ΤΕΙ Κρήτης Σχολή Τεχνολογικών Εφαρμογών Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών Τ.Ε.

Transcript

1 ΤΕΙ Κρήτης Σχολή Τεχνολογικών Εφαρμογών Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών Τ.Ε. "ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ" 4 η διάλεξη: "Πρότυπα και Συστήματα περιβαλλοντικής διαχείρισης EMAS και ISO 14001" Εργαστηριακός Συνεργάτης: Σαββάκης Νικόλαος, M.Sc.-Μηχ., υπ. Δρ. nsavvakis@staff.teicrete.gr & nsavvakis87@gmail.com Ηράκλειο, Οκτώβριος 2014

2 Ορισμοί Περιβαλλοντική διαχείριση σημαίνει ότι: Μια επιχείρηση αναγνωρίζει τις περιβαλλοντικές υποχρεώσεις και περιορισμούς που θέτουν οι αρχές και ο κοινωνικός περίγυρος και προσπαθεί να ανταποκριθεί σε αυτές. Η επιχείρηση αναγνωρίζει τη σημαντικότητα του περιβάλλοντος και αναλαμβάνει προληπτική δράση, έτσι ώστε η λειτουργία της να το επιβαρύνει λιγότερο, ακόμη κι αν η βελτίωση δεν έγκειται σε νομική απαίτηση. Σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης είναι: Το Δομημένο πλαίσιο διαχείρισης, σχεδιασμένο να βοηθήσει μια επιχείρηση να μειώσει την επίδρασή της στο περιβάλλον. Το σύνολο των μεθόδων & των διαδικασιών (οργανωτική δομή, υπευθυνότητες, πρακτικές, πόροι κ.λπ.) για την εφαρμογή της περιβαλλοντικής διαχείρισης & τη διατήρηση της πολιτικής που έχει υιοθετήσει μια επιχείρηση.

3 Συστήματα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης (ΣΠΔ) Κυριότεροι λόγοι υιοθέτησης: Τα θέματα που αφορούν το περιβάλλον επηρεάζουν κάθε επιχείρηση ανεξάρτητα από το μέγεθός της. H ανάγκη για περιβαλλοντική δράση πλέον δεν αμφισβητείται Η ορθή περιβαλλοντική πρακτική έχει ενσωματωθεί στην καθημερινή διαχείριση μιας επιχείρησης. Η υιοθέτηση μοντέλων περιβαλλοντικής διαχείρισης από τις επιχειρήσεις (EMAS, ISO 14001) είναι το προϊόν της συνειδητοποίησης ότι στα συγκριτικά τους πλεονεκτήματα στον ανταγωνισμό παίζει ή θα παίξει και η περιβαλλοντική τους συμβατότητα. Αυξημένη πίεση από το κράτος ή την Αυτοδιοίκηση μέσω της διαδικασίας αδειοδότησης ή της ανανέωσης των αδειών λειτουργίας των επιχειρήσεων. Πίεση από την αγορά, μέσω της ολοένα και αυξανόμενης ζήτησης περιβαλλοντικά φιλικών προϊόντων. Οι καλύτερες επιχειρήσεις συμπεριλαμβάνουν την περιβαλλοντική μέριμνα: Για να ξεχωρίσουν από τους ανταγωνιστές τους Λόγω απαιτήσεων του κοινού για περιβαλλοντικά φιλικές παραγωγικές διαδικασίες.

4 Συστήματα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης (ΣΠΔ) Τα βήματα ενός ΣΠΔ απαρτίζουν συνεχή κύκλο οργάνωσης, εφαρμογής, αναθεώρησης και βελτίωσης της περιβαλλοντικής επίδοσης ενός οργανισμού.

5 Βήματα εφαρμογής Συστήματος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης (ΣΠΔ) 1. Ορισμός περιβαλλοντικής πολιτικής: αποτελεί τις κατευθυντήριες γραμμές που διέπουν την δέσμευση μιας επιχείρησης σε ότι αφορά τη συμπεριφορά της σε σχέση με το περιβάλλον. 2. Καθορισμός αρμοδιοτήτων: Η περιβαλλοντική διαχείριση μιας επιχείρησης πρέπει να αποτελεί αρμοδιότητα ενός ανθρώπου ή μιας συγκεκριμένης ομάδας ανθρώπων, στον/στους οποίους έχει επισήμως ανατεθεί. Αυτός/αυτοί θα έχει/έχουν την ευθύνη να παρακολουθεί (-ούν) την ορθή εφαρμογή της περιβαλλοντικής πολιτικής και θα είναι υπόλογος απέναντι στη διοίκηση της επιχείρησης.

6 Βήματα εφαρμογής Συστήματος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης (ΣΠΔ) 3. Έλεγχος περιβαλλοντικών επιδόσεων: Ο έλεγχος των περιβαλλοντικών επιδόσεων μιας επιχείρησης περιλαμβάνει αφενός την αναγνώριση των περιβαλλοντικών οχλήσεων (άμεσες και έμμεσες) που προκαλούνται και αφετέρου τον ποσοτικό προσδιορισμό τους. 4. Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης: Το πρόγραμμα περιβαλλοντικής διαχείρισης καθορίζει τους περιβαλλοντικούς στόχους (π.χ. εξοικονόμηση νερού) της επιχείρησης με βάση τις υφιστάμενες περιβαλλοντικές τη επιδόσεις. Προφανώς η εφαρμογή της νομοθεσίας είναι ένας υποχρεωτικός στόχος. 5. Εγχειρίδιο περιβαλλοντικής διαχείρισης: Στο εγχειρίδιο περιγράφονται οι διαδικασίες που η επιχείρηση θα ακολουθήσει προκειμένου να συνεχίσει να ελέγχει τις περιβαλλοντικές της επιδόσεις και να επιτύχει στους στόχους που κάθε φορά θέτει.

7 Βήματα εφαρμογής Συστήματος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης (ΣΠΔ) 6. Τήρηση αρχείων: Η οργανωμένη περιβαλλοντική διαχείριση είναι πιθανό να απαιτεί την τήρηση αρχείων (π.χ. πιστοποιητικά συντήρησης εγκαταστάσεων, λογαριασμούς νερού, ηλεκτρικού, πετρελαίου κ.α.). Ουσιαστικά τα αρχεία τεκμηριώνουν την εφαρμογή του προγράμματος περιβαλλοντικής διαχείρισης 7. Ενημέρωση-Εκπαίδευση: Η επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων επιβάλει την ενημέρωση και κατάρτιση των εργαζομένων στα σημαντικά ζητήματα και τους στόχους που τίθενται για την προστασία του περιβάλλοντος

8 Οφέλη εφαρμογής Συστήματος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης (ΣΠΔ) Αλληλεπίδραση Επιχείρησης με τρίτα μέρη: Εργαλείο marketing: ενίσχυση της επιχειρηματικής στρατηγικής. Θετική εικόνα της επιχείρησης: μέριμνα για το περιβάλλον & κοινωνική ευθύνη. Νομικά πλεονεκτήματα: δομημένη, συστηματική & τεκμηριωμένη τήρηση των θεσμοθετημένων περιβαλλοντικών απαιτήσεων. Βελτίωση σχέσεων μεταξύ τοπικής κοινωνίας & οργανισμού. Βελτίωση συνεργασίας με τις τοπικές & λοιπές αρμόδιες αρχές. Ανταπόκριση στην περιβαλλοντική ευαισθησία των καταναλωτών.

9 Οφέλη εφαρμογής Συστήματος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης (ΣΠΔ) Στο εσωτερικό της επιχείρησης: Περιβαλλοντικά οφέλη: Καλύτερη διαχείριση περιβαλλοντικών θεμάτων & βελτίωση περιβαλλοντικής επίδοσης Μείωση περιβαλλοντικών επιπτώσεων Επιχειρησιακά οφέλη: Σύνδεση περιβαλλοντικών και επιχειρηματικών στόχων Βελτίωση οργανωτικού τομέα & αποδοτικότητας λειτουργιών. Ανάπτυξη ανθρώπινου δυναμικού: βελτίωση κατάρτισης προσωπικού, ενίσχυση ευαισθητοποίησης & υπευθυνότητας. Μείωση κινδύνου πρόκλησης ατυχημάτων. Οικονομικά οφέλη: Μείωση δαπανών από τυχόν επιβολή περιβαλλοντικών προστίμων. Δυνατότητα μείωσης δαπανών: ορθολογική διαχείριση πόρων & εξοικονόμηση ενέργειας κατά την παραγωγή. Χαμηλότερα ασφάλιστρα

10 Προβλήματα εφαρμογής Συστήματος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης (ΣΠΔ) Απαιτήσεις σε: Κόστος Χρόνο Έλλειψη υποστήριξης & δέσμευσης από τη Διοίκηση Έλλειψη συμμετοχής των εργαζομένων, αδιαφορία και έλλειψη περιβαλλοντικής κουλτούρας Ασαφείς ευθύνες των εργαζομένων Ενδεχομένως επιφέρει σημαντική αλλαγή στο τρόπο λειτουργίας της επιχείρησης, ειδικά αν εντοπίζονται σημαντικές μη συμμορφώσεις Αυξημένη γραφειοκρατία Μεγάλη απαίτηση τεκμηρίωσης

11 Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης (ΣΠΔ) Συνοψίζοντας, ένα Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης (ΣΠΔ) μπορεί να οριστεί ως το μέρος εκείνο του συνολικού συστήματος διαχείρισης, το οποίο περιλαμβάνει: την οργανωτική της δομή τις ευθύνες, τις πρακτικές, τις διαδικασίες και τα μέσα που αφορούν: στον προσδιορισμό και στην εφαρμογή της περιβαλλοντικής πολιτικής με στόχο: την ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των δραστηριοτήτων τους, την εξοικονόμηση φυσικών πόρων και ενέργειας.

12 Βασικά Σχήματα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης Σχήματα και πρότυπα το διεθνής πρότυπο ISO και το Κοινοτικό ΣΠΔ και Ελέγχου (Eco Management and Audit Scheme EMAS) Παρέχουν στο αντικείμενο της περιβαλλοντικής διαχείρισης συστηματική και καθολική προσέγγιση Παρατήρηση: ΔΕΝ είναι το εφαρμοζόμενο σύστημα εκείνο που καθορίζει τις περιβαλλοντικές επιδόσεις μιας επιχείρησης ΑΛΛΑ ο σκοπός και οι στόχοι που θέτει.

13 Πρότυπα της σειράς ISO Η σειρά Προτύπων ISO εμφανίστηκε για πρώτη φορά το Σκοπός: η παροχή ενός συστήματος, με το οποίο οι επιχειρήσεις μπορούν να λειτουργήσουν προς την κατεύθυνση της προστασίας του Περιβάλλοντος Τα πρώτα δύο πρότυπα, ISO και ISO αναφέρονται στα Συστήματα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης. Τα υπόλοιπα πρότυπα και κατευθυντήριες στης οικογένειας αναφέρονται σε συγκεκριμένες περιβαλλοντικές πτυχές, συμπεριλαμβανομένων: Σηματοδότηση Εκτίμηση συμπεριφοράς Ανάλυση Κύκλου Ζωής Επικοινωνίας Ελέγχου

14 Πρότυπα της σειράς ISO Τα πρότυπα της σειράς ISO είναι τα εξής : ISO (Environmental Management Systems - Specification with guidance for use) Συστήματα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης. Προδιαγραφές και οδηγίες εφαρμογής (1996). Αντικαταστάθηκε από το ISO14001:2004 το οποίο δεν περιλαμβάνει ουσιώδεις αλλαγές συγκριτικά με το ISO 14001:1996, αλλά διαφέρει κυρίως ως προς τη βελτίωση της σαφήνειάς του, έτσι ώστε να περιοριστούν τα σημεία που απαιτούν διευκρινήσεις, καθώς και ως προς τη διαμόρφωσή του, έτσι ώστε να καθίσταται περισσότερο συμβατό με το Σύστημα Διαχείρισης Ποιότητας ISO 9001:2000 ISO (Environmental Management Systems - General guidelines on principles, systems and supporting techniques) Συστήματα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης Γενικές οδηγίες ως προς τις αρχές εφαρμογής στα συστήματα και τις τεχνικές υποστήριξης.

15 Πρότυπα της σειράς ISO ISO Περιβαλλοντικά ζητήματα των τόπων και οργανισμών ISO 14020/21/22/23/24/25 Οικολογικά σήματα και επισήμανση προϊόντων (Αρχές, οδηγίες και διαδικασίες εφαρμογής ) ISO Εκτίμηση Περιβαλλοντικής Απόδοσης ISO Παραδείγματα εφαρμογής για την εκτίμηση περιβαλλοντικής απόδοσης ISO Εκτίμηση κύκλου ζωής. Αρχές και οδηγίες ISO 14041/42/43 Εκτίμηση κύκλου ζωής, απογραφική ανάλυση, περιβαλλοντικές επιπτώσεις, ερμηνεία προτύπου (αρχικά κείμενα) ISO Παραδείγματα για την εφαρμογή του ISO (αρχικό κείμενο) ISO Λεξικό Περιβαλλοντικής Διαχείρισης ISO Πληροφορίες για την υποστήριξη των δασικών οργανισμών στη χρήση των προτύπων ISO και ISO ISO Guide 64 Οδηγός για την ενσωμάτωση των περιβαλλοντικών θεμάτων στα πρότυπα της σειράς.

16 Συστήματα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης (ΣΠΔ) με βάση το ISO Ένα ΣΠΔ που ικανοποιεί τις απαιτήσεις του ISO είναι ένα διαχειριστικό εργαλείο που δίνει τη δυνατότητα σε ένα οργανισμό κάθε τύπου να: Αναγνωρίσει και να ελέγξει τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των δραστηριοτήτων, προϊόντων ή υπηρεσιών του Βελτιώσει την περιβαλλοντική του συμπεριφορά/επίδοση συνεχώς Εφαρμόσει μια συστηματική προσέγγιση για τον καθορισμό περιβαλλοντικών σκοπών και στόχων, την επίτευξη τους και την παρουσίαση των επιτευγμάτων

17 Δομή Συστήματος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης (ΣΠΔ) με βάση το ISO Το πρότυπο ISO αποτελείται από τα παρακάτω στάδια : Περιβαλλοντική πολιτική: αποτελεί την παρουσίαση των συνολικών προθέσεων και κατευθύνσεων ενός οργανισμού σε σχέση με την περιβαλλοντική διαχείριση Σχεδιασμός: περιλαμβάνει τον προσδιορισμό των περιβαλλοντικών πλευρών και την αξιολόγησή τους. Εντοπίζονται επίσης οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Στην φάση του σχεδιασμού περιλαμβάνονται οι περιβαλλοντικοί σκοποί, στόχοι και προγράμματα. Εφαρμογή και λειτουργία: περιγράφονται οι απαιτήσεις για την εφαρμογή και την λειτουργία του ΣΠΔ. Αυτές περιλαμβάνουν την οργανωτική δομή και τους πόρους, την επάρκεια, εκπαίδευση και ενημέρωση του προσωπικού, την τεκμηρίωση του συστήματος, τον έλεγχο εγγράφων και τον επιχειρησιακό έλεγχο. Αναφέρονται επίσης οι δράσεις για ανταπόκριση σε έκτακτες καταστάσεις και περιστατικά. Έλεγχοι, αποτελέσματα και ανατροφοδότηση: Στόχος είναι η συνεχής βελτίωση. Αυτή μπορεί να επιτευχθεί με την παρακολούθηση και τις μετρήσεις, τον έλεγχο συμμόρφωσης και τη μη συμμόρφωση, προληπτικές και διορθωτικές ενέργειες. Περιλαμβάνονται ακόμη ο έλεγχος των αρχείων και ο εσωτερικός περιβαλλοντικός έλεγχος. Διοικητικός έλεγχος και ανασκόπηση.

18 Στάδια εφαρμογής του προτύπου ISO Επισκόπηση της Διοίκησης Συνεχής Βελτίωση Περιβαλλοντική Πολιτική Σκοποί και στόχοι Διοικητικός Έλεγχος Σχεδιασμός Έλεγχος και Διορθωτική Δράση Εφαρμογή και Λειτουργία Παρακολούθηση Μέτρηση Καταγραφή Αξιολόγηση Δομή Υπευθυνότητα Εκπαίδευση Ενημέρωση

19 Λειτουργία Συστήματος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης (ΣΠΔ) με βάση το ISO Δεν καθορίζει συγκεκριμένα επίπεδα περιβαλλοντικής επίδοσης. Αν καθόριζε επίπεδα περιβαλλοντικής επίδοσης, θα έπρεπε να είναι συγκεκριμένα για κάθε επιχειρηματική δραστηριότητα και κάτι τέτοιο θα απαιτούσε ένα συγκεκριμένο ΣΠΔ για κάθε επιχείρηση και δεν είναι αυτή η πρόθεση. Το ISO έχει και άλλα πολλά πρότυπα τα οποία αναφέρονται στις συγκεκριμένες περιβαλλοντικές πτυχές. Η πρόθεση του ISO είναι να παράσχει ένα πλαίσιο για μια ολιστική, στρατηγική προσέγγιση για την περιβαλλοντική πολιτική, σχέδιο και δραστηριότητα του οργανισμού. Το ISO δίνει τις γενικές απαιτήσεις για ένα ΣΠΔ. Η φιλοσοφία είναι ότι όποια και να είναι η δραστηριότητα του οργανισμού, οι απαιτήσεις ενός αποδοτικού ΣΠΔ είναι οι ίδιες.

20 Λειτουργία Συστήματος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης (ΣΠΔ) με βάση το ISO Έτσι εγκαθίσταται μια κοινή αναφορά για την επικοινωνία σχετικά με τα ζητήματα περιβαλλοντικής διαχείρισης μεταξύ των οργανισμών και των πελατών, των ρυθμιστών, του δημοσίου και των άλλων εμπλεκομένων. Επειδή το ISO δεν θέτει τα επίπεδα της περιβαλλοντικής επίδοσης, τα πρότυπα μπορούν να εφαρμοστούν από ένα ευρύ φάσμα οργανισμών, όποιο και να είναι το παρόν επίπεδο της περιβαλλοντικής της ωριμότητας. Όμως, απαιτείται δέσμευση για τη συμμόρφωση με την εφαρμοζόμενη περιβαλλοντική νομοθεσία και τους κανονισμούς, μαζί με τη δέσμευση για τη συνεχή βελτίωση - για την οποία το ΣΠΔ παρέχει το πλαίσιο.

21 ΟΦΕΛΗ από την εφαρμογή Συστήματος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης (ΣΠΔ) με βάση το ISO Για τις επιχειρήσεις τα οφέλη από την εφαρμογή του ISO είναι τα παρακάτω Μείωση του κόστους -εξοικονόμηση πρώτων υλών και υλικών συσκευασίας -μείωση κατανάλωσης ενέργειας -μείωση του όγκου των παραγομένων αποβλήτων σε αέρα, νερό και έδαφος -αποφυγή του κόστους για την αποκατάσταση ατυχημάτων Αύξηση των πωλήσεων και απόκτηση ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος -ενίσχυση της εικόνας της επιχείρησης προς τους καταναλωτές, το κράτος τους επενδυτικούς οργανισμούς, την τοπική αυτοδιοίκηση και άλλους φορείς. -αναβάθμιση του ανθρώπινου δυναμικού Βελτίωση της οργάνωσης και λειτουργίας της επιχείρησης Ευρύτερη συμβολή σε οφέλη προς την κοινωνία και το περιβάλλον

22 EMAS-(Eco Management &Auditing Scheme) Το Σύστημα οικολογικής Διαχείρισης και Ελέγχου (EMAS): Αποτελεί ένα εθελοντικό εργαλείο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σχεδιασμένο για εταιρείες και άλλους οργανισμούς, το οποίο τους δεσμεύει να αξιολογήσουν, να διαχειριστούν και να βελτιώσουν τις περιβαλλοντικές τους επιδόσεις. Προσφέρει μια συστηματική προσέγγιση στη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων που ενδεχομένως προκύπτουν από τις δραστηριότητες ενός οργανισμού. Συμβάλει στην αντιμετώπιση των αυξανόμενων προσδοκιών των καταναλωτών για προϊόντα και υπηρεσίες με χαμηλό περιβαλλοντικό κόστος.

23 EMAS-(Eco Management &Auditing Scheme) Ουσιαστικά, το EMAS σχεδιάστηκε για να βοηθήσει τους οργανισμούς να ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα τους βελτιώνοντας τις περιβαλλοντικές τους επιδόσεις.

24 EMAS-(Eco Management &Auditing Scheme) Το σύστημα EMAS εισήχθη με τον Κανονισμό (ΕΟΚ) 1836/93 «για την εκούσια συμμετοχή των επιχειρήσεων του βιομηχανικού τομέα σε κοινοτικό σύστημα οικολογικής διαχείρισης και οικολογικού ελέγχου» Η αναθεώρηση του προηγούμενου κανονισμού έγινε με την έκδοση του Κανονισμού (ΕΚ) 761/2001 «για την εκούσια συμμετοχή οργανισμών σε κοινοτικό σύστημα οικολογικής διαχείρισης και οικολογικού ελέγχου». Το 2009 εκδόθηκε νέος Κανονισμός (ΕΚ) 1221/2009 ο οποίος τέθηκε σε εφαρμογή τον Ιανουάριο του Μέσω του EMAS III δίνεται η δυνατότητα σε επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται εκτός της ΕΕ να εγγραφούν στο πρόγραμμα

25 EMAS-(Eco Management &Auditing Scheme) Σκοπός του EMAS σύμφωνα με το νέο Κανονισμό είναι: να προωθήσει τη συνεχή βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων των οργανισμών μέσω της καθιέρωσης και εφαρμογής συστημάτων περιβαλλοντικής διαχείρισης (ΣΠΔ) της συστηματικής, αντικειμενικής και περιοδικής αξιολόγησης των επιδόσεων του συστήματος περιβαλλοντικής διαχείρισης (ΣΠΔ) της κατάλληλης ενημέρωσης ως προς τις περιβαλλοντικές επιδόσεις των οργανισμών, του ανοικτού διάλογου με κοινό και ενδιαφερομένους της εκπαίδευσης και συμμετοχής των εργαζομένων στους οργανισμούς.

26 Σε ποιους απευθύνεται το EMAS;;; Το EMAS μπορεί να εφαρμοστεί σε όλους τους επιχειρηματικούς τομείς και είναι ανοικτό σε όλους τους τύπους ιδιωτικών και δημόσιων φορέων που επιδιώκουν να βελτιώσουν τις περιβαλλοντικές τους επιδόσεις και να ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα τους. Η εύκολη μεθοδολογία του Συστήματος επιτρέπει την εισαγωγή του σε όλους τους τομείς και μεγέθη επιχειρήσεων, συμπεριλαμβανομένων των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, ακόμα και αν μια επιχείρηση διαθέτει ελάχιστους οικονομικούς και ανθρώπινους πόρους ή περιορισμένη εσωτερική εμπειρογνωμοσύνη επί του θέματος. Παρέχεται η δυνατότητα για ενιαία εταιρική καταχώριση, η οποία περιορίζει τις διοικητικές και οικονομικές επιβαρύνσεις για επιχειρήσεις με πολλαπλές εγκαταστάσεις.

27 H σταδιακή εφαρμογή του EMAS

28 H σταδιακή εφαρμογή του EMAS Κάθε φορέας που επιθυμεί να επωφεληθεί από την καταχώριση στο EMAS, καλείται να υλοποιήσει τα εξής: 1. Διενέργεια περιβαλλοντικής επισκόπησης Πρέπει να διεξάγει επαληθευμένο έλεγχο της αρχικής περιβαλλοντικής του επισκόπησης, λαμβάνοντας υπόψη όλες τις περιβαλλοντικές πτυχές* (άμεσες- εμμεσες) των δραστηριοτήτων, των προϊόντων και των υπηρεσιών του καθώς και των μεθόδων που χρησιμοποιεί για την αξιολόγησή τους, το εν προκειμένω ισχύον νομικό και κανονιστικό πλαίσιο και τις ακολουθούμενες πρακτικές και διαδικασίες περιβαλλοντικής διαχείρισης *Παραρτημα Ι, (ΕΚ) 1221/2009

29 H σταδιακή εφαρμογή του EMAS 2. Θέσπιση περιβαλλοντικής πολιτικής Η καταχώριση του EMAS επιβάλει την υιοθέτηση περιβαλλοντικής πολιτικής και την ανάληψη δεσμεύσεων τόσο για την τήρηση του συνόλου της αντίστοιχης περιβαλλοντικής νομοθεσίας όσο και για την συνεχή βελτίωση των περιβαλλοντικών του επιδόσεων. Αποτελεί την βάση πάνω στην οποία «χτίζεται» το Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης και βελτιώνεται η περιβαλλοντική επίδοση.

30 H σταδιακή εφαρμογή του EMAS 3. Δημιουργία ενός ΣΠΔ Με βάση τα αποτελέσματα της περιβαλλοντικής επισκόπησης και την πολιτική (στόχοι), ο εκάστοτε φορέας οφείλει να καθιερώσει ΣΠΔ. Το ΣΠΔ θα αποσκοπεί στην επίτευξη των στόχων της περιβαλλοντικής πολιτικής του, όπως ορίζεται από τα ανώτατα διοικητικά στελέχη του. Το σύστημα διαχείρισης πρέπει να καθορίζει: τις αρμοδιότητες, τους στόχους, τα μέσα, τις επιχειρησιακές διαδικασίες, τις ανάγκες επιμόρφωσης τα συστήματα παρακολούθησης και επικοινωνίας.

31 H σταδιακή εφαρμογή του EMAS 4. Διενέργεια εσωτερικού περιβαλλοντικού ελέγχου Μετά την εφαρμογή του ΣΠΔ πρέπει να πραγματοποιείται περιβαλλοντικός έλεγχος. Ο έλεγχος αξιολογεί ιδίως εάν το σύστημα διαχείρισης έχει συγκροτηθεί και είναι σύμφωνο με το πρόγραμμα και την πολιτική του φορέα. Ελέγχει επίσης εάν συμμορφώνεται με τις σχετικές απαιτήσεις των κείμενων κανονιστικών διατάξεων για το περιβάλλον. Ο έλεγχος πραγματοποιείται: είτε από τον ορισμένο υπεύθυνο περιβάλλοντος της επιχείρησης (εσωτερικός) ή από κάποιον διορισμένο από την επιχείρηση εξωτερικό συνεργάτη σύμβουλο (εξωτερικός έλεγχος).

32 H σταδιακή εφαρμογή του EMAS 5. Προετοιμασία περιβαλλοντικής δήλωσης Ο φορέας οφείλει να παρέχει δημόσια δήλωση των περιβαλλοντικών του επιδόσεων. Η περιβαλλοντική δήλωση παραθέτει τα επιτευχθέντα αποτελέσματα για την πραγμάτωση των περιβαλλοντικών στόχων και αναφέρει τα βήματα που θα πραγματοποιηθούν μελλοντικά για τη συνεχή βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεών του.

33 Περιβαλλοντική Δήλωση Περιγραφή των δραστηριοτήτων της επιχείρησης στο συγκεκριμένο χώρο δραστηριοτήτων Αξιολόγηση όλων των σημαντικών περιβαλλοντικών θεμάτων σχετικών με τις συγκεκριμένες δραστηριότητες. Τους περιβαλλοντικούς σκοπούς και στόχους, σε σχέση με τις σημαντικές περιβαλλοντικές πτυχές και επιπτώσεις της λειτουργίας της επιχείρησης. Σύνοψη των αριθμητικών δεδομένων σχετικά με τις εκπομπές ρύπων, την δημιουργία αποβλήτων, την κατανάλωση πρώτων υλών, ενέργειας και ύδατος, τον θόρυβο και αναλόγως της περίπτωσης και άλλες σημαντικές περιβαλλοντικές πλευρές.

34 Περιβαλλοντική Δήλωση Τα στοιχεία θα πρέπει να παρουσιάζονται με τη χρήση κατάλληλων δεικτών περιβαλλοντικής επίδοσης ώστε να αποδεικνύουν την επικρατούσα τάση ως προς τα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά τα οποία εξετάζουν. Η σωστή εφαρμογή περιβαλλοντικής διαχείρισης από την επιχείρηση συνεπάγεται πτωτική τάση στις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της.

35 Περιβαλλοντική Δήλωση Όλες τις παραμέτρους που αφορούν στην περιβαλλοντική επίδοση της επιχείρησης, συμπεριλαμβανομένων αυτών που σχετίζονται με την ικανοποίηση των νομοθετικών διατάξεων. Οι παράμετροι σχετικά με την περιβαλλοντική επίδοση μιας επιχείρησης που θα πρέπει να εξετάζονται, σχετίζονται με τα προϊόντα και τις προμήθειες, τις πολιτικές των συμβάσεων, τις αποφάσεις για τις επενδύσεις, όπως και άλλα μέτρα που αφορούν στην προστασία του περιβάλλοντος. Παρουσίαση της πολιτικής του προγράμματος και του συστήματος διαχείρισης της επιχείρησης για το περιβάλλον για το συγκεκριμένο χώρο δραστηριοτήτων. Τα αποτελέσματα του σχεδίου περιβαλλοντικής δράσης Την ημερομηνία λήξης της προθεσμίας για την υποβολή της επόμενης δήλωσης. Το όνομα, ημερομηνία και αριθμός συμφωνίας του Διαπιστευμένου Επιθεωρητή Περιβάλλοντος.

36 Αποδέκτες Περιβαλλοντικής Δήλωσης Αξιολόγηση της χρήσης της Για τους πελάτες: Στην παρουσίαση των περιβαλλοντικών πτυχών ζητημάτων της επιχείρησης ή της δραστηριότητας και του τρόπου της διαχείρισης τους. Στην ανάδειξη της περιβαλλοντικής πολιτικής της επιχείρησης. Στην ανάδειξη περιοχών που θεωρούνται προορισμοί υψηλής οικολογικής σημασίας. Στην ανάδειξη του τρόπου της παροχής υπηρεσιών που συμβάλουν στην προστασία του περιβάλλοντος και κατά συνέπεια στην προώθηση της αειφορίας. Για τους εργαζόμενους: Στην παρουσίαση των περιβαλλοντικών πτυχών της επιχείρησης και ειδικότερα της δραστηριότητας που ασκούν, μέσω της περιγραφής της θέσης εργασίας, και του τρόπου που ασκείται η διαχείριση. Στη διατύπωση της σχέσης της περιβαλλοντικής κατάστασης και των συνθηκών της εργασίας στην επιχείρηση. Στα ζητήματα που αφορούν στην εκπαίδευση των εργαζομένων σε περιβαλλοντικά ζητήματα αλλά και σε ζητήματα υγιεινής και ασφάλειας.

37 Αποδέκτες Περιβαλλοντικής Δήλωσης Αξιολόγηση της χρήσης της Για την κοινωνία: Στην παρουσίαση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της λειτουργίας της επιχείρησης και στη βελτίωση των σχέσεων κοινωνίας επιχείρησης. Στους κινδύνους που διατρέχει από τη λειτουργία της επιχείρησης και στην αναγνώριση των προσπαθειών για τη μείωση τους. Στη γενικότερη παροχή πληροφοριών που σχετίζονται με τη νομική

38 H σταδιακή εφαρμογή του EMAS 6. Ανεξάρτητη επαλήθευση από επιθεωρητή ελέγχου του EMAS Η περιβαλλοντική επισκόπηση, το σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης, η ελεγκτική διαδικασία και η περιβαλλοντική δήλωση πρέπει να εξεταστούν και να επαληθευτούν από επιθεωρητή του EMAS, ο οποίος είναι αναγνωρισμένος από φορέα διαπίστευσης του EMAS σε κράτος μέλος. 7. Καταχώριση από αρμόδιο φορέα του κράτους μέλους Η επικυρωμένη δήλωση αποστέλλεται στον αρμόδιο φορέα του EMAS για εγγραφή και δημοσιοποίηση.

39

40 8. Αξιοποίηση της επαληθευμένης περιβαλλοντικής δήλωσης Η περιβαλλοντική δήλωση μπορεί να χρησιμοποιηθεί κατά το μάρκετινγκ για αναφορά στοιχείων σχετικά με τις επιδόσεις, για την αξιολόγηση της εφοδιαστικής αλυσίδας και για τις συμβάσεις προμηθειών. Ο εκάστοτε φορέας δύναται να χρησιμοποιεί πληροφορίες από την επικυρωμένη δήλωση για να προωθεί τις δραστηριότητές του στην αγορά με το λογότυπο του EMAS, να αξιολογεί τους προμηθευτές ως προς τις απαιτήσεις του EMAS και να προτιμά προμηθευτές που έχουν καταχωριστεί στο EMAS

41 ΟΦΕΛΗ από τη συμμετοχή στο EMAS 1. Βελτίωση των περιβαλλοντικών και οικονομικών επιδόσεων υψηλής ποιότητας περιβαλλοντική διαχείριση αποτελεσματική αξιοποίηση πόρων και χαμηλότερο κόστος 2. Βελτιωμένη διαχείριση κινδύνων και ευκαιριών εγγύηση πλήρους συμμόρφωσης με την περιβαλλοντική νομοθεσία μειωμένος κίνδυνο επιβολής προστίμων λόγω της περιβαλλοντικής νομοθεσίας κανονιστικές ελαφρύνσεις πρόσβαση σε κίνητρα για την άρση ρυθμιστικών φραγμών

42 ΟΦΕΛΗ από τη συμμετοχή στο EMAS 3. Βελτιωμένη αξιοπιστία, φήμη και διαφάνεια ανεξάρτητα επικυρωμένες περιβαλλοντικές πληροφορίες χρήση του λογότυπου του EMAS ως εργαλείου μάρκετινγκ αυξημένες επιχειρηματικές ευκαιρίες σε αγορές όπου είναι σημαντικές οι διαδικασίες οικολογικής παραγωγής καλύτερες σχέσεις με τους πελάτες, την τοπική και την ευρύτερη κοινωνία και τις αρμόδιες ρυθμιστικές αρχές 4. Ενισχυμένη χειραφέτηση και κίνητρα για τους εργαζομένους βελτιωμένο περιβάλλον εργασίας μεγαλύτερη δέσμευση των υπαλλήλων μεγαλύτερη ικανότητα ανάπτυξης ομαδικού πνεύματος.

43 ΚΟΣΤΗ εγκατάστασης EMAS Πάγια έξοδα, τα οποία συμπεριλαμβάνουν τα έξοδα εγκατάστασης και επαλήθευσης του συστήματος Εξωτερικά κόστη για τυχόν πρόσληψη εξειδικευμένου προσωπικού για εφαρμογή του συστήματος Εσωτερικά κόστη από την εφαρμογή του συστήματος από το προσωπικό Κόστος εφαρμογής των μέτρων του συστήματος, π.χ. για εξοικονόμηση ενέργειας και νερού, διαχείριση αποβλήτων, κτλ

44 Ομοιότητες EMAS & ISO Είναι δημόσια, ευρωπαϊκής έκτασης σήματα ποιότητας για εθελοντική περιβαλλοντική διαχείριση. Βασίζονται στη θέση εγκατάστασης, αλλά απαιτούν την επίδραση δραστηριοτήτων εκτός αυτής. Ορίζουν διαδικασίες για τα EMS, αντί να θέτουν στόχους. Απαιτούν δημόσια δήλωση περιβαλλοντικής πολιτικής. Απαιτούν την ανάπτυξη και χρησιμοποίηση δεδομένων λειτουργικών διαδικασιών και οδηγίες για γραπτές εργασίες. Εστιάζουν και τονίζουν την σημασία της επικοινωνίας με το προσωπικό, ώστε να αντιληφθούν τις υποχρεώσεις, τους στόχους και τη συμβολή στο EMS.

45 Διαφορές EMAS & ISO 14001

46 Διαφορές EMAS & ISO 14001

47 Τέλος. 4 ης διάλεξης