Συναισθήματα, Πεποιθήσεις και DNA

Transcript

1 Συναισθήματα, Πεποιθήσεις και DNA Το δεοξυριβονουκλεϊκό οξύ (Deoxyribonucleic Αcid - DNA) είναι ένα νουκλεϊκό οξύ που περιέχει τις γενετικές πληροφορίες που καθορίζουν τη βιολογική ανάπτυξη όλων των κυτταρικών μορφών ζωής και των περισσοτέρων ιών. Το DNA αποτελείται από δύο πολυνουκλεϊνικές αλυσίδες οι οποίες σχηματίζουν στο χώρο μια δεξιόστροφη διπλή έλικα. Το συνολικό DNA σε κάθε διπλοειδές κύτταρο του ανθρώπου έχει μήκος περίπου 2 μέτρα και συσπειρώνεται σε τέτοιο βαθμό ώστε να χωράει στον πυρήνα του κυττάρου που έχει διάμετρο μόλις δέκα εκατομμυριοστά του μέτρου. Το ανθρώπινο DNA το συγκροτούν τέσσερα χημικά «γράμματα» (νουκλεοτιδικές βάσεις). Τα σύμβολα των τεσσάρων βάσεων, δηλαδή των νουκλεοτιδίων, είναι Αδενίνη (Α), Κυτοσίνη (C), Γουανίνη (G) και Θυμίνη (T). Οι βάσεις αυτές, με διάφορους συνδυασμούς, σχηματίζουν το γενετικό μήνυμα πάνω στην αλυσίδα του DNA - καθεμιά είναι κι ένα γράμμα στη γλώσσα του DNA. To DNA παράγει αντίγραφα μέσω των οποίων οι πληροφορίες που περιέχει μεταβιβάζονται αναλλοίωτες από κύτταρο σε κύτταρο και από γενιά σε γενιά. To DNA προσδιορίζει την παραγωγή των διαφόρων ειδών RNA και μέσω αυτών των πρωτεϊνών. Η μετατροπή πληροφορίας DNA σε πρωτεΐνες γίνεται με τις διαδικασίες Μεταγραφής και Μετάφρασης. Κατά τη μεταγραφή παράγονται τρία είδη RNA: 1. m RNA, 2. t RNA, 3. sn RNA. Οι πρωτεΐνες είναι υπεύθυνες για τα βασικά δομικά και λειτουργικά χαρακτηριστικά των κυττάρων. To DNA έχει τη δυνατότητα να αυτοδιπλασιάζεται, να αντιγράφεται καθώς και να μεταγράφεται. H αντιγραφή γίνεται με ξετύλιγμα του DNA και απέναντι από τις βάσεις των μητρικών αλυσίδων προσθέτονται νέες συμπληρωματικές τους και έτσι δημιουργούνται δύο θυγατρικές αλυσίδες DNA. To m RNA (messenger RNA) περιέχει την πληροφορία του DNA που την αποκτά με την συμπληρωματική αντιστοιχία των βάσεων του DNA με τις δικές του ξετυλίγοντας τη διπλή έλικα του DNA. Αφού πάρει την πληροφορία την μεταφέρει στο ριβόσωμα όπου γίνεται η πρωτεϊνοσύνθεση. Έτσι με το τέλος της μεταγραφής, η αλληλουχία (σειρά) των βάσεων του m RNA είναι ακριβώς η ίδια με την 1 / 9

2 αλληλουχία των βάσεων του DNA με τη μόνη διαφορά ότι στο RNA στη θέση της Τ (Θυμίνης) υπάρχει η U (Ουρακίλη). Η ανακάλυψη της δομής του DNA πραγματοποιήθηκε το 1953 από τους James Watson και Francis Crick. Για πολλούς η ανακάλυψη της διπλής έλικας του DNA αποτελεί τη μεγαλύτερη βιολογική ανακάλυψη του 20ου αιώνα. Για τη συνεισφορά τους στη μελέτη της δομής του DNA, οι Watson και Crick μοιράστηκαν το 1962 το βραβείο Νόμπελ με τον Morris Wilkins, ο οποίος εργάστηκε κι αυτός προς την ίδια κατεύθυνση. Πιο πρόσφατα, με το «Πρόγραμμα Ανθρώπινο Γονιδίωμα» - το γονιδίωμα ενός οργανισμού είναι όλο το DNA που περιέχεται στον πυρήνα κάθε κυττάρου και περιλαμβάνει τα χρωμοσώματα συν το DNA στα μιτοχόνδρια - οι επιστήμονες είχαν θέσει εξ αρχής έναν πολύ φιλόδοξο στόχο: να πάρουν τα δύο μέτρα του DNA, το οποίο υπάρχει σε κάθε κύτταρό μας πυκνά τυλιγμένο και περιπλεγμένο σε 46 κουβαράκια (τα χρωμοσώματα), να το ξετυλίξουν και να το "αποκωδικοποιήσουν", να γνωρίσουν δηλαδή το σύνολο των γενετικών οδηγιών που μεταφέρουν τα γονίδια. Για να το επιτύχουν, έπρεπε να βάλουν το ένα πίσω από το άλλο τα περισσότερα από τα τρία δισεκατομμύρια χημικά «γράμματα», A, C, G, T, που συγκροτούν το ανθρώπινο DNA. Η πλήρης αποκωδικoποίησή του Ανθρώπινου Γονιδιώματος ολοκληρώθηκε το Οι επιστήμονες κατάφεραν ν' αποκρυπτογραφήσουν τον κώδικα κάθε ανθρώπινης ζωής, ο οποίος βρίσκεται «χαραγμένος» στις μακριές αλυσίδες του DNA. Ένα τιτάνιο έργο, το οποίο διήρκεσε 14 χρόνια και στοίχισε γύρω στα 250 εκατομμύρια δολάρια. Η αποκωδικοποίηση του DNA, η αποσαφήνιση δηλαδή του τρόπου με τον οποίο η δομή του DNA καθορίζει συγκεκριμένες γενετικές επιλογές, έχει επηρεάσει αρκετές πτυχές της ζωής στις μέρες μας. Αυτές ξεκινούν από τη χρήση του στην εξιχνίαση εγκλημάτων (και στην καταπολέμηση του εγκλήματος γενικότερα) και στην αποσαφήνιση οικογενειακών ή όχι σχέσεων μεταξύ ατόμων και φτάνουν μέχρι τη διευκόλυνση μελετών ιστορίας και ανθρωπολογίας και ακόμη τη διεύρυνση των μεθόδων που χρησιμοποιεί η επιστήμη των υπολογιστών. Διάσπαρτα πάνω στην αλυσίδα του DNA βρίσκονται τα ανθρώπινα γονίδια, όλες δηλαδή οι οδηγίες για τη "δημιουργία" και τη 2 / 9

3 διατήρηση στη ζωή κάθε ανθρώπινης ύπαρξης. Επιπλέον, σ' αυτή τη μακριά αλληλουχία βάσεων είναι καταγραμμένη η ιστορία του είδους μας. Οι νέες αυτές γνώσεις όμως δεν περιλαμβάνουν, και δεν θα περιλαμβάνουν για πολύ καιρό ακόμη, ολοκληρωμένες ή τελεσίδικες απαντήσεις στα ερωτήματα που ανέκαθεν βασανίζουν την ανθρωπότητα: «Ποιοι είμαστε;», «Γιατί είμαστε αυτοί που είμαστε;», «Μπορούμε να κάνουμε αλλαγές σ αυτό που είμαστε; Και πως;», Μπορούμε δηλαδή να γνωρίσουμε ολοκληρωτικά και εις βάθος τη φύση και τις βάσεις λειτουργίας του ανθρώπου; Μπορούμε τελικά να πάρουμε τη «μοίρα» μας στα χέρια μας για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας. Παρόλο που η επιστήμη έχει ακόμη πολύ δρόμο να διανύσει, το σημαντικό είναι ότι οι βάσεις για την απόκτηση αυτών των γνώσεων έχουν ήδη τεθεί. Τώρα που οι επιστήμονες έχουν «διαβάσει» όλο το DNA μας, απομένει να κατανοήσουν ποια είναι ακριβώς η λειτουργία των γονιδίων, πώς αλληλεπιδρούν μεταξύ τους και ποια είναι η θέση του καθενός στην οργάνωση του κυττάρου και, κυρίως, ποιες λειτουργίες κατευθύνουν και πως ακριβώς τις κατευθύνουν. Κάθε βδομάδα γίνονται νέες σημαντικές ανακαλύψεις σ αυτό το πεδίο, που μας οδηγούν όλο και πλησιέστερα στο «Κλειδί» που ίσως κάποτε μας επιτρέψει να επεμβαίνουμε ή και να ελέγχουμε κατά βούληση τους πιο μύχιους μηχανισμούς της ζωής και, γιατί όχι, του θανάτου. Να διαμορφώνουμε κατά βούληση τον προγραμματισμό των γονιδίων μας και μέσω των γονιδίων μας, να διαμορφώνουμε τον εαυτό μας και την πραγματικότητά μας όπως εμείς επιθυμούμε. Το μεγαλύτερο μέρος της επιστημονικής έρευνας επικεντρώνεται αυτή τη στιγμή στη μελέτη των γονιδίων που, όταν δυσλειτουργούν, προκαλούν τις τουλάχιστον πέντε χιλιάδες κληρονομικές ασθένειες. Πιστεύεται αυτή τη στιγμή ότι η πλειοψηφία αυτών των παθολογικών γονιδίων έχει εντοπισθεί, δηλαδή οι επιστήμονες γνωρίζουν τη θέση και την ακριβή αλληλουχία των βάσεών τους. Το ξετύλιγμα του διπλού έλικα του DNA μάς επιφύλαξε πολύτιμες αλλά και απροσδόκητες πληροφορίες. Για παράδειγμα, τα γονίδια δε βρίσκονται ποτέ διατεταγμένα με τάξη πάνω στο DNA. Μάλιστα, σε ορισμένα τμήματα βρίσκουμε εκατοντάδες γονίδια όλα στη σειρά, ενώ παρεμβάλλονται ατελείωτες σειρές βάσεων που δε φέρουν καμιά πληροφορία. Μια άλλη απροσδόκητη ανακάλυψη είναι ότι η πλειοψηφία των γονιδίων μας έχει τη μορφή μωσαϊκού. Αυτά τα «ασυνεχή γονίδια» έχουν μήκος εκατοντάδες χιλιάδες βάσεων, όμως το «λειτουργικό» τους τμήμα, δηλαδή αυτό που φέρει τις πληροφορίες, έχει κατά μέσο όρο μήκος μόλις δέκα χιλιάδες βάσεις. Ωστόσο, οι μεγαλύτερες εκπλήξεις αφορούν στη λειτουργία των γονιδίων. 3 / 9

4 Συχνά το ίδιο γονίδιο μπορεί να συμμετέχει στη σύνθεση περισσότερων πρωτεϊνών, ενώ μέχρι πριν από λίγα χρόνια θεωρούνταν ως δόγμα ότι κάθε γονίδιο κωδικοποιεί μία μόνο πρωτεΐνη. Πρόσφατα μάλιστα ανακαλύφθηκε ότι πολλά γονίδια ενεργοποιούνται μόνο σε μια ορισμένη περίοδο της ζωής του ατόμου (έμβρυο, παιδί, ενήλικος) και μόνο σε ορισμένα τμήματα του σώματος. Η ρύθμιση της έκφρασης των γονιδίων, δηλαδή οι οδηγίες που καθορίζουν πoιο τμήμα του DNA πρέπει να εκφραστεί και πότε, είναι ένα ανεξερεύνητο ακόμα κεφάλαιο. Άλλες έρευνες επιβεβαιώνουν πέρα από κάθε αμφιβολία ότι ο γονιδιακός προγραμματισμός δεν είναι πάγιος αλλά υπόκειται σε μεταλλάξεις. Οι γενετιστές γνωρίζουν εδώ και πολλά χρόνια ότι διάφορες περιβαλλοντικές «εντάσεις» μπορούν να επιδράσουν στα γονίδια και να προκαλέσουν μεταλλάξεις. Τη δεκαετία του 1940, η Αμερικανίδα γενετιστής Barbara McClintock έκανε μια εκπληκτική ανακάλυψη της οποίας η σημασία εκτιμήθηκε πλήρως πολλά χρόνια αργότερα. Το 1983 απονεμήθηκε στην McClintock το βραβείο Νόμπελ για την ανακάλυψή της ότι τα γονίδια μπορούν να αλλάξουν θέση στο χρωμόσωμα σαν απάντηση σε εξωτερικές εντάσεις. Στην ομιλία της στη τελετή απονομής των Νόμπελ, η McClintock ανέφερε ότι όταν το γενετικό υλικό δέχεται έντονους «κλονισμούς», όπως μαζική αλλαγή των περιβαλλοντικών συνθηκών, προσβολή από ιούς, βλάβες εντός των κυττάρων κτλ., το γονιδίωμα αναγκάζεται να προβεί σε αναδιάρθρωση για να αντιμετωπίσει την απειλή. Η McClintock πρόσθεσε ότι «Οι ανιχνευτικοί μηχανισμοί και τα σήματα ή μηνύματα που υποκινούν αυτές τις ρυθμίσεις των γονιδίων μας είναι αυτή τη στιγμή άγνωστα». Το μήνυμά της στον επιστημονικό κόσμο ήταν ότι πρέπει να ερευνηθεί «Ο βαθμός γνώσης που έχει το κάθε κύτταρο για τον εαυτό του και πως το κύτταρο χρησιμοποιεί αυτή τη γνώση με νοήμονα τρόπο για να αντιμετωπίσει τις διάφορες προκλήσεις και να κάνει τις απαραίτητες ρυθμίσεις και αναπροσαρμογές». Χαρακτήρισε το γονιδίωμα ως ένα «Υπερευαίσθητο όργανο του κυττάρου» που έχει την ικανότητα να «Αισθάνεται και να ανταποκρίνεται σε ασυνήθιστα και απροσδόκητα γεγονότα και καταστάσεις». Αρχικά, οι έρευνες της McClintock που οδήγησαν σ αυτές τις ανακαλύψεις, ήταν επικεντρωμένες στα φυτά. Αργότερα όμως, οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι ο μηχανισμός που είχε εντοπισθεί από την McClintock - δηλαδή ότι τα γονίδια μετακινούνται γύρω από τα χρωμοσώματα σαν απάντηση σε εντάσεις - συνεισφέρει σημαντικά στην ανθρώπινη εξέλιξη μέσω των νέων μεταλλάξεων που συντελούνται από αυτές τις μετακινήσεις και αναδιαρθρώσεις. Το 4 / 9

5 σημαντικότερο όμως είναι ότι αυτές οι έρευνες απέδειξαν ότι ο γενετικός κώδικας δεν είναι «χαραγμένος στην πέτρα», δηλαδή στατικός, πάγιος και αμετάλλαχτος, αλλά στην πραγματικότητα επηρεάζεται άμεσα από τις εντάσεις και αλλαγές στο περιβάλλον και προβαίνει στις ανάλογες αναπροσαρμογές και αναδιαρθρώσεις. Νέες έρευνες έχουν αρχίσει να επιβεβαιώνουν ότι το DNA μας πράγματι επηρεάζεται από τις διάφορες περιβαλλοντικές εντάσεις και προβαίνει σε ανάλογες μεταβολές. Τα αποτελέσματα μιας σημαντικότατης τέτοιας έρευνας παρουσιάστηκαν στα δρώμενα της Αμερικανικής Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών (National Academy of Sciences) τον Δεκέμβριο του Η έρευνα αυτή κατέδειξε ότι έντονες κρίσεις ή εντάσεις στη ζωή ενός ατόμου, μπορούν να προκαλέσουν βλάβες στα τμήματα του DNA που βρίσκονται στα «τελομερή» (όπως ονομάζονται τα άκρα των χρωμοσωμάτων) εντός των κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος, με αποτέλεσμα να μειώνεται σημαντικά η διάρκεια ζωής αυτών των κυττάρων. Στην παραπάνω μελέτη έγιναν συγκρίσεις μεταξύ μιας ομάδας γυναικών οι οποίες φρόντιζαν παιδιά που έπασχαν από χρόνιες ασθένειες και μιας ομάδας γυναικών που φρόντιζαν υγιή παιδιά. Τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας περιλαμβάνουν μια πολύ σημαντική διαπίστωση. Το μέγεθος και ο βαθμός έντασης που αισθάνονταν οι γυναίκες στο πείραμα, δεν εξαρτιόταν τόσο από αυτές καθ εαυτές τις εξωτερικές συνθήκες στη ζωή αυτών των γυναικών, αλλά εξαρτιόταν κυρίως από το πως η κάθε μια από τις γυναίκες «ερμήνευε» ή αντιλαμβανόταν υποκειμενικά τα βιώματά της. Με τη σειρά τους, αυτές οι ερμηνείες βασίζονταν στις προσωπικές πεποιθήσεις της κάθε γυναίκας. Δηλαδή, στις απόψεις τους και γενικά στη σκοπιά από την οποία έβλεπαν τις συνθήκες του περιβάλλοντός τους, τη ζωή, τον εαυτό τους, τον κόσμο κτλ., καθώς και το τρόπο με τον οποίο είχαν μάθει να χειρίζονται και να αντιμετωπίζουν κρίσεις και εντάσεις. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι υπήρχε και στις δύο ομάδες περίπου ίσος αριθμός γυναικών οι οποίες βίωναν υψηλού βαθμού ένταση. Η κατάσταση των τελομερών στις γυναίκες και των δύο ομάδων που βίωναν υψηλή ένταση, ήταν παρόμοια με αυτή ατόμων τουλάχιστον δέκα χρόνια μεγαλύτερων σε ηλικία απ αυτές. Σύμφωνα με τον Dennis Novack, καθηγητή του Drexel University College of Medicine, τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας καταδεικνύουν ότι ο νους και το σώμα δεν είναι δύο ξεχωριστές οντότητες, «τα οργανικά μόρια στο σώμα μας ανταποκρίνονται στην ψυχολογία μας». Αν και χρειάζεται περαιτέρω 5 / 9

6 έρευνα που να επιβεβαιώνει αυτά τα αποτελέσματα, η μελέτη αυτή ήδη δείχνει καθαρά ότι τα γονίδια δεν επηρεάζονται μόνον από περιβαλλοντικές εντάσεις, αλλά και από τα συναισθήματά μας και, κατ επέκταση, από τις προσωπικές μας αντιλήψεις και πεποιθήσεις. Υπάρχουν όμως κι άλλες επιστημονικές έρευνες των οποίων τα αποτελέσματα δείχνουν τον σύνδεσμο μεταξύ των συναισθημάτων μας και του DNA μας, αν και από μία διαφορετική οπτική γωνία. Οι διεθνώς γνωστοί ερευνητές Glen Rein και Rollin McCraty του HeartMath Research Institute στις ΗΠΑ, έδειξαν με πρόσφατες έρευνές τους ότι η έντονη επικέντρωση σε συναισθήματα αγάπης και η προσήλωση με έντονη πρόθεση σε συγκεκριμένους στόχους, προκάλεσαν αλλαγές σε DNA που βρισκόταν σε διάλυμα έξω από το σώμα και, επίσης παρήγαγαν διάφορα βιολογικά αποτελέσματα έξω από το σώμα καθώς και μέσα στο σώμα. Σε μία από αυτές τις μελέτες, οι συμμετέχοντες στο πείραμα μπόρεσαν μέσω της προσηλωμένης τους πρόθεσής να κάνουν το DNA να τυλιχτεί και να ξετυλιχτεί ανάλογα με την εκάστοτε πρόθεσή τους. Το τύλιγμα της διπλής έλικας του DNA συνδέεται με διαδικασίες επανόρθωσης σφαλμάτων εντός του DNA και το ξετύλιγμα - κατά το οποίο χωρίζεται σε δύο νήματα - με τη διχοτόμηση του κυττάρου. Σε ένα από τα πειράματα, ένας από τους συμμετέχοντες επηρέασε την κατάσταση του DNA σε διάλυμα που βρισκόταν ένα μίλι μακριά από αυτόν. Αν και χρειάζονται περαιτέρω έρευνες που να επιβεβαιώνουν τα αποτελέσματα αυτών των πειραμάτων, ορισμένοι επιστήμονες έχουν ήδη σχηματίσει την πεποίθηση ότι είναι δυνατόν να επηρεαστούν οι διαδικασίες στο κυτταρικό επίπεδο μέσω συνειδητής, προσηλωμένης πρόθεσης με επικέντρωση σ αυτό που ονομάζουν «το επίπεδο της καρδιάς» (heart-focused), δηλαδή έντονα αισθήματα αγάπης. Όσο κι αν αυτό ακούγεται ακραίο, ορισμένοι επιστήμονες έχουν εκφράσει την πεποίθηση ότι ακόμη και η βασική δομή του DNA του γενετικού μας κώδικα - είναι δυνατόν να αλλαχθεί με την ίδια μέθοδο. Συμπερασματικά, μπορούμε να πούμε ότι, πρώτα απ όλα, το DNA δεν είναι ένας παγιωμένος, αλλά ένας ευέλικτος κώδικας ο οποίος επιδέχεται αλλαγές, ίσως ακόμη και στη βασική του δομή. Δεύτερον, αρνητικές σκέψεις και συναισθήματα επενεργούν στο DNA όπως επενεργούν και οι περιβαλλοντικές εντάσεις και κρίσεις που περιέγραψε η Barbara McClintock. Αντίθετα, τα θετικά συναισθήματα επενεργούν με θετικό τρόπο. Τα συναισθήματά μας επηρεάζουν το DNA μας, αλλά την ίδια στιγμή και το DNA επηρεάζει τα συναισθήματά μας, τις απόψεις μας και τη συμπεριφορά 6 / 9

7 μας. Υπάρχει δηλαδή μια συνεχής αμοιβαία αλληλεπίδραση. Διάφορες επιστημονικές έρευνες έχουν επιβεβαιώσει ότι το γονίδιά μας είναι υπεύθυνα για πολλά περισσότερα πράγματα από τον καθορισμό των σωματικών μας χαρακτηριστικών και τη μεταβίβαση κληρονομικών νόσων. Το 2001, μια ομάδα επιστημόνων στη Βαρκελώνη της Ισπανίας ανακάλυψαν ότι μια συγκεκριμένη μεταλλαγή του χρωμοσώματος 15 καθιστά ένα άτομο ευάλωτο στη προσβολή από κρίσεις πανικού και άλλες αγχώδεις διαταραχές. Αυτό σημαίνει ότι το άγχος, οι φοβίες και, ίσως, όλες οι διαταραχές που μέχρι τώρα θεωρούσαμε ως «ψυχολογικές», μπορούν να προκληθούν από μία συγκεκριμένη μεταλλαγή στα γονίδιά μας. Επίσης, ο γνωστός μοριακός βιολόγος Dean Hamer, ο οποίος είναι επικεφαλής του τμήματος γονιδιακής δομής και ρύθμισης του Εθνικού Καρκινικού Ινστιτούτου στις ΗΠΑ, δήλωσε ότι ακόμη και η προδιάθεση στην ενασχόληση με πνευματικά θέματα, δηλαδή το θρησκευτικό συναίσθημα, είναι βαθιά ριζωμένο στο DNA μας και μεταβιβάζεται μέσω των γονιδίων που κληρονομούμε. Στο βιβλίο του «Το Θεϊκό Γονίδιο» (The God Gene), ισχυρίζεται ότι μια παραλλαγή του γονιδίου VMAT2, το οποίο έχει ονομάσει «Θεϊκό Γονίδιο», παίζει ένα μικρό αλλά αποφασιστικό ρόλο στις τάσεις μας για πνευματικά ενδιαφέροντα και θρησκευτικότητα. Εάν λοιπόν οι φοβίες και το άγχος προέρχονται από τα προγράματα των γονιδίων μας, τι άλλο που μέχρι τώρα θεωρούσαμε ως καθαρά ψυχολογικό είναι επίσης αποτέλεσμα της γενετικής μας προδιάθεσης; Αν κληρονομούμε μέσω των γονιδίων μας ακόμη και τη τάση μας για πνευματικότητα και θρησκευτικότητα, ποια άλλα συναισθήματα, τάσεις και συμπεριφορές μεταβιβάζονται σ εμάς μέσω του DNA των γονέων μας; Όπως αναφέρουμε και παραπάνω, πριν την ολοκλήρωση της χαρτογράφησης του ανθρώπινου γονιδιώματος, οι περισσότεροι επιστήμονες πίστευαν ότι κάθε λειτουργία του ανθρώπινου σώματος ελέγχεται και από ένα διαφορετικό γονίδιο. Περίμεναν λοιπόν ότι θα έπρεπε να εντοπίσουν όλα τα γονίδια και τις αντίστοιχες λειτουργίες τους, ώστε να έχουν στη διάθεσή τους ένα χάρτη οδηγό που θα τους επέτρεπε να βρουν πως να κάνουν διάφορες αλλαγές στο ανθρώπινο σώμα, π.χ. να θεραπεύουν ασθένειες όπως ο καρκίνος, ο διαβήτης κτλ. Σύμφωνα μ αυτή τη θεωρία, θα έπρεπε να υπάρχει ένα γονίδιο για κάθε μια από τις εκατοντάδες χιλιάδες λειτουργίες του ανθρώπινου σώματος. Κατά τη χαρτογράφηση όμως του Ανθρώπινου Γονιδιώματος, οι επιστήμονες έμειναν άναυδοι όταν διαπίστωσαν ότι υπάρχουν μόνο γονίδια αντί τις εκατοντάδες χιλιάδες που περίμεναν να βρουν. Αυτή η διαπίστωση τους 7 / 9

8 υποχρέωσε να ανασκευάσουν τη θεωρία ότι μόνο τα γονίδια είναι υπεύθυνα για ότι συμβαίνει στο ανθρώπινο σώμα. Μια άλλη απροσδόκητη ανακάλυψη κατά τη χαρτογράφηση το ανθρώπινου γονιδιώματος, ήταν ότι ενώ υπάρχουν 64 πιθανοί συνδυασμοί κωδικονίων (codons) διαθέσιμοι, χρησιμοποιούνται μόνο οι 20. Κωδικόνια ονομάζονται οι συνδυασμοί των τεσσάρων χημικών «γραμμάτων», ή νουκλεοτιδικών βάσεων που αναφέραμε παραπάνω, με φωσφορικά μόρια και δεσοξυριβόζη (σάκχαρα) σε ομάδες των τριών. Υπάρχουν 64 δυνατοί συνδυασμοί κωδικονίων: 61 συνδυασμοί κωδικοποίησης των 20 αμινοξέων και τρεις συνδυασμοί που χρησιμοποιούνται ως ενδείξεις έναρξης λήξης των διαφόρων πρωτεϊνικών αλληλουχιών. Το ερώτημα είναι γιατί μόνο 20 από τους 64 διαθέσιμους συνδυασμούς κωδικονίων χρησιμοποιούνται. Τι απέγιναν τα υπόλοιπα 44 προγράμματα; Απλά χάθηκαν; Βρίσκονται μέσα μας σε ανενεργή ή λανθάνουσα κατάσταση και περιμένουν να ενεργοποιηθούν; Τα κωδικόνια μπορούν να παρομοιαστούν με τα chips των ηλεκτρονικών υπολογιστών τα οποία περιέχουν προγράμματα με διάφορες δυνατότητες. Για να χρησιμοποιηθούν αυτά τα προγράμματα ή δυνατότητες, πρέπει να εγκατασταθούν και να τρέξουν ακολουθώντας μια συγκεκριμένη διαδικασία, αλλιώς οι δυνατότητές τους θα παραμένουν ανενεργές ή σε «λανθάνουσα» κατάσταση. Μήπως ο κάθε ένας από τους αχρησιμοποίητους συνδυασμούς κωδικονίων είναι μια πύλη που οδηγεί στην εξέλιξη ή απόκτηση ενός Χ αριθμού σωματικών και διανοητικών δυνατοτήτων από τον άνθρωπο; Μήπως η ενεργοποίηση και των 64 συνδυασμών στο άνθρωπο αποτελεί την ολοκλήρωση της εξέλιξής του σ αυτόν τον πλανήτη; Ίσως η εξέλιξη των ειδών δεν είναι αυτό που νομίζουν πολλοί από την εποχή του Δαρβίνου και μέχρι σήμερα, δηλαδή τυχαίοι συνδυασμοί και επιλογές της τυφλής φύσης κτλ., αλλά η εξέλιξη είναι στην πραγματικότητα μια σταδιακή «ανέλιξη» προγραμμάτων που ήδη περιέχουμε μέσα μας, στον γενετικό μας κώδικα. Μήπως έχουμε φτάσει τώρα στο κατώφλι ενός σταδίου εξέλιξης στο οποίο θα μπορούμε να ενεργοποιούμε (ή και να μπλοκαρουμε συνειδητά, εσκεμμένα και κατά βούληση τα επόμενα εξελικτικά μας στάδια; Παράλληλα με τις ελεγχόμενες έρευνες σε πανεπιστήμια και κέντρα ερευνών που αναφέρονται παραπάνω σ αυτό το άρθρο, έχουν τα τελευταία χρόνια αναπτυχθεί και δοκιμαστεί κλινικά ορισμένες νέες ψυχολογικές θεραπείες οι οποίες στοχεύουν στην αλλαγή του DNA του ασθενούς, έτσι ώστε να επιτυγχάνονται οι επιθυμητές θεραπευτικές αλλαγές πιο άμεσα και ολοκληρωτικά. Τα αποτελέσματα είναι πολύ ενθαρρυντικά, αν και δεν έχουν 8 / 9

9 ακόμη πιστοποιηθεί με ελεγχόμενες επίσημες έρευνες. Με τις θεραπείες αυτές όμως θα ασχοληθούμε σε προσεχές άρθρο. Συγγραφή & Επιμέλεια κειμένου: Δρ. Δόβελος Ιωάννης Καθηγητής Ψυχολογίας & Ψυχοθεραπείας Psychotherapia.gr 9 / 9