Σποροπαραγωγή τοπικών ποικιλιών κηπευτικών με βάση το νέο θεσμικό πλαίσιο

Transcript

1 3 η Επιστημονική Συνάντηση για τις γηγενείς και τοπικές ποικιλίες Σποροπαραγωγή τοπικών ποικιλιών κηπευτικών με βάση το νέο θεσμικό πλαίσιο Γ. Κωστάκη Προέδρου του Συλλόγου Ελλήνων Σποροπαραγωγών και Σποροφύτων Αθήνα

2 Κυρίες, Κύριοι Σύνεδροι, Εκ μέρους του Συλλόγου Ελλήνων Σποροπαραγωγών & Σποροφύτων θέλω να ευχαριστήσω τους διοργανωτές του Συνεδρίου, για την τιμή να μας προσκαλέσουν σε αυτό το βήμα, και προσωπικά, θέλω να δηλώσω ότι νοιώθω βαθιά συγκινημένος, εβρισκόμενος ξανά στον χώρο από τον οποίο πήρα παιδεία και γνώσεις και μυήθηκα στις αρχές της Γεωπονικής Επιστήμης. Εκτιμούμε πολύ την δυνατότητα που μας δίνετε να εκφράσουμε τις απόψεις και τους προβληματισμούς μας, να προσφέρουμε την εμπειρία μας, στο ζήτημα της εγγραφής, παραγωγής και διατήρησης Ντόπιων Αβελτίωτων Διατηρητέων Ποικιλιών και Ποικιλιών Για Καλλιέργεια Υπό Ιδιαίτερες Συνθήκες. Ο Σύλλογος Ελλήνων Σποροπαραγωγών και Σποροφύτων (Σ.Ε.Σ.Σ.Π.), ιδρύθηκε το 1996, και έχει έδρα τη Λάρισα, ένα κατεξοχήν αγροτικό κέντρο, αλλά και το μέσο του Ελλαδικού χώρου. Απαρτίζεται από 42 επιχειρήσεις - μέλη, κατόχους αδειών σποροπαραγωγής και τυποποίησης πολλαπλασιαστικού υλικού. Είναι ο κοινός τόπος της ελληνικής σποροπαραγωγής. Σκοπός του είναι να εξομαλύνει και να προάγει το έργο της σποροπαραγωγής, να προωθήσει τις ελληνικές ποικιλίες, να συμβάλλει στην περαιτέρω βελτίωση τους, να αναβαθμίσει την αποτελεσματικότητα του Έλληνα αγρότη και την ποιότητα του αγροτικού προϊόντος, καθιερώνοντας την χρήση πιστοποιημένου ελληνικού επαγγελματικού πολλαπλασιαστικού υλικού στο Ελληνικό έδαφος. Εκπροσωπεί το μεγαλύτερο κομμάτι της ελληνικής σποροπαραγωγής. Τα μέλη του αναπαράγουν 57 ελληνικές ποικιλίες δημητριακών, οσπρίων, ελαιούχων και κτηνοτροφικών φυτών όπως και 19 ελληνικές ποικιλίες λαχανικών, Παράγουν πιστοποιημένα φυτά λαχανικών και αρωματικών φυτών. Με διεθνή αναγνώριση και έγκαιρη πληροφόρηση, όντας μέλος της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Σπόρων ( ISF ) και της Ευρωπαϊκής Ένωσης Σπόρων ( ESA ), καθώς και τις αδιάλειπτες προσπάθειες των μελών του, ο ΣΕΣΣΠ φιλοδοξεί να προάγει την ελληνική σποροπαραγωγή συμβάλλοντας στην στήριξη ενός σημαντικού πυλώνα ανάπτυξης της οικονομίας, την Ελληνική Γεωργία. Εκτιμούμε, ότι η απόφαση και η εγκαθίδρυση των όρων της Διατηρητέας Ποικιλίας και της Ποικιλίας Για Καλλιέργεια Υπό Ιδιαίτερες Συνθήκες, κινείται προς την σωστή κατεύθυνση, με στόχο να περιγράψει, διασώσει, αναστήσει κάποιες φορές τις ποικιλίες εκείνες, οι οποίες εβρισκόμενες για πολλά χρόνια στην χώρα μας,

3 εγκλιματίσθηκαν, διαφοροποιήθηκαν από τις αρχικές και εγκαταστάθηκαν σαν πατροπαράδοτες Ελληνικές ποικιλίες. Συνήθως οι ποικιλίες αυτές, δεν παρουσιάζουν βελτιωμένα χαρακτηριστικά ως προς την απόδοση, την πρωιμότητα, τις αντοχές σε ασθένειες. Συχνά όμως εμφανίζουν βελτιωμένα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά, εκπληκτική γεύση και, είναι συνυφασμένα με την πατροπαράδοτη ελληνική κουζίνα, είναι εντυπωμένα στις θύμισές και τις αναμνήσεις μας. Το ζητούμενο είναι να βρούμε τον δρόμο που μπορούμε να ακολουθήσουμε προκειμένου να διασφαλίσουμε, την αναπαραγωγή,την παρακολούθηση και την αποδοχή των ποικιλιών αυτών. Ιδανική συνέχεια όλου αυτού του κόπου και όλων αυτών των ενεργειών, θεωρώ θα αποτελούσε η ανάδειξη τους σε Σημεία Αναφοράς, σε Πόλους Έλξης Του Ενδιαφέροντος του κοινού. Ως στόχο που θα επιθυμούσα να δω να επιτυγχάνεται, θα ήταν να δω αυτά τα προϊόντα, να <<ντύνονται>> με ελκυστικές συσκευασίες και να ταξιδεύουν ως πρεσβευτές της Ελλάδας έξω από τα σύνορα μας. Να αναπτύσσεται γύρω τους ένα Emotional Branding, που θα εξασφαλίζει την συνέχεια τους στο μέλλον, μέσω της ζήτησης. Από το βήμα αυτό, μου ζητήθηκε να καταθέσω από την εμπειρία μου στην σποροπαραγωγή, τις όποιες πιθανές δυσκολίες και να επισημάνω σημεία κλειδιά, κατά τις φάσεις και τα στάδια της διαδικασίας της σποροπαραγωγής. Η έναρξη της σποροπαραγωγής ξεκινά με την εγκατάσταση σποροπαραγωγικού αγρού. Η περιοχή στην οποία θα εγκατασταθεί η σποροπαραγωγή, επιλέγεται με γνώμονα το ευνοϊκό μικροκλίμα, τον σωστό προσανατολισμό και κλίση, τα ιδανικά εδάφη. Ταυτόχρονα, συνυπολογίζονται παράγοντες όπως γειτονικές καλλιέργειες, δυνατότητα άρδευσης, γονιμότητα εδάφους. Παράλληλα γίνεται και η επιλογή του παραγωγού η αξιολόγηση του οποίου βασίζεται στην εμπειρία, την γνώση του για την καλλιέργεια, την επιμέλεια και τον μηχανολογικό του εξοπλισμό. Είναι ουσιαστικό να είναι συνεργάσιμος και πρόθυμος, να ακολουθεί πιστά τις πιθανές διαφορετικές κατευθύνσεις, τις συστάσεις του Υπεύθυνου Σποροπαραγωγής. Κατά την εγκατάσταση, ελέγχονται οι γειτονικές καλλιέργειες, ώστε να υπάρχει μόνωση της σποροπαραγωγής. Έτσι, μηδενίζεται ο κίνδυνος λαθρεπικονίασης, είτε επηρεασμού της καλλιέργειας από πιθανή γειτονική εφαρμογή χημικών χειρισμών και οποιουδήποτε παράγοντα θα μπορούσε να επηρεάσει την ανάπτυξη της φυτείας μας.

4 Εκείνο που πρέπει να είναι καθαρό, είναι το ότι η όλη καλλιέργεια θα έχει σαν κατεύθυνση την παραγωγή σπόρου, και όχι φρέσκου προϊόντος. Από εκεί, προκύπτουν και οι διαφοροποιήσεις στην διαδικασία της παραγωγής. Ο Υπεύθυνος Σποροπαραγωγής, έχει την ευθύνη της επιστασίας της καλλιέργειας, και των οδηγιών χειρισμού προς τον παραγωγό. Οφείλει να πραγματοποιεί τακτικούς καλλιεργητικούς ελέγχους σε όλα τα σταδία ανάπτυξης, να εποπτεύει την απομάκρυνση πιθανόν ιωμένων και αποκλίνοντων φυτών της ποικιλίας, να εξασφαλίζει την φυτική υγεία και την ταυτότητα της παραγόμενης ποικιλίας, ως προς τα ιδανικά χαρακτηριστικά της. Από την εμπειρία μου, αποτελεί ορθή και ασφαλέστερη πρακτική, η κατάτμηση της σποροπαραγωγικής έκτασης σε διάφορα σημεία της περιοχής, ει δυνατόν και σε διαφορετικές περιοχές, ώστε να περιορισθεί το ρίσκο, σε περίπτωση μη ευνοϊκών περιβαλλοντικών συνθηκών, είτε ακραίων καιρικών φαινομένων. Ολοκληρώνοντας την καλλιεργητική περίοδο, οδηγούμενοι στο στάδιο συγκομιδής του σπόρου, ο Υπεύθυνος Σποροπαραγωγής, θα αποφανθεί για τον κατάλληλο χρόνο συγκομιδής του προϊόντος, συνυπολογίζοντας την υγρασία και το στάδιο ωρίμανσης της καρποφορίας. Κατά την συγκομιδή της παραγωγής, πολλές φορές χρησιμοποιούνται διαφορετικές πρακτικές, εργαλεία ή μηχανήματα από εκείνα που θα χρησιμοποιούσαμε αν μας ενδιέφερε η συγκομιδή του φρέσκου προϊόντος, καθώς στη φάση της σποροπαραγωγής έχει αλλάξει συνήθως η μορφολογία του φυτού και του καρπού. Μετά την συγκομιδή, ακολουθεί το στάδιο της επεξεργασίας, της μετατροπής του αγροτικού προϊόντος σε πολλαπλασιαστικό υλικό. Μια σειρά εξειδικευμένων μηχανημάτων επεξεργασίας, μας είναι απαραίτητα για την ασφαλή και επιτυχημένη εξαγωγή του σπόρου από τον καρπό. Καταστροφείς, συνθλιπτήρες,πλυντήρια, ξηραντήρια, σποροκαθαριστήρια, τράπεζες, αεροκαθαριστήρια, κόσκινα και άλλα είναι μερικά από αυτά, που ανάλογα με το είδος του σπόρου που θα επεξεργασθούμε θα χρειαστούμε στην διάθεση μας. Επίσης κάποια εξειδικευμένα διαγνωστικά εργαλεία είναι απαραίτητο να βρίσκονται στην διάθεση μας όπως υρασιόμετρα, προβλαστήρια, τριβλία κλπ. Στο χώρο όπου γίνεται η επεξεργασία & η παραγωγή του σπόρου, παράγονται διάφορα υποπροϊόντα, οποία δεν μολύνουν το περιβάλλον, αλλά πρέπει να ληφθεί μέριμνα, προκειμένου να μην υπάρχει πρόβλημα από την παρουσία τους.

5 Επισημαίνω ότι ορισμένα από τα μηχανήματα επεξεργασίας είναι ιδιαίτερα θορυβώδη όπως γεννήτριες, κλαρκ, κανόνια μεταφοράς, καταστροφείς, γραμμές καθαρισμού, ξηραντήρια κλπ. Οπότε, λόγω της φύσης των εργασιών είναι απαραίτητο να τηρούμε αποστάσεις από χώρους γραφείων, αστικό περιβάλλον κλπ. Έχοντας ολοκληρώσει την επεξεργασία, περνάμε στην φάση της τυποποίησης και της συσκευασίας. Δεδομένου ότι ο κανονισμός ορίζει μεγέθη και βάρη συσκευασίας, θα πρέπει να υπάρχουν ζυγιστικά, γεμιστικά, κλειστικά, σφραγιστικά μηχανήματα, ετικετέζες, ώστε η συσκευασία του σπόρου να είναι σύμφωνα με την νομοθεσία. Ένα σημείο που επισημαίνω εδώ, είναι το ότι στην ελληνική αγορά δεν είναι εύκολο να βρει κανείς μικρές ποσότητες συσκευασιών μη διαπερατές στο φως, κατάλληλες για πολλαπλασιαστικό υλικό, όπως και μικρής παραγωγής μηχανήματα. Για την σωστή αποθήκευση του σπόρου, για μικρό είτε για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, ανάλογα με το είδος, την ζήτηση, την πιθανή υπερπαραγωγή είτε άλλες αιτίες, υπάρχουν βασικοί παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπ όψη, ώστε να εξασφαλίζεται η διατήρηση της υγείας και της βλαστικότητας του. Υγρασία. Η υγρασία είναι ένας καταλυτικός παράγοντας στην ζωή του σπόρου. Η παρουσία υγρασίας στον χώρο που αποθηκεύουμε τους σπόρους, μπορεί να έχει άμεσα καταστροφικά αποτελέσματα. Ο σπόρος κινδυνεύει από την κάθε μορφής υγρασία, τόσο από την άμεση επαφή με το νερό, όσο και από την σχετική υγρασία περιβάλλοντος, η οποία με την σειρά της επηρεάζει την υγρασία του σπόρου. Θερμοκρασία. Η θερμοκρασία στο χώρο αποθήκευσης των σπόρων, είναι ένας ακόμα σημαντικός παράγοντας. Το ιδανικό ζητούμενο είναι να διατηρείται κατά το δυνατόν χαμηλότερη. Η καλή περιμετρική μόνωση του χώρου και περιορισμός των ανοιγμάτων (πόρτες παράθυρα) του χώρου, βοηθούν σημαντικά προς αυτή την κατεύθυνση. Συχνά υπάρχει η ανάγκη μακροχρόνιας ή ειδικής αποθήκευσης για κάποια συγκεκριμένα είδη, για τα οποία απαιτούνται θάλαμοι ψύξης. Φυσικοί εχθροί. Οι φυσικοί εχθροί του σπόρου,μύκητες βακτήρια, παράσιτα, έντομα και τρωκτικά, αφθονούν κοντά στους τόπους που βρίσκονται συνήθως οι αποθήκες σπόρων. Είναι απαραίτητη προϋπόθεση σε χώρο που αποθηκεύονται σπόροι, να υπάρχει πρόβλεψη ώστε να μπορούν να εφαρμόζονται,ανά πάσα στιγμή που

6 εμφανίζεται προσβολή, αλλά και σε περιοδική βάση απολυμάνσεις, ψεκασμοί, υποκαπνισμοί, εντομοκτονίες, μυοκτονίες. Φωτισμός. Η έκθεση των σπόρων στην άμεση ηλιακή ακτινοβολία, μόνο δυσάρεστες συνέπειες μπορεί να επιφέρει. Αυτά ήταν συνοπτικά κάποια στοιχεία που επέλεξα να σας μεταφέρω στον χρόνο που μου ήταν διαθέσιμος. Από την ενασχόληση μου με τον σπόρο σε αυτά τα 25 χρόνια, έχω πάρει και πολύ σημαντικά μαθήματα αντιμετώπισης και θεώρησης των πραγμάτων και των καταστάσεων, που θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας. Η ενασχόληση με τον σπόρο, είναι μια δύσκολη και επίπονη εργασία, όπως και κάθε εργασία που εμπλέκεται με ζωντανούς οργανισμούς.και ο σπόρος είναι ζωντανός, είναι ένας οργανισμός. Αν και συχνά σε μπερδεύει με την ακινησία του μέσα στο <<καβούκι >> του, όμως χρειάζεται φροντίδα και αφοσίωση. Ο μακρός χρόνος που απαιτείται για να δεις τα αποτελέσματα της δουλειάς σου, σε διδάσκει υπομονή, καρτερικότητα, νιώθεις την άξια της προσμονής. Ένα λάθος που μπορεί να σου κοστίσει ένα έτος δουλειάς, σου δείχνει το δρόμο της επιμονής, και, η ανταμοιβή που έρχεται μετά από τόσο χρόνο και τόσο κόπο, αξίζει διπλά. Αισθάνομαι τυχερός που η δουλειά μου είναι ο σπόρος.... Ο σπόρος της ζωής... Ο σπόρος της ελπίδας.. Ο σπόρος της γνώσης. Ο σπόρος του μέλλοντος.. Εδώ το λογικό 1=1 & 1+1=2 δεν ισχύει εδώ. Τα μαθηματικά σταματούν και αρχίζει η μαγεία της ΖΩΗΣ Ευχαριστώ για την προσοχή σας.