С.Бямбахорлоо (Доктор Ph.D, ММНБ, Аудитор, ТМЗ) СЭЗДСургуулийн ахлах багш
|
|
- Κύνθια Θεοδοσίου
- 6 χρόνια πριν
- Προβολές:
Transcript
1 С.Бямбахорлоо (Доктор Ph.D, ММНБ, Аудитор, ТМЗ) СЭЗДСургуулийн ахлах багш ҮЙЛДВЭРЛЭЛИЙН ӨРСӨЛДӨХ ЧАДВАРЫГ ӨРТГИЙН УДИРДЛАГААР ДЭМЖИХ НЬ (Ноос боловсруулах үйлдвэрлэлийн жишээн дээр) Abstract This research work was purposed to study manufacturing cost control, wool preparing process and the cost structure chain, detect an increase value, encourage the industrial competitiveness with cost management by identifying the method of reducing an unproductive expenditure. The research work studied the mathematical counting method of the production cost competitiveness and opportunities how to increase the competitiveness by using the cost management method. When using the cost management methods, the cost chain of wool producers were mapped, value added activities and non-value added activities were discovered, the value was estimated with ABC method, the opportunities in increase of value competitiveness were defined as using cost structure analysis or cost engineering and target costing or kaizen system. This research work is innovative and advantaged in processing an accounting or cost management data, relation with Management Science and optimize the decision making in real sector. Key words: Value, cost chain analysis, cost structure, value added activity, non value added activity, cost engineering. Хураангуй: Уг судалгааны ажил нь үйлдвэрлэлийн өртгийн удирдлага, ноос бэлтгэн боловсруулалт болон өртөг бүрдэлтийн сүлжээг судалж, үнэ цэн нэмэх үйлдлийг илрүүлэн, үр ашиггүй зардлыг бууруулах арга замыг тодорхойлсноор, үйлдвэрлэлийн өрсөлдөх чадварыг өртгийн удирдлагаар дэмжих зорилготой хийгдсэн болно. Тухайн судалгааны ажилд үйлдвэрлэлийн өртгийн өрсөлдөх чадварыг математик аргачлалаар тооцож өртгийн удирдлагын аргазүйг ашиглан хэрхэн өрсөлдөх чадварыг нэмэгдүүлэх боломжийг судлан гаргасан болно. Өртгийн удирдлагын аргазүйг ашиглахдаа ноосон бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгчдийн өртгийн сүлжээний Дүрслэллалыг хийж үнэ цэн нэмэх үйлдэл болон үнэ цэн нэмэхгүй үйлдлийг илрүүлж, өртгийг АВС аргаар тооцоолж, өртгийн бүтцийн шинжилгээ буюу инженерчлэл ашиглан зорилтот өртөг болон кайзен систем ашиглан өртгийн өрсөлдөх чадварыг дээшлүүэх боломжийг тодорхойлсон болно. Уг судалгааны ажил нь нягтлан бодох бүртгэлийн мэдээлэл буюу өртгийн удирдлагын мэдээллийг боловсруулж менежментийн шинжлэх ухаантай хэрхэн уялдуулан шийдвэр гаргалтыг оновчлох талаар бодит салбар дээр хийгдснээрээ шинэлэг бөгөөд давуу талтай болсон гэж үзэж байна. Түлхүүр үгс: Үнэ цэн, өртгийн сүлжээ, өртгийн бүрдэлт, үнэ цэн нэмэх үйлдэл, үнэ цэн нэмэхгүй үйлдэл, өртгийн инженерчлэл Онол арга зүй Үйлдвэрлэл гэдэг бол бүтээгдэхүүн үйлчилгээний үнэ цэнийг нэмэгдүүлэх боловсруулалтыг хийдэг процесс юм. Өөрөөр хэлбэл, үнэ цэнийг нэмэгдүүлэхдээ тодорхой үйлдлийг хийдэг бөгөөд энэхүү үйлдэл нь үнэ цэнийг нэмэгдүүлж болно, эсвэл нэмэгдүүлэхгүй байж болно. Үйлдэл хийгдэж байгаа тохиолдолд нөөцийн зарцуулалт хийгдэж байдаг бөгөөд энэ нь бүтээгдэхүүний өртөг шингэдэг. Иймээс үнэ цэн нэмэхгүй үйлдлүүдийг илрүүлж, түүнийг байхгүй болгосноор өртөгт нөлөөлж буй үр ашиггүй нөөцийн зарцуулалт бас хэмнэгдэх юм. Бүтээгдэхүүн үйлчилгээний өртөг-үнэ цэнийг нэмэгдүүлэх үйлдлийг дотор нь үндсэн болон туслах үйл ажиллагаа гэж хуваан авч үзнэ. Өөрөөр хэлбэл, үнэ цэнийг нэмэгдүүлэх үндсэн үйл ажиллагаа, үнэ цэнийг нэмэгдүүлэх туслах үйл ажиллагаа гэж хуваана.
2 Дүрслэл 1: Үнэ цэн нэмэх болон нэмэгдүүлдэггүй үйлдлийн схем Эх сурвалж: Өрсөлдөх давамгай байдал (Porter, 1985), судлаачийн эмхэтгэл Үйлдвэрлэлийн өрсөлдөх чадвар болон өртгийн удирдлагын онолын уялдаа Бараа бүтээгдэхүүнийг бага өртгөөр үйлдвэрлэх эсвэл өвөрмөц байдалтайгаар үйлдвэрлэх нь өрсөлдөх давамгай байдлыг бий болгох буюу тухайн үйлдвэрлэлийн өрсөлдөх чадварыг нэмэгдүүлнэ. Иймээс үйлдвэрлэлийн үйл ажиллагааг үндсэн болон дэмжин туслах үйл ажиллагаанд хуваан авч үзэж, үнэ цэнийн гинжин сүлжээний шинжилгээ хийх загварыг Америкийн эрдэмтэн судлаач Майкл Портер боловсруулсан. Үнэ цэнийн гинжин сүлжээний шинжилгээ нь өртөг бүрдэлтийн сүлжээ, өвөрмөц байдлыг бий болгох сүлжээ гэсэн үндсэн хоёр шинжилгээнээс бүрдэх бөгөөд үйлдвэрлэлийн өртгийн өрсөлдөх чадварыг тодорхойлоход энэхүү шинжилгээ чухал үүрэгтэй юм. (Michael Porter, 2002) Үйлдвэрлэлийн салбарын өрсөлдөх чадварыг тодорхойлохдоо өөрийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлийн өртгийг өрсөлдөгчийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлийн өртөгтөй харьцуулж үйлдвэрлэлийн өртгийн өрсөлдөх чадварыг тодорхойлж болно гэж Туркын эрдэмтэн Мухаттин Орал, Канадын эрдэмтэн Алев Кеттани нар үзсэн. Иймд үйлдвэрлэлийн өрсөлдөх чадварт нөлөөлөх гол хүчин зүйлийн нэг нь тухайн үйлдвэрлэлийн нөөцийн зарцуулалт буюу өртөг юм гэж дүгнэж болно. (Muhittin & Alev, 1986) Бодит өрсөлдөх чадвар: L A = θ A Π A L A - Бодит өрсөлдөх чадвар θ A - Бодит өвөрмөц байдлын өрсөлдөх чадвар (бүтээгдэхүүний үнэлэмж, борлуулалтын хэмжээ) Π A - Бодит өртгийн өрсөлдөх чадвар Π A = k P krq kr k P kf q kf P kr - Өрсөлдөгчийн нэгж бүтээгдэхүүний нөөцийн үнэлгээ q kr - Өрсөлдөгчийн нэгж бүтээгдэхүүнд зарцуулагдах нөөцийн хэмжээ P kf - Байгууллагын нэгж бүтээгдэхүүний нөөцийн үнэлгээ q kf - Байгууллагын нэгж бүтээгдэхүүнд зарцуулагдах нөөцийн хэмжээ k P kr q kr - гэдэг нь өрсөлдөгчийн бүтээгдэхүүний өртөг k P kf q kf - гэдэг нь байгууллагын бүтээгдэхүүний өртөг
3 Бодит өртгийн өрсөлдөх чадвар буюу Π A тооцохдоо өөрийн бүтээгдэхүүний бодит өртгийг өрсөлдөгчийн бүтээгдэхүүний өртөгтөй харьцуулах байдлаар тооцох юм. Өөрөөр хэлбэл P kr -өрсөлдөгчийн нэгж бүтээгдэхүүний нөөцийн үнэлгээгээр q kr - өрсөлдөгчийн нэгж бүтээгдэхүүнд зарцуулагдах нөөцийн хэмжээг үржүүлж тооцно гэдэг задаргааг харвал энэ тухайн өрсөлдөгчийн өртөг болно гэж ойлгож болно. Харин P kf - байгууллагын нэгж бүтээгдэхүүний нөөцийн үнэлгээг q kf -байгууллагын нэгж бүтээгдэхүүнд зарцуулагдах нөөцийн хэмжээр үржүүлнэ гэдэг нь байгууллагын бүтээгдэхүүний өртөг байна гэж ойлгож болно. Үүнээс дүгнэж үзвэл Бодит өртгийн өрсөлдөх чадвар гэдэг бол өрсөлдөгчийн өртгийг өөрийн байгууллагын өртөгтөй харьцуулан тооцсон харьцаа юм. Японы үйлдвэрлэлийн салбарын өрсөлдөх чадварыг нэмэгдүүлэх зорилгоор Японы эдийн засагч болон инженерүүдийн баг 1970 оноос өртгийн удирдлагын дараах аргазүйг ашиглаж ирсэн байна. Үүнд: Зорилтот өртөг тооцох; Кайзен систем; Яг цагт нь систем;өртгийн инженерчлэл зэрэг болно. Дээрх өртгийн удирдлагын арга хандлагуудыг ашигласнаар өнөөгийн Японы томоохон корпорациудын бий болох суурийг тавьсан гэж Японы өрсөлдөх чадварын амжилт бүтээлд дурдагдсан байна. (Imai M., Key to Japan's Competitive Success, 1986) Үйлдвэрлэлийн өртгийг зөв тооцож, төсөвлөж хянах нь тухайн үйлдвэрлэлийн өрсөлдөх чадварыг нэмэгдүүлэх бас нэг аргазүй юм. Иймээс бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэхэд ямар үйлдэл хийгдэж байна тэрхүү үйлдлээр нь нөөцийг бүтээгдэхүүн ажил үйлчилгээнд хуваарилан өртөг тооцох нь хамгийн үндэслэлтэй өртөг тооцох аргазүй болно гэж Америкийн эрдэмтэн судлаач Робин Коопер, Роберт Кафлан, Томас Жонсон нар үзжээ. Энэхүү үндсэн санаандаа тулгуурлан үйлдэлд суурилан өртөг тооцох хандлага буюу АВС аргыг анх 1980-аад оны сүүлчээр гаргаж иржээ. Үйлдэлд суурилан өртөг тооцох аргазүй нь бүтээгдэхүүний хольц болон өрсөлдөх стратегийн талаар зөв шийдвэр гаргахад нь дэмжлэг болгох зорилгоор шууд бус нөөцийн зарцуулалтыг бүтээгдэхүүнд, үйл явцад, өртгийн объектод хуваарилж өгдгөөрөө давуу талтай билээ. Үйлдвэрлэгч нь дотоод болон гадаадын өрсөлдөгчдөөсөө бага өртөгтэй, эсвэл чанар, өвөрмөц байдлаараа давуу байдал бүхий бараа, бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэх нь өрсөлдөх чадвартайг харуулна. Үйлдвэрлэлийн өрсөлдөх чадварыг тодорхойлох хоёр үндсэн загварчлалыг ноос боловсруулах үйлдвэрлэлийн өрсөлдөх чадварыг тодорхойлоход тохиромжтой гэж үзлээ. Энэхүү хоёр загварчлал нь бүтцээр буюу хамрах хүрээгээр нь эсвэл математик аргачлал буюу шинжлэх ухааны загварчлал юм. Майкл Портер өрсөлдөх чадварыг тодорхойлох бүтцийн загварчлалыг санал болгосон бол Орал, Кеттани нар нь Майкл Портерын бүтцийн загварчлалын үндсэн бүтэц дээр тулгуурлан өрсөлдөх чадварыг үнэлэх математик загварыг гаргасан бөгөөд энэхүү загвараар ноос боловсруулах үйлдвэрлэл -ийн өрсөлдөх чадварыг тодорхойлж болно гэж дүгнэлээ. Турк Улсын 3 салбарын 30 үйлдвэр дээр энэхүү загвар нь туршигдсан байна. Үйлдвэрлэлийн өрсөлдөх чадварыг нэмэгдүүлэх өртгөөр давамгайлах, өвөрмөц байдлаар ялгарах гэсэн өрсөлдөөний үндсэн хоёр байршил байна. Өөрөөр хэлбэл, бусдаас бага өртгөөр үйлдвэрлэж чадна гэдэг нь өртгөөр давамгайлах чадвартайг илэрхийлэх бөгөөд бусдаас өвөрмөцөөр үйлдвэрлэж чадна гэдэг нь бүтээгдэхүүнээр ялгарах чадвартайг илэрхийлнэ. Бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ нь хүний хэрэгцээ шаардлагыг хангах үүрэгтэй ч хүн бүрийн хэрэгцээ шаардлага харилцан адилгүй байдаг. Үүнээс үүдээд үйлдвэрлэгч харилцан адилгүй бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэх шаардлага гарч болно. Иймээс бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний ашигт чанар, хэрэглээний хандлага нь түүнийг бий болгох үйл явцаас хамаарна. Өөрөөр хэлбэл, бүтээгдэхүүнийг бий болгох нь үйлдвэрлэлийн нөөцийн зарцуулалт буюу өртгөөс шууд хамаарна гэж үзлээ. Тухайн бүтээгдэхүүн, үйлчилгээг бий болгож байгаа үйл ажиллагаа буюу үйлдвэрлэл явагдахад тодорхой нөөцийн зарцуулалт хийгдэнэ. Үүнээс хамааран өвөрмөц байдлаар ялгарах, өртгөөр давамгайлах байршил тус бүрийн хувьд өртгийг удирдах арга барил нь өөр өөр байна. Өртгөөр давамгайлах байршлын хувьд бусдаас өртөг багатай нөөцийг ашиглах эсвэл бусдаас өртөг багатайгаар боловсруулалт хийснээр тухайн үйлдвэрлэлийн өрсөлдөх чадвар
4 нэмэгдэнэ. Үүний тулд үнэ цэн нэмдэггүй үйлдлийг1 багасгаж өртгийг бууруулах эсвэл орцын өртгийг2 багасгаж, өртгийг бууруулах өртгийн удирдлагын арга барилуудыг ашиглана. Үүнд, амьдралын мөчлөгийн өртөг тооцоололт, зорилтот өртөг, кайзен өртөг, өртгийн инженеринг ашиглагдана. Өвөрмөц байдлаар ялгарах байршлын хувьд бусдаас өвөрмөц нөөцийг ашиглах эсвэл бусдаас өвөрмөц боловсруулалт хийснээр өрсөлдөх чадвар нэмэгдэнэ. Мөн энэ хоёрыг хослуулж чадвал өвөрмөц байдлаар ялгарахад төвлөрөх болно. Үүний тулд үнэ цэн нэмдэггүй үйлдлүүдийг бууруулж, үнэ цэнийг нэмэгдүүлэх үйлдлүүдийг нэмэх эсвэл үнэ цэн нэмэх орцыг нэмэгдүүлэх өртгийн удирдлагын арга барилуудыг ашиглана. (Амьдралын мөчлөгийн өртөг тооцоололт, Технологийн шинжилгээ, Кайзен чанарын удирдлага болон саналын систем, бизнес үйл явцын инженеринг ашиглагдана) Үндсэн судалгаа Монгол Улс 2014 оны байдлаар 23 сая хонин толгойгоос жилд 24.1 мянган тонн ноос бэлтгэж 21.5 мянган тонныг үндэсний үйлдвэрүүдэд тушаасан байна. Энэ нь нэг хонин толгойгоос 1.05 кг ноос бэлдсэн гэсэн статистик юм. Гэвч судлаачийн судалгаагаар нэг хониноос дунджаар 1.1 кг ноос авч байна. Дунджаар Монгол хонины ноосны 15 хүртэл хувийг ноолуурлаг үс, 25 хүртэл хувийг завсрын үс, хувийг нь хялгас, сор үс эзэлдэг. Хонины ноосны ноолуурлаг үсний дундаж голч нь мкм, завсрын үсний голч нь 39.6 мкм, сор үсний дундаж голч нь 67.9 мкм, хялгасны дундаж голч нь мкм байгаа бөгөөд дунджаар 35-аас дээш голчтой байна. Монгол хонины ноос нь инчийн урттай бөгөөд 1 инчид байх эрчлээс нь дөрвөн үсний шинж чанараас хамааран харилцан адилгүй байдаг. Өөрөөр хэлбэл, ноолуурлаг үсний 1 инчид 100-аас дээш эрчлээстэй (атираа), завсарын үсний 1 инчид байдаг бол сор үс болон хялгасанд атираа байдаггүй. Иймээс ноосны ширхэгтийн ялгалтыг сайн хийж ноосны бие биеэсээ ялгаатай ширхэгтүүдийн бүтэц шинж чанарын өвөрмөц байдлыг ашиглан тус бүрээр нь үнэ цэнтэй бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх боломжтой юм. Ноос бэлтгэгчид буюу малчдын зүгээс ноосны чанарыг алдагдуулах үйлдлүүдийг гаргах болсон байна. Тухайлбал: a. Хонийг угаахгүйгээс хонины ноос хагтах болон бохирдол нь ихэссэн. b. Малчдын хонинд тавьж буй тэмдэг, тэмдэглэгээ нь бүтээгдэхүүний чанар болон өртөгт нөлөөлөх болжээ. c. Ноос тушаасан мэдээлэл болон хяргасан ноосны харьцуулалтын судалгаа, мөн ноос угаалтын гарцын судалгаагаар тушаасан ноосны жин хүндрүүлэх холио, чийгшил ихэссэн байна. Өөрөөр хэлбэл, Монгол Улсад бэлтгэгдэж буй бохир ноосны 50% нь бохирдол хог шороо байдаг бөгөөд энэ нь олон улсын жишгээс дунджаар 20% илүү үзүүлэлт юм. Өртгөөр өрсөлдөх чадварыг тодорхойлохын тулд ноос боловсруулах салбарын бүтээгдэхүүн боловсруулалтын үе шат буюу гинжин хэлхээс бүр дээр бүтээгдэхүүний өртөг тооцох шаардлага гарсан. Иймээс судалгаанд хамрагдсан 6-н үйлдвэрийн 2014 оны сүүлийн хагас жил болон 2015 оны эхний хагас жилийн зардал өртгийн мэдээллийг ашиглан судлаач бүтээгдэхүүн тус бүрийн өртгийг нэг ижил хандлагаар тооцсон. Үйлдвэрлэлд бохир ноос оруулахаас эхлээд бүтээгдэхүүн болон гарах хүртэлх үйл явцыг ноос боловсруулалт гэнэ. Ноос боловсруулалтын үйл явц нь цэвэрлэх буюу угаах, ноосыг самнах, ээрэх болон эсгийлэх, сүлжих болон нэхэх гэсэн гинжин хэлхээтэй байна оны байдлаар ноос боловсруулах салбарт нийт 160 гаруй аж ахуй нэгж үйл ажиллагаа явуулж байна. Нийт түүхий ноосны 92 хувийг үндэсний үйлдвэрт угааж, 35.6 хувийг цааш боловсруултанд оруулж байна. Ноос боловсруулах салбарт 2014 оны байдлаар 3000 хүн ажиллаж, 942 мянган м2 хивс, 56 мянган м2 дулаалгын материал, 53 тонн даавууны утас ээрсэн байна. Нийт угаасан ноосны 30-аас илүү хувийг цааш боловсруулдаг 6 аж ахуйн нэгж байна. Процессын Дүрслэл 2: Монгол Улсын ноос боловсруулах үйлдвэрийн өртгийн сүлжээ 2015 он 1 Үнэ цэн нэмэхгүй боловсруулалт 2 Илүү нөөцийн зарцуулалт
5 Дээрхи судалгааны эмхтгэл болох хүснэгтээс харахад Монгол улсын ноос боловсруулах салбарын гарц буюу бүтээгдэхүүн тус бүрийн үйлдвэрийн өртөг, үйл ажиллагааны зардал, нийт өртөг дунджаар хэдэн төгрөг байгаа вэ гэдгийг тооцон гаргасан. Энэхүү судалгааны мэдээллийг боловсруулан гаргаснаар өртгийн өрсөлдөх чадварыг тодорхойлохоос гадна өртгийн бүтэцийн шинжилгээнүүд хийх бололцоог бүрдүүлэх юм. Мөн тухайн салбарт хамгийн хэрэгцээтэй боловсруулалтыг тодорхойлох боломжийг олгодог. Ноосыг угаах буюу цэвэрлэх боловсруулалт хийгдснээр бохир ноосны үнэ цэнийг 1.6 дахин, самнах боловсруулалт хийгдснээр 2.3 дахин, ээрэх боловсруулалт хийгдснээр 5.6 дахин, хивс нэхснээр 9.3 дахин,
6 даавуу нэхэх болон сүлжмэл цамц хийснээр 28 дахин өсгөдөг. Ноосон бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгчид бүтээгдэхүүнийхээ өртгийг өөр өөрсдийн онцлогт тохируулан тодорхой арга барилаар тооцдог бөгөөд орчин үеийн буюу үйлдэлд суурилан өртөг хуваарилах арга технологи ашигладаггүй байна. Төсөвлөлт хяналтын үйл явц хийгддэг боловч өртөг зохион байгуулах, удирдах үйл явц болон шийдвэрийг дэмжих мэдээллийн боловсруулалт хангалттай биш байна. Өрсөлдөх чадварыг өртгийн удирдлагаар дэмжсэн үр дүн Ноос боловсруулах үйлдвэрлэлийн бодит өртгийн өрсөлдөх чадварын индексийг Орал, Кеттани нарын загвараар тодорхойлбол, угаасан ноосны өрсөлдөх чадвар 1.31, самнасан ноосны өрсөлдөх чадвар 1.37, ээрсэн утасны өрсөлдөх чадвар 0.81, хивсний өрсөлдөх чадвар 0.63, ноосон цамцны өрсөлдөх чадвар 0.81 байгаа бөгөөд нийт ноосны үйлдвэрлэлийн өрсөлдөх чадвар 0.74 гэсэн үр дүн гарсан. Загварын үндсэн санаа нь өрсөлдөх чадварын тоон үзүүлэлт нэгээс дээш байгаа тохиолдолд өрсөлдөх чадвартайг, харин нэгээс доош байгаа тохиолдолд өрсөлдөх чадвар тааруу байгааг илэрхийлдэг байна. Иймд судалгааны үр дүн нь Монгол улсын ноос боловсруулах салбар өртгөөр өрсөлдөх чадвар тааруу байгааг харуулж байна. Монгол хонины ноос нь өвөрмөц байдлаар ялгарах боломжтой бөгөөд энэхүү давуу байдлыг боловсруулалтын буюу технологийн хувьд хивс нэхэхээс бусад үйл явцад гаргаж чадахгүй байна. Өртгөөр давамгайлах байдал нь орцын өртөг бага боловч боловсруулалтын өртөг өндөр анхан шатны боловсруулалтын хувьд өртгөөр давамгайлах боломжтой. Гэвч гүн боловсруулалт буюу эцсийн бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэхэд өртгийн давамгай байдал үүсэхгүй байна. Ноос боловсруулах үйлдвэрлэлийн өртгийн удирдлагын өнөөгийн байдлыг судлан өртөг удирдах, зохион байгуулах үйл явцыг энэхүү салбарт нэвтрүүлснээр 1 кг угаасан ноосны өртгийг 554 төгрөгөөр, 1 кг самнасан ноосны өртгийг 1821 төгрөгөөр, 1 кг ээрсэн утасны өртгийг 1857 төгрөгөөр, 1 м2 хивсний өртгийг 2586 төгрөгөөр, мөн 1 ноосон цамцны өртгийг 1897 төгрөгөөр бууруулах боломжтойг судлан тогтоов. Өөрөөр хэлбэл, энэ нь 2014 оны байдлаар угаагдсан 11 сая 86 мянган кг ноосны өртгийг 1 кг бүрийг 554 төгрөгөөр бууруулна гэвэл 6.1 тэрбум төгрөгийн өртгийг бууруулах буюу үр ашиггүй зарцуулсан 6.1 тэрбум төгрөгийг хэмнэх боломжтой байсан гэдгийг харуулж байна. Мөн 2014 онд Эрдэнэт хивс ХХК-д нэхэгдсэн 900 мянган м2 хивсний м2 бүрийн өртгийг 2586 төгрөгөөр бууруулна гэдэг нь ойролцоогоор 2.3 тэрбум төгрөгийн үр ашиггүй зардлыг үгүй хийх боломжтой байсныг харуулж байна. Мөн 2.3 тэрбум төгрөг хэмнэгдэнэ гэдэг нь сая төгрөгийн татварыг улсад тушаах байсныг илэрхийлэх бөгөөд Эрдэнэт хивс ХХК-ийн бүх ажилчдын сарын цалинг төгрөгөөр буюу 20%-аар нэмэгдүүлэх боломж байсан байна. Ноос боловсруулах үйлдвэрлэлийн өртгийн удирдлагын тогтолцоог сайжруулснаар (өртгийг удирдан зохион байгуулснаар) бодит өртгийн өрсөлдөх чадварыг нэмэгдүүлнэ. Өөрөөр хэлбэл, угаасан ноосны өрсөлдөх чадвар 0.31-ээр, самнасан ноосны өрсөлдөх чадвар 0.37-оор, ээрсэн утасны өрсөлдөх чадвар 0.1-ээр, хивс болон цамцны өрсөлдөх чадвар аар нэмэгдэнэ. Иймээс өрсөлдөх чадварыг өртгийн удирдлагаар дэмжих нь Монгол Улсын боловсруулах үйлдвэрүүдийн хувьд нэн чухал бөгөөд хэрэгцээтэй зүйл юм. Дүгнэлт Үйлдвэрлэгч нь гадаад болон дотоод өрсөлдөгчдөөсөө бага өртөгтэй, гэхдээ илүү чанар, өвөрмөц байдал бүхий бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэж чадвал өрсөлдөх чадвартайг илэрхийлнэ. Үйлдвэрлэлийн өрсөлдөх чадварыг тодорхойлох зорилгоор Орал, Кеттани нарын аргазүйг сонгон ашиглав. Энэхүү судалгааны ажлын явцад хонины ноосны гарц, нийлүүлэлтийн сүлжээ зэргийг хот айл, бэлчээрийн орчин болон үйлдвэрийн орчинд биечлэн очиж судалсан болно. Түүвэрлэлтэд Монгол Улсын 4 аймгийн 16 сумын 120 малчин өрх, 6 үйлдвэрийн газрыг хамруулсан болно. Талбар дээрх хэмжилтээр 1 хониноос дунджаар 1.1 кг бохир ноос хярган авч байна. Мөн 6 үйлдвэрийн бохир ноос угаах болон самнах боловсруулалтын судалгааны үр дүнгээс харахад монгол хонины бохир ноосны 50% нь бохирдол, 15 хүртэл хувийг ноолуурлаг үс, 25 хүртэл хувийг завсрын үс, үлдсэн хувийг нь хялгас, сор үс эзэлдэг. Кайзен саналын систем болон өртгийн инженерчлэлийн аргазүйг ашиглан ноос бэлтгэлийн хамгийн гол
7 асуудлыг тодорхойлоход, ноосны бохирдол болон ноосон дээр малчдын тавьсан тэмдэг, тэмдэглэгээ нь ноосны бэлтгэлийн үнэ цэнийг бууруулж буй үйлдлүүд мөн болохыг нотолсон. Ноосны бохирдол олон улсын дунджаас 20% илүү байгаа бөгөөд хонины тэмдэглэгээ нь зориулалтын бус бодис ашиглан хамгийн үнэ цэнтэй хэсэгт тавьдаг нь монгол хонины ноосны үнэ цэнийг бууруулах үйлдэл болж байна. Хонины тоо толгой 1%-аар өсөхөд дараа жил нь хонины ноос бэлтгэл 1.05%-аар нэмэгддэг бол экспорт нь 0.056%-иар өсдөг байна. Энэ нь ноосны гарцын нэмэгдлийн экспортонд нөлөөлөх нөлөөлөл бага байгааг харуулж байна. Харин 2015 оны байдлаар 25.3 мянган тн бохир ноосыг бэлтгэсэн бөгөөд малчид дунджаар 1кг ноосыг 410 төгрөгөөр ченжүүдэд тушаасан байна. Мөн малчид улсаас 22,1 тэрбум төгрөгийн ноосны урамшуулалыг авсан байна. Үйлдвэрлэгчид дээрх бохир ноосноос 12,650 тн угаасан ноосыг бэлдэж 16.5%-ийг бүдүүн ээрмэл буюу хивсний зориулалтаар, 8.7%-ийг нарийн ээрмэл буюу сүлжмэл бүтээгдэхүүн болон даавууны зориулалтаар, 9.5%-ийг дулаалгын материалын зориулалтаар, 1%-ийг бусад зориулалтаар ашиглан үлдсэн 64.3%-ийг экспортолсон байна. Ноос боловсруулах үйлдвэрүүд 2015 оны байдлаар 1кг ээрсэн утас үйлдвэрлэхэд дунджаар 3.52 кг бохир ноос, 1м2 хивс үйлдвэрлэхэд 5.3 кг бохир ноос ашиглаж байна. Ноосон бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгчид бүтээгдэхүүнийхээ өртгийг өөр өөрсдийн онцлогт тохируулан тодорхой арга барилаар тооцдог. Одоогийн байдлаар нэг ч жишиг аргазүй байхгүй байгаа бөгөөд үйлдэлд суурилан өртөг хуваарилах арга технологи ашигладаггүй уламжлалт аргыг ашиглан өртөг тооцож байна. Иймээс өртгийг удирдах орчин үеийн арга тенологиуд ашиглагдах боломжгүй юм. Төсөвлөлт хяналтын үйл ажиллагаа хийгддэг боловч өртөг зохион байгуулах удирдах үйл явц болон шийдвэрийг дэмжих мэдээллийн боловсруулалт хангалттай биш байна. Судалгааны үр дүнг нэгтгэн Монгол Улсын ноос боловсруулах үйлдвэрүүдийн өртгийн удирдлагын өнөөгийн байдлыг дүгнэвэл: a.удирдлагын анхдагч суурь шийдвэр гаргалтыг дэмжих мэдээллийг боловсруулдаг ч нийтлэг бус байна. b. Шийдвэрийг дэмжигч мэдээллийг хангалттай бэлтгэдэггүй. c.стратегийг дэмжих мэдээллийг мэддэггүй, мөн боловсруулдаггүй гэсэн дүгнэлтэд хүрч байна. Ноос боловсруулах үйлдвэрлэлийн бодит өртгийн өрсөлдөх чадварыг Орал, Кеттани нарын загвараар тодорхойлбол угаасан ноосны өрсөлдөх чадвар 1.31, самнасан ноосны өрсөлдөх чадвар 1.37, ээрсэн утасны өрсөлдөх чадвар 0.81, хивсний өрсөлдөх чадвар 0.63, ноосон цамцны өрсөлдөх чадвар 0.81 байгаа анхан шатны үйлдвэрүүдийн өрсөлдөх чадвар өндөр, гүн боловсруулалтын үйлдвэрлэлийн өрсөлдөх чадвар тааруу байгааг илэрхийлж байна. Өөрийн байгууллагын өртгийн өрсөлдөх чадварыг нэмэгдүүлэхийн тулд бодит өртгийг удирдаж зорилтот өртөгт (боломжит өртөгт) хүргэх шаардлагатай бөгөөд үүний тулд тухайн үйлдвэрүүдийн газарт өртгийн удирдлагын арга технологийг нэвтрүүлэх шаардлагатай билээ. Ноос боловсруулах шат дамжлага тус бүрийн хэрэгцээгүй үйлдэл болон үр ашиггүй зардлыг илрүүлж, өртгийг удирдснаар 1кг угаасан ноосны өртгийг 554 төгрөгөөр буюу 19%- аар, 1 кг самнасан ноосны өртгийг 1,821 төгрөгөөр буюу 21%-аар, 1кг ээрсэн утасны өртгийг 1,857 төгрөгөөр буюу 11%-аар, 1м2 хивсний өртгийг 2,586 төгрөгөөр буюу 7%-аар, мөн 1 ноосон цамцны өртгийг 1,897 төгрөгөөр буюу 7%-аар бууруулах боломжтой үр дүнг гаргасан. Энэхүү үр дүнг гаргахад өртгийн удирдлагын аргазүйнүүд болох АВС аргаар өртгөө тооцох мөн кайзен систем, өртгийн инженерчлэл, өртөг бүрдэлтийн шинжилгээнүүдийг хийсэн болно. Эдгээр аргазүй нь ноос боловсруулах үйлдвэрлэлийн өртгөөр өрсөлдөх чадварыг нэмэгдүүлэх боломжтойг нотолж байгаа билээ. Мөн үр дүнг тодорхой томъёололд оруулан шалгахад дараах үр дүн нотлогдсон болно. Тухайлбал, хамгийн эхний процессын өртгийг 10%-аар бууруулахад угаах процессын материалын өртгийг 20%-аар буурна, өрсөлдөх чадварын коэффициентийг 24%-аар өсгөнө, самнах процессын материалын өртгийг 44%-аар бууруулж, өрсөлдөх чадварын коэффициентийг 27%-аар өсгөнө, ээрэх процессын материалын өртгийг 22%-аар бууруулж, өрсөлдөх чадварын коэффициентийг 12.5%-аар өсгөнө, нэхэх процессын материалын өртгийг 32%-аар бууруулж, өрсөлдөх чадварын коэффициентийг 8 хувиар өсгөнө. Энэхүү тооцооллоор эцсийн бүтээгдэхүүн болох хивсний хувьд 1 м2 хивсний өртгийг 6 хувиар буулгах боломжтой. Үүнээс дүгнэхэд өртгийг удирдсанаар үйлдвэрлэлийн өрсөлдөх чадварыг дээшлүүлэх бүрэн боломжтой болох нь харагдаж байна. Мөн орцын өвөрмөц байдлын ялгарлыг ашиглан боловсруулалтыг сайжруулах өвөрмөц боловсруулалтыг хийх үнэ цэн нэмэх
8 үйлдлүүдийг нэмэгдүүлснээр бүтээгдэхүүний өвөрмөц байдлаар өрсөлдөх чадварыг нэмэгдүүлэх боломжтой. Дээрх өрсөлдөх чадварыг тодорхойлох болон өртөг удирдах загварууд нь бусад салбарт мөн адил ашиглагдах боломжтой юм. Эцэст нь дүгнэхэд Монгол улсад боловсруулах үйлдвэрлэлийн өрсөлдөх чадварыг өртгийн удирдлагаар дэмжих нь өнөө үед ихээхэн үр дүнтэй арга технологи болох нь судалгаанаас ажиглагдлаа. Ном зүй 1. Institute of Management Accountants. (2013). Implementing target costing ACCA paper P5. (2011). Advanced Performance Management. London: ACCA. 3. Accounting and Management Information Systems. (2013). Pros and Cons for the implementation of target costing method in Romanian economic entities. volume 12, IMA. (2013). Implement Target costing. Accounting and Management information systems, Imai, M. (1986). Key to Japan's Competitive Success. Tokyo. 6. Lucio Cassia, S. P. (2008). Management Accounting Systems and Organisational Structure. Small Business Economics, Michael Porter, N. A. (2002). Achieving Competitive Advantage. The Academy of Management Executive, Milton F. Usry, L. H. (1993). Cost Accounting. Dallas: South-Western Publishing. 9. Muhittin, O., & Alev, O. (1986). An Empirical Study on Measuring Industrial Competitiveness. The journal of the Operational Research Society, Oral, M., & Kettani, O. (2009). Modelling firm competitiveness for strategy formulation. Cirrelit-2009, Porter, M. (1985). Competitive Advantage. Harvard Free press, Ray H. Garrison, E. W. (2010). Managerial accounting. New york: Mc Graw Hill. 13. Woolmark Co.ltd. (2013). merano.com. Retrieved from Woolmark.com. 14. Yasuhiro, M. (1997). Cost Reduction Systems: Target Costing and Kaizen Costing. Interface, Бат-Оргил, Ч. (2009). Өрсөлдөөний стратеги. Улаанбаатар: Мөнхийн үсэг. 16. Зах зээл, бараа бүтээгдэхүүний Европын удирдлага. (1991). Өрсөлдөх чадвар. 17. Лордуудын танхимийн дээд зөвлөл. (1984). Далайн чинад дахь худалдааны тайлан. Лондон. 18. Могол ноос ХХК. (2013). Монгол ноосны давуу тал. 19. Н.Тунгалаг. (2012 он). Зардал-Удирдлагын бүртгэл. Улаанбаатар хот. 20. Рикардо Д., Д. (1817). Улс төрийн эдийн засаг ба татварын зарчимууд. 21. С.Бурмаа ШУТИС, КтМС эдийн засаг санхүүгийн профессорын баг. (2011). Өрсөлдөх чадварын талаарх эрдэмтдийн харьцуулсан судалгаа., (хууд. 12). Улаанбаатар.
МОНГОЛ ХОНИНЫ НООСНЫ БҮТЭЦ, ШИНЖ ЧАНАРЫГ ЭЛЕКТРОН МИКРОСКОПИЙН АРГААР СУДЛАХ
82 МОНГОЛ ХОНИНЫ НООСНЫ БҮТЭЦ, ШИНЖ ЧАНАРЫГ ЭЛЕКТРОН МИКРОСКОПИЙН АРГААР СУДЛАХ Г.Ганбат 1, Ц.Хишигжаргал 1, Ч.Ганзориг 2, Э.Оюунсүрэн 1, Л.Ганчимэг 2 1-ХААИС, Биологийн нөөцийн менежментийн сургууль 2-МУИС,
Διαβάστε περισσότεραЭДИЙН ЗАСГИЙН ИДЭВХТЭЙ БАЙДАЛД НӨЛӨӨЛӨГЧ ХҮЧИН ЗҮЙЛИЙН ЭКОНОМЕТРИК ШИНЖИЛГЭЭ
ЭДИЙН ЗАСГИЙН ИДЭВХТЭЙ БАЙДАЛД НӨЛӨӨЛӨГЧ ХҮЧИН ЗҮЙЛИЙН ЭКОНОМЕТРИК ШИНЖИЛГЭЭ МБДС, Бизнесийн удирдлага мэдээлэл зүйн тэнхимийн оюутан Г.Нямдорж, Б. Болортуяа Хураангуй Монгол Улсын ажиллах хүчний оролцоо
Διαβάστε περισσότεραОрон сууцны зээлийн эдийн засагт үзүүлэх нөлөө
Орон сууцны зээлийн эдийн засагт үзүүлэх нөлөө Д.Гансүлд (СЭЗИС) Б.Түвшинтөгс (ЭЗСЭШХ) 2018 оны 03-р сарын 13 Д.Гансүлд (СЭЗИС), Б.Түвшинтөгс (ЭЗСЭШХ) Орон сууцны зээлийн эдийн засагт үзүүлэх нөлөө2018
Διαβάστε περισσότεραПүрвээгийн АРИУНБОЛОР
МОНГОЛ УЛСЫН БОЛОВСРОЛ, СОЁЛ ШИНЖЛЭХ УХААНЫ ЯАМ МОНГОЛ УЛСЫН ШИНЖЛЭХ УХААН ТЕХНОЛОГИЙН ИХ СУРГУУЛЬ Пүрвээгийн АРИУНБОЛОР БОГИНО ХОЛБОГДСОН РОТОРТОЙ АСИНХРОН ХӨДӨЛГҮҮРИЙН ДИНАМИК ЗАГВАРЧЛАЛ УЛААНБААТАР
Διαβάστε περισσότεραªÐÕ ÄÝÄ Ó ÐÀÕ ÈÍÔËßÖÈÉÍ ÄÀÐÀÌÒ
ªÐÕ ÄÝÄ Ó ÐÀÕ ÈÍÔËßÖÈÉÍ ÄÀÐÀÌÒ Хураангуй Эдийн засгийн судалгаа, эрдэм шинжилгээний хүрээлэн Боловсруулсан: Судалгааны багийн ахлагч Г.Рагчаасүрэн Судалгааны багийн гишүүн: Б.Цолмон 2015 оны 4-р сар Энэхүү
Διαβάστε περισσότεραЗАРИМ СОРТЫН БУУДАЙ, ГУРИЛЫН ЧАНАРЫН ХАРЬЦУУЛСАН СУДАЛГАА
МОНГОЛ УЛСЫН БОЛОВСРОЛ, СОЁЛ ШИНЖЛЭХ УХААНЫ ЯАМ МОНГОЛ УЛСЫН ШИНЖЛЭХ УХААН, ТЕХНОЛОГИЙН ИХ СУРГУУЛЬ Хатагин овогт Жамбалын Туяацэцэг ЗАРИМ СОРТЫН БУУДАЙ, ГУРИЛЫН ЧАНАРЫН ХАРЬЦУУЛСАН СУДАЛГАА Мэргэжил :
Διαβάστε περισσότεραХӨДӨЛМӨРИЙН БҮТЭЭМЖ, ЦАЛИНГИЙН СТАТИСТИК ШИНЖИЛГЭЭ
МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ ЭДИЙН ЗАСГИЙН СУРГУУЛЬ СТАТИСТИКИЙН ТЭНХИМ БААТАРЫН ОЮУН-ЭРДЭНЭ ХӨДӨЛМӨРИЙН БҮТЭЭМЖ, ЦАЛИНГИЙН СТАТИСТИК ШИНЖИЛГЭЭ Мэргэжлийн индекс : E310900 Эдийн засгийн ухааны магистрын зэрэг
Διαβάστε περισσότεραВалютын ханшийн эрсдэлээс хамгаалах санхүүгийн хэрэгсэл
Валютын ханшийн эрсдэлээс хамгаалах санхүүгийн хэрэгсэл Эдийн Засгийн Судалгаа, Эрдэм Шинжилгээний Хүрээлэн 2013 оны 8-р сар 1 Валютын опцион ханшийн хэлбэлзлээс хамгаалах хэрэгсэл Манай Засгийн газрын
Διαβάστε περισσότεραБайгаль орчны бохирдлын талаар Япон улсаас авч хэрэгжүүлж буй хамтын ажиллагааны үнэлгээ
Япон улсын Гадаад хэргийн яамнаас хэрэгжүүлж буй 2016 оны Хөгжлийн Албан Ёсны Тусламж (ХАЁТ)-ийн үнэлгээ Байгаль орчны бохирдлын талаар Япон улсаас авч хэрэгжүүлж буй хамтын ажиллагааны үнэлгээ 2017 оны
Διαβάστε περισσότεραБарилгын дулаалгын материалын шинэ стандартууд
Барилгын дулаалгын материалын шинэ стандартууд MNS EN 13162 2011 MW MNS EN 13163 2011 EPS MNS EN 13163 2011 XPS MNS EN 13163 2011 PUR АГУУЛГА 1. Хамрах хүрээ 2. Норматив ишлэл 3. Нэр томъёо, тодорхойлолт,
Διαβάστε περισσότεραМонгол Улсын Нэгдсэн Түрүүлэгч Индикатор (НТИ, СLI) Др. Б. Эрдэнэбат
Монгол Улсын Нэгдсэн Түрүүлэгч Индикатор (НТИ, СLI) Др. Б. Эрдэнэбат Сангийн Яам, Дэлхийн Банкны Олон Салбарыг Хамарсан Техник Туслалцааны Төсөл Агуулга I. Зорилго, хэрэглээ II. Бодлого боловсруулагчдын
Διαβάστε περισσότεραКомпьютерийн шинжлэх ухаан Computer science Натурал компьютер: онол ба хэрэглээ Natural computing: theory and aplication
ЗУНЫ ЛЕКЦ 2010 MyPhone Компьютерийн шинжлэх ухаан Computer science Натурал компьютер: онол ба хэрэглээ Natural computing: theory and aplication И. Цэрэн Онолт Цр 23 07 2010, Улаанбаатар computation is
Διαβάστε περισσότεραСонгуулийн прогноз хийх арга зүй: асуудал, хувилбар, арга. Ц.Болд, Ч.Тамир /МУИС-ийн Социологийн тэнхмийн багш нар/
Сонгуулийн прогноз хийх арга зүй: асуудал, хувилбар, арга.сонгуулийн прогноз хийх үндсэн нөхцөл, хүчин зүйлс Ц.Болд, Ч.Тамир /МУИС-ийн Социологийн тэнхмийн багш нар/ Сонгуулийн дүнг прогнозчилох явдал
Διαβάστε περισσότεραорон нутгийн эдийн ЗАСАг, САнхүүгИйн САлБАРын Тойм Боловсруулсан: МБСГ, СХ-ийн эдийн засагч Ë.Дөлгөөн Удирдаж зөвлөсөн: МБСГ, СХ-ийн захирал Н.
орон нутгийн эдийн ЗАСАг, САнхүүгИйн САлБАРын Тойм Боловсруулсан: МБСГ, СХ-ийн эдийн засагч Ë.Дөлгөөн Удирдаж зөвлөсөн: МБСГ, СХ-ийн захирал Н.Амар ОРОН НУТГИЙН ЭДИЙН ЗАСАГ, САНХҮҮГИЙН САЛБАРЫН ТОЙМ Л.Дөлгөөн
Διαβάστε περισσότεραТААМАГЛАЛЫН ТОДОРХОЙ БУС БАЙДАЛ: ИНФЛЯЦИЙН ТААМАГЛАЛЫН FAN CHART, ТҮҮНД ҮНДЭСЛЭСЭН ШИНЖИЛГЭЭ
ТААМАГЛАЛЫН ТОДОРХОЙ БУС БАЙДАЛ: ИНФЛЯЦИЙН ТААМАГЛАЛЫН FAN CHART, ТҮҮНД ҮНДЭСЛЭСЭН ШИНЖИЛГЭЭ Д.Ган-Очир 1 gan_ochir.d@mongolbank.mn П.Авралт-Од Avralod@mongolbank.mn Б.Даваадалай davaadalai@mongolbank.mn
Διαβάστε περισσότεραSOLITE SILVER БА RUIYU/OEM АККУМЛЯТОРЫН ҮЗҮҮЛЭЛТҮҮДИЙН ХАРЬЦУУЛСАН СУДАЛГАА. Б.Цэцэнхуар 1, Ц.Өлзийбаатар 2*
This article is published under the Creative Commons CC-BY License. DOI: https://doi.org/10.5564/mjas.v22i03.964 SOLITE SILVER БА RUIYU/OEM АККУМЛЯТОРЫН ҮЗҮҮЛЭЛТҮҮДИЙН ХАРЬЦУУЛСАН СУДАЛГАА Б.Цэцэнхуар
Διαβάστε περισσότεραМОНГОЛЫН МОБАЙЛ ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ЧАНАРЫГ ҮНЭЛЭХ НЬ
МОНГОЛЫН МОБАЙЛ ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ЧАНАРЫГ ҮНЭЛЭХ НЬ Хашхүүгийн Ариунаа докт.,(ph.d), дэд профессор, Бизнесийн удирдлага, Бизнесийн Удирдлага, Хүмүүнлэгийн Сургууль, Монгол Улсын Шинжлэх Ухаан Технологийн Их
Διαβάστε περισσότεραСуДАлгААны АЖИл. Товхимол-9
СуДАлгААны АЖИл Товхимол-9 Улаанбаатар 2014 Өмнөх үг Эрхэм уншигч Таны амар амгаланг айлтгая! 2014 он Монголбанкны хувьд эдийн засгийн тогтвортой байдлыг макро түвшинд хангах хүндхэн сорилтыг даван туулсан
Διαβάστε περισσότεραРекурсив Хамгийн бага Квадратын аргаар MIMO сувгийг дагах алгоритм
Рекурсив Хамгийн бага Квадратын аргаар MIMO сувгийг дагах алгоритм Б.Золбоо, А.Мөнхбаясгалан, М.Баярпүрэв МУИС, Хэрэглээний Шинжлэх Ухаан, Инженерчлэлийн Сургууль Электроник, Холбооны Инженерчлэлийн Тэнхим
Διαβάστε περισσότεραДан болон давхар урвуу дүүжингийн тэнцвэржилт
Дан болон давхар урвуу дүүжингийн тэнцвэржилт Б.Луубаатар, А.Батмөнх ШУТИС-МХТС-ийн ахлах багш, ШУТИС-МХТС-ийн профессор Хураангуй Энэхүү өгүүлэлд дан болон давхар урвуу дүүжингийн загварчлал, тэдгээрийн
Διαβάστε περισσότερα802.11b утасгүй сүлжээн дээгүүр TCP протоколын дамжуулах чадамжийг үнэлэх математик загвар
MMT-013 80.11b утасгүй сүлжээн дээгүүр TCP протоколын дамжуулах чадамжийг үнэлэх математик загвар Я.Дашдорж, П. Минж Шинжлэх Ухаан Технологын Их Сургуулийн Компюьтерийн Техник Менежментийн Сургууль эмайл:
Διαβάστε περισσότεραARTICLES ХҮЧНИЙ ТРАНСФОРМАТОРЫН ЭВДРЭЛ ГЭМТЭЛ, ТҮҮНИЙГ ОНОШЛОХ АРГА ЗҮЙ
Шинжлэх Ухааны Академийн Мэдээ 27 (221) ARTICLES ХҮЧНИЙ ТРАНСФОРМАТОРЫН ЭВДРЭЛ ГЭМТЭЛ, ТҮҮНИЙГ ОНОШЛОХ АРГА ЗҮЙ О.Чинбат Цахилгаан хангамж, электроникийн тэнхим, Техник технологийн дээд сургууль, Монгол
Διαβάστε περισσότεραҮНДЭСНИЙ СТАТИСТИКИЙН ХОРОО ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН САЛБАР
ҮНДЭСНИЙ СТАТИСТИКИЙН ХОРОО ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН САЛБАР 2016 Улаанбаатар хот 2017 он Танилцуулгыг хянан, тохиосон: ҮСХ-ны дарга А.Ариунзаяа ҮСХ-ны дэд дарга Ч.Баянчимэг Эдийн засгийн статистикийн газрын дарга
Διαβάστε περισσότεραMOНГОЛЫН ҮНЭТ ЦААСНЫ АРИЛЖАА ЭРХЛЭГЧДИЙН ХОЛБОО ӨЗБ ҮНЭТ ЦААСААР ХИЙХ ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАЛТЫН ЭРСДЭЛИЙГ ТООЦОХ АРГАЧЛАЛ
MOНГОЛЫН ҮНЭТ ЦААСНЫ АРИЛЖАА ЭРХЛЭГЧДИЙН ХОЛБОО ӨЗБ ҮНЭТ ЦААСААР ХИЙХ ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАЛТЫН ЭРСДЭЛИЙГ ТООЦОХ АРГАЧЛАЛ Агуулга Эрсдэл гэж юу вэ? Эрсдэлийн менежментийн олон улсын стандарт Эрсдэлийн төрлүүд
Διαβάστε περισσότεραТУХАЙН ДИФФЕРЕНЦИАЛТ ТЭГШИТГЭЛ. Contents Bibliography 11 References 11 Index 12
ТУХАЙН ДИФФЕРЕНЦИАЛТ ТЭГШИТГЭЛ ҮҮЕЭ ОТГОНБАЯР Contents 1. 2 2. 5 3. 8 Bibliography 11 References 11 Index 12 Date: August 23, 2008. 1 2 ҮҮЕЭ ОТГОНБАЯР 1 Бид Nakhlé H. Asmar-ийн Partial Differential Equations
Διαβάστε περισσότεραҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ЭРСДЭЛИЙГ ТООЦОХ ЗӨВЛӨМЖ
Ìîíãîëáàíêíû Åðºíõèéëºã èéí 006 îíû -ð ñàðûí 7-íû ºäðèéí 537 äóãààð òóøààëûí õàâñðàëò ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ЭРСДЭЛИЙГ ТООЦОХ ЗӨВЛӨМЖ НЭГ. НИЙТЛЭГ ҮНДЭСЛЭЛ Санхүүгийн байгууллагуудын үйл ажиллагааны эрсдэлийг
Διαβάστε περισσότεραЗохиогч: Ч. Ганбаатар Удирдагч: Доктор (Ph.D) Б. Батзолбоо. ШУТИС-Компьютерийн Техник Менежментийн Сургуулийн Програмчлалын профессорын баг.
АВТОМАШИНЫ ДУГААР ИЛРҮҮЛЭХ СИСТЕМИЙГ ХӨГЖҮҮЛЭХ АСУУДАЛД: Зохиогч: Ч. Ганбаатар Удирдагч: Доктор (Ph.D) Б. Батзолбоо ШУТИС-Компьютерийн Техник Менежментийн Сургуулийн Програмчлалын профессорын баг. Хураангуй:
Διαβάστε περισσότεραÄÎÒÎÎÄÛÍ ÍÝÄ ÍªËªªËªÃ Õ ÈÍ Ç ÉËÑÈÉÍ ØÈÍÆÈËÃÝÝ
ÄÎÒÎÎÄÛÍ ÍÝÄ ÍªËªªËªÃ Õ ÈÍ Ç ÉËÑÈÉÍ ØÈÍÆÈËÃÝÝ Санхүү Эдийн Засгийн Дээд Сургууль Боловсруулсан: Багийн ахлагч Ц.Батсүх (Ph.D, Экономиксийн тэнхимийн багш) Багийн гишүүд: Д.Больтогтох (Ph.D, Санхүү удирдлагын
Διαβάστε περισσότεραБарилгын эрчим хүч хэмнэлтийн төв БАРИЛГЫН БИТҮҮМЖЛЭЛ ТҮҮНИЙГ ТООЦОХ БОЛОН ТОДОРХОЙЛОХ АРГАЧЛАЛ. Менежер: Б. Билгүүн
Барилгын эрчим хүч хэмнэлтийн төв БАРИЛГЫН БИТҮҮМЖЛЭЛ ТҮҮНИЙГ ТООЦОХ БОЛОН ТОДОРХОЙЛОХ АРГАЧЛАЛ Менежер: Б. Билгүүн Агуулга 1.Агаар нэвтрүүлэлт түүний нөлөөлөл 2.Агаар нэвтрүүлэлтийн стандарт 3.Барилгын
Διαβάστε περισσότεραСАЙНШАНДЫН АЖ ҮЙЛДВЭРИЙН ПАРК-д ЗЭС ХАЙЛУУЛАХ ҮЙЛДВЭР БОЛОН БОРДООНЫ ХИМИЙН ҮЙЛДВЭР БАЙГУУЛАХ БОЛОМЖ
САЙНШАНДЫН АЖ ҮЙЛДВЭРИЙН ПАРК-д ЗЭС ХАЙЛУУЛАХ ҮЙЛДВЭР БОЛОН БОРДООНЫ ХИМИЙН ҮЙЛДВЭР БАЙГУУЛАХ БОЛОМЖ С.Дамбадаржаа / Инженер металлург / Ч. Хурц / Геологи уул уурхайн сайд асан, Геологи, эрдэс зүйн ухааны
Διαβάστε περισσότεραЕрөнхий эмиттертэй транзисторт өсгөгч Унших материал
ажил7 Ерөнхий эмиттертэй транзисторт өсгөгч Унших материал Electronic Deices and ircuits, 4 th edition: Section 5-1, Ac amplifier Fundamentals; Section 5-3, Amplifier Analysis Usg Small-Signal Models,
Διαβάστε περισσότεραAppendix1.4-3 Sustainable Capacity Development Mechanism (SCDM) matrix (7 th JCC)
Appendix1.4-3 Sustainable Capacity Development Mechanism (SCDM) matrix (7 th JCC) 1-163 1-164 1. ТӨСЛИЙН ҮР ДҮНГИЙН ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН ХҮЧИН ЗҮЙЛИЙГ ТОДОРХОЙЛОХ МАТРИЦ ҮР ДҮН-1 Чадавхийн хөгжил (ЧХ)-ийн
Διαβάστε περισσότεραГАРЧГИЙН ТОВЪЁОГ ГАРЧГИЙН ТОВЪЁОГ... i ХҮСНЭГТЭН МЭДЭЭЛЛИЙН ЖАГСААЛТ... iii ЗУРГАН МЭДЭЭЛЛИЙН ЖАГСААЛТ... iv ХАВСРАЛТЫН ЖАГСААЛТ...
ГАРЧГИЙН ТОВЪЁОГ ГАРЧГИЙН ТОВЪЁОГ... i ХҮСНЭГТЭН МЭДЭЭЛЛИЙН ЖАГСААЛТ... iii ЗУРГАН МЭДЭЭЛЛИЙН ЖАГСААЛТ... iv ХАВСРАЛТЫН ЖАГСААЛТ... vi ТОВЧИЛСОН ҮГИЙН ЖАГСААЛТ... vii НЭР ТОМЬЁОНЫ ТАЙЛБАР... viii ТОВЧ
Διαβάστε περισσότεραВАЛЮТЫН ХАНШИЙН ИНФЛЯЦИД ҮЗҮҮЛЭХ АСИММЕТР НӨЛӨӨГ ШАЛГАХ НЬ
ВАЛЮТЫН ХАНШИЙН ИНФЛЯЦИД ҮЗҮҮЛЭХ АСИММЕТР НӨЛӨӨГ ШАЛГАХ НЬ Б.Даваадалай /МБХ-ийн эдийн засагч/ П.Авралт-Од /МБХ-ийн эдийн засагч/ 2010 оны 9 дүгээр сар Хураангуй Энэхүү судалгааны ажлын зорилго нь Монголын
Διαβάστε περισσότεραМонголд уул уурхайн өсөн нэмэгдэж буй үйлдвэрлэл хөдөө аж ахуйн салбарт хэрхэн нөлөөлж байгаа тухай
Монголын бэлчээрийн нөхөн сэргэх чадамжийг бэхжүүлэх нь Салбар хөрвөсөн эрдэм шинжилгээний судалгааны хурлын бүтээл, Улаанбаатар хот, Монгол Улс, 2015 оны 6-р сарын 9-10 Монголд уул уурхайн өсөн нэмэгдэж
Διαβάστε περισσότεραНУТГИЙН ИРГЭДЭД ТҮШИГЛЭСЭН БЭЛЧЭЭРИЙН МЕНЕЖМЕНТ ТӨСЛИЙН НИЙГМИЙН ҮЗҮҮЛЭЛТ БОЛОН ҮР ДҮН
НУТГИЙН ИРГЭДЭД ТҮШИГЛЭСЭН БЭЛЧЭЭРИЙН МЕНЕЖМЕНТ ТӨСЛИЙН НИЙГМИЙН ҮЗҮҮЛЭЛТ БОЛОН ҮР ДҮН Preliminary Results, June 18, 2013 ХУВЬ НЭМЭР ОРУУЛСАН БАГИЙН ГИШҮҮД Maria E. Fernandez-Gimenez, Batkhishig B., Batbuyan
Διαβάστε περισσότεραМОНГОЛ ОРНЫ ЭНДЕМИК УРГАМАЛ МОНГОЛ ДОГАР- CARYOPTERIS MONGOLICA BGE.-ИЙГ IN VITRO НӨХЦӨЛД ҮРЖҮҮЛСЭН ДҮНГЭЭС
Proceedings of the Mongolian Academy of Sciences Vol. 52 No 2 (202) 2012 МОНГОЛ ОРНЫ ЭНДЕМИК УРГАМАЛ МОНГОЛ ДОГАР- CARYOPTERIS MONGOLICA BGE.-ИЙГ IN VITRO НӨХЦӨЛД ҮРЖҮҮЛСЭН ДҮНГЭЭС Д.Бямбасүх ШУА, Ботаникийн
Διαβάστε περισσότεραКиотогийн мэдээллийн төгсөлтийн дараахи их сургууль
Япон улсдаа хамгийн анхны мэдээллийн технологийн нарийн мэргэжлийн сургууль Киотогийн мэдээллийн төгсөлтийн дараахи их сургууль (KCGI : The Kyoto College of Graduate Studies for Informatics) Link to the
Διαβάστε περισσότεραГУРАВДУГААР АЖИЛ Гэрлийн туйлшрал судлан Малюсын хуулийг шалгах
ГУРАВДУГААР АЖИЛ Гэрлийн туйлшрал судлан Малюсын хуулийг шалгах Ажлын зорилго: Энэхүү ажлаар гэрлийн туйлшралын үзэгдэлтэй танилцан, туршлагаар Малюсын хуулийг шалгахад оршино. Хэрэглэгдэх багаж: Гэрэл
Διαβάστε περισσότεραТухайн Дифференциал Тэгшитгэл. Үүеэ Отгонбаяр
Тухайн Дифференциал Тэгшитгэл Үүеэ Отгонбаяр Гарчиг Бүлэг 1. 1 Хичээл 1. 1 Хичээл 2. 4 Хичээл 3. 8 Хичээл 4. 11 Хичээл 5. 15 Бүлэг 2. 19 Хичээл 1. 19 Хичээл 2. 21 Ишлэл 23 Товъёг 25 iii БҮЛЭГ 1 Хичээл
Διαβάστε περισσότεραПРОПАНТ ХӨӨСТ КАМЕРТ БҮРТГЭГДСЭН ХАРИМХАЙ БУС ХАРИЛЦАН ҮЙЛЧЛЭЛЭЭР ҮҮССЭН ЭЕРЭГ ЦЭНЭГТ БӨӨМИЙГ ЯЛГАН ТАНИХ НЭГЭН БОЛОМЖ
Proceedings of the Mongolian Academy of Sciences Vol. 56 No 01 (217) 2016 DOI: http://dx.doi.org/10.5564/pmas.v56i01.671 ПРОПАНТ ХӨӨСТ КАМЕРТ БҮРТГЭГДСЭН ХАРИМХАЙ БУС ХАРИЛЦАН ҮЙЛЧЛЭЛЭЭР ҮҮССЭН ЭЕРЭГ ЦЭНЭГТ
Διαβάστε περισσότεραНэг. Курсын ажлын зорилго
Нэг. Курсын ажлын зорилго - Судалгаа шинжилгээний арга зүйд сургах - Бие даасан үйл ажиллагааны дадал эзэмшүүлэх - Аливаа асуудалд үнэлэлт, дүгнэлт гаргах, өөрийн санал дүгнэлтээ илэрхийлэх Хоёр.Курсын
Διαβάστε περισσότεραМал аж ахуйн үйлдвэрлэлд нэмүү өртөг нэмэгдүүлэх нь
2016. 6. 7. Мал аж ахуйн үйлдвэрлэлд нэмүү өртөг нэмэгдүүлэх нь KOPIA Mongolia Center Director Dr. Hong Seong-Koo 1 I БНСУ-ын ХХДГазар / МААШУХүрээлэн танилцуулага II КОПИА МОНГОЛ ТӨВ-ийн танилцуулага
Διαβάστε περισσότεραҮндэсний СТАТИСТИК. Шинжлэх ухаан, танин мэдэхүйн улирал тутмын цахим сэтгүүл
Үндэсний СТАТИСТИК 2018 01 (6) Шинжлэх ухаан, танин мэдэхүйн улирал тутмын цахим сэтгүүл АРТУРО МАРТИНЕЗ: Монгол Улсыг туршилтын судалгаа явуулсан нөгөө хоёр улстай харьцуулахад хөрөнгийн өмчлөлийн асуудëààð
Διαβάστε περισσότερα:xeu 2+ - ИЙГ ГАРГАН АВАХ БОЛОН ТҮҮНИЙ ГЭРЛИЙН ЦАЦАРГАЛТЫН СУДАЛГАА
DOI: https://doi.org/10.5564/pmas.v57i3.888 :xeu 2+ - ИЙГ ГАРГАН АВАХ БОЛОН ТҮҮНИЙ ГЭРЛИЙН ЦАЦАРГАЛТЫН СУДАЛГАА Н.Төвжаргал 1, *, Б. Алтантулга 1, н.цогхүү 2, О.Төгс 2, Ж.Даваасамбуу 1 1 МУИС-ийн Физикийн
Διαβάστε περισσότεραМОНГОЛЫН МЭДЭЭЛЛИЙН ТЕХНОЛОГИ-2018
МОНГОЛЫН МЭДЭЭЛЛИЙН ТЕХНОЛОГИ-2018 ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ ХУРАЛ Улаанбаатар хот Ерөнхий зохион байгуулагч: Монгол Улсын Их Сургууль Хамтран зохион байгуулагч: Монголын Мэдээллийн Технологийн Консорциум Шинжлэн
Διαβάστε περισσότερα245 кв хүртэлх хэвтээ тэнхлэгт дундын
245 кв хүртэлх хэвтээ тэнхлэгт дундын 245 кв тасардаг хүртэлх хэвтээ GW55 тэнхлэгт маягийн дундын цэгээр цэгээр хуурайтасардаг салгуур GW55 маягийн хуурай салгуур Дээд зэргийн найдвартай ажиллагаа, засвар
Διαβάστε περισσότεραМОНГОЛ УЛСЫН СТАНДАРТ. Стандартчилал, Хэмжилзүйн Үндэсний Зөвлөлийн 2009 оны 12 дугаар сарын 24- ний өдрийн 52 дугаар тогтоолоор батлав.
МОНГОЛ УЛСЫН СТАНДАРТ Ангилалтын код 91.040.30 Орон сууцны барилгын доторх сууцны талбай тооцох аргачлал Methodology of housing unit area calculation in residential buildings Стандартчилал, Хэмжилзүйн
Διαβάστε περισσότεραS.PH101 ФИЗИК-1 ЛЕКЦ 12
ЛЕКЦ 12 S.PH101 ФИЗИК-1 ЦАХИЛГААН ЦЭНЭГ, КУЛОНЫ ХУУЛЬ, ЦАХИЛГААН ОРОН, ОРНЫ ХҮЧЛЭГ, СИСТЕМ ЦЭНЭГҮҮДИЙН ХАРИЛЦАН ҮЙЛЧЛЭЛ, ДИПОЛЬ, СИСТЕМ ЦЭНЭГҮҮДИЙН ОРНЫГ ХОЛ ЗАЙД ТООЦОХ, ЦАХИЛГААН СТАТИК ОРНЫ ЦИРКУЛЯЦ,
Διαβάστε περισσότεραТөгрөгийн гадаад валюттай харьцах ханшийн тэнцвэрт түвшний судалгаа
Төгрөгийн гадаад валюттай харьцах ханшийн тэнцвэрт түвшний судалгаа Д.Ган-Очир doojav_ganochir@yahoo.com Т. Оюунбаатар _oyuka@yahoo.com 2010 оны 3 дугаар сар Монголбанкны мөнгөний бодлого, судалгааны газрын
Διαβάστε περισσότεραS.PH101 ФИЗИК-1 ЛЕКЦ 13
ЛЕКЦ 3 S.PH0 ФИЗИК- ПОТЕНЦИАЛ, ЦАХИЛГААН ОРНЫ ХҮЧЛЭГ БА ПОТЕНЦИАЛЫН ХОЛБОО, ЦАХИЛГААН ОРОН ДАХЬ ДАМЖУУЛАГЧ, ДАМЖУУЛАГЧ ДАХЬ ЦЭНЭГҮҮДИЙН ТЭНЦВЭР, ГАДНЫ ЦАХИЛГААН ОРОН ДАХЬ ДАМЖУУЛАГЧ, ЦАХИЛГААН БАГТААМЖ,
Διαβάστε περισσότεραШалгалтын бодлогуудын бодолтод øаардагдах çàðèì тоìüёо. (магадлалын сонгодог тодорхойлолт) AB = ( x x ) + ( y y ) ХУВИЛÁАР А ÍÝÃÄ ÃÝÝÐ ХЭСЭГ
МАТЕМАТИК 006 Шалгалтын бодлогуудын бодолтод øаардагдах çàðèì тоìüёо Математикийн хичээлийн даалгавар - 006. 0 0 sin(90 - α )= cos α; cos α(90 - α )= sinα. { k } a арифметик прогресс бол (a + a n ) n
Διαβάστε περισσότεραO 8. ), жонш (KAlSi 3
Шинжлэх Ухааны Академийн Мэдээ 2013 оны 03 (207) Полиминералын post IR-IR болон кварцын кристаллын люминесценцийн аргыг хослуулан олдворын он цагийг тогтоох нь С.Саран 1,2, С.Тэнгис 1, Б. Оргил 1, Р.Мөнхтулга
Διαβάστε περισσότεραЕВРОБЛОК -ИЙН ДАВУУ ТАЛУУД
EURO BLOCK EURO BLOCK Өндөр хэмийн даралтат уурын сав буюу Автоклаваар боловсруулсан хийт бетон нь 1924 онд Швед улсад бий болж, Европт төдийгүй дэлхийн олон оронд хамгийн түгээмэл хэрэглэгддэг барилгын
Διαβάστε περισσότεραТЭЭВРИЙН СТАТИСТИКИЙН АРГАЧЛАЛ
ҮСГ-ын даргын 2008 оны...-ын өдрийн... тоот тушаалын I хавсралт ТЭЭВРИЙН СТАТИСТИКИЙН АРГАЧЛАЛ ҮНДЭСНИЙ СТАТИСТИКИЙН ГАЗАР 2008 ОН Тээврийн статистикийн аргачлал Гарчиг I. Тээврийн статистикийн аргачлалын
Διαβάστε περισσότεραÕóðààíãóé. Түлхүүр үг: GPS тропосфер Монголд, усны уурын агууламж, агаар мандлын зайнаас тандалт
АГААР МАНДАЛ ДАХЬ УСНЫ УУРЫН АГУУЛАМЖИЙГ GPS ХЭМЖИЛТЭЭС ТОДОРХОЙЛСОН ДҮН Ш. Амаржаргал 1, Г. Даваахүү 1, Д. Лхагвасүрэн 1, С. Санжжав 1, Н. Хишигжаргал 2, Ч. Мөнхчимэг 2, 1 Одон Орон Геофизикийн Судалгааны
Διαβάστε περισσότεραКомпьютер графикийн файлын формат
Компьютер графикийн файлын формат Лекц 13-14 МУИС-МТС-КМТТ багш П.Гантуяа Bit dept Энэ нь зурагын 1 пикселд хичнээн тооны өнгө байхыг тодорхойлж өгдөг. Их bit depth-тэй бол илүү олон тооны өнгөний сонголттой
Διαβάστε περισσότεραШалгалтын бодлогуудын бодолтод øаардагдах çàðèì тоìüёо = = 7. 1 AB BC AC AB BC AC. цэгийг дайрсан шулууны тэгшитгэл = ХУВИЛБАР А
МАТЕМАТИК 007 Шалгалтын бодлогуудын бодолтод øаардагдах çàðèì тоìüёо Математикийн хичээлийн даалгавар - 007 (a + a n ) n. a ± b = ( a± b)( a ab+ b ). -í - S n =. b sin + = 4.. lim = 5. Виетиéн теорåм
Διαβάστε περισσότεραЛекц:5 Эрсдэл, өгөөж ба түүхэн тоон мэдээлэл
Лекц:5 Эрсдэл, өгөөж ба түүхэн тоон мэдээлэл 2017 оны 3-р сарын 9 Лекц 5: Эрсдэл, өгөөж ба түүхэн тоон мэдээлэл c Г.Гүнбилэг 2017 МУИС-БС 1 Агуулга 1 ХТ-г тодорхойлогчид 2 Өгөөжүүдийг харьцуулах нь 3 ЗГБХҮЦ
Διαβάστε περισσότεραЭмнэлгийн тоног төхөөрөмжийн засвар, үйлчилгээ, тохируулгад ашиглаж буй хэмжих хэрэгсэл, багаж төхөөрөмжийн судалгаа НЭГ. ҮНДЭСЛЭЛ
203 он НЭГ. ҮНДЭСЛЭЛ Эмнэлгийн хэмжил зүй гэдэг нь хэмжил зүйн нэгэн чиглэл бөгөөд гол үүрэг нь эрүүл мэндийн салбарт хэмжлийн нэгдмэл байдлыг болон шинжилгээ, оношлогоо, эмчилгээний хэмжих хэрэгсэл, тоног
Διαβάστε περισσότεραШүүхийн ёс зүйн хорооны гишүүнийг томилох тухай
Òªðèéí ìýäýýëýë Äîëîî õîíîã òóòìûí õýâëýë 2016 îíû 08 д аар ñарûí 19 ¹ 31 /940/ Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн зарлиг Шүүхийн ёс зүйн хорооны гишүүнийг томилох тухай 1757 Монгол Улсын Засгийн газрын тогтоол
Διαβάστε περισσότεραБҮРЭН ДУНД БОЛОВСРОЛЫН ЦӨМ ХӨТӨЛБӨРИЙН ХЭРЭГЖИЛТИЙГ ДЭМЖИХ АРГА ЗҮЙН ЗӨВЛӨМЖ. (суралцахуйн удирдамжийг удирдлага болгоно)
БҮРЭН ДУНД БОЛОВСРОЛЫН ЦӨМ ХӨТӨЛБӨРИЙН ХЭРЭГЖИЛТИЙГ ДЭМЖИХ АРГА ЗҮЙН ЗӨВЛӨМЖ (суралцахуйн удирдамжийг удирдлага болгоно) ДИЗАЙН ТЕХНОЛОГИ Бүрэн дунд боловсролын цөм хөтөлбөрт үндэслэн дизайн технологийн
Διαβάστε περισσότερα8x100. 8x100. 8x100. 8x100
1 1-р хэсэг. Элсэлтийн ерөнхий шалгалт 016-С 1. 6 7 тооны урвуу тоог олоорой. A. 6 7 B. 7 6 C. 1 1 6 1 D. 6 7 1 E. 0.86 A нь A тооны эсрэг тоо. 1 тоо нь A тооны урвуу тоо юм. Иймд зөв хариу A нь 7 6 =11
Διαβάστε περισσότεραЭрчим хүч & Engineering (115)
02 03 03 М-Си-Эс Группын үүсгэн байгуулагч Ж.Оджаргалын мэндчилгээ 9-р сарын үйл явдлын 04 04 товчоон Өмнөд бүсийг эрчим хүчний системд холбох шугамын ажил дуусч техникийн комисс ажиллаа сэтгүүлийн Агуулга
Διαβάστε περισσότεραМОНГОЛ ОРНЫ ЗАРИМ ЭМИЙН МӨӨГНИЙ ХИМИЙН НАЙРЛАГЫГ СУДАЛСАН ДҮН
DOI: http://dx.doi.org/10.5564/pmas.v54i3.646 МОНГОЛ ОРНЫ ЗАРИМ ЭМИЙН МӨӨГНИЙ ХИМИЙН НАЙРЛАГЫГ СУДАЛСАН ДҮН Ш.Наранмандах, Н.Дагийсүрэн МУИС. Шинжлэх ухааны сургуь Хураангуй Сүүлийн жилүүдэд монголчууд
Διαβάστε περισσότεραГАРЫН ТОСНЫ ХЭРЭГЛЭГЧИЙН ЗАН ТӨЛӨВ
САНХҮҮ ЭДИЙН ЗАСГИЙН ДЭЭД СУРГУУЛЬ БЯМБА ГАРИГИЙН ХӨТӨЛБӨР БИЗНЕСИЙН УДИРДЛАГЫН ТЭНХИМ Хас тайж Бат-Эрдэнийн ДУЛАМРАГЧАА ГАРЫН ТОСНЫ ХЭРЭГЛЭГЧИЙН ЗАН ТӨЛӨВ Мэргэжлийн индекс D340100 Бизнесийн удирдлагын
Διαβάστε περισσότεραГАЛИЛЕЙН ХАРЬЦАНГУЙ ЗАРЧИМ, ИНЕРЦИАЛ БИШ ТООЛЛЫН СИСТЕМ, ИНЕРЦИЙН ХҮЧНҮҮД, ХАРЬЦАНГУЙН ТУСГАЙ ОНОЛ, ЛОРЕНЦЫН ХУВИРГАЛТ БА ТҮҮНИЙ МӨРДЛӨГӨӨ
ЛЕКЦ 5 S.PH101 ФИЗИК-1 ГАЛИЛЕЙН ХАРЬЦАНГУЙ ЗАРЧИМ, ИНЕРЦИАЛ БИШ ТООЛЛЫН СИСТЕМ, ИНЕРЦИЙН ХҮЧНҮҮД, ХАРЬЦАНГУЙН ТУСГАЙ ОНОЛ, ЛОРЕНЦЫН ХУВИРГАЛТ БА ТҮҮНИЙ МӨРДЛӨГӨӨ Бэлтгэсэн: О.СҮХ, Б.ОДОНТУЯА 2 S.PH101
Διαβάστε περισσότεραИСЛАНД УЛСЫН БАГА ТЕМПЕРАТУРТАЙ, ГАЗРЫН ГҮНИЙ ДУЛААНЫ ИЛЭРЦТЭЙ ТАЛБАЙ ДЭЭРХ ТЕМ БА МТ АРГУУДЫН ХЭРЭГЛЭЭ
Шинжлэх Ухааны Академийн Мэдээ 2017 оны 02 (222) DOI: http://dx.doi.org/10.5564/pmas.v57i2.849 ИСЛАНД УЛСЫН БАГА ТЕМПЕРАТУРТАЙ, ГАЗРЫН ГҮНИЙ ДУЛААНЫ ИЛЭРЦТЭЙ ТАЛБАЙ ДЭЭРХ ТЕМ БА МТ АРГУУДЫН ХЭРЭГЛЭЭ Л.Саранцэцэг
Διαβάστε περισσότεραMNS ISO TR 25107:2013
9. СОРОНЗОН БӨӨМИЙН СОРИЛ - ТҮВШИН I, II БА III MNS ISO TR 25107:2013 Ардаа тоотой E ба P үсгэн тэмдэглэгээ нь харгалзан онолын (education) ба дадлагын (pratical) сургалтын цагийг тэмдэглэгээ болно. Агуулга
Διαβάστε περισσότεραХавсралт дэх жилийн Япон дах сургалтын үр дүнгийн илтгэлийн материал (Зуух Бүртгэл Хяналтын Тогтолцоо (ЗБХТ))
Хавсралт2.5-1 1 дэх жилийн Япон дах сургалтын үр дүнгийн илтгэлийн материал (Зуух Бүртгэл Хяналтын Тогтолцоо (ЗБХТ)) 3-351 3-352 Нам даралтын халаалтын зуухны бүртгэлийн тогтолцоог бүрдүүлэх Япон Улс Монгол
Διαβάστε περισσότεραЯдуурлын Үнэлгээний Хуудас Монгол улс
Ядуурлын Үнэлгээний Хуудас Монгол улс Simple Poverty Scorecard Poverty-Assessment Tool Марк Шрайнэр 2016.04.04 This document is in English at SimplePovertyScorecard.com Энэхүү баримт бичиг болон дагалдах
Διαβάστε περισσότεραМАТЕМАТИК ХУВИЛБАР D. 8x100. 8x100. 8x100
МАТЕМАТИК ХУВИЛБАР D ЭЛСЭЛТИЙН ЕРӨНХИЙ ШАЛГАЛТ - 07 МАТЕМАТИК ХУВИЛБАР D Хувилбар D - Математик. 0.5 бутархайг энгийн бутархай болгож бич. A. B. C. 40 4 5 0.5 = 5 00 = 4. A = 6 бол A =? D. 5 99 E. 5 90
Διαβάστε περισσότεραCЭТГҮҮЛЧДЭД ЗОРИУЛСАН ГАРЫН АВЛАГА
МОНГОЛБАНК CЭТГҮҮЛЧДЭД ЗОРИУЛСАН ГАРЫН АВЛАГА (Анхан шатны сургалт) Олон Нийтийн Боловсрол, Мэдээллийн Төв Монгол Улс, Улаанбаатар хот, Бага тойруу-3, 15160, CЭТГҮҮЛЧДЭД ЗОРИУЛСАН ГАРЫН АВЛАГА (Анхан шатны
Διαβάστε περισσότεραБодолт: ( ) ,2
46. AOB = 9, Rрадиустай секторын AO, OB хэрчмүүд болон AB нумыг шүргэсэн тойрог багтсан бол тойргийн радиусыг ол. Бодолт: MO = x, OO = OK OK OO = R x, OO M = 45 = OMO OM = OM = O K = x, x + Rx R = ( )
Διαβάστε περισσότεραAppendix2.1-8 Training Handout for Emission Inventory & Diffusion Simulation ( )
Appendix2.1-8 Training Handout for Emission Inventory & Diffusion Simulation (2012.09) 1-405 1-406 Цаг уурын өгөгдөл мэдээний шинжилгээ Орчны агаарын чанарын агууламжийн мэдээлэл, Эх үүсвэрийн өнөөгийн
Διαβάστε περισσότερα1-Биотехнологи, үржүүлгийн тэнхим, МААБС, ХААИС, 2-Кантогийн их сургуулийн ХАА-н коллеж, БНВУ. *
110 N.V.Ay ба бусад (2017) ÕÀÀ-í øèíæëýõ óõààí ñýòã ë ¹20 (01): 110-115 ИХ ТАВАН САЛАА (PLANTAGO MAJOR L.) УРГАМЛЫН ХОРТ ХАВДРЫН ЭСРЭГ ИДЭВХИЙГ ТОДОРХОЙЛСОН ДҮН N.V. Ay 1, 2, O. Дүүриймаа 1, Х. Алтанцэцэг
Διαβάστε περισσότεραФизикийн даалгавар 10-р анги оны хичээлийн жил Нэгдүгээр хэсэг (тест)
Нэгдүгээр хэсэг (тест) Утгат оронг алдагдуулахгүй тооцоол. Тестийн дугаар 1 2 3 4 25.05+37.5= 54-22.4= 12 15.5 = 18.75 7.5 = A 62.55 31.6 186 2.5 B 62.5 31 190 2.50 C 62.6 32 180 3.0 D 63 30 186.0 2.0
Διαβάστε περισσότεραБайгаль нуурын сав газрын хил орчмын бага гүнтэй уст давхаргын газар доорх усны нөөц баялгийн өнөөгийн байдал ба хамгаалалт, менежмент
ДДБОС-НҮБХХ-НҮБТҮА Байгаль нуурын сав газрын хил дамнасан экосистемийн Байгалийн нөөцийн нэгдсэн менежмент төсөл Байгаль нуурын сав газрын хил орчмын бага гүнтэй уст давхаргын газар доорх усны нөөц баялгийн
Διαβάστε περισσότεραМОНГОЛ УЛСЫН ХҮН АМЫН ХООЛ ТЭЖЭЭЛИЙН ТУЛГАМДАЖ БУЙ АСУУДАЛ
ÝÐ Ë ÌÝÍÄИЙН ßÀÌ НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН ҮНДЭСНИЙ ТӨВ НҮБ-ын Хүүхдийн Сан МОНГОЛ УЛСЫН ХҮН АМЫН ХООЛ ТЭЖЭЭЛИЙН ТУЛГАМДАЖ БУЙ АСУУДАЛ ҮНДЭСНИЙ V СУДАЛГААНЫ ТАЙЛАН Улаанбаатар хот, Монгол Улс 2017 ННА-51
Διαβάστε περισσότεραЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭ, СУДАЛГАА, ХӨГЖЛИЙН АЖИЛ
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ИХ СУРГУУЛЬ ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭ, СУДАЛГАА, ХӨГЖЛИЙН АЖИЛ ДҮРЭМ, ЖУРМЫН ЭМХЭТГЭЛ УЛААНБААТАР ХОТ 2016 ОН 1 ГАРЧИГ Монгол Улсын Их хурлын тогтоол Төрөөс хүнс, хөдөө аж ахуйн чиглэлээр баримтлах
Διαβάστε περισσότεραSurveillance of drug-resistant bacteria among the pediatric patients. Background
Surveillance of drug-resistant bacteria among the pediatric patients Bachelor student: Batzaya Supervisor: Ass.Prof. Chimeddorj Battogtokh /MNUMS, School of Pharmacy and Biomedicine/ Background Bacterial
Διαβάστε περισσότεραМЭДЭЭЛЭЛ, ХОЛБООНЫ САЛБАРЫН ХӨГЖИЛД БИДНИЙ ГҮЙЦЭТГЭХ ҮҮРЭГ-2017
МОНГОЛ УЛСЫН ШИНЖЛЭХ УХААН,ТЕХНОЛОГИЙН ИХ СУРГУУЛЬ МЭДЭЭЛЭЛ, ХОЛБООНЫ ТЕХНОЛОГИЙН СУРГУУЛЬ ДОКТОР, ПРОФЕССОР Г. ЦОГБАДРАХЫН НЭРЭМЖИТ МЭДЭЭЛЭЛ, ХОЛБООНЫ САЛБАРЫН ХӨГЖИЛД БИДНИЙ ГҮЙЦЭТГЭХ ҮҮРЭГ-2017 2016/2017
Διαβάστε περισσότεραДИНАМИК, НЬЮТОНЫ ХУУЛИУД, МАСС БА ИМПУЛЬС, ИМПУЛЬС ХАДГАЛАГДАХ ХУУЛЬ, ХҮЧНҮҮД, ХУВЬСАХ МАССТАЙ БИЕИЙН ХӨДӨЛГӨӨН, МАССЫН ТӨВ
ЛЕКЦ 2 S.PH101 ФИЗИК-1 ДИНАМИК, НЬЮТОНЫ ХУУЛИУД, МАСС БА ИМПУЛЬС, ИМПУЛЬС ХАДГАЛАГДАХ ХУУЛЬ, ХҮЧНҮҮД, ХУВЬСАХ МАССТАЙ БИЕИЙН ХӨДӨЛГӨӨН, МАССЫН ТӨВ Бэлтгэсэн: О.СҮХ, Б.ОДОНТУЯА 2 S.PH101 Физик-1 [Лекц-2]
Διαβάστε περισσότεραХадан Дээрх Тамганы Дүрсийг Адууны Тамганы Дүрстэй Машин Сургалтын Аргуудаар Харьцуулах
Хадан Дээрх Тамганы Дүрсийг Адууны Тамганы Дүрстэй Машин Сургалтын Аргуудаар Харьцуулах Пэрэнлэйлхүндэв Гантуяа*, Батсуурь Сувдаа*, Дамдинсүрэн Цэвээндорж** *Монгол Улсын Их Сургууль, Мэдээлэл, Компьютерийн
Διαβάστε περισσότεραХЕПАТИТЫН С ВИРҮСИЙН ХАЛДВАРЫГ ЭРТ ИЛРҮҮЛЭХ, ОНОШЛОХ, ЭМЧЛЭХ УДИРДАМЖ оны 4-р сар УДИРДАМЖ
1 ХЕПАТИТЫН С ВИРҮСИЙН ХАЛДВАРЫГ ЭРТ ИЛРҮҮЛЭХ, ОНОШЛОХ, ЭМЧЛЭХ УДИРДАМЖ 2014 оны 4-р сар УДИРДАМЖ 2 Дэлхийн Эрүүл Мэндийн Байгууллагаас 2014 онд "Guidelines for the Screening, Care and Treatment of persons
Διαβάστε περισσότερα7 Цаг уур, агаарын чанарын мониторингийн өгөгдлийн дүн шинжилгээ 7.1 Цаг уурын өгөгдлийн анализ
7 Цаг уур, агаарын чанарын мониторингийн өгөгдлийн дүн шинжилгээ 7.1 Цаг уурын өгөгдлийн анализ 7.1.1 Олж авсан цаг уурын өгөгдлийг боловсруулах болон алдааг шалгах Цаг уурын жилийн тайланг боловсруулсанаар
Διαβάστε περισσότεραТӨСВИЙН БА УРСГАЛ ТЭНЦЛИЙН АЛДАГДЛЫН ЭДИЙН ЗАСАГТ ҮЗҮҮЛЭХ НӨЛӨӨ
ТӨСВИЙН БА УРСГАЛ ТЭНЦЛИЙН АЛДАГДЛЫН ЭДИЙН ЗАСАГТ ҮЗҮҮЛЭХ НӨЛӨӨ Судалгааны хэлтсийн эдийн засагч Д.Энхзаяа Хураангуй Энэ судалгааны ажлаар хос алдагдлын эдийн засагт үзүүлэх нөлөөг тодорхойлохыг зорьсон.
Διαβάστε περισσότεραАКТИВЫГ АНГИЛАХ, АКТИВЫН ЭРСДЭЛИЙН САН БАЙГУУЛЖ, ЗАРЦУУЛАХ ЖУРМЫН ШИНЭЧИЛСЭН НАЙРУУЛГЫН ТӨСӨЛ
ЖУРМЫН ТӨСӨЛ АКТИВЫГ АНГИЛАХ, АКТИВЫН ЭРСДЭЛИЙН САН БАЙГУУЛЖ, ЗАРЦУУЛАХ ЖУРМЫН ШИНЭЧИЛСЭН НАЙРУУЛГЫН ТӨСӨЛ НЭГ. НИЙТЛЭГ ҮНДЭСЛЭЛ 1.1. Энэхүү журмын зорилго нь Банк, эрх бүхий хуулийн этгээдийн мөнгөн хадгаламж,
Διαβάστε περισσότεραÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÀÒÈÑÒÈÊÈÉÍ ÕÎÐÎÎ EVIEWS 9 ÏÐÎÃÐÀÌÛà ØÈÍÆÈËÃÝÝÍÄ ÀØÈÃËÀÕ ÍÜ ÃÀÐÛÍ ÀÂËÀÃÀ
ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÀÒÈÑÒÈÊÈÉÍ ÕÎÐÎÎ EVIEWS 9 ÏÐÎÃÐÀÌÛÃ ØÈÍÆÈËÃÝÝÍÄ ÀØÈÃËÀÕ ÍÜ ÃÀÐÛÍ ÀÂËÀÃÀ ÓËÀÀÍÁÀÀÒÀÐ 2018 ДАА 005.1 ННА 32.973-018 E-93 EVIEWS 9 ПРОГРАМЫГ ШИНЖИЛГЭЭНД АШИГЛАХ НЬ Гарын авлага Хянан тохиолдуулсан:
Διαβάστε περισσότεραУул уурхайн бүс нутгуудад агаарын бохирдол,
Уул уурхайн хариуцлагагүй үйл ажиллагаанаас шалтгаалан байгаль орчин доройтож, байгалийн тэнцэл, түүний унаган төрх алдагдаж Уул уурхайн бүс нутгуудад агаарын бохирдол, усны хомсдол, хөрсний доройтол хэт
Διαβάστε περισσότεραGLEAR -Гэр хорооллын айлуудын цэвэр агаар Жижиг галлах системд тоосны шүүлтүүр хийх нь
ttp://resource.news.mn/company/photo/2012/11/440687cdc91443b8/d7a2894f1a12a7cdoriginal.jpg G.C. Stehr, Byambasuren.B GMIT German-Mongolian Institute for Resources and Technology Nalaikh/Ulaanbaatar, Mongolia
Διαβάστε περισσότεραARTICLES ФОТОЭМУЛЬСИЙН АРГААР ХЭМЖСЭН НЕЙТРОНЫ ЭНЕРГИЙН СПЕКТРИЙГ GEANT4 БАГЦ ПРОГРАМААР ЗАГВАРЧИЛЖ ХАРЬЦУУЛСАН НЬ
02 01 (226) (225) ARTICLES ФОТОЭМУЛЬСИЙН АРГААР ХЭМЖСЭН НЕЙТРОНЫ ЭНЕРГИЙН СПЕКТРИЙГ GEANT4 БАГЦ ПРОГРАМААР ЗАГВАРЧИЛЖ ХАРЬЦУУЛСАН НЬ Д.Отгонсүрэн 1 *, Р.Тогоо 1, А.Төрсүх 1 1 Физик технологийн хүрээлэн,
Διαβάστε περισσότεραАРВАНГУРАВДУГААР АЖИЛ Тасалгааны цацрагийн дэвсгэр түвшинг тодорхойлох нь
АРВАНГУРАВДУГААР АЖИЛ Тасалгааны цацрагийн дэвсгэр түвшинг тодорхойлох нь Ажлын зорилго: Тасалгааны цацрагийн дэвсгэр түвшинг тодорхойлон хэмжихэд оршино. Хэрэглэгдэх багаж: PASCO- Гейгер-Мюллерийн тоолуур,
Διαβάστε περισσότεραS.PH102 Физик-2. Семинар 7. Сэдэв : Квант механикийн үндэс, Атомын физик. Тест оны намар
S.PH102 Физик-2 Семинар 7 Сэдэв : Квант механикийн үндэс, Атомын физик Тест 2015-2016 оны намар Физик -2 7.1 Устөрөгчийн атом фотон шингээсэн бол түүний электроны орбитын радиус............. А. Багасна.
Διαβάστε περισσότεραУран олборлолт Танзани улсад ашигтай юу?
Уран олборлолт Танзани улсад ашигтай юу? Уран олборлолт, уурхайн хаягдал тэйлинг ба хожим гарах зардлын эдийн засгийн тооцоо Уран олборлолтод нөлөөлөx хүчин зүйлс, тэдгээрийн эдийн засгийн тооцоо, баримт
Διαβάστε περισσότερα8x100. 8x100. 8x100. 8x100
1 ЭЕШ 01 A хувилбарын бодлого, бодолт 1-р хэсэг. 1. x = [1.6] =? x = [1.6] = 1. Хариу B. A. 13 B. 1 C. 1. D. 1 E. 13. 500000 тоог стандарт хэлбэрт бич. A. 500000 B. 0.5 10 7 C. 50 10 D. 5 10 5 E. 5. 10
Διαβάστε περισσότεραМонгол Улсын нийгмийн хамгааллын суурь түвшний тодорхойлолт, зардал
Нийгмийн хамгааллын үнэлгээнд суурилсан үндэсний хэлэлцүүлэг: Монгол Улсын нийгмийн хамгааллын суурь түвшний тодорхойлолт, зардал Нийгмийн хамгааллын үнэлгээнд суурилсан үндэсний хэлэлцүүлэг: Монгол Улсын
Διαβάστε περισσότεραХАВДАР ЭСИЙН ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНД JSAP (JNK/STRESS- ACTIVATED PROTEIN KINASE-ASSOCIATED PROTEIN) УУРГИЙН ОРОЛЦОО
DOI: http://dx.doi.org/10.5564/pmas.v56i3.694 ХАВДАР ЭСИЙН ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНД JSAP (JNK/STRESS- ACTIVATED PROTEIN KINASE-ASSOCIATED PROTEIN) УУРГИЙН ОРОЛЦОО П.Эрдэнэбаатар 1,2, Н.Риота 2, Ё. Кацүжи 2 1 Ерөнхий
Διαβάστε περισσότεραТухайн Дифференциал Тэгшитгэл ба Түүний Нийтлэг Хэрэглээ
Тухайн Дифференциал Тэгшитгэл ба Түүний Нийтлэг Хэрэглээ Сүхболдын Төгөлдөр 2012 оны 1р сарын 23 1 Өмнөх Үг Юуны өмнө энэ семинарт оролцох боломжийг олгосон Төмөр ахдаа баярлалаа. Миний бие астрофизикийн
Διαβάστε περισσότεραШИНЖЛЭХ УХААН ТЕХНОЛОГИЙН ИХ СУРГУУЛЬ U.MT101-МАТЕМАТИК I ХИЧЭЭЛИЙН СЕМИНАРЫН ЗӨВЛӨМЖ он
ШИНЖЛЭХ УХААН ТЕХНОЛОГИЙН ИХ СУРГУУЛЬ ХЭРЭГЛЭЭНИЙ ШИНЖЛЭХ УХААНЫ СУРГУУЛЬ U.MT-МАТЕМАТИК ХИЧЭЭЛИЙН СЕМИНАРЫН ЗӨВЛӨМЖ 5 он . КОМПЛЕКС ТОО, ТҮҮН ДЭЭР ХИЙХ ҮЙЛДЛҮҮД Жишээ. A i( + i) + (7 i) +i илэрхийллийг
Διαβάστε περισσότερα