ΟΙ ΣΠΟΡΟΙ Ο σπόρος αποτελεί την εγγενή αναπαραγωγική μονάδα των φυτών. Ο σχηματισμός του είναι το αποτέλεσμα της γονιμοποίησης της ωοθήκης και της

Transcript

1 ΟΙ ΣΠΟΡΟΙ Ο σπόρος αποτελεί την εγγενή αναπαραγωγική μονάδα των φυτών. Ο σχηματισμός του είναι το αποτέλεσμα της γονιμοποίησης της ωοθήκης και της μετεξέλιξης της σπερματικής βλάστης σε σπέρμα.

2 A Β περικάρπιο ενδοσπέρμιο κολεόπτιλο σπερματικό περίβλημα ριζίδιο βλαστίδιο βλαστίδιο μεσοκοτύλιο ασπίδιο ριζίδιο κοτυληδόνα κολεόριζα

3 ΣΠΟΡΟΠΑΡΑΓΩΓΗ Για να διατηρηθεί η γενετική καθαρότητα ενός γενοτύπου που βρίσκεται στη διαδικασία της σποροπαραγωγής, γίνονται τακτικοί έλεγχοι των φυτών στον αγρό για να διαπιστωθεί η παρουσία ή όχι ξένων φυτών

4

5 ή ζιζανίων

6 Μόλις διαπιστωθεί η παρουσία ξένων φυτών (π. χ. φυτών κριθαριού μέσα σε ένα αγρό σποροπαραγωγής σιταριού ή φυτών σιταριού χωρίς άγανα ενώ η ποικιλία φέρει άγανα) αυτά απομακρύνονται. Επίσης, απομακρύνονται όλα τα φυτά που αποκλίνουν από τον τύπο της συγκεκριμένης ποικιλίας.

7 Συνήθως γίνονται δύο καθαρισμοί της φυτείας, ο πρώτος όταν τα φυτά είναι πράσινα και ο δεύτερος όταν τα φυτά έχουν αρχίσει να ξεραίνονται. Ο δεύτερος καθαρισμός γίνεται γιατί κάποιες ποικιλίες αλλάζουν χρώμα με την ωρίμανση

8 Γενικά διακρίνονται πέντε κατηγορίες σπόρων: σπόρος βελτιωτή ή καλλιτερευτής προβασικός σπόρος βασικός σπόρος πρώτης αναπαραγωγής (εγγυημένος σπόρος) δεύτερης αναπαραγωγής (πιστοποιημένος σπόρος)

9 Σπόρος βελτιωτή ή καλλιτερευτής Είναι ο σπόρος που ανήκει 100% στη συγκεκριμένη ποικιλία που είναι προς εγγραφή ή είναι ήδη εγγεγραμμένη στον Εθνικό Κατάλογο Ποικιλιών. Συνήθως ιδιοκτήτης του σπόρου αυτού είναι ο φορέας που τον έχει δημιουργήσει (εξ ου και το όνομα σπόρος βελτιωτή), ο οποίος είναι υπεύθυνος και για τη διατήρηση της καθαρότητας του σπόρου αυτού.

10 Προβασικός σπόρος Ο σπόρος αυτός προέρχεται από τον προηγούμενο και λαμβάνεται ειδική μέριμνα ώστε να είναι καθαρός και να ανήκει επίσης 100% στη συγκεκριμένη ποικιλία. Η κυριότητα του σπόρου αυτού μπορεί να έχει αποκτηθεί μετά από διαγωνισμό από κάποια Εμπορική Εταιρεία. Παρόλα αυτά, ο έλεγχος και η ευθύνη του καθαρισμού ανήκουν το δημιουργό του σπόρου. Έλεγχος της καθαρότητας της φυτείας και της τήρησης των κανόνων σποροπαραγωγής αλλά και του καλού αλωνισμού, γίνεται και από αρμοδίους υπαλλήλους του Κέντρου Ελέγχου και Πιστοποίησης του Πολλαπλασιαστικού Υλικού (ΚΕΠΠΥΕΛ).

11 Βασικός σπόρος Προέρχεται από τον προηγούμενο και το γεγονός ότι έχει υποστεί τη διαδικασία ελέγχου και καθαρισμού άλλες δυο φορές, εξασφαλίζει την πιστότητα και τη γενετική του καθαρότητα. Και στο βασικό σπόρο η κυριότητα μπορεί να ανήκει σε κάποια Εταιρεία, ο έλεγχος όμως και η ευθύνη του καθαρισμού ανήκουν στο δημιουργό του σπόρου. Και στην περίπτωση αυτή, όπως και στις επόμενες, γίνονται τακτικοί έλεγχοι από το ΚΕΠΠΥΕΛ, τόσο κατά τη διάρκεια του αλλωνισμού, όσο και κατά τη διάρκεια του καθαρισμού.

12 Πρώτης αναπαραγωγής (εγγυημένος σπόρος) Ο σπόρος της κατηγορίας αυτής προέρχεται από τον βασικό. Ο τελευταίος πωλείται μετά από σχετικό διαγωνισμό σε κάποιο Εμπορικό Σποροπαραγωγικό Οίκο (αν αυτό δεν έχει γίνει πιο πριν), που είναι υπεύθυνος για τον καθαρισμό και τη διατήρηση της γενετικής καθαρότητας του σπόρου.

13 Δεύτερης αναπαραγωγής (πιστοποιημένος σπόρος) Προέρχεται από τον προηγούμενο και είναι αυτός ο οποίος δίνεται στο γεωργό για καλλιέργεια. Και στην περίπτωση αυτή υπεύθυνος για τον καθαρισμό και τη διατήρηση της γενετικής καθαρότητας του σπόρου είναι ο Σποροπαραγωγικός Οίκος που έχει αποκτήσει τα δικαιώματα του σπόρου.

14 Υπεύθυνος φορέας για την πιστοποίηση του σπόρου, όπως αναφέρθηκε και προηγούμενα είναι το ΚΕΠΠΥΕΛ. Η καρτέλα πιστοποίησης που χορηγείται από το ΚΕΠΠΥΕΛ έχει διαφορετικό χρώμα για κάθε κατηγορία σπόρου. Έτσι, οι καρτέλες που σημαίνουν τον προβασικό σπόρο έχουν χρώμα λευκό με μια διαγώνια κόκκινη γραμμή, όπου αναγράφεται η λέξη προβασικός. Τα αντίστοιχα χρώματα για τον βασικό σπόρο είναι το λευκό (αναγράφονται και οι λέξεις βασικός σπόρος), για τον σπόρο Α αναπαραγωγής το μπλε (αναγράφονται και οι λέξεις σπόρος Α αναπαραγωγής) και για τον σπόρο Β αναπαραγωγής είναι το κόκκινο (αναγράφονται και οι λέξεις σπόρος Β αναπαραγωγής).

15 ΠΟΙΟΤΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΣΠΟΡΩΝ ΒΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΘΑΡΟΤΗΤΑ ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΚΑΘΑΡΟΤΗΤΑ ΥΓΕΙΑ

16 ΤΕΣΤ ΒΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Ο έλεγχος (τεστ) της βλαστικότητας αποτελεί σήμερα το μόνο, πρακτικά, άμεσο μέσο ελέγχου της πραγματικής ποιότητας μίας παρτίδας σπόρων.

17 Η απόκλιση, που σχεδόν πάντα υπάρχει ανάμεσα στα εργαστηριακά αποτελέσματα του τεστ βλαστικότητας και τη φυτρωτικότητα των σπόρων στον αγρό, προκύπτει από το γεγονός ότι το τεστ βλαστικότητας διεξάγεται κάτω από απόλυτα ευνοϊκές για τη βλάστηση των σπόρων συνθήκες. Τέτοιες ευνοϊκές συνθήκες βέβαια, σπάνια συναντώνται στον αγρό.

18 Το τεστ βλαστικότητας διεξάγεται συνήθως με τέσσερις επαναλήψεις των 100 σπόρων (4 100) που λαμβάνονται τυχαία από την παρτίδα. Το τελικό ποσοστό βλαστικότητας εκφράζεται ως ο μέσος όρος των ποσοστών των 4 επαναλήψεων, εκφραζόμενο πάντα σαν ακέραιος αριθμός.

19 Κατά τη διάρκεια του τεστ το υπόστρωμα πρέπει να παραμένει πάντα υγρό.!!!

20 Για να ξεκινήσει, να προχωρήσει και να ολοκληρωθεί η διαδικασία της βλάστησης, οι σπόροι πρέπει να έχουν διαθέσιμα: νερό, κατάλληλη θερμοκρασία, οξυγόνο και, σε ορισμένες περιπτώσεις, φως.

21 Η διάρκεια του τεστ είναι ανάλογη του είδους, αλλά για τα περισσότερα είδη διαρκεί επτά ημέρες. Συχνά είναι χρήσιμο να λαμβάνονται μετρήσεις των σπόρων που βλάστησαν, καθημερινά. Πάντα όμως γίνεται μία ενδιάμεση μέτρηση την τέταρτη ημέρα.

22

23

24

25

26

27

28

29

30