MEDLAB: Mediterranean Living Lab for Territorial Innovation

Transcript

1 MEDLAB: Mediterranean Living Lab for Territorial Innovation Παραδοτέο ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΓΙΑ ΕΝΑ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟ ΖΩΝΤΑΝΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ Θεσσαλονίκη, Δεκέμβριος 2010

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σύνθεση Πολιτικής... 3 Προσέγγιση Πολιτικής των Πιλοτικών Έργων MedLab... 7 Συμπεράσματα και Προτάσεις

3 Σύνθεση Πολιτικής Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας (ΠΚΜ) Ελλάδα Ως αποτέλεσμα των εθνικών και περιφερειακών πολιτικών στήριξης καινοτομικής επιχειρηματικότητας στην Κεντρική Μακεδονία, οι περισσότερες από τις τοπικές πρωτοβουλίες με δυναμική «Ζωντανού Εργαστηρίου» περιλαμβάνουν τη δημιουργία και την ανάπτυξη δικτύων και των υποδομών που υποστηρίζουν την επιχειρηματικότητα και την καινοτομία. Οι περισσότεροι από τους υπάρχοντες οργανισμούς στήριξης καινοτομικής επιχειρηματικότητας βρίσκονται στη μητροπολιτική περιοχή της Θεσσαλονίκης, την πρωτεύουσα της Κεντρικής Μακεδονίας, και λειτουργούν ως θερμοκοιτίδες καινοτόμων επιχειρήσεων, με την παροχή στέγης, επιχειρηματικών συμβουλευτικών υπηρεσιών και πρόσβαση σε κεφάλαια επιχειρηματικού κινδύνου.. Το «Ζωντανό Εργαστήριο Θεσσαλονίκης (TLL) προέκυψε λαμβάνοντας υπόψη τις πραγματικές επιχειρηματικές ανάγκες μιας ομάδας άνω των 70 επιχειρήσεων ΤΠΕ, οι οποίες αποτελούν την εταιρική σχέση της «Τεχνόπολης Θεσσαλονίκης», για την έναρξη μιας στοχοθετημένης πρωτοβουλίας, η οποία θα δημιουργήσει αξία αξιοποιώντας κοινή υποδομή καινοτομίας και δημιουργώντας διασυνδέσεις ποιότητας με τη ζήτηση με την εφαρμογή των αρχών της ανοικτής καινοτομίας. Επωφελείται από την παρουσία τεσσάρων πανεπιστημίων (Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, Διεθνές Πανεπιστήμιο της Ελλάδος και Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Θεσσαλονίκης), δύο ερευνητικών κέντρων (Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης / ΕΚΕΤΑ και Κέντρο Ερευνών Νοτιοανατολικής Ευρώπης / SEERC), τρεις Θερμοκοιτίδες Επιχειρήσεων, το Τεχνολογικό Πάρκο Θεσσαλονίκης και πάνω από 250 εταιρείες υψηλής τεχνολογίας, όλες σε απόσταση 15 χιλιομέτρων, και έχει ήδη εξασφαλίσει τη δέσμευσή τους να συμμετάσχουν. Το "Ζωντανό Εργαστήριο Θεσσαλονίκης" συνδέεται επίσης με τον Περιφερειακό Πόλο Καινοτομίας Κεντρικής Μακεδονίας (ΠΠΚΚΜ), μια πρωτοβουλία που στοχεύει στην αναβάθμιση του καινοτόμου δυναμικού του τομέα ΤΠΕ της περιφέρειας, αναπτύσσοντας μια σειρά εστιασμένων δράσεων, μεταξύ των οποίων τρεις περιφερειακές τεχνολογικές πλατφόρμες. Ο Περιφερειακός Πόλος Καινοτομίας Κεντρικής Μακεδονίας (ΠΠΚΚΜ), που υποστηρίχθηκε από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα» , έχει σχεδιαστεί ως ένα περιφερειακό σύστημα θεσμών και εταιρικών σχέσεων που ενισχύουν την καινοτομία, κατ αρχήν στον τομέα ΤΠΕ και στη συνέχεια, σε άλλους τομείς της βιομηχανίας και των υπηρεσιών, και ασχολούνται με τις ελλείψεις στους τομείς της έρευνας και της ανάπτυξης, της απόκτησης διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας, της ανάπτυξης νέων προϊόντων και της πρόσβασης σε διεθνείς αγορές. Ο Περιφερειακός Πόλος Καινοτομίας Κεντρικής Μακεδονίας (ΠΠΚΚΜ) δημιουργεί συνέργιες μεταξύ όλων των περιφερειακών φορέων που προαναφέρθηκαν, συμπεριλαμβανομένων των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων, ερευνητικών κέντρων, τεχνολογικών πάρκων, θερμοκοιτίδων επιχειρήσεων, συνδέσμων βιομηχανιών και δικτύων των εταιρειών υψηλής τεχνολογίας. 3

4 Περιφέρεια Provence-Alpes-Côte d Azur (PACA) - Γαλλία Χωρίς να παραπέμπει ακριβώς σε ανοικτή καινοτομία, η Γαλλία έχει αναπτύξει «τα οικοσυστήματα της καινοτομίας» και έχει ευνοήσει πολλές πολιτικές υπέρ της ομαδοποίησης εταιρικών σχέσεων και τη δημιουργία δικτύων ή δραστηριοτήτων συνεργασίας. Με βάση την προσέγγιση αυτή, τα «Εργαστήρια PACA» είναι ένα περιφερειακό πιλοτικό πρόγραμμα που δρομολογήθηκε από την περιφέρεια PACA, που χρηματοδοτούνται από την Περιφέρεια και το ΕΤΠΑ. Αποτελεί το βασικό πρόγραμμα της Περιφερειακής Στρατηγικής Καινοτομίας και εστιάζει στον τομέα των ΤΠΕ. Το πρόγραμμα «Εργαστήρια PACA» εστιάζει όχι μόνο στην τεχνολογική πτυχή της καινοτομίας, αλλά και στην επικύρωση της συμμετοχής των τοπικών αρχών στην ανάπτυξη της περιφερειακής πολιτικής για την καινοτομία και τις οικονομικές επιπτώσεις που μπορεί να δημιουργήσει. Οι στόχοι των «Εργαστηρίων PACA» είναι οι εξής: - Διευκόλυνση της πρόσβασης στην αγορά και της αφομοίωσης από την αγορά - Συμμετοχή των τοπικών αρχών στον κύκλο της καινοτομίας - Προώθηση μοντέλων με γνώμονα τον χρήστη - Περιβάλλον ανοιχτής καινοτομίας - Δημιουργία περιφερειακού πλαισίου για τα τοπικές πρωτοβουλίες "ζωντανών εργαστηρίων" και σύνδεσή τους με συνεργατικούς σχηματισμούς (clusters) Τα «Εργαστήρια PACA» μπορούν να θεωρηθούν ως ένα συμπληρωματικό εργαλείο των υφιστάμενων «Πόλων Ανταγωνιστικότητας» (Pôles de compétitivité). Περιφέρεια της Ανδαλουσίας - Ισπανία Σε περιφερειακό επίπεδο, η Ανδαλουσία είναι μία από τις λίγες περιφέρειες που έχει συγκεντρώσει τους βασικούς τομείς που αποτελούν το σύστημα γνώσης της Αναδαλουσίας. Ένας από τους μεσοπρόθεσμους στόχους της Στρατηγικής Περιφερειακής Ανάπτυξης της Ανδαλουσίας για την περίοδο είναι να εδραιώσει την Ανδαλουσία στις παραμέτρους της οικονομίας της γνώσης και της καινοτομίας μέσω ώθησης της έρευνας, της τεχνολογικής ανάπτυξης και της χρήσης νέων τεχνολογιών πληροφοριών και επικοινωνιών. Σε εθνικό επίπεδο, τόσο τα «Ζωντανά Εργαστήρια» όσο και οι «Κοινωνικοί Χώροι για την Έρευνα και την Καινοτομία» περιλαμβάνονται στο σχέδιο Avanza (υπο-πρόγραμμα Ε&Α), ένα πρόγραμμα αφιερωμένο στην ανάπτυξη της ισπανικής κοινωνίας της πληροφορίας και της γνώσης, που δρομολογήθηκε από το Υπουργείο Βιομηχανίας, Τουρισμού και Εμπορίου. Αυτό αποτελεί ένα πρώτο βήμα εκτός του παραδοσιακού τομέα της πολιτικής για την καινοτομία (δηλ. Τεχνολογική έρευνα), με έμφαση στην κοινωνική και μη-τεχνολογική καινοτομία. Στην Ανδαλουσία, ένα σχετικό παράδειγμα είναι η ισπανική πολιτική RRN, η οποία παρέχει υποστήριξη για «Ζωντανά Εργαστήρια» μέσω του ΕΓΤΑΑ Ταμείου Αγροτικής Ανάπτυξης, υπογραμμίζοντας την έμφαση στην κοινωνική καινοτομία της περιφέρειας. Επιπλέον, ενώ τα «Ζωντανά Εργαστήρια» δεν αναφέρονται άμεσα στην περιφερειακή 4

5 πολιτική, υπάρχουν διάφορα ζωντανά εργαστήρια που δραστηριοποιούνται σήμερα στην περιοχή. Τέτοιου είδους παραδείγματα είναι το Ζωντανό Εργαστήριο Abla RioNLL και το Ζωντανό Εργαστήριο Salud Ανδαλουσία. Στην περίπτωση του Ζωντανού Εργαστηρίου Salud Ανδαλουσίας, οι ιδρυτές του έργου είναι τόσο το περιφερειακό Υπουργείο Υγείας όσο και το περιφερειακό Υπουργείο Οικονομίας, Καινοτομίας και Επιστήμης, γεγονός που καταδεικνύει τη δυναμική κίνηση από την τοπική αυτοδιοίκηση και την υποστήριξη σε αυτόν τον τομέα πολιτικής. Περιφέρεια του Lazio - Ιταλία Ένας από τους μακροπρόθεσμους στόχους του Ιταλικού ΕΣΠΑ κάνει λόγο για «τη βελτίωση της ποιότητας ζωής, της ασφάλειας και της κοινωνικής ενσωμάτωσης εντός των εδαφικών πλαισίων" που φαίνεται να καθορίζει το κατάλληλο πλαίσιο για την ανάπτυξη περιφερειακών πρωτοβουλιών σε θέματα καινοτομίας. Η περιφερειακή στρατηγική καθορίζει τις βάσεις για την προώθηση της περιφερειακής καινοτομίας και την παροχή των εργαλείων στους πολίτες για να συμμετέχουν άμεσα στη διαδικασία της καινοτομίας, ωστόσο, δεν αναφέρεται ούτε επικεντρώνεται ή προωθεί την περιφερειακή καινοτομία και την εφαρμογή των «Ζωντανών Εργαστηρίων» Η Περιφέρεια του Lazio θεωρεί την καινοτομία ως βασικό στοιχείο της περιφερειακής της πολιτικής. Ένα από τα αξιόλογα δείγματα της πολιτικής της για Ζωντανά Εργαστήρια είναι το "Frascati Living Lab". Αυτό το Ζωντανό Εργαστήριο πειραματίζεται με μια δυναμική συνεργατική πλατφόρμα αφιερωμένη στην στήριξη της ανάπτυξης σεναρίων σε πραγματικό περιβάλλον, στον πειραματισμό και στις λειτουργίες. Περιφέρεια της Σικελίας - Ιταλία Όσον αφορά την Περιφέρεια της Σικελίας, ο γενικός στόχος του Περιφερειακού Επιχειρησιακού Προγράμματος συμβάλλει στην αύξηση και τη σταθεροποίηση του ρυθμού ανάπτυξης της περιφερειακής οικονομίας. Στόχος του είναι να συμβάλει σημαντικά στην επίτευξη των στόχων της στρατηγικής της Λισαβόνας με την σημαντική υποστήριξη της έρευνας και της καινοτομίας. Μία από τις προτεραιότητες του ΕΠ είναι η διάδοση της έρευνας και της καινοτομίας και της κοινωνίας της πληροφορίας. Το TLL, το «Εδαφικό Ζωντανό Εργαστήριο» της Περιφέρειας της Σικελίας, μέλος του δικτύου ENoLL (ΤΤ), είναι ένα παράδειγμα της Περιφερειακής Πολιτικής για την Καινοτομία. Ένα από τα στοιχεία του δικτύου είναι το σύνολο των Τοπικών Αρχών και οργανισμών που είναι υπεύθυνοι για την εφαρμογή του συγκεκριμένου περιβάλλοντος «Ζωντανού Εργαστηρίου» εντός του περιφερειακού πλαισίου. Ο στόχος του TLL είναι η χρήση των ΤΠΕ για την ανάπτυξη καινοτόμων μέσων για τον συμμετοχικό από κοινού στρατηγικό σχεδιασμό και την εδαφική αυτοδιοίκηση, με την παραδοχή ότι η συνυπευθυνότητα, η ευαισθητοποίηση και οι επιπτώσεις των επιλογών των πολιτών, καθώς και η παρακολούθηση των επιπτώσεων των αποφάσεων που έχουν ληφθεί, θα μπορέσουν τελικά από κοινού να παράγουν μοντέλα για την αειφόρο χωροταξική ανάπτυξη. 5

6 Κύπρος Αν και τα «Ζωντανά Εργαστήρια» δεν αναφέρονται άμεσα στα έγγραφα πολιτικής της Κύπρου, η Περιφερειακή Στρατηγική Καινοτομίας της Κύπρου αναγνωρίζει τη σημασία της λήψης και εφαρμογής καινοτόμων μέτρων. Αρκετές πρωτοβουλίες εξετάζουν τη σημασία της ένταξης του πολίτη στην κοινωνία. Στην πραγματικότητα, ο κύριος στόχος του θέματος «Ανάπτυξη βιώσιμων κοινοτήτων» είναι να κάνει τις αγροτικές περιοχές πιο ελκυστικές μέσω της βελτίωσης της προσβασιμότητας και μέσω της δημιουργίας ενός περιβάλλοντος που θα εξασφαλίζει την ευημερία των πολιτών, θα επικεντρώνεται στη βελτίωση του φυσικού και του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος στις αστικές περιοχές και θα καθορίζει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο αστικής ανάπτυξης, επικεντρωμένο στη δημιουργία πολιτιστικών υποδομών. Η διαδικασία αρχίζει με την παραγωγή ιδεών στην περιφερειακή στρατηγική για την καινοτομία μέσα από συζητήσεις με όλους τους ενδιαφερόμενους. Οι ιδέες αυτές, στη συνέχεια, δοκιμάζονται μέσα από πιλοτικά έργα μικρής κλίμακας και αναλύονται τα αποτελέσματα. Οι επιτυχημένες ενέργειες πρέπει να αναπτυχθούν περαιτέρω και να συμπεριληφθούν στο πλαίσιο των προτεραιοτήτων των Επιχειρησιακών προγραμμάτων. Η Κύπρος έχει ένα ενεργό «Ζωντανό Εργαστήριο», όπως αναγνωρίζεται από το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Ζωντανών Εργαστηρίων (ENOLL). Το «Εδαφικό Εργαστήριο Κύπρος» (TLL Κύπρος) έχει υιοθετήσει μια επιθετική στρατηγική καινοτομίας εστιάζοντας στην έρευνα για νέες προσεγγίσεις για την καινοτομία όσον αφορά την ανάπτυξη των υπηρεσιών και των εφαρμογών ΤΠΕ. Πρόκειται για ένα «Ζωντανό Εργαστήριο» που βασίζεται στην ζήτηση, η οποία προέρχεται από μια σειρά διαφορετικών δικτύων της τοπικής κοινωνίας με διαφορετικές ανάγκες για την αειφόρο ανάπτυξη, τα οποία αποδέχονται την εισαγωγή των ΤΠΕ για την ανάπτυξη.υπηρεσιών και συστημάτων, ώστε να διευκολυνθούν οι διεργασίας καινοτομίας στις οποίες συμμετέχουν. Αυτή τη στιγμή, η Αναπτυξιακή Εταιρεία Λάρνακας (ANETEL) φιλοξενεί και συντονίζει αυτή την πρωτοβουλία. Σλοβενία Η έννοια των «Ζωντανών Εργαστηρίων», υφίσταται στη Σλοβενία για αρκετά χρόνια. Η ίδια η Σλοβενία θεωρείται ως ένα ζωντανό εργαστήριο, λόγω των δραστηριοτήτων που διεξάγονται, για παράδειγμα την καινοτόμο αξιοποίηση των ΤΠΕ ώστε να συμβάλουν στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας των οργανισμών και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών της. Μια ομάδα επιχειρήσεων, κυβερνητικών και πανεπιστημιακών εκπροσώπων πρότεινε τη δημιουργία του «Ζωντανού Εργαστηρίου Σλοβενίας" τον Ιούλιο του Ο κύριος στόχος της Ζωντανού Εργαστηρίου Σλοβενίας είναι να καταστεί η χώρα αρκετά πλούσια, ώστε να μπορεί να θεωρηθεί μέλος της αναδυόμενης eregion της Κεντρικής Ευρώπης. Επιπλέον, η πρωτοβουλία του «Ζωντανού Εργαστηρίου Σλοβενίας» διευκολύνει τη συνεργασία με άλλες αναπτυγμένες χώρες καθώς και με τις γειτονικές περιοχές, από την πλευρά των οργανισμών και των ατόμων. Τέλος, η πρωτοβουλία αυτή στηρίξει έντονα την 6

7 σύνδεση όσο το δυνατόν περισσότερων «Ζωντανών Εργαστηρίων» της Σλοβενίας με σχετικά «Ζωντανά Εργαστήρια» άλλων χωρών και στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Δικτύου Ζωντανών Εργαστηρίων ENoLL. Προσέγγιση Πολιτικής των Πιλοτικών Έργων MedLab Πιλοτική Δράση Δικτύωσης Καινοτόμων ΜΜΕ Η πιλοτική εφαρμογή MedLab για καινοτόμες ΜΜΕ στον κατασκευαστικό τομέα και στον τομέα ακινήτων αφορά την υλοποίηση ενός έργου «Ζωντανού Εργαστηρίου» για τη δημιουργία μιας εικονικής αγοράς για την προώθηση ακινήτων των μεσογειακών περιοχών της Γαλλίας, της Ιταλίας, η Ελλάδας και της Κύπρου στις παγκόσμιες αγορές. Μέσα από την εικονική αγορά θα προωθηθούν τρεις κατηγορίες ακινήτων: ιδιοκτησία αναψυχής υψηλής ποιότητας, «έξυπνα» κτίρια και «πράσινα» κτίρια. Οι τρέχουσες δραστηριότητες του πιλοτικού έργου «Ζωντανού Εργαστηρίου» έχουν αρχίσει από τη διαχειριστική αρχή της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας (ΠΚΜ), με την ανάθεση σε ομάδα εμπειρογνωμόνων του σχεδιασμού και της ανάπτυξης της πιλοτικής εφαρμογής για τις καινοτόμες ΜΜΕ «Inno-SME. Έχει υιοθετηθεί μια συμμετοχική μεθοδολογία, με τη συμμετοχή διαφόρων ομάδων εμπλεκομένων μικρομεσαίων επιχειρήσεων, εμπειρογνωμόνων και τελικών χρηστών από όλες τις περιφέρειες που συμμετέχουν στο πιλοτικό έργο - που αναλαμβάνουν τη διαδικασία του από κοινού σχεδιασμού. Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις και οι τελικοί χρήστες είναι από τον ιδιωτικό τομέα, ενώ οι εμπειρογνώμονες και οι προγραμματιστές από τους εταίρους του MedLab, με τη συμμετοχή επίσης μελών της ακαδημαϊκής κοινότητας και της περιφερειακής διοίκησης. Η διαχειριστική αρχή της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, λειτουργεί ως καταλύτης για την οργάνωση της συμμετοχής όλων των εμπλεκομένων στην πιλοτική εφαρμογή. Όλοι οι φορείς που εμπλέκονται στη διαδικασία του από κοινού σχεδιασμού είναι μέλη της σύμπραξης κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης του πιλοτικού έργου και μπορούν να εξακολουθήσουν να είναι μέλη κατά τη διάρκεια της λειτουργίας της εικονικής αγοράς που θα αναπτυχθεί. Η κοινή υποδομή που μοιράζονται οι εταίροι στη διάρκεια του πιλοτικού έργου είναι η ηλεκτρονική πλατφόρμα που θα αναπτυχθεί, η οποία αποτελείται από α) μια εφαρμογή υποστήριξης της προώθησης των ακινήτων στη διεθνή αγορά, και β) ένα εργαλείο που διευκολύνει τον από κοινού σχεδιασμό και ανάπτυξη της εν λόγω εφαρμογής. Το εργαλείο του από κοινού σχεδιασμού και ανάπτυξης μπορεί να προσαρμοστεί για χρήση και από άλλες εταιρικές σχέσεις στο πλαίσιο του MedLab. Το πιλοτικό έργο «Ζωντανού Εργαστηρίου» χρηματοδοτείται μόνο από το πρόγραμμα MedLab. Αναμένεται ότι μετά το τέλος του προγράμματος MedLab, η χρηματοδότηση για τη λειτουργία του «Ζωντανού Εργαστηρίου» θα προέλθει από τους χρήστες, αλλά και από τη συμμετοχή σε έργα Ε & Α και καινοτομίας, που χρηματοδοτούνται από τα αρμόδια περιφερειακά, εθνικά ή ευρωπαϊκά προγράμματα. Οι εταιρικές σχέσεις σε διάφορους τομείς δραστηριοτήτων μπορεί να είναι χρήσιμες για την 7

8 ανταλλαγή εμπειριών και τη διάδοση κοινών μεθοδολογιών και εργαλείων που αναπτύχθηκαν κατά τη διάρκεια του έργου MedLab. Τα αποτελέσματά τους μπορούν να χρησιμοποιηθούν περαιτέρω σε άλλες δραστηριότητες «Ζωντανού Εργαστηρίου» για τη δημιουργία καινοτομιών και σε άλλα προϊόντα και υπηρεσίες. Πιλοτική Δράση Αγροτικής Ανάπτυξης Η πιλοτική δράση αγροτικής ανάπτυξης στο πρόγραμμα MedLab φιλοξενείται από το Ινστιτούτο Καινοτομίας για την Ανθρώπινη Ευημερία στο «Ζωντανό Εργαστήριο» Abla - Rio Nacimiento, στην ισπανική επαρχία της Αλμερίας. Το «Ζωντανό Εργαστήριο» Rio Nacimiento RioNLL επιδιώκει την κοινωνική καινοτομία και την ανάπτυξη στις αγροτικές περιοχές. Η αγροτική ανάπτυξη θα συμβάλει στην εξασφάλιση βελτιωμένων επιπέδων ευημερίας για τους ανθρώπους που ζουν σε αγροτικές περιοχές. Η «Κοινωνική καινοτομία» αναφέρεται σε μια συνεχή διαδικασία στην οποία οι άνθρωποι είναι οι κύριες κινητήριες δυνάμεις της αλλαγής. Ένα αποτέλεσμα της ανάπτυξης της υπαίθρου θα ήταν η μείωση των μεταναστευτικών ροών από τις αγροτικές περιοχές σε μεγάλες αστικές περιοχές. Η χρήση των Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνιών (ΤΠΕ), θα τονώσει την απασχόληση, την ανάπτυξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων της περιοχής και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ανθρώπων που ζουν σε αγροτικές περιοχές. Το RioNLL έχει προωθηθεί από τους πολίτες της Abla, στην Αλμερία, ως μια προσπάθεια για τη διερεύνηση νέων μηχανισμών για την κοινωνική καινοτομία. Έχουν τη διαχείριση της διαδικασίας, ορίζοντας τους κύριους στόχους της και εντοπίζοντας τους βασικούς εταίρους, για την τόνωση της τοπικής ανάπτυξης και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής όλων των ανθρώπων που ζουν στην περιοχή. Με τον τρόπο αυτό, οι πολίτες της Abla, έχουν καταδείξει την ηγετική παρουσία τους στη διαδικασία της κοινωνικής καινοτομίας, και έχουν προσελκύσει το ενδιαφέρον των άλλων θεσμικών οργάνων, των ερευνητικών ομάδων και των ιδιωτικών επιχειρήσεων. Πιλοτική Δράση Διαχείρισης Παράκτιας Ζώνης Η πιλοτική δράση διαχείρισης παράκτιας ζώνης στο πρόγραμμα MedLab φιλοξενείται από το Κέντρο Παρακολούθησης Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Παράκτιων Ζωνών της Περιφέρειας Lazio και επικεντρώνεται στην ανάπτυξη τεχνολογιών για τη συμμετοχή σε κατά παραγγελία υπηρεσίες για την εδαφική ανάλυση των παράκτιων ζωνών με χρήση GIS online πλατφορμών (WEB G.I.S.). Στόχος της είναι να επιτρέψει στους χρήστες να προβούν σε περίπλοκες online εδαφικές αναλύσεις με χρήση υπολογιστικού συστήματος, πιο γνωστό ως δίκτυο υπολογιστών, δηλαδή το σύστημα Megalab και των διασυνδέσεών του με τον server της Περιφέρειας Lazio. Η πιλοτική δράση προβλέπει τη δημιουργία μιας ηλεκτρονικής φόρμας με βάση την προσέγγιση «Ζωντανού Εργαστηρίου», όπου οι τελικοί χρήστες και οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να αναφέρουν τα γεγονότα στις ακτές (κλίμα ή / και διάβρωση), συμβάλλοντας έτσι άμεσα στην προστασία των ακτών και την παρακολούθησή της. Νέες εφαρμογές για την online ανάλυση των ακτών είναι επίσης υπό μελέτη. Επιπλέον, ένα φόρουμ σχετικά με την 8

9 ακτή είναι διαθέσιμο για την προώθηση του διαλόγου μεταξύ των χρηστών σε όλα τα επίπεδα. Πιλοτική Δράση Συμμετοχικού Στρατηγικού Σχεδιασμού Η πιλοτική δράση Σχεδιασμού στο πρόγραμμα MedLab φιλοξενείται από το Τμήμα Πολεοδομίας της Σικελίας και βασίζεται στις δραστηριότητες του «Ζωντανού Εργαστηρίου» TLL-Sicily. Το TLL-Sicily είναι το πρώτο παράδειγμα της έννοιας που ονομάζεται "Εδαφικό Ζωντανό Εργαστήριο" (TLL), το οποίο εφαρμόζει ολοκληρωμένα την προσέγγιση του «Ζωντανού Εργαστηρίου» σε μια περιοχή και τους πολίτες της, το μοντέλο της διακυβέρνησης και τα στρατηγικά της σχέδια για το μέλλον: στην ουσία, μπορεί να θεωρηθεί ως ένα νέο μοντέλο για την περιφερειακή ανάπτυξη. Ως εκ τούτου, ένα TLL δεν έχει μόνο τεχνική, αλλά και μια κοινωνική και πολιτική διάσταση. Ο στόχος του «Εδαφικού Ζωντανού Εργαστηρίου» (TLL) είναι επομένως η χρήση των ΤΠΕ για την ανάπτυξη καινοτόμων μέσων συμμετοχικού στρατηγικού σχεδιασμού και εδαφικής αυτοδιοίκησης, με την παραδοχή ότι η συνυπευθυνότητα του πολίτη, η ευαισθητοποίηση του πλαισίου και των επιπτώσεων των επιλογών, και η παρακολούθηση των επιπτώσεων των αποφάσεων που λαμβάνονται μπορούν μαζί τελικά να παράγουν μοντέλα για την αειφόρο χωροταξική ανάπτυξη. Το TLL-Sicily στοχεύει να είναι το πρώτο μοντέλο τέτοιου είδους, ενώ παράλληλα να επεκταθεί και σε άλλες περιοχές. Πιλοτική Δράση Τουρισμού Η πιλοτική δράση Τουρισμού στο πρόγραμμα MedLab φιλοξενείται από την ΑΝΕΤΕΛ την Αναπτυξιακή Εταιρεία Επαρχίας Λάρνακας της Κύπρου, και λαμβάνει υπόψη την εκτεταμένη εμπειρία της ΑΝΕΤΕΛ σε τοπικά εδαφικά σχέδια, στο πλαίσιο έργων συνεργασίας της ΕΕ, καθώς και την φυσική τάση της Λάρνακας για τον αειφόρο τουρισμό. Η μέθοδος που ακολουθείται διαρθρώνεται σε τρία διαφορετικά επίπεδα αλληλεπιδράσεων από κοινού σχεδιασμού στο πλαίσιο Ζωντανού Εργαστηρίου: Το επίπεδο αναφοράς είναι ένα Web 2.0 κοινωνικό δίκτυο που φέρνει σε επαφή την τοπική κοινότητα και τους ενδιαφερόμενους φορείς σε μια πιλοτική εταιρική σχέση μέσω μιας ευέλικτης και συμμετοχικής πλατφόρμας από κοινού σχεδιασμού Ειδικές πιλοτικές δράσεις που κάνουν χρήση ΤΠΕ για να καθορίζουν νέες τουριστικές υπηρεσίες. Ένα μακροπρόθεσμο σενάριο που διαπραγματεύεται την μελλοντική αειφόρο ανάπτυξη σε συνδυασμό με τις μελλοντικές εξελίξεις στο Διαδίκτυο. Η δραστηριότητα αυτή μπορεί επίσης να περιλαμβάνει διαπραγματεύσεις για συγκεκριμένα μέσα πολιτικής, όπως οι πειραματικές «ελεύθερες ζώνες» για διάφορες τομείς, όπως η ασύρματη πρόσβαση, μη-ρυθμιζόμενες συχνότητες, κανονισμοί σχετικά με τις δραστηριότητες του τουρισμού, κλπ. Παράλληλα με την έναρξη της πιλοτικής δράσης Τουρισμού, η ΑΝΕΤΕΛ καθιέρωσε μια μόνιμη εταιρική σχέση «Ζωντανού Εργαστηρίου» με μια σειρά από βασικούς συντελεστές, συμπεριλαμβανομένων του μεγάλου τηλεπικοινωνιακού φορέα στη Κύπρο, των 9

10 μικρομεσαίων επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στις υπηρεσίες ΤΠΕ, των τοπικών αρχών, και άλλων επιχειρήσεων, συνδέσμων και ομάδων. Συμπεράσματα και Προτάσεις Οι περιφερειακές δομές καινοτομίας, όπως είναι τα Τεχνολογικά Πάρκα, οι Θερμοκοιτίδες Επιχειρήσεων και τα Κέντρα Καινοτομίας, σε συνεργασία με τις περιφερειακές αρχές και τις υπηρεσίες περιφερειακής ανάπτυξης, μπορούν να προσφέρουν το ιδανικό περιβάλλον και την κατάλληλη υποδομή για τη συνεργασία μεταξύ ερευνητών, νεοσύστατων εταιρειών, εταιρειών υψηλής τεχνολογίας και άλλων περιφερειακών φορέων στη διαδικασία της καινοτομίας, με τη συμμετοχή των τελικών χρηστών, συμπεριλαμβανομένων των πολιτών, είτε για την ανάπτυξη προϊόντων είτε για την περιφερειακή ανάπτυξη, με βάση την προσέγγιση του «Ζωντανού Εργαστηρίου». Για παράδειγμα, στην περίπτωση της Κεντρικής Μακεδονίας, το «Ζωντανό Εργαστήριο Θεσσαλονίκης» που έχει ήδη δημιουργηθεί βασίζεται στην προσέγγιση αυτή και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως «μοντέλο» για την ανάπτυξη και την εφαρμογή μελλοντικών πρωτοβουλιών «Ζωντανού Εργαστηρίου» σε άλλους τομείς. Παρόμοια μοντέλα «Ζωντανού Εργαστηρίου» αναπτύσσονται από τις πιλοτικές δράσεις του έργου MedLab σε διάφορους τομείς δραστηριότητας, συμπεριλαμβανομένης της «κοινωνικής καινοτομίας» σε τομείς όπως η αγροτική ανάπτυξη ή ο χωροταξικός σχεδιασμός. Οι περιφερειακοί παράγοντες θα πρέπει να συμμετάσχουν ενεργά στη δημιουργία και ενδυνάμωση κατάλληλων υποδομών και δικτύων σε επιλεγμένους τομείς δραστηριότητας, βασιζόμενοι στην εμπειρία που έχει αποκτηθεί. Οι πρωτοβουλίες «Ζωντανού Εργαστηρίου» θα πρέπει να στοχεύουν στο να αντιλαμβάνονται τις πραγματικές ανάγκες της βιομηχανίας, τη δημιουργία αξίας μέσω της αξιοποίησης κοινών υποδομών καινοτομίας και τη δημιουργία δεσμών ποιότητας με την πλευρά της ζήτησης μέσω της εφαρμογής των αρχών της ανοικτής καινοτομίας. Τρέχουσες και μελλοντικές πρωτοβουλίες «Ζωντανού Εργαστηρίου» θα πρέπει να έχουν την υποστήριξη των εθνικών και περιφερειακών αρχών, στο ευρύτερο πλαίσιο της πολιτικής για την καινοτομία που έχει αναπτυχθεί στην Κεντρική Μακεδονία. Τα περιφερειακά κονδύλια για την καινοτομία θα πρέπει να κατευθύνονται προς την προσέγγιση του «Ζωντανού Εργαστηρίου», προκειμένου να υποστηρίξουν αποτελεσματικά τις πρωτοβουλίες «Ζωντανού Εργαστηρίου» στα αρχικά στάδια της ανάπτυξής τους. Στην περίπτωση της Κεντρικής Μακεδονίας, o ρόλος και οι μελλοντικές στρατηγικές κατευθύνσεις του Περιφερειακού Πόλου Καινοτομίας Κεντρικής Μακεδονίας (ΠΠΚΚΜ) παρέχουν ένα κατάλληλο περιφερειακό περιβάλλον καινοτομίας που θα μπορούσε να στηρίξει τη δημιουργία και την ανάπτυξη έργων «Ζωντανού Εργαστηρίου», με την ενσωμάτωση της διάστασης του τελικού χρήστη στην στρατηγική του προσέγγιση.. Επιπλέον, η «Ψηφιακή σύγκλιση και επιχειρηματικότητα στην Κεντρική Μακεδονία» είναι ο κύριος άξονας προτεραιότητας του νέου Επιχειρησιακού Προγράμματος Κεντρικής Μακεδονίας ( ), ο οποίος μπορεί να υποστηρίξει την προσέγγιση του «Ζωντανού Εργαστηρίου» για την ανάπτυξη νέων προϊόντων και υπηρεσιών που ενσωματώνουν γνώση, καινοτομία και περιβαλλοντικά ενδιαφέροντα, με την υποστήριξη των ΤΠΕ και τη συμμετοχή των τελικών χρηστών. 10

11 Σε Μεσογειακό επίπεδο, προτείνεται η δημιουργία ενός Μεσογειακού Δικτύου «Ζωντανών Εργαστηρίων» ως νέα οντότητα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, η οποία να περιλαμβάνει ως μέλη εταιρικές οντότητες «Ζωντανού Εργαστηρίου» από τον Μεσογειακό χώρο. Το δίκτυο αυτό μπορεί να έχει παρόμοια οργανωτική δομή με το Ευρωπαϊκό Δίκτυο «Ζωντανών Εργαστηρίων» (ENoLL). Εντός του δικτύου, θα δίνεται η δυνατότητα για την ανάπτυξη διάφορων έργων «Ζωντανού Εργαστηρίου» σε διαφορετικά θεματικά πεδία, ακολουθώντας κοινή στρατηγική προσέγγιση, κοινές μεθοδολογίες και εργαλεία για την από κοινού δημιουργία καινοτομιών, καλύπτοντας τις ανάγκες σε Μεσογειακό επίπεδο. Στην διαδικασία της απο κοινού δημιουργίας των διαφόρων έργων «Ζωντανού Εργαστηρίου» εντός του δικτύου θα μπορούν να συμμετέχουν τα ενδιαφερόμενα μέρη, συμπεριλαμβανομένων των τελικών χρηστών, από διάφορα μέλη του Μεσογειακού Δικτύου «Ζωντανών Εργαστηρίων». Η αλληλεπίδραση και ανταλλαγή μεταξύ των μελών του δικτύου και η μεταφορά εμπειριών μεταξύ των έργων «Ζωντανού Εργαστηρίου» θα πρέπει να διευκολύνεται μέσω φυσικών και εικονικών εκδηλώσεων και διαδικασιών, που θα συντονίζονται από το Μεσογειακό Δίκτυο «Ζωντανών Εργαστηρίων». Δραστηριότητες και έργα «Ζωντανού Εργαστηρίου» του Μεσογειακού Δικτύου «Ζωντανών Εργαστηρίων» μπορούν να χρηματοδοτηθούν από τα σχετικά προγράμματα της ΕΕ, όπως είναι οι οριζόντιες δράσεις του FP7-ICT (ICT πρόγραμμα του 7ου προγράμματος-πλαισίου), καθώς και το πρόγραμμα ICT PSP (πρόγραμμα υποστήριξης πολιτικής ΤΠΕ) του CIP (Πρόγραμμα Ανταγωνιστικότητας και Καινοτομίας) για την προώθηση και υποστήριξη των μεθοδολογιών ανοικτής καινοτομίας με γνώμονα τον χρήστη. 11