επιλεκτικές ανακατατάξεις και μεταθέσεις και με παροχή κινήτρων και ανάθεση υποχρεώσεων και ευθυνών και, κυρίως, με μεγαλύτερη διασύνδεση των αμοιβών με την παραγωγικότητα. Ο αναπτυξιακός δημόσιος τομέας μπορεί να λειτουργήσει ως βασικός συντελεστής όχι ως ανασταλτικός παράγων, για την έξοδο από την κρίση. β) για εφαρμογή όλων των αναγκαίων μέτρων που θα εξασφαλίσουν την έξοδο της οικονομίας από την ύφεση από τα πρώτα 3μηνα του Η συνεχής διατύπωση προβλέψεων για νέα ύφεση της οικονομίας το 2012 δεν συνιστά οικονομική πολιτική είτε αυτή προέρχεται από την Κυβέρνηση είτε από την Τρόικα. Πολιτική είναι η εφαρμογή των αναγκαίων μέτρων για την ανάκαμψη της οικονομίας από το 2012 και για την ικανοποιητική αναπτυξιακή της πορεία από το 2013 και μετά, και η ανάδειξη των δυνατοτήτων και των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της χώρας και όχι η συνεχής μεμψιμοιρία και απαισιοδοξία και οι υπερβολές στις εκτιμήσεις για αρνητικές εξελίξεις στο μέλλον. Οι δυνατότητες ανάπτυξης και εξόδου από την κρίση αναμφισβήτητα υπάρχουν, όπως ήδη έδειξε ο ιδιωτικός τομέας της οικονομίας μας στο 3 ο 3μηνο. 11. Παγκόσμια Οικονομία Οι ηγέτες της Ευρωζώνης και κατ επέκταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης των 27, με εξαίρεση μόνο του Ηνωμένου Βασιλείου, υιοθέτησαν στην Σύνοδο Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις 8-9 Δεκεμβρίου, ένα νέο δημοσιονομικό σύμφωνο που θα εξασφαλίζει με μεγαλύτερη ασφάλεια από ότι στο παρελθόν την αναγκαία μείωση του δημοσίου χρέους των χωρών που αμφισβητούνται από τις αγορές, με την τήρηση ουσιαστικά ισοσκελισμένων προϋπολογισμών, ενώ αποφάσισαν παράλληλα την ουσιαστική ενίσχυση των θεσμών και μέτρων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν άμεσα για τη σταθεροποίηση και ομαλοποίηση της λειτουργίας των αγορών δημοσίου χρέους στην Ευρώπη. Ο αντίκτυπος των ανωτέρω αποφάσεων της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ-27 δε φαίνεται ακόμη να λειτουργεί καταλυτικά στην προσπάθεια σταθεροποίησης των ευρωπαϊκών αγορών κρατικών ομολόγων. Ειδικότερα: Από τις τέθηκε σε εφαρμογή το ενισχυμένο Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, που προβλέπει νέους αυστηρούς κανόνες για την οικονομική και δημοσιονομική εποπτεία στη Ζώνη του Ευρώ και γενικότερα στις 26 χώρες της ΕΕ-27. Όλες οι χώρες που βρίσκονται στη διαδικασία περί υπερβολικού ελλείμματος, καλούνται να συμμορφωθούν με τις συστάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, προκειμένου να διορθώσουν τα δημοσιονομικά τους ελλείμματα σύμφωνα με συγκεκριμένο πρόγραμμα, ενώ, ιδιαίτερα για τις χώρες της ΖτΕ, προβλέπονται άμεσες οικονομικές κυρώσεις, σε περίπτωση μη συμμόρφωσής τους. Το πακέτο των έξι νομοθετικών ρυθμίσεων για την οικονομική διακυβέρνηση, σε συνδυασμό με το δημοσιονομικό σύμφωνο, που υιοθετήθηκε από τις 26 χώρες της ΕΕ, έχει ως στόχο να αποτρέψει μελλοντικές οικονομικές κρίσεις στην ΕΕ. Επιπλέον των ανωτέρω, τον Μάρτιο του 2012 θα επανεξεταστεί αν το χρηματοδοτικό όριο των Ευρωπαϊκών Μηχανισμών Στήριξης EFSF και ESM, ύψους 500 δις που αποφασίστηκε στη Σύνοδο Κορυφής της 8-9ης Δεκεμβρίου, επαρκεί για τις ανάγκες στήριξης των αγορών δημοσίου χρέους των χωρών της Ευρωζώνης. Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων 2

3 Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) από την πλευρά της στη συνεδρίαση του ΔΣ της την αποφάσισε, όπως αναμενόταν, τη μείωση του επιτοκίου παρέμβασης στο 1,0%, από 1,25%, αντιστρέφοντας πλήρως την αύξηση αυτού του επιτοκίου κατά 50 bps τον Απρίλιο και τον Ιούλιο του Επίσης, το ΔΣ της ΕΚΤ έλαβε σημαντικές αποφάσεις για την ενίσχυση της ρευστότητας των τραπεζών των χωρών της Ζώνης του Ευρώ. Στόχος είναι να υποστηριχθεί ένας ικανοποιητικός ρυθμός αύξησης της τραπεζικής χρηματοδότησης στη ΖτΕ και κατά το 2012, παρά το ότι οι Ευρωπαϊκές τράπεζες, σύμφωνα με την Ομοσπονδία των Ευρωπαϊκών Τραπεζών (EBA), θα χρειαστούν πρόσθετη κεφαλαιακή ενίσχυση ύψους 115 δις κατά το έτος αυτό. Τα δύο πιο σημαντικά μέτρα που ανακοίνωσε η ΕΚΤ είναι τα ακόλουθα: α) Η προσφορά δύο πρόσθετων μέσων μακροπρόθεσμης χρηματοδότησης των τραπεζών, έως και 3ετούς διάρκειας, επιπλέον των σημαντικών χρηματοδοτικών μέσων που χρησιμοποιούνται έως σήμερα. Με αυτό τον τρόπο μειώνεται η αβεβαιότητα που υπάρχει στην τρέχουσα περίοδο σχετικά με τη χρηματοδότηση των τραπεζών στην μεσοχρόνια περίοδο. β) Η ελάφρυνση των απαιτήσεων για την πιστοληπτική διαβάθμιση των χρηματοοικονομικών μέσων που καταθέτουν οι τράπεζες ως ενέχυρο για τη χρηματοδότησή τους από την ΕΚΤ. Οι αποφάσεις αυτές είναι μεγάλης σημασίας για τα επόμενα 3μηνα, όπου είναι πιθανή η υποβάθμιση της πιστοληπτικής διαβάθμισης πολλών ευρωπαϊκών χωρών και τραπεζών που βρίσκονται στην τρέχουσα περίοδο σε καθεστώς επιτήρησης για πιθανή υποβάθμιση από τις εταιρίες πιστοληπτικής αξιολόγησης. Εκτός των ανωτέρω, ο Διοικητής της ΕΚΤ κατά την καθιερωμένη συνέντευξη τύπου μετά τις ανωτέρω αποφάσεις δεν επιβεβαίωσε τις διαφαινόμενες προσδοκίες των αγορών για εντονότερες παρεμβάσεις στις αγορές κρατικών ομολόγων πολλών ευρωπαϊκών χωρών, είτε άμεσα, με μεγαλύτερες (από ότι έως σήμερα) αγορές κρατικών ομολόγων από την ίδια την ΕΚΤ, είτε έμμεσα, μέσω, π.χ., του ΔΝΤ το οποίο θα ελάμβανε την αναγκαία χρηματοδότηση από την ΕΚΤ και τις Εθνικές Κεντρικές Τράπεζες (NCB) των χωρών μελών της ΖτΕ. Η ΕΚΤ εξακολουθεί να πιστεύει ότι η κρίση κρατικού χρέους στη ΖτΕ θα επιλυθεί μόνο με τη λήψη των αναγκαίων μέτρων για τη μείωση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων και του δημοσίου χρέους των κρατών μελών της ΖτΕ. Ωστόσο, σχετικά με αυτό το θέμα θα πρέπει να τονιστεί ότι το πρόγραμμα παρεμβάσεων της ΕΚΤ στις δευτερογενείς αγορές κρατικών ομολόγων εξακολουθεί να είναι σε ισχύ και η έντασή του προσδιορίζεται κάθε φορά ανάλογα με την εκτίμηση του κινδύνου που υπάρχει για αποσταθεροποίηση των χρηματοοικονομικών αγορών. Επίσης, τα όποια πρόσθετα αναγκαία μέτρα που θα χρειαστεί να αναλάβει η ΕΚΤ αν υπάρξει σχετική ανάγκη δεν ανακοινώνονται εκ των προτέρων. Ο διοικητής της ΕΚΤ ήταν υποχρεωμένος να διαβεβαιώσει ότι οι όποιες αποφάσεις και ενέργειες της ΕΚΤ θα βασίζονται στο πνεύμα των συνθηκών για την Ευρωπαϊκή Ένωση και τη ΖτΕ, σύμφωνα με τις οποίες η νομισματική χρηματοδότηση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων από τις κεντρικές τράπεζες απαγορεύεται. Ωστόσο, ο διοικητής της ΕΚΤ δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο χρηματοδότησης του ΔΝΤ από την ΕΚΤ και από τις NCBs για πραγματοποίηση από το ΔΝΤ συντονισμένων και υπό προϋποθέσεις παρεμβάσεων στις αγορές κρατικών ομολόγων. Ωστόσο, και αυτή η δεύτερη διαδικασία παρεμβάσεων απαιτεί την επίλυση σημαντικών δυσκολιών. Σε αυτά τα πλαίσια, η προειδοποίηση του οίκου πιστοληπτικής αξιολόγησης Moody s ότι ενδέχεται μέσα στους επόμενους μήνες να προβεί σε υποβάθμιση της πιστοληπτικής αξιολόγησης όλων των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης δημιούργησε αναστάτωση στις αγορές. Σύμφωνα με τον οίκο αξιολόγησης, η Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ στις 8-9 Δεκεμβρίου δεν συνέβαλε σημαντικά στην επίλυση της κρίσης χρέους, καθώς δεν ανακοινώθηκαν κάποια νέα μέτρα με αποτέλεσμα να αυξάνει ο κίνδυνος για διάσπαση της Ευρωζώνης. Σύμφωνα με τους Moody s, oι αρχές της Ευρωζώνης πρέπει να δράσουν άμεσα προκειμένου να επανέλθει η εμπιστοσύνη στις αγορές γιατί όσο καθυστερούν τόσο περιορίζονται τα περιθώρια δράσης. Η προειδοποίηση του οίκου αξιολόγησης οδήγησε τις αποδόσεις των κρατικών ομολόγων των χωρών που αμφισβητούνται από τις αγορές σε υψηλότερα επίπεδα από εκείνα της περασμένης εβδομάδας. Συγκεκριμένα, η απόδοση του 10ετούς ιταλικού ομολόγου από 6,51% στις αυξήθηκε στο 7,13% στις ενώ του 10ετούς ισπανικού ομολόγου από 5,47% στις στο 6,01% στις Η μείωση της απόδοσης του ιταλικού 10ετούς ομολόγου θεωρείται απαραίτητη, καθώς η διατήρηση του άνω του 7% καθιστά απαγορευτική την προσφυγή στις αγορές με δεδομένο ότι οι δανειακές ανάγκες της Ιταλίας ανέρχονται το 1 ο 3μηνο 12 στα 53 δις σύμφωνα με τη UBS. Συγκεκριμένα το Φεβρ. 12 η Ιταλία θα πρέπει να αντλήσει περί τα 25,8 δις και το Μαρτ. 12 περίπου 27,2 δις. Βέβαια τα αποτελέσματα της δημοπρασίας ΕΓΔ στην Ιταλία για περίοδο 12μηνών ήταν ενθαρρυντικά, καθώς το επιτόκιο διαμορφώθηκε στο 5,952% από 6,087% στη τελευταία δημοπρασία της 10 ης Νοεμβρίου ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΠΕΡΙΘΩΡΙΩΝ 10ΕΤΩΝ ΟΜΟΛΟΓΩΝ (ENANTI ΓΕΡΜΑΝΙΚΟΥ) Ελλάδα Ιρλανδία * Πορτογαλία Ισπανία Ιταλία 12/12/ /12/ /11/ Πηγή: Reuters-τιμές κλεισίματος * αφορά 9ετές ομόλογο Ο δείκτης υπερκάλυψης διαμορφώθηκε στο 1,92 από 1,99 της τελευταίας δημοπρασίας. Η επόμενη δημοπρασία για την Ιταλία είναι στις με 5ετή ομόλογα από τα οποία προσδοκάται να αντλήσει 3 δις. Η Ένωση Ιταλικών Βιομηχανιών (Confindustria) εκτιμά ότι το κόστος εξυπηρέτησης του δημοσίου χρέους θα αυξηθεί κατά περίπου 30 δις μέσα στα επόμενα 2 έτη. Η Διεθνής τράπεζα Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων 3

4 Συναλλαγών (BIS) εκτιμά ότι η Ιταλία έχει την πολυτέλεια να ανεχθεί για ένα διάστημα υψηλό κόστος δανεισμού λόγω της μακροπρόθεσμης ληκτότητας του χαρτοφυλακίου της. Υπό τις παρούσες συνθήκες εκτιμάται ότι θα συνεχισθούν οι παρεμβάσεις της ΕΚΤ στη δευτερογενή αγορά ομολόγων προκειμένου να διακοπεί η αυξητική πορεία του κόστους δανεισμού των χωρών της Ευρωζώνης. Το τελευταίο διάστημα η ΕΚΤ έχει περιορίσει τις αγορές αυτές, αφού σύμφωνα με την εβδομαδιαία αναφορά της, μείωση κατά 3,03 δις κατέγραψε η αξία αγορών κρατικών ομολόγων την εβδομάδα που έληξε την , όπου αγοράσθηκαν κρατικά χρεόγραφα αξίας 635 εκατ. έναντι 3,66 δις το αμέσως προηγούμενο πενθήμερο. Ως αποτέλεσμα το σύνολο των αγορών από τις παραμένει στα 207,5 δις. Οι εξελίξεις αυτές δείχνουν ότι οι δυνατότητες παρέμβασης της ΕΚΤ στις δευτερογενείς αγορές ομολόγων παραμένουν μεγάλες. Στην πραγματική οικονομία στις ΗΠΑ, το έλλειμμα του ισοζυγίου αγαθών και υπηρεσιών μειώθηκε ελαφρά στα $ 43,47 δις τον Οκτ. 11 από $ 44,17 δις τον Σεπτ. 11, αλλά ήταν υψηλότερο από τον Οκτ. 10. Η μείωση του ελλείμματος τον Οκτώβριο οφείλεται στη μείωση των εισαγωγών πετρελαίου. Το σωρευτικό έλλειμμα Ιαν.-Οκτ. 11 διευρύνθηκε στα $ 465,22 δις, έναντι $ 420,73 δις το αντίστοιχο διάστημα του περασμένου έτους. Σε δημοσιονομικό επίπεδο, το έλλειμμα του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού, υποχώρησε στα $ 137,3 δις το Νοέμ. 11, από $ 150,4 δις το Νοέμ. 10, μείωση κατά -8,7% σε ετήσια βάση. Επίσης, το σωρευτικό έλλειμμα του προϋπολογισμού του τρέχοντος δημοσιονομικού έτους (ξεκίνησε από 1η Οκτωβρίου), έφθασε τα $ 235,8 δις, έναντι $ 290, 8 δις την αντίστοιχη περίοδο του 10. Νέα βελτίωση σημειώθηκε στο δείκτη καταναλωτικής εμπιστοσύνης των Reuters/ University of Michigan διαμορφώθηκε στο 67,7 το Δεκ. 11 από 64,1 το Νοέμ. 11 και 60,9 τον Οκτ. 11. Η άνοδος του δείκτη στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων 6 μηνών αποδίδεται στο αισιοδοξία ενόψει της εορταστικής περιόδου και στη βελτίωση των συνθηκών της αγοράς εργασίας. Η βελτίωση στην αγορά αυτή συνεχίστηκε με νέα μείωση των αιτήσεων για εγγραφή στα ταμεία ανεργίας κατά 13 χιλ. άτομα την εβδομάδα που έληξε την Έτσι, οι εβδομαδιαίες αιτήσεις μειώθηκαν στις 381 χιλ., που αποτελεί το χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων 9 μηνών. Γενικά, η βελτίωση της αγοράς εργασίας συνεχίζεται, αλλά με σχετικά αργούς ρυθμούς. Στη ΖτΕ, και συγκεκριμένα τη Γερμανία το πλεόνασμα του εμπορικού ισοζυγίου περιορίσθηκε περισσότερο του αναμενομένου στα 12,6 δις τον Οκτ. 11, από 15,1 δις τον Σεπ. 11 και 14,3 δις τον Οκτ. 10. Η πτώση αποδίδεται στην μείωση των εξαγωγών στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων 6 μηνών αλλά και τη σημαντική μείωση των εισαγωγών κατά -1,0% σε μηνιαία βάση τον Οκτ. 11. Η πτώση των εισαγωγών συνεχίζεται, καθώς η εγχώρια ζήτηση επιβραδύνεται. Σωρευτικά, το 10μηνο Ιαν.- Οκτ. 11 το εμπορικό πλεόνασμα διαμορφώθηκε στα 130,3 δις έναντι 128,4 δις την αντίστοιχη περίοδο του 10, καθώς οι εξαγωγές αυξήθηκαν κατά 12,5% και οι εισαγωγές κατά 14,6%. Θετική εξέλιξη αποτελεί η αύξηση του δείκτη ZEW τον Δεκ. 11 αλλά και η αύξηση της βιομηχανικής παραγωγής κατά 0,8% σε μηνιαία βάση τον Οκτ. 11, έναντι μείωσης -2,8% τον Σεπ. 11, αν και η επιδείνωση του δείκτη ΡΜΙ στη μεταποίηση στο 47,9 τον Νοέμ. 11 σηματοδοτεί μείωση της παραγωγής για τους επόμενους μήνες. Τέλος, στην αγορά συναλλάγματος το Ευρώ παραμένει σε καθοδική τροχιά, ιδιαίτερα μετά την ανακοίνωση της Moody s για υποβάθμιση των οικονομιών της ΕΕ, καθώς παρά τα θετικά που αποφασίσθηκαν στη Σύνοδο Κορυφής για την επίλυση της κρίσης χρέους, τα προσδοκώμενα οφέλη στη βραχυχρόνια περίοδο είναι σχετικά μικρά. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Ελληνική Οικονομία ΑΕΠ: Η ΕΛΣΤΑΤ ανακοίνωσε αναλυτικά στοιχεία για την νέα μεγάλη πτώση του ΑΕΠ κατά -5,0% στο 3 ο 3μηνο. 11. Παρά το ότι η 2 η εκτίμηση της ΕΛΣΤΑΤ δίνει ελαφρά μικρότερη πτώση του ΑΕΠ σε πραγματικές τιμές από την 1 η εκτίμησή της, σύμφωνα με την οποία η πτώση ήταν -5,2%, και αυτή η 2 η εκτίμηση δεν είναι απολύτως συμβατή με τα έως σήμερα δημοσιευμένα στοιχεία της συγκυρίας για το 3 ο 3μηνο. 11, με βάση τα οποία αναμενόταν μικρότερη πτώση του ΑΕΠ σε αυτό το 3μηνο. Σε κάθε περίπτωση, η νέα μεγάλη πτώση του ΑΕΠ οφείλεται σε αρνητικές εξελίξεις σε ορισμένους τομείς της οικονομίας, οι οποίοι αποκρύπτουν τη βελτίωση που σημειώνεται σε άλλους σημαντικούς τομείς της οικονομίας. Αναλυτικά, η πτώση του ΑΕΠ στο 3 ο 3μηνο. 11, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, οφείλεται στα ακόλουθα: Πρώτον, στη νέα μεγάλη πτώση των επενδύσεων παγίου κεφαλαίου κατά 15,2% στο 3 ο 3μηνο. 11, με πτωτική επίπτωση στη μεταβολή του ΑΕΠ κατά ποσοστιαίες μονάδες (κατοικίες: -1,06 π.μ., λοιπές κατασκευές: -0,7 π.μ., μηχανήματα και εξοπλισμός μεταφορών: -0,49 π.μ.). Επιβραδύνεται η πτωτική πορεία των επενδύσεων σε μηχανήματα και εξοπλισμό μεταφορών στο -9,5% σε ετήσια βάση στο 3 ο 3μηνο. 11, από -18,3% στο 2 ο 3μηνο. 11 και από -30,0% στο 1 ο 3μηνο. 11. Ειδικότερα, οι επενδύσεις σε μεταλλικά προϊόντα και μηχανήματα σημείωσαν αύξηση κατά 6,7% σε ετήσια βάση στο 3 ο 3μηνο. 11, ενώ οι επενδύσεις σε λοιπές κατασκευές (σε μεγάλο βαθμό κρατικές επενδύσεις) σημείωσαν νέα μεγάλη πτώση κατά -15,7% στο 3 ο 3μηνο. 11. Έτσι, οι κρατικές επενδύσεις αποτελούν βασικό παράγοντα που συμβάλλουν στην εμβάθυνση της ύφεσης στην οικονομία, αντί της αναμενόμενης συμβολής τους στην ανάκαμψη. Ειδικότερα, η πτώση Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων 4

5 των δαπανών του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων (ΠΔΕ) ανήλθε στο -28,3% σε ετήσια βάση και στο 3 ο 3μηνο. 11. Πάντως, σημαντικά αυξημένες αναμένονται αυτές οι δαπάνες στο 4 ο 3μηνο. 11. Δεύτερον, στη νέα μεγάλη πτώση της ιδιωτικής κατανάλωσης στη χώρα κατά -5,5% σε σταθερές τιμές (-3,3% σε τρέχουσες τιμές) στο 3 ο 3μηνο. 11, επιπλέον της πολύ μεγάλης πτώσης της κατά -7.0% σε σταθερές τιμές (-1,8% σε τρέχουσες τιμές) στο 3 ο 3μηνο. 11. Σημειώνεται ότι αυτή η πτώση της ιδιωτικής κατανάλωσης στο 3 ο 3μηνο. 11 σε συνδυασμό με την επίσης μεγάλη πτώση των επενδύσεων και των αποθεμάτων συνεπάγεται πτώση της εγχώριας ζήτησης κατά -6,9% σε σταθερές τιμές. Αυτή δε η δραματική πτώση της εγχώριας ζήτησης εκτιμήθηκε από την ΕΛΣΤΑΤ παρά το ότι στο ίδιο 3μηνο: α) Οι εισαγωγές αγαθών μειώθηκαν μόνο κατά -2,3% σε σταθερές τιμές και ήταν αυξημένες κατά 5,3% σε τρέχουσες τιμές, ενώ οι πληρωμές των εγχώριων κατοίκων για ταξίδια στο εξωτερικό αυξήθηκαν κατά 13,9%. Γενικότερα, με πτώση της εγχώριας ζήτησης κατά -6,9%, η πτώση των εισαγωγών αγαθών και υπηρεσιών σε σταθερές τιμές περιορίζεται, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της ΕΛΣΤΑΤ, στο -4,3% και αυτός είναι ο βασικός παράγων που οδηγεί στην μεγάλη πτώση του ΑΕΠ στο 3 ο 3μηνο. 11. Επιπλέον, αν εξαιρεθούν από τις εισαγωγές υπηρεσιών οι πληρωμές για διεθνείς μεταφορές η πτώση των εισαγωγών αγαθών και υπηρεσιών στο 3 ο 3μηνο. 11 είναι ελάχιστη ή μηδενική. Με βάση τα ανωτέρω, προκύπτει το πολύ σημαντικό ερώτημα πως από τη μια μεριά καταγράφεται μια τεράστια πτώση της εγχώριας ζήτησης κατά -6,9% σε σταθερές τιμές και από την άλλη καταγράφεται ουσιαστικά μηδενική πτώση των εισαγωγών αγαθών και υπηρεσιών εκτός των πληρωμών για τις διεθνείς μεταφορές. β) Περιορίστηκε σημαντικά η πτώση του δείκτη όγκου των πωλήσεων των καταστημάτων λιανικού εμπορίου στο -2,0% στο 3 ο 3μηνο. 11, από -11.7% στο 1 ο 6μηνο. 11. Επίσης, η πτώση των πωλήσεων αυτοκινήτων περιορίστηκε στο -4,0% στο 3 ο 3μηνο. 11, από -21,3% στο 2 ο εμηνο. 11 και -55,9% στο 1 ο 3μηνο. 11. Τέλος, η πτώση του δείκτη κύκλου εργασιών στον τομέα των αυτοκινήτων περιορίστηκε επίσης στο -6,7% σε ετήσια βάση στο 3 ο 3μηνο. 11, έναντι πτώσης κατά -31,2% στο 2 ο 3μηνο. 11 και κατά -40,5% στο 1 ο 3μηνο. 11. γ) Περιορίστηκε σημαντικά η πτώση του δείκτη κύκλου εργασιών στον Τομέα Υπηρεσιών Παροχής Καταλύματος και Εστίασης (τουρισμός) στο -1,2% στο 3 ο 3μηνο. 11, από πτώση κατά -2,2% στο 2 ο 3μηνο. 11 και κατά -20,6% στο 1 ο 3μηνο. 11. Βέβαια, η πτώση που καταγράφεται στον κύκλο εργασιών των μικρών καταστημάτων λιανικού εμπορίου και των καταστημάτων εστίασης κατά τους καλοκαιρινούς μήνες είναι δύσκολο να γίνει κατανοητή εάν συνδυασθεί με την προαναφερθείσα αύξηση των εισαγωγών αγαθών. Ενδεχομένως, μπορεί να οφείλεται στην διαφαινόμενη αύξηση της φοροδιαφυγής και την μεγάλη πτώση που σημειώνεται στα έσοδα του ΦΠΑ από τον Ιούλιο και μετά, παρά τη μεγάλη αύξηση των συντελεστών του ΦΠΑ και της τουριστικής δραστηριότητας κατά το τρέχον έτος. δ) Ο κύκλος εργασιών στη βιομηχανία αυξήθηκε και στην εγχώρια αγορά κατά 4,9% στο 3 ο 3μηνο. 11, έναντι πτώσης του κατά -1,5% στο 1 ο 6μηνο. 11. Γενικά, η τάση προς σταθεροποίηση της καταναλωτικής δαπάνης σε πολλούς κλάδους της οικονομίας είναι εμφανής στο 3 ο 3μηνο. 11, πράγμα που δεν προκύπτει από την εκτίμηση της μεγάλης πτώσης κατά -5,5% της ιδιωτικής κατανάλωσης από την ΕΛΣΤΑΤ, ενώ προκύπτει από την σταθεροποίηση των εισαγωγών αγαθών. Σύμφωνα με τα ανωτέρω στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, η δημοσιονομική προσαρμογή στην Ελλάδα στο 3 ο 3μηνο. 11 συνέβαλε σε νέα δραματική πτώση της εγχώριας ζήτησης, αλλά όχι και σε πτώση των εισαγωγών. Ωστόσο, τα στοιχεία για την ιδιωτική κατανάλωση αναμένεται να βελτιωθούν στις επόμενες εκτιμήσεις της ΕΛΣΤΑΤ. Τρίτον, η ΕΛΣΤΑΤ εκτιμά την αύξηση των εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών στο 3,2% σε σταθερές τιμές του 2005 (αγαθά: 9,3%, υπηρεσίες: -0,4%), από αύξησή τους κατά 9,3% σε τρέχουσες τιμές (αγαθά: 18,2%, υπηρεσίες: 3,3%). Αυτό σημαίνει ότι η αύξηση του αποπληθωριστή στα εξαγόμενα αγαθά εκτιμάται στο 8,2%, ενώ η αύξηση του αποπληθωριστή στις εξαγόμενες υπηρεσίες (τουρισμό, ναυτιλία, κ.λπ.) εκτιμάται στο 3,7%. Ο υψηλός αποπληθωριστής στην περίπτωση των εξαγωγών αγαθών δικαιολογείται λόγω των αυξημένων εξαγωγών καυσίμων, ωστόσο δεν είναι κατανοητή η αύξηση του αποπληθωριστή των εξαγωγών υπηρεσιών κατά 3,7%, όταν η αύξηση του υποδείκτη των υπηρεσιών στο ΔΤΚ κατά το 3 ο 3μηνο. 11 διαμορφώνεται στο 1,85%. Επίσης, η αύξηση των συνολικών εξαγωγών στο 3 ο 3μηνο. 11 ήταν 27,2% με βάση τα στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος και 54,5% σε βάση τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ. Τέταρτον, η ΕΛΣΤΑΤ εκτιμά την αύξηση των εισαγωγών αγαθών και υπηρεσιών στο 3 ο 3μηνο. 11 στο -4,3% σε σταθερές τιμές (αγαθά: -2,3%, υπηρεσίες - 11,4%), από αύξησή τους κατά 2,0% σε τρέχουσες τιμές (αγαθά: 5,3%, υπηρεσίες: -10,0%). Αυτό σημαίνει αύξηση του αποπληθωριστή των εισαγωγών αγαθών κατά 7,8% και του αποπληθωριστή των εισαγωγών υπηρεσιών κατά 1,5% στο 3 ο 3μηνο. 11. Με βάση τις ανωτέρω εκτιμήσεις της ΕΛΣΤΑΤ η συμβολή των καθαρών εξαγωγών στη μεταβολή του ΑΕΠ στο 3 ο 3μηνο. 11 ήταν μόνο +2,1 π.μ., έναντι 1,3 π.μ. στο 2 ο 3μηνο. 11, 2,9 π.μ. στο 1 ο 3μηνο. 11 και 5,9 π.μ. στο 4 ο 3μηνο. 10. Επομένως, η επίπτωση της εγχώριας ζήτησης στην πτώση του ΑΕΠ ήταν -7,1 π.μ. στο 3 ο 3μηνο. 11. Όσον αφορά την εκτίμηση του ΑΕΠ με βάση την προσέγγιση της παραγωγής, σημειώνονται: α) Η αύξηση της προστιθέμενης αξίας του γεωργικού τομέα κατά 1,5% σε ετήσια βάση σε σταθερές τιμές στο 3 ο 3μηνο. 11, έναντι αύξησής της κατά 4,6% στο 2 ο 3μηνο. 11, 2,5% στο 1 ο 3μηνο. 11 και κατά 6,2% στο 3 ο 3μηνο. 11. Αναμένεται μεγάλη αύξηση της Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων 5

6 προστιθέμενης αξίας της γεωργικής παραγωγής στο 4 ο 3μηνο. 11, έναντι της μεγάλης πτώσης της στο 4 ο 3μηνο. 10 κατά -21,6%. Μετά από αυτές τις εξελίξεις ο γεωργικός τομέας συμβάλλει κατά 4,1 π.μ. στη συνολική ακαθάριστη προστιθέμενη αξία στη χώρα στο 3 ο 3μηνο. 11, έναντι 4,4 π.μ. στο 2 ο 3μηνο. 11 και 3,8 π.μ. στο 3 ο 3μηνο. 10. β) Η πτώση κατά -6,8% της προστιθέμενης αξίας του τομέα της μεταποιητικής βιομηχανίας, των ορυχείωνμεταλλείων της παροχής νερού και της ενέργειας, έναντι πτώσης του κατά -10,1% στο 2 ο 3μηνο. 11 και κατά -6,1% στο 3 ο 3μηνο. 10. γ) Η πολύ μεγάλη πτώση της προστιθέμενης αξίας στις κατασκευές κατά -18,9% στο 3 ο 3μηνο. 11, έναντι της πτώσης της κατά -17,4% στο 2 ο 3μηνο. 11 και κατά - 8,7% στο 3 ο 3μηνο. 10. Η εξέλιξη αυτή συνέβαλε στην πτώση του ΑΕΠ κατά 1,04 π.μ. και οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην πτώση των επενδύσεων (αναβολή της έναρξης νέων επενδυτικών έργων και διακοπή της υλοποίησης έργων που βρίσκονται σε προχωρημένο στάδια υλοποίησής τους) που εξαρτώνται από το κράτος. Είναι χαρακτηριστικό ότι κατά το 2011 έχει διακοπεί και η κατασκευή των μεγάλων οδικών αξόνων της χώρας λόγω των προβλημάτων που δημιουργήθηκαν από τις ανεξέλεγκτες παρεμβάσεις των οργανώσεων τύπου «δεν πληρώνω» στην παρεμπόδιση της είσπραξης των διοδίων. δ) Η μεγάλη πτώση της προστιθέμενης αξίας των κλάδων χονδρικού και λιανικού εμπορίου, επισκευών οχημάτων, παροχής υπηρεσιών καταλύματος και εστίασης, αποθήκευσης και μεταφορών κατά -4,1%, έναντι πτώσης κατά -6,8% στο 2 ο 3μηνο. 11 και πτώσης κατά -3,6% στο 3 ο 3μηνο. 10. Η επίπτωση του κλάδου στην πτώση του ΑΕΠ στο 3 ο 3μηνο. 11 ήταν σημαντική κατά -1,3 π.μ. Η εκτιμηθείσα μεγάλη πτώση της προστιθέμενης αξίας του κλάδου αυτού σε ένα 3μηνο στο οποίο υπήρξε έξαρση της τουριστικής δραστηριότητας δημιουργεί σημαντικά ερωτηματικά, όπως προαναφέρθηκε. Το βέβαιο είναι ότι κατά το 2011 υπήρξε έξαρση (αντί για μείωση) της δραστηριότητας στην παράλληλη οικονομία της χώρας με σημαντική πτώση των φορολογικών εσόδων η οποία (δραστηριότητα στην παραοικονομία) δεν καταγράφεται από τις επίσημες στατιστικές. Η μεγάλη πτώση της καταγεγραμμένης προστιθέμενης αξίας του συγκεκριμένου κλάδου δείχνει το μέγεθος του προβλήματος της παραοικονομίας και της φοροδιαφυγής. Σημειώνεται η μεγάλη πτώση των εσόδων από τον ΦΠΑ τον Σεπτ. 11 και τον Οκτ. 11 κατά -4,4% και κατά -10,7% σε ετήσια βάση αντίστοιχα, μετά την εφαρμογή της αύξησης των συντελεστών του ΦΠΑ στον κλάδο της εστίασης από το 13% στο 23%. Πάντως, και στον κλάδο αυτό αναμένεται αύξηση της προστιθέμενης αξίας στο 4 ο 3μηνο. 11, μετά τη μεγάλη πτώση της κατά -12,3% στο 4 ο 3μηνο. 10. ε) Η μεγάλη πτώση της προστιθέμενης αξίας του κλάδου της ενημέρωσης και επικοινωνίας στο 3 ο 3μηνο. 11, κατά -12,7%, σε ετήσια βάση έναντι της πτώσης του κατά -11,3% στο 2 ο 3μηνο. 11 και την σημαντική αύξησή της κατά 9,1% στο 3 ο 3μηνο. 10. Επίπτωση στην πτώση του ΑΕΠ κατά -0,6 π.μ. Εκτός της μειωμένης δραστηριότητας, σημειώνονται ήδη σημαντικές ανακατατάξεις στον κλάδο της ενημέρωσης που ήταν σε μεγάλο βαθμό αναπόφευκτες για την εξυγίανσή του. Αναμένεται πολύ μικρότερη πτώση της προστιθέμενης αξίας του κλάδου στο 4 ο 3μηνο. 11, σταθεροποίησή της από το 1 ο 3μηνο. 12 και αύξησή της το 2012 ως σύνολο. στ) Η μεγάλη πτώση της προστιθέμενης αξίας στον κλάδο των χρηματοοικονομικών και ασφαλιστικών δραστηριοτήτων, κατά -7,4% στο 3 ο 3μηνο. 11, από πτώση κατά -9,6% στο 2 ο 3μηνο. 11 και κατά -9,4% στο 3 ο 3μηνο. 10. Σταθεροποίηση του κλάδου αυτού αναμένεται μετά την υλοποίηση των αποφάσεων της 26 ης Οκτωβρίου για την Ελλάδα και μετά την ανακοίνωση των πρώτων περισσότερο ενθαρρυντικών αποτελεσμάτων στον τομέα της αύξησης των κρατικών εσόδων και της δημοσιονομικής προσαρμογής. ζ) Θετική εξέλιξη είχε η προστιθέμενη αξία στον κλάδο διαχείρισης ακίνητης περιουσίας με αύξησή της κατά 0,6% στο 3 ο 3μηνο. 11, από 0,4% στο 2 ο 3μηνο. 11 και -3,0% στο 3 ο 3μηνο. 10. Αναμένεται μεγαλύτερη αύξηση της προστιθέμενης αξίας στον κλάδο στα επόμενα 3μηνα. η) Μεγάλη ήταν η πτώση της προστιθέμενης αξίας στον κλάδο των επαγγελμάτων και επιστημονικών, τεχνικών και διοικητικών δραστηριοτήτων κατά -9,5%, μετά την πτώση της κατά -2.3% στο 2 ο 3μηνο. 11 και κατά -22,0% στο 3 ο 3μηνο. 10. Και στον κλάδο αυτό ένα σημαντικό μέρος της προστιθέμενης αξίας στην Ελλάδα δεν καταγράφεται από τις επίσημες στατιστικές, ιδιαίτερα σε περιόδους έξαρσης της φοροδιαφυγής όπως στο 3 ο 3μηνο. 11 και κατά το 2011 ως σύνολο. θ) Σταθεροποιητικές τάσεις δείχνει η προστιθέμενη αξία στον κλάδο της δημόσιας διοίκησης και άμυνας, υποχρεωτικής κοινωνικής ασφάλισης και εκπαίδευσης, με πτώση της κατά -2,6% στο 3 ο 3μηνο. 11, μετά την πτώση της κατά -7,8% στο 2 ο 3μηνο. 11 και κατά -3,5% στο 3 ο 3μηνο. 10. Και στον κλάδο αυτό αναμένεται αύξηση της προστιθέμενης αξίας στο 4 ο 3μηνο. 11, από τα πολύ χαμηλά επίπεδα του 4 ου 3μήνου του 2010 όπου είχε σημειωθεί πτώση κατά -10,0%. ι) Τέλος, σημειώνεται η πτώση της προστιθέμενης αξίας στον κλάδο της διασκέδασης ψυχαγωγίας και τεχνών κατά -8,4% στο 3 ο 3μηνο. 11, από -4,0% στο 2 ο 3μηνο. 11 και +2,6% στο 3 ο 3μηνο. 10. Συνολικά, εάν δεν αναθεωρηθούν οι εκτιμήσεις της ΕΛΣΤΑΤ για την πτώση του ΑΕΠ κατά -6,9% σε ετήσια βάση στο 9μηνο. 11, τότε η πτώση του ΑΕΠ κατά το έτος 2011 ως σύνολο εκτιμάται στο -5,5%. Η εξέλιξη αυτή, ωστόσο, θα προκύψει από τη σημαντική επιβράδυνση της πτώσης στο -2,5% σε ετήσια βάση στο 4 ο 3μηνο. 11, ενώ αναμένεται σχετική σταθεροποίηση του ΑΕΠ στο 1 ο 3μηνο. 12 και κατά το 2012 ως σύνολο. Εκτέλεση του Προϋπολογισμού του 2011: Σύμφωνα με τα στοιχεία του Γενικού Λογιστηρίου, ο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων 6

7 Προϋπολογισμός σε δημοσιονομική βάση παρουσίασε έλλειμμα 20,5 δις στο 11μηνο Ιαν.- Νοεμ. 2011, έναντι ελλείμματος 19,5 δις στο 11μηνο. 10 και 25,6 δις στο 11μηνο. 09. Μάλιστα, το έλλειμμα της κεντρικής κυβέρνησης είναι μεγαλύτερο φέτος παρά το ότι ο Προϋπολογισμός Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) έχει έλλειμμα μόνο 1,64 δις στο 11μηνο. 11, από έλλειμμα 5,7 δις στο 11μηνο. 10. Η αύξηση του ελλείμματος του Τακτικού Προϋπολογισμού (ΤΠ) κατά 5,06 δις οφείλεται: α) στην πτώση των καθαρών εσόδων του ΤΠ κατά 1,4 δις, β) στην αύξηση των πρωτογενών δαπανών του τακτικού προϋπολογισμού (ΤΠ) κατά 1,34 δις και γ) στην αύξηση των πληρωμών τόκων κατά 2,63 δις. Οι ανωτέρω εξελίξεις στην εκτέλεση του Π2011 στο 11μηνο. 11 οφείλονται: α) Στις αστοχίες του φορολογικού νόμου (ν.3842/ ), οι διατάξεις του οποίου, εφαρμοζόμενες από , οδήγησαν σε μη εκτιμημένες απώλειες εσόδων το 2011 ύψους άνω των 4,0 δις. β) Στην μεγάλη αύξηση της φοροδιαφυγής και της εισφοροδιαφυγής κατά το 2011, που οδήγησε σε απώλειες εσόδων από τον ΦΠΑ και από τον Φόρο Εισοδήματος και σε απώλεια εσόδων άνω των 2,5 δις από την μείωση των εσόδων των ασφαλιστικών ταμείων από εισφορές. Η μεγαλύτερη ύφεση και η αύξηση της ανεργίας είχαν επίσης επίπτωση στα έσοδα του 2011, ιδιαίτερα από εργοδοτικές εισφορές, αλλά αυτή η επίπτωση είχε ήδη ληφθεί υπόψη σε μεγάλο βαθμό κατά την κατάρτιση του Π2011. Για την αντιστάθμιση των ανωτέρω απωλειών, η Κυβέρνηση και η Τρόικα συμφώνησαν τον Ιούλιο του 2011 και στην συνέχεια και τον Σεπτ.-Οκτ. 11 ότι θα έπρεπε να ληφθούν και νέα μέτρα αύξησης των εσόδων και μείωσης των δαπανών, ύψους 11,0 δις περίπου για να γίνει δυνατή η μείωση του ελλείμματος της γενικής κυβέρνησης σε επίπεδα κάτω του 9,0% του ΑΕΠ το 2011 και, το σπουδαιότερο, κάτω από το 7,0% το Με τα νέα μέτρα μείωσης των δαπανών και αύξησης των εσόδων του Ιουλίου και του Σεπτεμβρίου 2011 εξασφαλίζεται (σύμφωνα με την Τρόικα και τον Π2012) η μείωση του ελλείμματος της γενικής κυβέρνησης στα 14,22 δις το 2012, από 36,4 δις το 2009 και 24,1 δις το 2010, ενώ το έλλειμμα το 2011 θα κυμανθεί στα 19,7 δις, ή χαμηλότερα, ανάλογα με τα πρόσθετα έσοδα που θα εισπραχθούν εντός του 2011 με την εφαρμογή των νέων μέτρων. Γενικότερα, με βάση τα ανωτέρω, η εμφανιζόμενη ως αύξηση των πρωτογενών δαπανών του ΤΠ κατά 1,34 δις, προσδιορίζεται από την αύξηση των επιχορηγήσεων προς τα ασφαλιστικά ταμεία και τα νοσοκομεία κατά 2,77 δις, ενώ οι υπόλοιπες πραγματικές πρωτογενείς δαπάνες του ΤΠ ήταν σημαντικά μειωμένες (κατά 1,4 δισ.) Σε κάθε περίπτωση, η εκτέλεση του Π2011 στο 11μηνο. 11 πραγματοποιήθηκε χωρίς να έχουν ισχύ πολλά από τα νέα μέτρα των 6,5 δις που συμπεριελήφθησαν στο ΜΠΔΣ και των 4,5 δις που αποφασίστηκαν τον Σεπτ.-Οκτ. 11. Επίσης, τον Οκτ.-Νοέμ 11, όπου κάποια από τα νέα μέτρα άρχισαν να εφαρμόζονται, υπήρξαν οι πολυήμερες κινητοποιήσεις των εργαζομένων στο Υπ. Οικονομικών (τον Οκτ. 11) και η εφαρμογή του μέτρου της εργασιακής εφεδρείας τον Νοέμ. 11, με αποτέλεσμα την αδρανοποίηση του φορολογικού εισπρακτικού μηχανισμού κατά μεγάλο μέρος αυτών των κρίσιμων μηνών. Το Υπ. Οικονομικών από την πλευρά του υποστηρίζει ότι η υστέρηση των καθαρών εσόδων του ΤΠ έως τον Νοέμ. 11 μπορεί να καλυφθεί με τα αυξημένα έσοδα που αναμένονται τον Δεκ. 11. Σημειώνεται ότι ο νέος στόχος για τα καθαρά έσοδα του ΤΠ είναι να ανέλθουν στα 51,3 δις το 2011, από 50,86 δις το Για την επίτευξη του στόχου αυτού θα πρέπει τον Δεκ. 11 να εισπραχθούν καθαρά έσοδα άνω των 7,5 δις, από 5,93 δις που εισπράχθηκαν τον Δεκ. 10. Στη συνέχεια παρουσιάζεται πιο συστηματικά η εκτέλεση του Π2011 στο 9μηνο. 11: Τα καθαρά έσοδα του τακτικού προϋπολογισμού (ΤΠ) ανήλθαν στα 43,83 δις στο 11μηνο του 2011 και ήταν μειωμένα κατά -3,1% σε ετήσια βάση (10μηνο. 11: -4,1%, 8μηνο. 11: -5,3%, 7μηνο: -6,4%, 6μηνο. 11: -8,3%), έναντι της αύξησής τους κατά 4,5% στο 11μηνο. 10 και κατά 5,5% το 2010 ως σύνολο. Η επίδοση αυτή συνεχίζει να μην είναι ικανοποιητική, δεδομένης της πρόβλεψης του Π2011 για αύξηση των καθαρών εσόδων κατά 8,5% το η οποία αναθεωρήθηκε με το ΜΠΔΣ σε αύξηση κατά 5,6% και εκ νέου με τον Π2012 σε αύξηση κατά 0,9%. Σημειώνεται ότι ο νέος στόχος για τα καθαρά έσοδα του 11μήνου. 11 ήταν να ανέλθουν στα 44,05 δις, πράγμα που συνεπάγεται ότι τα πραγματοποιηθέντα έσοδα είχαν απόκλιση 0,21 δις ακόμη και από τον τελευταίο σημαντικά υποβαθμισμένο στόχο. Γενικά, η υστέρηση των εσόδων του ΤΠ στο 11μηνο. 11 οφείλεται στους ακόλουθους λόγους: Πρώτον, στη μεγάλη υστέρηση των εισπράξεων από τον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων (ΦΕΦΠ) στο 10μηνο. 11 κατά 909 εκατ. έναντι του 10μήνου. 10. Σημειώνεται ότι στο 10μηνο. 11 σημειώθηκε πτώση των εσόδων από τον ΦΕΦΠ κατά -12,0%, ενώ για το έτος 2011 στον Π2011 είχε προϋπολογιστεί αύξησή τους κατά 12,4%, μετά την πτώση τους κατά -13,0% το Σημειώνεται ότι ενώ στο 1 ο 6μηνο. 11 τα έσοδα από την πηγή αυτή ήταν μειωμένα κατά -22,7% σε ετήσια βάση, στο 3 ο 3μηνο. 11 ήταν αυξημένα κατά 2,7%, για να μειωθούν σημαντικά και πάλι τον Οκτ. 11, πιθανώς λόγω των απεργιακών κινητοποιήσεων. Ωστόσο, αύξηση στα έσοδα από τον ΦΕΦΠ θα έπρεπε να αναμένεται τον Νοέμ.-Δεκ. 11, από τα πολύ χαμηλά επίπεδα του τελευταίου 2μήνου του Δεύτερον, απώλειες εσόδων στο 10μηνο. 11 σημειώθηκαν και από τα ακόλουθα: (1) Κατά 0,69 δις από την πτώση των εσόδων από τον ΕΦΚ καυσίμων και ιδιαίτερα από τον φόρο στο πετρέλαιο θέρμανσης λόγω καλών καιρικών συνθηκών στο 1 ο 5μηνο. 11 και τον Οκτ. 11 και, επίσης, λόγω της αλλαγής του τρόπου επιβολής του ΕΦΚ στο πετρέλαιο θέρμανσης. (2) Κατά περίπου 0,4 δις από τα τέλη κυκλοφορίας οχημάτων. Ειδικότερα, από την πηγή αυτή έχουν εισπραχθεί μόνο 0,13 Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων 7

8 δις στο 10μηνο. 11, έναντι 1,27 δις που αναμένεται να εισπραχθούν το 2011 (κυρίως τον Δεκ. 11). Επίσης, σημειώνεται η πτώση των εσόδων από τον ΦΠΑ κατά -4,5% τον Σεπτ. 11 και κατά -10,7% τον Οκτ. 11, παρά την αύξηση των συντελεστών του ΦΠΑ στην εστίαση από τον Σεπτ. 11. Τρίτον, απώλειες εσόδων από την μη είσπραξη του κύριου μέρους των φόρων περιουσίας που έχουν προγραμματιστεί για το Ειδικότερα, ο Π2012 προβλέπει έσοδα ύψους 1,13 δις, αλλά στο 10μηνο. 11 είχαν εισπραχθεί μόνο 401 εκατ. Τα έσοδα από αυτή την πηγή αναμένεται να είναι σημαντικά αυξημένα στο τελευταίο 2μηνο του 2011 και κατά το 2012, από την επιβολή ειδικού τέλους (ύψους 0,5 έως 16 ανά τετραγωνικό μέτρο) σε όλα τα ακίνητα της χώρας, η αξία των οποίων εκτιμάται στα δις περίπου. Το ειδικό αυτό τέλος θα εισπραχθεί μέσω των λογαριασμών της ΔΕΗ και, σύμφωνα με τον Π2012, οι συνολικές εισπράξεις από το φόρο περιουσίας αναμένεται να ανέλθουν στα 1,13 δις το 2011 και στα 3,78 δις το Τέταρτον, σημειώνεται η σημαντική αύξηση των εισπράξεων από τους λοιπούς άμεσους φόρους στο 10μηνο. 11 κατά 1,1 δις περίπου, η οποία ωστόσο δεν ήταν αρκετή για να αντισταθμίσει τις απώλειες εσόδων από τις πηγές που προαναφέρθηκαν. Οι πρωτογενείς δαπάνες του ΤΠ ανήλθαν στα 46,4 δις, στο 11μηνο. 11, έναντι 45,07 δις στο 11μηνο. 10, σημειώνοντας αύξηση κατά 3,0% σε ετήσια βάση, έναντι της πτώσης τους κατά -10,1% στο 11μηνο. 10 και κατά -12,5% το 2010 ως σύνολο. Σημειώνεται ότι αν στις ανωτέρω πρωτογενείς δαπάνες του ΤΠ προστεθούν και οι δαπάνες για επιχορήγηση νοσηλευτικών ιδρυμάτων ( 434 εκατ. στο 11μηνο. 11 από τα 450 εκατ. που προβλέπονται για το σύνολο του έτους), καθώς και οι δαπάνες για τις καταπτώσεις κρατικών εγγυήσεων οργανισμών εκτός της γενικής κυβέρνησης (11μηνο. 11: 37 εκατ., 2011: 1,48 δισ.) και για εξοπλιστικά προγράμματα (10μηνο. 11: 272 εκατ., 2011: 600 εκατ.) τότε η αύξηση των συνολικών πρωτογενών δαπανών στο 11μηνο. 11 περιορίζεται στο 2,2%. Ωστόσο, τον Δεκ.11 αναμένεται να καταλογιστούν καταπτώσεις εγγυήσεων οργανισμών εκτός της γενικής κυβέρνησης ύψους 1,4 δις περίπου, ενώ χαμηλότερες από ότι είχε προϋπολογισθεί θα είναι οι δαπάνες για εξοπλιστικά προγράμματα το Η αύξηση των πρωτογενών δαπανών στο 11μηνο. 11 οφείλεται, όπως προαναφέρθηκε, στις αυξημένες επιχορηγήσεις στα ασφαλιστικά ταμεία (ΟΓΑ, ΙΚΑ), στον ΟΑΕΔ και στα νοσοκομεία για πληρωμή προμηθευτών τους και για κάλυψη της μεγάλης υστέρησης των εσόδων τους. Ειδικότερα, από το Υπ. Οικονομικών σημειώνεται ότι στο 11μηνο. 11 σημειώνεται αύξηση των επιχορηγήσεων προς τα ασφαλιστικά ταμεία εξ αιτίας της μείωσης των εισπράξεων από εισφορές κατά 2,77 δις σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2010, που υπερέβη την μείωση κατά 1,4 δις των υπολοίπων κατηγοριών δαπανών. Αυτή η εξέλιξη είναι πολύ ανησυχητική και αποτελεί βασικό παράγοντα που οδηγεί στο μεγαλύτερο έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης το 2011 (9,0% σύμφωνα με τον Π2012) από το προϋπολογισθέν 7,6%. Ήδη τα μεγάλα ασφαλιστικά ταμεία έχουν εντατικοποιήσει τις προσπάθειές τους για είσπραξη τόσο των τρεχουσών εισφορών όσο και ληξιπρόθεσμων οφειλών από προηγούμενες χρήσεις. Σημειώνεται ότι η μείωση των εισφορών στα ασφαλιστικά ταμεία μπορεί να αποδοθεί κατά κύριο λόγο στην αύξηση της ανεργίας κατά άτομα περίπου το 2011 και επίσης στη μείωση των μισθολογικών αμοιβών στον ιδιωτικό τομέα, που υπερβαίνει 5,0% το Ωστόσο, δεν θα πρέπει να υποβαθμίζεται και το μέγεθος της εισφοροδιαφυγής που έχει αυξηθεί σημαντικά το 2010 και το Ένα μέρος από την ανωτέρω μείωση των εισφορών θα καλυφθεί από τα νέα μέτρα αύξησης των εισφορών που προβλέπονται στο ΜΠΔΣ για το 2011 και τα επόμενα έτη. Ένα άλλο σημαντικό μέρος θα καλυφθεί από την εντατικοποίηση των προσπαθειών για είσπραξη των ληξιπρόθεσμων οφειλών προς τα Ταμεία που ήδη εφαρμόζεται. Η Κυβέρνηση αποφάσισε, όπως προαναφέρθηκε, τη λήψη πρόσθετων μέτρων τον Ιούλιο και τον Σεπτέμβριο 2011 στα οποία συμπεριλαμβάνονται και σημαντικά μέτρα για τη μείωση των πρωτογενών δημοσίων δαπανών. Στα μέτρα αυτά ανήκουν αφενός η εισφορά αλληλεγγύης για την ανεργία που προορίζεται για τη μείωση των ελλειμμάτων των Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης (ΟΚΑ) και αφετέρου η μείωση των πρωτογενών δαπανών του ΤΠ με την εφαρμογή του ενιαίου μισθολογίου και της εργασιακής εφεδρείας και άλλων μέτρων. Με αυτές τις παρεμβάσεις και με βάση την εξέλιξη των πρωτογενών δαπανών στο 11μηνο. 11, η εκτίμηση της εξέλιξης αυτών των δαπανών (στις οποίες συμπεριλαμβάνονται και τα εξοπλιστικά προγράμματα οι επιχορηγήσεων νοσηλευτικών ιδρυμάτων και οι καταπτώσεις εγγυήσεων φορέων εκτός της γενικής κυβέρνησης) είναι ότι θα διαμορφωθούν σε επίπεδα ελαφρά υψηλότερα από το 2010, με αύξησή τους κατά 2,2% περίπου σε ετήσια βάση, κυρίως λόγω της μεγάλης αύξησης των καταπτώσεων εγγυήσεων σε οργανισμούς εκτός της γενικής κυβέρνησης. Οι δαπάνες για τόκους διαμορφώθηκαν στα 15,54 δις στο 11μηνο. 11, από 12,9 δις στο 11μηνο. 10, σημειώνοντας αύξηση κατά 20,4%, έναντι αύξησής τους κατά 23,9% που προβλέπει τώρα ο Π2012 για το 2011 ως σύνολο. Οι πληρωμές υψηλότερων τόκων στις εκδόσεις ΕΓΕΔ δικαιολογεί την ανωτέρω αύξησή τους τόσο στο 10μηνο όσο και κατά το 2011 ως σύνολο. Δεδομένου ότι οι εκδόσεις ΕΓΕΔ θα είναι αυξημένες το 2011, Π2012 προβλέπει τώρα αύξηση των δαπανών για τόκους κατά 23,3%, στα 16,3 δις το 2011, από 13,22 δις το Όσον αφορά τον ΠΔΕ οι δαπάνες ήταν χαμηλότερες κατά -40,1% σε ετήσια βάση στο 11μηνο. 11, ενώ τα έσοδα ήταν τώρα σημαντικά αυξημένα κατά 81,2% από το πολύ χαμηλό επίπεδό τους στο 11μηνο. 10. Στο ΜΠΔΣ προβλεπόταν μια επιπλέον μείωση των δαπανών του ΠΔΕ κατά 0,95 Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων 8

9 δις, στα 7,55 δις, ενώ στον Π2012 προβλέπεται τώρα η περαιτέρω μείωσή τους στα 6,89 δις το 2011, συμβάλλοντας με αυτό τον τρόπο στη μείωση του ελλείμματος της γενικής κυβέρνησης κατά το τρέχον έτος. Επίσης, στον Π2012 εκτιμάται ότι τα έσοδα του ΠΔΕ θα ανέλθουν στα 3,32 δις, δηλαδή θα είναι για μια ακόμη φορά χαμηλότερα από τα προϋπολογισθέντα στον Π2011. Βιομηχανική Παραγωγή: Η παραγωγή της μεταποιητικής βιομηχανίας μειώθηκε κατά -11,9% σε ετήσια βάση τον Οκτ. 11 από -1,3% τον Σεπτ. 11 και από το σχετικά υψηλό επίπεδο του Οκτ. 10, όπου είχε σημειωθεί πτώση μόνο κατά -3,0%. Παράλληλα, η παραγωγή της μεταποιητικής βιομηχανίας υποχώρησε κατά -8,4% σε ετήσια βάση στο 10μηνο 11, έναντι -5,0% στο 10μηνο. 10. Για το έτος 2011 ως σύνολο, η πτώση της βιομηχανικής παραγωγής εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί στο -8,7%, από -5,1% το 2010 και -11,3% το Συνολικά ο δείκτης παραγωγής στη μεταποιητική βιομηχανία θα είναι μειωμένος το 2011 κατά -26,8% έναντι του Μεταβολή (%, σε ετήσια βάση) της παραγωγής της μεταποιητικής βιομηχανίας κατά κλάδο Στάθμιση στο ΔΠΜΒ Ιαν-Οκτ'11 Ιαν-Οκτ'10 Τρόφιμα 18,23% -3,1% -4,1% Φαρμακευτικά Προϊόντα και σκευάσματα 1,74% 0,2% 4,5% Παράγωγα πετρελαίου και άνθρακα 11,30% -14,8% 4,7% Καπνός 1,90% 8,4% -15,0% Κλωστοϋφαντουργικές ύλες 3,10% -21,0% -20,2% Είδη Ένδυσης 3,40% -26,2% -22,9% Ξύλο και φελός 1,20% 1,8% 13,9% Χημικά Προϊόντα 5,34% -3,5% 0,4% Μη μεταλλικά ορυκτά 10,30% -34,4% -13,6% Βασικά μέταλλα 8,00% 7,0% 11,5% Κατασκευή μεταλλικών προϊόντων 5,10% -3,6% 1,0% Έπιπλα 1,54% -18,6% -16,5% Ηλεκτρ.Υπολ.-Ηλεκτρον.&Οπτικά προϊόντα 1,21% -6,3% -28,6% Μηχανήματα και είδη εξοπλισμού 2,05% -0,2% -21,6% Δείκτης Παραγ. Μεταποιητικής Βιομ. (ΔΠΜΒ) 100,00% Πηγή: ΕΛ. ΣΤΑΤ. Σημειώνεται ότι η δυσμενέστερη εξέλιξη της παραγωγής της μεταποιητικής βιομηχανίας τον Οκτ. 11 σε σχέση με τον Σεπτ, 11 οφείλεται αφενός στην υψηλότερη βάση του Οκτ. 10 και αφετέρου στη νέα σημαντική επιδείνωση του οικονομικού κλίματος στην Ελλάδα και στην Ευρώπη τον Οκτ. 11 που συνέβαλε και σε νέα συγκράτηση της παραγωγικής δραστηριότητας πολλών βιομηχανικών κλάδων Ωστόσο, σε γενικότερο επίπεδο, η μεταποιητική παραγωγή στην Ελλάδα συνεχίζει να επηρεάζεται αρνητικά από την πτώση της παραγωγής των παραδοσιακών κλάδων (κλωστοϋφαντουργικά είδη και έτοιμα ενδύματα) που έχουν τεθεί από καιρού σε σημαντικό βαθμό εκτός αγοράς, ανάμεσα σε άλλα και εξαιτίας του έντονου ανταγωνισμού που υφίστανται από χώρες χαμηλού κόστους και ιδιαίτερα από την Κίνα. Η πτώση της παραγωγής αυτών των κλάδων ήταν εντονότερη τον Οκτ. 11 (κλωστοϋφαντουργία: -21,7%, είδη ένδυσης: -40,4%, δέρματα έιδη υπόδησης: -20,0%) και συνέβαλε στη μεγαλύτερη πτώση της παραγωγής μεταποιητικής βιομηχανίας κατά τον μήνα αυτό. Συνολικά, η παραγωγή κλωστοϋφαντουργικών υλών και προϊόντων σημείωσε στην περίοδο μέσο ετήσιο ρυθμό μείωσης κατά -7,5% σε τρέχουσες τιμές, με αποτέλεσμα ο κλάδος αυτός να αποτελεί το 2010 το 1,6% της συνολικής προστιθέμενης αξίας της οικονομίας από το 6,0% που αντιπροσώπευε το Επίσης, οι απασχολούμενοι στον κλάδο της κλωστοϋφαντουργίας μειώθηκαν από (εκ των οποίων μισθωτοί: ) το 2000 σε (μισθωτοί: ) το 2010, ενώ σήμερα έχουν απομείνει μόνο εννέα μεγάλα εργοστάσια κλωστοϋφαντουργίας (5 νημάτων και 4 υφασμάτων). Επίσης, σημαντική πτώση παραγωγής καταγράφουν οι κλάδοι που σχετίζονται με τις κατασκευές και ιδιαίτερα με την οικοδομική δραστηριότητα, καθώς και οι κλάδοι που συνδέονται με τις κρατικές προμήθειες, των οποίων η λειτουργία έως σήμερα στηρίζονταν σε μη ανταγωνιστικές κρατικές παραγγελίες που διόγκωναν τα δημόσια ελλείμματα. Χαρακτηριστικά παραδείγματα τέτοιων κλάδων που επηρεάζονται αρνητικά από την ύφεση στον τομέα των κατασκευών είναι τα ακόλουθα: α) Τα μη μεταλλικά ορυκτά (με τρία εργοστάσια παραγωγής τσιμέντου στη χώρα), με πτώση της παραγωγής κατά -37,0% τον Οκτ. 11 και κατά -34,4% στο 10μηνο. 11, έναντι πτώσης κατά -13,65 στο 10μηνο 10. Β) Τα έπιπλα, με πτώση της παραγωγής κατά -29,8% τον Οκτ. 11 και κατά -18,6% στο 10μηνο. 11, από -16,5% στο 10μηνο 10, κ.ά. Κλάδος που στηριζόταν στις κρατικές παραγγελίες είναι πρωτίστως ο κλάδος του λοιπού εξοπλισμού μεταφορών με μεγάλη πτώση της παραγωγής κατά -25,2% τον Οκτ. 11 (από άνοδο κατά 11,1% τον Οκτ. 10) και κατά -29,6% στο 10μηνο. 11 (10μηνο 10: -41,2%). β) του κλάδου των χημικών προϊόντων (που αποτελεί το 5,34% της ελληνικής μεταποίησης) κατά -11,6% τον Οκτ. 11 και κατά -3,5% στο 10μηνο 11 (10μηνο 10: +0,4%), γ) του κλάδου των φαρμακευτικών προϊόντων και σκευασμάτων (1,74% της μεταποίησης) κατά -10,1% τον Οκτ. 11 (10μηνο. 11: +0,2%), από αύξησή τους κατά 8,9% τον Οκτ. 10 και δ) του κλάδου των παραγώγων πετρελαίου και άνθρακα κατά -12,9% τον Οκτ. 11 (Οκτ. 10: +17,8%) και κατά -14,8% στο 10μηνο. 11. Από την άλλη πλευρά, επισημαίνεται η αύξηση στο 10μηνο 11 της παραγωγής σημαντικών (σε μεγάλο βαθμό εξαγωγικών) κλάδων της μεταποίησης, όπως: α) Του καπνού. από τα τέσσερα εναπομείναντα καπνεργοστάσια, (10μηνο 11: +8,4%, 10μηνο 10: -15,0%), β) των βασικών μετάλλων (10μηνο 11: +7,0%, 10μηνο 10: +11,5%) από την παραγωγή των πέντε χαλυβουργείων της χώρας και γ) του ξύλου και φελλού (10μηνο 11: +1,8%, 10μηνο 10: +13,9%). Επίσης, επισημαίνεται η σχετικά μικρή υποχώρηση της παραγωγής των κλάδων: δ) των τροφίμων (που αποτελεί το 18,23% της ελληνικής μεταποίησης) κατά -2,6% τον Οκτ. 11 και κατά -3,1% στο 10μηνο 11, από -4,1% στο 10μηνο 10 : -4,1%, με το σχετικό δείκτη παραγωγής του κλάδου να διαμορφώνεται στο 95,9 στο 10μηνο. 11, από 99,1 στο 10μηνο. 10 και στο 10μηνο. 09, ε) της κατασκευής μεταλλικών προσίόντων (10μηνο. 11: -3,6%, 10μηνο. 10: 1,0%) και στ) των προϊόντων από ελαστική και πλαστική ύλη (10μηνο. 11: -6,8%, 10μηνο. 10: -7.3%). Τέλος, σημειώνεται η σημαντική πτώση της παραγωγής τον Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων 9