ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ Δ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΔΕΥΤΕΡΑ 18 ΜΑΪΟΥ 2015

Transcript

1 ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ Δ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΔΕΥΤΕΡΑ 18 ΜΑΪΟΥ 2015 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΧΟΛΙΑ I) Οφείλουμε να πούμε ένα μπράβο στην Κ.Ε.Ε. φτάσαμε να επιβραβεύουμε το αυτονόητο για την επιλογή του συγκεκριμένου κειμένου όσο και για ολόκληρο το κριτήριο. Ειδικότερα, η εκφώνηση των ερωτήσεων ήταν έξυπνη χωρίς να χαρακτηρίζεται δύσκολη. Έπρεπε ο υποψήφιος να έχει αφομοιώσει πολύ καλά τα προαπαιτούμενα για την Έκφραση Έκθεση (γλώσσα και θεωρία ). Εκτός αυτού το κριτήριο, ως προς το κείμενο και το θέμα της Έκθεσης, ήταν άκρως επίκαιρο μιας και σήμερα γιορτάζεται η Παγκόσμια ημέρα Μουσείων. Βέβαια, δεν περιμένουμε αυτήν την ημέρα για να θυμηθούμε ως λαός τον ρόλο που παίζουν τα αρχαία μνημεία μας ως μέρος της προγονικής μας κληρονομιάς! ΙΙ) Κάτι στο οποίο πρωτοτύπησε (!) η Κ.Ε.Ε είναι το γεγονός ότι αντικατέστησε την καθιερωμένη σε όλες τις προηγούμενες Εξετάσεις, άσκηση Τύπου Β1 με άσκηση Τύπου Σωστό Λάθος. Αυτό, βέβαια, διευκόλυνε τα μάλα τους υποψήφιους αλλά κατά τη γνώμη μου σε εξετάσεις πανελλαδικής εμβέλειας δεν πρέπει να υποκύπτουμε στον πειρασμό της ευκολίας. Οι ασκήσεις Τύπου Σωστό-Λάθος ταιριάζουν περισσότερο στην Α και Β Λυκείου και όχι σε τελειόφοιτους, των οποίων πρέπει να αξιολογήσουμε την ικανότητα να συνθέτουν μια ολοκληρωμένη παράγραφο. ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α1. Περίληψη Ο συγγραφέας στο κείμενό του αναπτύσσει τη σημασία των αρχαιολογικών μνημείων και ειδικότερα των αρχαίων θεάτρων για την πολιτιστική φυσιογνωμία του λαού μας. Καταρχάς, επιχειρεί να αιτιολογήσει τη θέση του απαριθμώντας τους λόγους που την επιβάλλουν, όπως είναι το γεγονός ότι τα αρχαία θέατρα ήταν χώροι συνάθροισης και ισότιμης συμμετοχής των πολιτών και ψυχαγωγίας με την έννοια της αισθητικής καλλιέργειας. Ο σημαντικότερος λόγος, κατά τον συγγραφέα, είναι η διαχρονική λειτουργικότητά τους, η οποία προκαλεί τους σημερινούς πολίτες να επικοινωνήσουν με το πολιτιστικό τους παρελθόν. Στη συνέχεια, τονίζει τα προβλήματα που παρουσιάζονται στην επαφή και εξοικείωση του ευρέως κοινού με τους αρχαίους θεατρικούς χώρους. Τέλος, κλείνει κάνοντας ορισμένες προτάσεις για την συντήρηση, τη λειτουργία και την ανάδειξη των αρχαίων θεάτρων μέσα από τη συνεργασία των αρμόδιων φορέων αλλά και την αισθητική καλλιέργεια και το ενδιαφέρον των πολιτών.

2 Β1. α. Σωστό β. Λάθος γ. Λάθος δ. Λάθος ε. Σωστό Β2. α. Η παράγραφος αναπτύσσεται με συνδυασμό μεθόδων : Με αίτιο - αποτέλεσμα και με διαίρεση. Συγκεκριμένα, αίτιο αποτέλεσμα έχουμε στο σημείο «Η καταγραφή των μνημείων αυτών θα προσφέρει... αυτού του πλούτου». Διαίρεση έχουμε στο σημείο «- των πολύ... μαρτυρίες». β. πρώτα απ όλα : καταρχάς, πρώτο, πρωταρχικά, πρωτίστως παράλληλα : ταυτόχρονα, συνάμα, μαζί, συγχρόνως εξάλλου : άλλωστε, επίσης Β3. α. εκτυλίσσεται : εξελίσσεται, αναπτύσσεται, διαδραματίζεται κατάλοιπα : υπολείμματα, απομεινάρια επιδίωξη : στόχος, σκοπός προσέγγισης : πλησιάσματος, συνάντησης, εγγύτητας ολοκληρωμένη : περατωμένη, τελειωμένη, πλήρη β. αναπτυσσόταν : συρρικνωνόταν, έφθινε, παρήκμαζε δράση : αδράνεια, στασιμότητα, απραξία ερευνημένων : ανεξερεύνητων γνωρίζουμε : αγνοούμε ανάδειξης : υπονόμευσης, υποβάθμισης, υποβιβασμού Β4. α. Η διπλή παύλα χρησιμοποιείται από τον συγγραφέα για να απομονώσει μέρος της φράσης, όπως γίνεται και με την παρένθεση. Δεν χρησιμοποιεί παρένθεση γιατί θέλει να το τονίσει, μη θεωρώντας το δευτερότερο. β. Ο συγγραφέας επιλέγει το γ ενικό και το γ πληθυντικό πρόσωπο για να εκφράσει γενική διαπίστωση και να αποδώσει αφενός αντικειμενική αξία στο λόγο του και αφετέρου συλλογική κοινωνική εμπειρία. Γ1. Το επικοινωνιακό πλαίσιο στο οποίο ζητείται να αναπτυχθεί η έκθεση, είναι ομιλία. Επομένως, ο εξεταζόμενος πρέπει να εφαρμόσει τα βασικά χαρακτηριστικά αυτού του κειμενικού είδους. Ειδικότερα : Χαρακτηριστικά μορφής : προσφώνηση / αποφώνηση Γλώσσα ύφος : συνδυασμός προφορικού και γραπτού λόγου, εναλλαγή ρηματικών προσώπων και μεθόδων πειθούς για να είναι ο λόγος του άμεσος, ζωντανός, ενδιαφέρων και ελκυστικός.

3 Προσέγγιση του θέματος Βασική έννοια : Τα μνημεία της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Ζητούμενα ν αναπτυχθούν : α. Ποιοι λόγοι επιβάλλουν στο ευρύ κοινό την επαφή και τη γνωριμία με τα μνημεία ; β. Δράσεις των πολιτών και ιδιαίτερα των νέων που θα βοηθήσουν στην εξοικείωσή τους με τα μνημεία. Πρόταση για ανάπτυξη του θέματος Στην προεισαγωγική μας τοποθέτηση μπορούμε να αναφερθούμε γενικά, με διάφορους τρόπους, στα αρχαία μνημεία. Ένας τρόπος είναι να θεωρήσουμε τα μνημεία μέρος της προγονικής μας κληρονομιάς και ως τέτοια οφείλουμε να τα αναδείξουμε. Άλλος τρόπος είναι, με αφορμή την Παγκόσμια ημέρα Μουσείων, να υποστηρίξουμε ότι οι μνημειακοί χώροι, είναι μουσεία, είναι χώροι που κουβαλούν μνήμη από το παρελθόν, είναι ένυλες εκφράσεις του αρχαίου πολιτισμού μας κ. λ π. α. Τι είναι μνημεία: Τα μνημεία, τα ντοκουμέντα,τα επιτεύγματα της Τέχνης και του λόγου που έχει να επιδείξει/παρουσιάσει ένας λαός κατά τη διαχρονική του πορεία. Και όπως γράφει ο Χρύσανθος Χρήστου «Το μεγάλο χαρακτηριστικό της τέχνης είναι ότι οι μορφές που στήνει έχουν, με την ίδια την παρουσία τους, τη δυνατότητα να μας αποκαλύπτουν το νόημα των πολιτισμών. Μπορούν να μας μιλήσουν για τις πιο κρυφές ανησυχίες ενός κόσμου, τις πιο μεγάλες του αγωνίες και αυτό χωρίς φανερή πρόθεση, χωρίς ειδικό σκοπό. Κανένα πολιτισμό δεν μπορούμε να τον καταλάβουμε χωρίς να γνωρίσουμε την τέχνη του, και αυτή μόνο μας επιτρέπει να φτάσουμε στο βαθύτερο ουσιαστικότερο χαρακτήρα του. Κάθε πολιτισμός, όπως και κάθε εποχή του, έχει τη δική του τέχνη, προβάλλει τις δικές του μορφές. Και από τις μορφές αυτές μπορούμε να φτάσουμε στον άνθρωπο δημιουργό τους και τον πολιτισμό χρεώστη και οφειλέτη τους.» Τα αρχαιολογικά μνημεία αποτελούν έκφραση των πνευματικών ανησυχιών, των συναισθημάτων και των αισθητικών αναζητήσεων ενός λαού. Είναι το τεκμήριο του πολιτισμού του, το οποίο αποτυπώνει τις συνθήκες ιστορικές και κοινωνικές- μέσα στις οποίες έζησε και ζει αυτός. Εκτός αυτού τα μνημεία τέχνης και λόγου εκφράζουν τις αξίες, τις συνήθειες, τα οράματα, τις αγωνίες, τους αγώνες και τις θυσίες ενός λαού. Με άλλα λόγια, είναι ο ίδιος ο πολιτισμός του, η ίδια του η ζωή. Μέσα απ αυτά πιστοποιεί το παρελθόν του, συνειδητοποιώντας ποιες είναι οι ρίζες και οι καταβολές του, κατανοεί το παρόν του και ανοίγει τις προοπτικές για το μέλλον του. Τα μνημεία Τέχνης εκφράζουν τις ιδιαιτερότητες ενός λαού, δηλαδή τη μοναδικότητά του, όχι όμως και την ανωτερότητά του. Γι αυτό το λόγο και αποτελούν στοιχεία διαμόρφωσης της εθνικής του συνείδησης και ταυτότητας. Αυτό και μόνο το γεγονός καταδεικνύει τη μεγάλη σημασία που έχουν οι αρχαιολογικοί θησαυροί/πλούτος για την εθνική μας φυσιογνωσία. Εκτός αυτού οι αρχαιολογικοί μας θησαυροί συνδέονται άμεσα με το ελληνικό τοπίο/την ελληνική φύση αποτελώντας αναπόσπαστα κομμάτια της. Γι αυτόν ακριβώς το λόγο και η καταστροφή ενός αρχαιολογικού μνημείου, το οποίο αποτελεί «πόρο μνήμης» για το λαό μας, συνεπάγεται και την απώλεια ενός μέρους του παρελθόντος μας/της ιστορίας μας. Η επαφή των πολιτών με τα αρχαιολογικά μνημεία, πέρα από την αισθητική απόλαυση που τους προκαλούν, τους κάνουν εθνικά υπερήφανους και τους παρέχουν εθνική αυτογνωσία.

4 β. Το πρώτο βήμα για να μπορέσουν οι πολίτες και ειδικότερα οι νέοι να εξοικειωθούν με τα μνημεία της πολιτισμικής μας κληρονομιάς, να τα αξιολογήσουν και να τα αξιοποιήσουν κατά τον καλύτερο τρόπο, είναι να γνωρίσουν την έκταση και το βάθος αυτών των θησαυρών. Αυτό θα το πετύχουν μέσα από την επαφή τους με το παρελθόν μας ( μέσω της Ιστορίας), η οποία θα τους βοηθήσει να το κατανοήσουν ως προς τη σπουδαιότητά του και τη σημασία του για το σύγχρονο ελληνισμό. Βέβαια η γνώση της ιστορίας μας είναι θέμα της παιδείας που διαθέτουμε ως λαός και κυρίως της αγωγής που έχουμε δεχθεί από τους φορείς της. H ευαισθητοποίηση του ανθρώπου ως προς την καλλιτεχνική δημιουργία, είναι η διαδικασία που βοηθάει τον άνθρωπο να συλλάβει και να «γευτεί» την ομορφιά της ζωής. Είναι η διαμόρφωση των αισθητικών κριτηρίων και η προλείανση του εδάφους για την επαφή του με τις αιώνιες αισθητικές αξίες του ωραίου, του μέτρου, της ισορροπίας, του υψηλού και του ιδεώδους. Είναι ο εξωραϊσμός και ο εξανθρωπισμός του εσωτερικού του κόσμου, που θα τον οδηγήσουν στην εσωτερική πληρότητα και αρμονία. Αξιολόγηση/κριτική/αποτίμηση των αρχαιολογικών θησαυρών. Αυτό σημαίνει ότι οι νέοι πιστοποιούν το μέτρο της αξίας τους φροντίζοντας να μην είναι ούτε ελλειμματικοί αλλά ούτε και υπερβολικοί. Και αυτό γιατί : Υποτίμηση - Αξιολόγηση - Υπερτίμηση προοδοπληξία Το μέτρο παρελθοντολογία προοδολαγνεία αντικειμενικότητα παρελθοντολαγνεία ακύρωση του παρελθόντος απαξίωση του πολιτισμού των άλλων λαών αίσθημα μειονεξίας εθνικός ρατσισμός/εθνικισμός Εξάλλου δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι σ αυτό το μικρό κομμάτι γης που λέγεται Ελλάδα, γεννήθηκε η ιδέα του μέτρου «Το μέτρον άριστον». Αξιοποίηση των αρχαιολογικών μνημείων. Αυτή θα επιτευχθεί μέσα από το ενδιαφέρον γι αυτά, την αναγνώριση της αξίας τους, την αγάπη και το σεβασμό των νέων προς αυτά καθώς και την προστασία τους. Βέβαια η αξιοποίηση επιβάλλει συστράτευση της πολιτείας και των πολιτών ( Υπουργείο Πολιτισμού και Υπουργείου Παιδείας): επιχορηγήσεις/κονδύλια για την προστασία των αρχαιολογικών μνημείων και αισθητική καλλιέργεια των πολιτών μέσω της παιδείας. Ο καθηγητής Αρχαιολογίας Βασ. Λαμπρινουδάκης υποστηρίζει το άνοιγμα των μνημείων στην κοινωνία «γιατί σήμερα οι άνθρωποι είναι πιο μορφωμένοι και έχουν καιρό και διάθεση να τα πλησιάσουν και να τα γνωρίσουν. Αρκεί να μην τίθεται σε κίνδυνο η ίδια η υπόσταση του μνημείου και να μην προσβάλλεται ο χαρακτήρας του».

5 Προβολή των αρχαιολογικών μνημείων έτσι ώστε να γίνονται γνωστά σε όλον τον κόσμο και να αποτελούν πόλο έλξης για ξένους επισκέπτες. Η προβολή είναι θέμα και της Ελληνικής πολιτείας (διαφήμιση σε διεθνή έντυπα ή τηλεοράσεις) αλλά και κάθε Έλληνα πολίτη ξεχωριστά. Ειδικότερα οι νέοι θα εξοικειωθούν με τα αρχαιολογικά μνημεία, τα περισσότερα από τα οποία είναι και μουσεία, μέσα από τις συχνές επισκέψεις σ αυτά και με την ξενάγησή τους από εκπαιδευτικούς κατάλληλα καταρτισμένους. Αυτό βέβαια προϋποθέτει τη στροφή της εκπαίδευσής μας σε στόχους περισσότερο ανθρωπιστικούς. Ελένη Ζώμα Παπουτσή Φιλόλογος Συγγραφέας