Έκθεση για την Ελληνική Οικονομία Οκτωβρίου 2017

Transcript

1 Έκθεση για την Ελληνική Οικονομία Οκτωβρίου 2017

2 Επισκόπηση Τριμηνιαίας

3 Διεθνές περιβάλλον: ενισχύονται οι θετικές προοπτικές Επιτάχυνση παγκόσμιας ανάπτυξης στο 3,1% το πρώτο εξάμηνο του Προσδοκία για ετήσιο ρυθμό 3,6% το 2017 και 3,7% το 2018, οι καλύτερες επιδόσεις μετά το 2011 Συγχρονισμένος θετικός ρυθμός ανάπτυξης σε 181 από τις 193 οικονομίες του κόσμου Ανεπτυγμένες οικονομίες αναπτύχθηκαν με 2,2% το πρώτο εξάμηνο του 2017, προσδοκία για ετήσιο ρυθμό 2,2% το 2017 και 2,0% το 2018 Αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες αναπτύχθηκαν με 3,8% το πρώτο εξάμηνο του 2017, προσδοκία για ετήσιο ρυθμό 4,6% το 2017 και 4,9% το 2018 Διεύρυνση διεθνούς εμπορίου άνω του 4% το πρώτο εξάμηνο του Προσδοκία για ετήσιο ρυθμό 4,2% το 2017 και 4,0% το 2018, έναντι 2,4% το 2016 Επιτάχυνση ανάπτυξης σε Ευρωζώνη σε 2,1% το πρώτο εξάμηνο του 2017, η καλύτερη επίδοση μετά το 2011

4 Διεθνές περιβάλλον: οι εξωτερικοί παράγοντες επιδρούν θετικά στην Ευρωζώνη 3,0 Ευρωζώνη - Συμβολή συνιστωσών ΑΕΠ στον πραγματικό ρυθμό μεταβολής του (σε ποσοστιαίες μονάδες) 2,0 1,0 0,0 0,8 0,2 0,4 0,7 0,6 0,8 0,9 1,9 1,7 1,8 2,0 1,0 0,8 0,7 1,1 1,4 1,6 1,7 1,3 0,1 0,9 0,5 0,7 0,0-0,7-1,0 0,4 0,1 0,1 0,2 0,5 0,0 0,2 0,1 1,5 1,3 1,3 1,6 1,4 1,9 2,3 2,0 2,4 2,2 2,3 1,8 1,9 1,0-0,1-0,3-0,3-0,4-0,3-0,7-1,0-1,9-2,4-2,3-2,1-2,7-2,0-3,0 Εγχώρια Ζήτηση (Κατανάλωση & Επενδύσεις) Καθαρές Εξαγωγές (Εξαγωγές - Εισαγωγές) ΑΕΠ Πηγή: Eurostat, επεξεργασία στοιχείων ΙΟΒΕ Βελτίωση διεθνούς περιβάλλοντος το 2017 επηρεάζει θετικά τις καθαρές εξαγωγές Κινητήρια δύναμη ανάπτυξης παραμένουν οι εσωτερικοί παράγοντες από το 2014

5 Διεθνές περιβάλλον: παραμένουν εστίες αβεβαιότητας Διεθνές επίπεδο Σταδιακή μετάβαση μεγάλων κεντρικών τραπεζών προς σφιχτότερες νομισματικές πολιτικές (αρχή με FED) Μείωση προβλεψιμότητας αμερικανικής οικονομικής πολιτικής (δημοσιονομικό πακέτο, εμπορικός προστατευτισμός) Εστίες γεωπολιτικής έντασης (Τουρκία, Μέση Ανατολή, Βόρεια Κορέα) Υψηλή πιστωτική επέκταση σε αναδυόμενες οικονομίες (π.χ. Κίνα) Υπερ-αισιοδοξία χρηματαγορών με γνώρισμα τις πολύ υψηλές αποτιμήσεις Ευρωζώνη ειδικότερα Μη εξυπηρετούμενα δάνεια, ανησυχία για ευρωστία τραπεζικού συστήματος με επιπτώσεις στην πραγματική οικονομία Επιβράδυνση αύξησης στην παραγωγικότητα της εργασίας και γήρανση πληθυσμού Διαπραγματεύσεις για BREXIT Προσφυγικές ροές, κόστος διαχείρισης και στρατηγικές ένταξης Ανάγκη ισχυροποίησης των θεσμών της νομισματικής ένωσης Αυξανόμενος ευρω-σκεπτικισμός, ανάγκη σύνδεσης ανάπτυξης με ευημερία

6 Επιτάχυνση ανάπτυξης στο β τρίμ. του 2017 Β τρίμηνο 2017: +0,8%, έναντι +0,4% στο α τρίμ. 17 και ύφεσης 0,5% στο β τρίμ. 16 Αύξηση ΑΕΠ 0,6% στο α εξάμ. του 2017, έναντι ίδιας έκτασης ύφεσης πέρυσι Σημαντικότερες μεταβολές στις συνιστώσες ΑΕΠ στο α εξαμ. 17: Υψηλή ζήτηση εξαγωγών (+7,4%, κατόπιν -10,3% πέρυσι) o Ίδιας έκτασης αύξηση των εισαγωγών (+7,3%, έναντι -6,2%), αλλά μεγαλύτερη σε απόλυτα μεγέθη Επιδείνωση ισοζυγίου εξωτερικού τομέα για πρώτη φορά από το 2014: έλλειμμα +7% (3,2 δισεκ.) Αύξηση κατανάλωσης νοικοκυριών (+1,0%, έναντι -0,6% στο α εξαμ. 17) Αμετάβλητες επενδυτικές δαπάνες (+0,6%, έναντι ανόδου 24,8% στο α εξαμ. 17) o Ανάσχεση αύξησης από μείωση αποθεμάτων. Σχηματισμός πάγιου κεφαλαίου: +2,7%

7 Κρατικός Προϋπολογισμός 2017 (ταμειακός) Αποτέλεσμα Ιανουαρίου Σεπτεμβρίου: Οριακή υστέρηση έναντι στόχων (ΜΠΔΣ ) Πρωτογενές πλεόνασμα 4,5 δισεκ., από 3,8 δισεκ. πέρυσι και έναντι στόχου 4,56 δισεκ. Εκτεταμένη περιστολή δαπανών: 1,6 δισεκ. χαμηλότερες δαπάνες Τακτικού Προϋπολογισμού, και από μη πληρωμή ληξιπρόθεσμων οφειλών, παρά τα 800 εκατ. του δανείου 722 εκατ. λιγότερες ενισχύσεις Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων Λιγότερα έσοδα έναντι στόχου 2,29 δισεκ. κυρίως από αυξημένες επιστροφές φόρων (+ 1,76 δισεκ.)

8 Προσχέδιο Κρατικού Προϋπολογισμού 2018 Πρωτογενές πλεόνασμα Γεν. Κυβέρνησης: 6,67 δισεκ. (3,57% του ΑΕΠ) το 2018, έναντι 3,98 δισεκ. (2,21% του ΑΕΠ) φέτος Μεταβολές έναντι ΜΠΔΣ Λιγότερα έσοδα άμεσων φόρων 678 εκατ., λόγω μικρότερης φορολογικής βάσης Αλλαγές σε εθνικολογιστικές προσαρμογές (π.χ. μεταφορά εσόδων τελευταίας δόσης ΕΝΦΙΑ από Ιανουάριο 2018 στο 2017, αυξημένοι δεδουλευμένοι τόκοι, νέες δαπάνες στήριξης της ανάπτυξης και της κοινωνικής συνοχής) Πολύ μεγαλύτερο πλεόνασμα στους Οργανισμούς Κοινωνικής Ασφάλισης (+ 1,35 δισεκ.) Οι αλλαγές σε συνιστώσες του δημοσιονομικού ισοζυγίου θα επηρεάσουν τη νέα αξιολόγηση

9 Τρέχοντα χαρακτηριστικά οικονομικού περιβάλλοντος Βελτίωση οικονομικού κλίματος από ολοκλήρωση δεύτερης αξιολόγησης Ενίσχυση δεικτών προσδοκιών: μέγιστο επίπεδο τριετίας Δείκτη Οικονομικού Κλίματος ΙΟΒΕ τον Σεπτέμβριο, ταχύτερη μεγέθυνση δείκτη PMI Μεταποίησης τον Ιούνιο - Σεπτέμβριο από το 2008 Ήπια, συνεχής επιστροφή καταθέσεων από τον Μάιο Σημαντική βελτίωση εξαγωγών, από επιτάχυνση παγκόσμιας ανάπτυξης Προκλήσεις προσεχούς αξιολόγησης Υλοποίηση προαπαιτούμενων μεταρρυθμίσεων Μεταβολή παραγόντων που θα καθορίσουν το δημοσιονομικό αποτέλεσμα στο Προσχέδιο Κρατικού Προϋπολογισμού 2018 o o Χαμηλότερα των προβλεπόμενων στο ΜΠΔΣ έσοδα άμεσων φόρων στο Προσχέδιο Κρατικού Προϋπολογισμού Πολύ μεγαλύτερο πλεόνασμα Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης Πιθανή η αναζήτηση μέτρων σε άλλους τομείς της Γενικής Κυβέρνησης ή στον Κρατικό Προϋπολογισμό Καθορισμός περιόδου υλοποίησης και αντικειμένου προσεχούς stress test τραπεζών

10 Τρέχοντα χαρακτηριστικά οικονομικού περιβάλλοντος Σε κρίσιμη καμπή το τραπεζικό σύστημα Επίσπευση stress test EKT (στο α εξαμ. 18) Αποτελέσματα νέου πλαισίου διαχείρισης «κόκκινων» δανείων Μικρή επιστροφή καταθέσεων Κλιμάκωση πιστωτικής συρρίκνωσης στο β εξαμ Μικρή ροή δανείων τουλάχιστον έως το stress test Αξιοποίηση εναλλακτικών τρόπων χρηματοδότησης Μεγάλες επιχειρήσεις, ιδίως οι εισηγμένες σε χρηματιστηριακές αγορές, στρέφονται στις κεφαλαιαγορές για άντληση πόρων o Υποχώρηση «κινδύνου χώρας» (country risk) Αναμένεται περισσότερες επιχειρήσεις να στραφούν σε αυτές τις επιλογές Δυνατότητα κάλυψης ενδεχόμενων κεφαλαιακών αναγκών τραπεζών εκτός ESM

11 α' τριμ. '05 β' τριμ. '05 γ' τριμ. '05 δ' τριμ. '05 α' τριμ. '06 β' τριμ. '06 γ' τριμ. '06 δ' τριμ. '06 α' τριμ. '07 β' τριμ. '07 γ' τριμ. '07 δ' τριμ. '07 α' τριμ. '08 β' τριμ. '08 γ' τριμ. '08 δ' τριμ. '08 α' τριμ. '09 β' τριμ. '09 γ' τριμ. '09 δ' τριμ. '09 α' τριμ. '10 β' τριμ. '10 γ' τριμ.'10 δ' τριμ. '10 α' τριμ. '11 β' τριμ. '11 γ' τριμ. '11 δ' τριμ. '11 α' τριμ. '12 β' τριμ. '12 γ' τριμ. '12 δ' τριμ. '12 α' τριμ. '13 β' τριμ. '13 γ' τριμ. '13 δ' τριμ.' 13 α' τριμ. '14 β' τριμ. '14 γ' τρίμ. 14 δ' τρίμ.'14 α' τρίμ. 15 β' τρίμ. '15 γ' τρίμ. 15 δ' τρίμ. '15 α' τρίμ. 16 β' τρίμ. '16 γ' τρίμ. 16 δ' τρίμ. 16 α' τρίμ. 17 β' τρίμ. '17 Επιτάχυνση της βιομηχανικής παραγωγής Δείκτης Βιομηχανικής Παραγωγής 20% 15% Eυρωζώνη-19 Ελλάδα 10% 5% 0% -5% -10% -15% -20% Α οκτάμηνο 2017: Ενίσχυση κατά 5,4% έναντι +2,4% το α οκτάμηνο του 2016 Αύξηση στους περισσότερους βασικούς κλάδους Ορυχεία: +8,6% αντί -18,6%, Μεταποίηση: +3,8% αντί -5,2% Ηλεκτρισμός: +12,6% αντί -1,5% Πηγές: ΕΛΣΤΑΤ, Eurostat

12 α' τριμ β' τριμ γ' τριμ δ' τριμ α' τριμ β' τριμ γ' τριμ δ' τριμ α' τριμ β' τριμ γ' τριμ δ' τριμ α' τριμ β' τριμ γ' τριμ δ' τριμ α' τρίμ β' τρίμ γ' τρίμ δ' τριμ α' τρίμ β' τρίμ γ' τρίμ δ' τρίμ α' τρίμ β' τρίμ γ' τρίμ δ' τρίμ α' τρίμ β' τρίμ γ' τρίμ δ' τρίμ α' τρίμ β' τρίμ γ' τρίμ δ' τρίμ α' τρίμ β' τρίμ γ' τρίμ δ' τρίμ α' τρίμ β' τρίμ γ' τρίμ δ' τρίμ α' τρίμ β' τρίμ γ' τρίμ Κατασκευές: οριακές απώλειες στο β τρίμηνο Δείκτης Παραγωγής στις Κατασκευές και Δείκτης Επιπέδου Εργασιών (τριμηνιαίες μεταβολές) % 60% 40% 20% 0% -20% -40% -60% -80% Επίπεδο Εργασιών Ελλάδα (αριστερή κλίμακα) Δείκτης Παραγωγής Ελλάδα (δεξία κλίμακα) Πηγές: ΕΛΣΤΑΤ - Eurostat Δείκτης Παραγωγής Eυρωζώνη-19 (δεξια κλίμακα) Ενίσχυση στο πρώτο εξάμηνο του ,3% αντί +4,1% το 2016

13 Λιανικό εμπόριο: μικρή βελτίωση, αλλά γενικά σταθερός κύκλος εργασιών για 3-4 χρόνια Δείκτης Όγκου Λιανικού Εμπορίου (2010=100) και Δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών Λιανικού Εμπορίου ( =100) % έναντι 2010 Δείκτης Όγκου Λιανικού Εμπορίου (αριστερή κλίμακα) Δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών (δεξιά κλίμακα) Πηγές: IOBE, ΕΛΣΤΑΤ Ιαν. Ιούλ. 2017: +2,4% αντί -3,6% με τις μεγαλύτερες απώλειες στα Τρόφιμα Ποτά (-3,0% αντί +3,2%) και στα Καύσιμα (-2,0% αντί +5,6%)

14 Σεπ/06 Μαρ/07 Σεπ/07 Μαρ/08 Σεπ/08 Μαρ/09 Σεπ/09 Μαρ/10 Σεπ/10 Μαρ/11 Σεπ/11 Μαρ/12 Σεπ/12 Μαρ/13 Σεπ/13 Μαρ/14 Σεπ/14 Μαρ/15 Σεπ/15 Μαρ/16 Σεπ/16 Μαρ/17 Σεπ/17 Βελτίωση του κλίματος το γ τρίμηνο σε σχέση με το προηγούμενο, αλλά και συγκριτικά με το αντίστοιχο περσινό διάστημα. Σε υψηλότερα επίπεδα ο δείκτης σε ΕΕ και Ευρωζώνη Δείκτης Οικονομικού Κλίματος Οικονομικό κλίμα EΕ Οικονομικό κλίμα Ευρωζώνη Οικονομικό κλίμα Ελλάδα Μέσος Όρος Ελ. ( ) Πηγές: ΙΟΒΕ, European Commission Συνεπής ο δείκτης με την αναμενόμενη αύξηση του ΑΕΠ εντός του 2017

15 Σεπ/06 Μαρ/07 Σεπ/07 Μαρ/08 Σεπ/08 Μαρ/09 Σεπ/09 Μαρ/10 Σεπ/10 Μαρ/11 Σεπ/11 Μαρ/12 Σεπ/12 Μαρ/13 Σεπ/13 Μαρ/14 Σεπ/14 Μαρ/15 Σεπ/15 Μαρ/16 Σεπ/16 Μαρ/17 Σεπ/17 Σεπ/06 Μαρ/07 Σεπ/07 Μαρ/08 Σεπ/08 Μαρ/09 Σεπ/09 Μαρ/10 Σεπ/10 Μαρ/11 Σεπ/11 Μαρ/12 Σεπ/12 Μαρ/13 Σεπ/13 Μαρ/14 Σεπ/14 Μαρ/15 Σεπ/15 Μαρ/16 Σεπ/16 Μαρ/17 Σεπ/17 Σεπ/06 Μαρ/07 Σεπ/07 Μαρ/08 Σεπ/08 Μαρ/09 Σεπ/09 Μαρ/10 Σεπ/10 Μαρ/11 Σεπ/11 Μαρ/12 Σεπ/12 Μαρ/13 Σεπ/13 Μαρ/14 Σεπ/14 Μαρ/15 Σεπ/15 Μαρ/16 Σεπ/16 Μαρ/17 Σεπ/17 Σεπ/06 Μαρ/07 Σεπ/07 Μαρ/08 Σεπ/08 Μαρ/09 Σεπ/09 Μαρ/10 Σεπ/10 Μαρ/11 Σεπ/11 Μαρ/12 Σεπ/12 Μαρ/13 Σεπ/13 Μαρ/14 Σεπ/14 Μαρ/15 Σεπ/15 Μαρ/16 Σεπ/16 Μαρ/17 Σεπ/17 Σημαντική βελτίωση επιχειρηματικών προσδοκιών το γ τρίμηνο του 2017 σε Υπηρεσίες, Κατασκευές και Βιομηχανία, αλλά επιδείνωση στο Λιανικό εμπόριο Βιομηχανία Κατασκευές Βιομηχανία - Ελλάδα Κατασκευές - Ελλάδα Μέσος Όρος Ελ. ( ) Μέσος Όρος Ελ. ( ) Βιομηχανία - Ευρωζώνη (άξονας δεξιά) Κατασκευές - Ευρωζώνη (άξονας δεξιά) Λιανικό Εμπόριο Υπηρεσίες Υπηρεσίες - Ελλάδα Πηγή: ΙΟΒΕ Λιανικό Εμπόριο - Ελλάδα Μέσος Όρος Ελ. ( ) Λιανικό Εμπόριο - Ευρωζώνη (άξονας δεξιά) Μέσος Όρος Ελ. ( ) Υπηρεσίες - Ευρωζώνη (άξονας δεξιά)

16 Σεπ/06 Μαρ/07 Σεπ/07 Μαρ/08 Σεπ/08 Μαρ/09 Σεπ/09 Μαρ/10 Σεπ/10 Μαρ/11 Σεπ/11 Μαρ/12 Σεπ/12 Μαρ/13 Σεπ/13 Μαρ/14 Σεπ/14 Μαρ/15 Σεπ/15 Μαρ/16 Σεπ/16 Μαρ/17 Σεπ/17 Με σταδιακή βελτίωση και της καταναλωτικής εμπιστοσύνης Καταναλωτική Εμπιστοσύνη 0,0-10,0-20,0-30,0-40,0-50,0-60,0-70,0-80,0-90,0 Καταναλωτική εμπιστοσύνη E.E Καταναλωτική εμπιστοσύνη Ευρωζώνη Καταναλωτική εμπιστοσύνη Ελλάδα Μέσος Όρος Ελ. ( ) Πηγή: ΙΟΒΕ, European Commission

17 Μείωση της ανεργίας και το 2Q/2017 Αριθμός ανέργων και ποσοστό ανεργίας στην Ελλάδα 2Q/1998-2Q/2017 Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Στο 21,1% η ανεργία το 2Q/2017 από 23,1% το 2Q/2016 και 23,3% το 1Q/2017. Αυξήθηκε η απασχόληση σε 15 κλάδους. Ενδεικτικά: Μεταποίηση (+2,9%), Επαγγελματικές-Επιστημονικές- Τεχνικές δραστηριότητας (+5%), Χονδρικό-Λιανικό εμπόριο (+5,2%), Τουρισμός (+6,6%). Αντίθετα η απασχόληση μειώθηκε σε 8 κλάδους το Ενδεικτικά: Εκπαίδευση (-2,1%), Γεωργία- Δασοκομία-Αλιεία (-3%), Κατασκευές (-3,6%).

18 χιλιάδες Δημιουργία 137 χιλιάδων θέσεων εργασίας το 2016 σε σχέση με το 2014 Από τις οποίες οι 27 χιλιάδες είναι μερικής απασχόλησης (20%) Στο 10% η μερική απασχόληση το 2016: η υψηλότερη διαχρονικά χιλιάδες Με ενίσχυση και της μερικής απασχόλησης Πλήρης απασχόληση Μερική απασχόληση

19 2007/Q1 2007/Q2 2007/Q3 2007/Q4 2008/Q1 2008/Q2 2008/Q3 2008/Q4 2009/Q1 2009/Q2 2009/Q3 2009/Q4 2010/Q1 2010/Q2 2010/Q3 2010/Q4 2011/Q1 2011/Q2 2011/Q3 2011/Q4 2012/Q1 2012/Q2 2012/Q3 2012/Q4 2013/Q1 2013/Q2 2013/Q3 2013/Q4 2014/Q1 2014/Q2 2014/Q3 2014/Q4 2015/Q1 2015/Q2 2015/Q3 2015/Q4 2016/Q1 2016/Q2 2016/Q3 2016/Q4 2017/Q1 2017/Q2 Από το Q4/2015 αυξάνεται το μισθολογικό κόστος Εποχικά διορθωμένος δείκτης μισθολογικού κόστους συνόλου οικονομίας 140,0 15% 120,0 10% 100,0 5% 80,0 0% 60,0-5% 40,0-10% 20,0-15%,0-20% Δείκτης (αριστερός άξονας) Ποσοστιαία μεταβολή (δεξιός άξονας) Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Επεξεργασία στοιχείων: ΙΟΒΕ Το β τρίμ. του 2017, ο εποχικά διορθωμένος δείκτης μισθολογικού κόστους στο σύνολο της οικονομίας ανήλθε κατά 0,4% σε σύγκριση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2017 (από τις 89,1 μονάδες στις 89,5).

20 ,6-22,4-17,1-15,5-16,3 δισεκ. ευρώ -13,3 δισεκ. ευρώ -9,5-10,1-8,4-6,3-6,3-2,5-1,9-1,2-1,4-1,2 Έλλειμμα - 1,2 δισεκ. στο Ισοζύγιο ΤΣ στο 7μηνο του 2017 Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών, Ιανουάριος Ιούλιος Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών Ισοζύγιο Αγαθών και Υπηρεσιών 0 50,8 45, ,5 38,5 40,2 38,9 36,3 35,0 31,4 32,5 35,9 32,2 33,1 26,0 27,1 28,8 32,3 28,0 22,0 23,7 25,6 25,4 27,4 29,4 30,2 30,9 32,3 31,2 30,9 26,7 18,3 18, ,7-8,9-9,5-8,8-9,5-13,1-12,8-13,0-17,2-18,5-6,1-4,1-3,6-1,0-2,1-2, Ισοζύγιο αγαθών & υπηρεσιών Εξαγωγές αγαθών & υπηρεσιών Εισαγωγές αγαθών & υπηρεσιών Πηγή: ΤτΕ Μείωση ελλείμματος, λόγω αύξησης πλεονασμάτων στο Ισοζύγιο Υπηρεσιών και Πρωτογενών εισοδημάτων, με διόγκωση του εμπορικού ελλείμματος Ταυτόχρονη αύξηση εξαγωγών και εισαγωγών αγαθών και υπηρεσιών

21 Αυγ Νοε Φεβ Μαι Αυγ Νοε Φεβ Μαι Αυγ Νοε Φεβ Μαι Αυγ Νοε Φεβ Μαι Αυγ Νοε Φεβ Μαι Αυγ Πληθωρισμός ύστερα από τέσσερα έτη πτώσης τιμών 3% 2% 1% 0% -1% -2% -3% Εναρμονισμένος Πληθωρισμός 3% 2% 1% 0% -1% -2% -3% Ελλάδα: Εναρμονισμένος Πληθωρισμός 12-μήνου 0.9% -0.3% Αυγ Νοε Φεβ Μαι Αυγ Νοε Φεβ Μαι Αυγ Νοε Φεβ Μαι Αυγ Νοε Φεβ Μαι Αυγ Νοε Φεβ Μαι Αυγ Ευρωζώνη Ελλάδα συνολικό επίπεδο τιμών επίπεδο τιμών χωρίς ενεργειακά αγαθά και με σταθερούς φόρους Ευρωζώνη: Ενίσχυση τιμών το α εξάμηνο 2017 λόγω πετρελαίου Ελλάδα: Πρόσθετες πληθωριστικές πιέσεις από αύξηση έμμεσων φόρων Δείκτης Τιμών Καταναλωτή, Ιαν.- Αύγ. 2017: +1,2%, αντί αποπληθωρισμού 1% το 2016 Δείκτης Τιμών Παραγωγού, Ιαν. Αύγ. 2017: άνοδος 6,1%, έναντι -8,5% πέρυσι διακυμάνσεις λόγω τιμής πετρελαίου

22 Μεσοπρόθεσμες εξελίξεις Εξασθένιση επιδράσεων μέτρων στο β εξαμ. νέες πιέσεις το 2018 Σταδιακά χαμηλότερη επίδραση των μέτρων του καλοκαιριού 2016, Πρόσθετες επιβαρύνσεις το προσεχές έτος από καινούργια μέτρα (καταργήσεις εκπτώσεων φόρου, αύξηση ΦΠΑ σε νησιά, επιβολή φόρου διαμονής στον Τουρισμό): μέτρα στοχευμένα, μικρότερης έντασης από ότι στο παρελθόν Παραμένει υποτονική η συμβολή του δημόσιου τομέα σε ρευστότητα επενδύσεις, ενίσχυσή της το επόμενο έτος Έντονη υπό-υλοποίηση Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων, λόγω χαμηλής απορροφητικότητας κοινοτικών πόρων o Δυνατότητες επιτάχυνσης το 2018, με μεγαλύτερη απορροφητικότητα από ΕΕ, περαιτέρω αξιοποίηση πακέτου Junker Περιορισμένες πληρωμές ληξιπρόθεσμων οφειλών, παρά την εκταμίευση 800 εκατ.: Ιαν.-Αύγ.: Αύξηση 970 εκατ., από εκκρεμείς επιστροφές φόρων o Εκκρεμεί υποδόση 800 εκατ. για ληξιπρόθεσμες οφειλές, επειδή χρειάζεται «εθνική συμμετοχή» στην προηγούμενη Εκκίνηση επενδύσεων σε ολοκληρωμένες αποκρατικοποιήσεις από το 2018

23 Μεσοπρόθεσμες εξελίξεις Επιδράσεις από το εξωτερικό περιβάλλον Επιτάχυνση παγκόσμιου εμπορίου. Εξαγωγές: +3,8% το 2017, +3,6% το 2018, από +2,2% πέρυσι) Αύξηση τιμής πετρελαίου στο τρίμηνο Ιουλίου - Σεπτεμβρίου, από κλιμάκωση παγκόσμιας ανάπτυξης τιμές ελαφρώς υψηλότερες των περυσινών, δεν αναμένεται υποχώρηση όσο συνεχίζεται η μεγέθυνση Άνοδος ισοτιμίας ευρώ / δολαρίου, που αντισταθμίζει της επιπτώσεις του ακριβότερου πετρελαίου Παράγοντες αβεβαιότητας διεθνώς Συνέχιση ή όχι και με ποια χαρακτηριστικά Προγράμματος Ποσοτικής Χαλάρωσης από ΕΚΤ Δημοσιονομική πολιτική ΗΠΑ

24 Προβλέψεις 2017 Άνοδος ιδιωτικής κατανάλωσης ( 1,2%) κυρίως από ενίσχυση απασχόλησης σε εξωστρεφείς κλάδους (Μεταποίηση, Τουρισμός) και στο Λιανικό Χονδρικό Εμπόριο Εξασθένιση επίδρασης σε ετήσια βάση δημοσιονομικών μέτρων Ιουλίου 2016 λόγω παρέλευσης ενός έτους Τεχνική ενίσχυση από επέκταση ηλεκτρονικών συναλλαγών Αύξηση δημόσιας κατανάλωσης ( 1,0%) Διευκόλυνση καταναλωτικών δαπανών από την εκταμίευση της δανειακής δόσης Μικρότερη της αρχικά αναμενόμενης διεύρυνση επενδύσεων ( 8-9%) από: Ταχύτερη μείωση τραπεζικών πιστώσεων στο β εξαμ. (χαμηλές καταθέσεις, επίσπευση stress test, διαχείριση «κόκκινων δανείων») Σημαντική υπό-υλοποίηση Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων Παράγοντες που ευνοούν τις επενδύσεις: Συνεχής άνοδος δραστηριότητας σε εξωστρεφείς μεταποιητικούς κλάδους και στον Τουρισμό Θετικό τεχνικό αποτέλεσμα αποθεμάτων

25 Προβλέψεις 2017 Εξωτερικός τομέας Διεύρυνση εξαγωγών (6,5%) λόγω: Επιτάχυνσης ανάπτυξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση Ανόδου διεθνούς εμπορίου Αύξησης τουριστικών εισπράξεων, σταθερής ανόδου διεθνών μεταφορικών υπηρεσιών Παραπλήσια διεύρυνση εισαγωγών (6-6,5%), κυρίως από υψηλή ροπή καταναλωτικής ζήτησης προς εισαγωγές Δεν αναμένεται σημαντική εισαγωγή κεφαλαιουχικών αγαθών Ανάπτυξη το 2017 με ρυθμό στην περιοχή του 1,3%

26 Προβλέψεις 2017: Κάμψη ανεργίας, Ενίσχυση τιμών Κάμψης ανεργίας Σταθερά υψηλότερη απασχόληση σε εξωστρεφείς κλάδους (Μεταποίηση, Τουρισμός), τόνωση απασχόλησης στο Λιανικό Χονδρικό εμπόριο από ενίσχυση κατανάλωσης νοικοκυριών Συμβολή δημόσιου τομέα, κυρίως μέσω προσωρινής απασχόλησης με προγράμματα ΟΑΕΔ, αλλά και με προσλήψεις (π.χ. στην Υγεία) Πτώση ανεργίας κατά 1,8 ποσοστιαίες μονάδες: 21,7% Παραμένουν οι αυξήσεις έμμεσων φόρων και η επιβολή νέων βασικές αιτίες ανόδου των τιμών, αν και με φθίνουσα επίδραση Μικρότερες πληθωριστικές πιέσεις από τιμή πετρελαίου στο β εξαμ., καθώς δεν διαφέρει αισθητά από πέρυσι Πληθωρισμός μετά από 4 έτη: 1,0%

27 Προβλέψεις 2018 Κλιμάκωση ανόδου ιδιωτικής κατανάλωσης ( 1,7%) από: Περαιτέρω κάμψη ανεργίας, από επέκταση απασχόλησης σε εξωστρεφείς κλάδους (Μεταποίηση, Τουρισμός) και στις Κατασκευές Ανασχετική επίδραση νέων δημοσιονομικών μέτρων, ηπιότερη της φετινής Αύξηση δημόσιας κατανάλωσης ( 1,5%) Συνέχιση δημοσιονομικής προσαρμογής σε μεγάλο βαθμό με αύξηση εσόδων (επέκταση παλαιών επιβολή νέων έμμεσων φόρων, κατάργηση εκπτώσεων φόρου), όχι με περικοπές δαπανών Κλιμάκωση επενδυτικής δραστηριότητας ( 12-15%) λόγω: Επενδύσεων από εξωστρεφείς κλάδους με συνεχή διεύρυνση δραστηριότητας, αξιοποιώντας και τη ρευστότητα από κεφαλαιαγορές Περισσότερο εμπροσθοβαρούς υλοποίησης ΠΔΕ Εκκίνησης επενδύσεων σε αποκρατικοποιήσεις Προσκόμματα στην υλοποίηση επενδύσεων: Επιφυλακτικότητα τραπεζών έναντι stress test, διαχείρισης ληξιπρόθεσμων δανείων

28 Επιτάχυνση ανάπτυξης το 2018 Εξωτερικός τομέας: Διεύρυνση εξαγωγών (7,0%) από: Κλιμάκωση ανάπτυξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση και σε αναδυόμενους εξαγωγικούς προορισμούς (Μέση Ανατολή, Βόρειος Αφρική) Συνέχιση διεύρυνσης παγκόσμιου εμπορίου με υψηλή ταχύτητα Αναμενόμενη νέας αύξησης τουριστικής κίνησης Ελαφρώς μεγαλύτερη των εξαγωγών, άνοδος εισαγωγών, κυρίως από νέα ενίσχυση καταναλωτικής ζήτησης Ήπια εισαγωγική επίδραση επενδύσεων, καθώς μεγάλο μέρος τους θα αφορά σε κατασκευές Ταχύτερη αύξηση ΑΕΠ στην περιοχή του 2,0% Ανεργία: στην περιοχή του 20% και πληθωρισμός στην περιοχή του 1%

29 Μελέτη ΙΟΒΕ: Τριτοβάθμια εκπαίδευση στην Ελλάδα: Επιπτώσεις της κρίσης και προκλήσεις

30 Σκοπός της μελέτης Επισκόπηση, καταγραφή και τεκμηρίωση των επιπτώσεων της κρίσης σε βασικά χαρακτηριστικά του συστήματος τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα Βασικά μεγέθη λειτουργίας Χρηματοδότηση Ερευνητικό έργο Αξιοποίηση νέων τεχνολογιών Απασχόληση αποφοίτων Προκλήσεις και προτάσεις πολιτικής

31 Greece Finland Denmark Lithuania Austria Slovenia Poland Estonia Latvia Sweden Ireland Belgium Spain Netherlands Czech Republic Bulgaria Croatia Slovakia France Germany United Kingdom Portugal Hungary Italy Malta Cyprus Romania Luxembourg Χιλ. Χιλ. Σημαντική αύξηση των φοιτητών & σπουδαστών, ειδικά την περίοδο Εξέλιξη αριθμού φοιτητών και σπουδαστών % Ποσοστό πληθυσμού χωρών Ευρωπαϊκής Ένωσης-28 εγγεγραμμένο σε ΑΕΙ κατά επίπεδο εκπαίδευσης, % % 4% % % 0 0 1% 0% Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Πανεπιστήμια (αριστερός άξονας) Τ.Ε.Ι. (αριστερός άξονας) Τεχνικές Σχολές (δεξιός άξονας) Πηγή: Eurostat Tertiary B.A. M.Sc. Ph.D. Με βάση τον αριθμό των φοιτητών, η Ελλάδα κατατάσσεται μεταξύ των πλέον ανοικτών συστημάτων ανώτατης εκπαίδευσης διεθνώς

32 Οι περισσότεροι απόφοιτοι εργάζονται στην Εκπαίδευση και στη Δημόσια Διοίκηση Εκπαίδευση Δημόσια Διοίκηση Επαγγελματικές δραστηριότητες Δραστηριότητες Υγείας Μεταποίηση Χρηματο/μικά Ενημέρωση- Επικοινωνία Καταλύματα- Εστίαση Μεταφορά- Αποθήκευση Λοιποί κλάδοι Καταμερισμός απασχολούμενων με τριτοβάθμια εκπαίδευση σε κλάδους οικονομικής δραστηριότητας Εμπόριο Γεωργία 0,9% 1,8% 2,5% 2,8% 2,9% 3,5% 4,3% 3,9% 3,8% 5,3% 6,3% 6,5% 7,4% 8,1% 11,0% 10,3% 11,1% 12,2% 11,6% 13,4% 13,0% 14,4% 20,7% 22,6% % 5% 10% 15% 20% 25% Καταμερισμός απασχολούμενων με τριτοβάθμια εκπαίδευση ανά κλάδο δραστηριότητας στην Ελλάδα και στην ΕΕ-28, 2016 Εκπαίδευση Δημόσια διοίκηση-άμυνα Χονδρικό-λιανικό εμπόριο Δραστηριότητες υγείας Νομικά-Λογιστικά Δραστηριότητες μηχανικών Χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες Εστίαση Πλωτές μεταφορές Γεωργία-Κτηνοτροφία Καταλύματα Βιομηχανία τροφίμων 16,0% 13,7% 9,1% 11,8% 8,9% 10,6% 9,9% 6,0% 3,2% 4,3% 3,0% 3,2% 2,9% 2,5% 1,5% 1,8% 0,2% 1,6% 1,0% 1,3% 0,8% 1,3% 1,0% 21,2% 0% 5% 10% 15% 20% 25% Ελλάδα ΕΕ-28 Σημείωση: Μερίδιο στο σύνολο των απασχολούμενων με τριτοβάθμια εκπαίδευση Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Επεξεργασία στοιχείων: ΙΟΒΕ

33 Προκλήσεις για την τριτοβάθμια εκπαίδευση Βελτίωση της απόδοσης και της αποτελεσματικότητας της δημόσιας επένδυσης στην ανώτατη εκπαίδευση Εξορθολογισμός του συνολικού μεγέθους και της περιφερειακής διάρθρωσης του συστήματος Βελτίωση της σύνδεσης της ανώτατης εκπαίδευσης και έρευνας με την αγορά εργασίας και την επιχειρηματικότητα Αλλαγή έμφασης και προσανατολισμού των εκπαιδευτικών και ερευνητικών δραστηριοτήτων των ΑΕΙ, σε συνεργασία με εγχώριες και διεθνείς επιχειρήσεις Εξεύρεση εναλλακτικών πηγών χρηματοδότησης Εξωστρέφεια, διεθνοποίηση και αξιοποίηση της περιουσίας τους και των νέων τεχνολογιών

34 Ευχαριστούμε πολύ! twitter.com/iobe_feir