SA (2012/N) Ελλάδα Αξιοποίηση του Γεωθερμικού Πεδίου Ερατεινού Δήμου Νέστου

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, C(2013) 4415 final ΚΕΙΜΕΝΟ ΠΡΟΣ ΔΗΜΟΣΙΟΠΟΙΗΣΗ Το παρόν έγγραφο αποτελεί εσωτερικό έγγραφο της Επιτροπής που διατίθεται μόνο για ενημέρωση. Θέμα: SA (2012/N) Ελλάδα Αξιοποίηση του Γεωθερμικού Πεδίου Ερατεινού Δήμου Νέστου Αξιότιμοι κύριοι, Σας ενημερώνουμε ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αξιολόγησε την προβλεπόμενη ενίσχυση για την Αξιοποίηση του Γεωθερμικού Πεδίου Ερατεινού Δήμου Νέστου και αποφάσισε να μην προβάλει αντιρρήσεις, λαμβάνοντας υπόψη ότι το μέτρο συνιστά κρατική ενίσχυση η οποία θεωρήθηκε συμβατή με την εσωτερική αγορά κατά την έννοια του άρθρου 107 παράγραφος 3 στοιχείο γ) της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (εφεξής «ΣΛΕΕ»). 1. ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ (1) Με επιστολή της 1ης Ιουνίου 2012, που καταχωρήθηκε την ίδια ημέρα, οι ελληνικές αρχές κοινοποίησαν στην Επιτροπή το ανωτέρω μεμονωμένο ad hoc μέτρο ενίσχυσης, σύμφωνα με το άρθρο 108 παράγραφος 3 της Συνθήκης ΕΚ. (2) Η Επιτροπή ζήτησε πρόσθετες πληροφορίες με επιστολές της 31ης Ιουλίου 2012, της 30ής Νοεμβρίου 2012 και της 7ης Μαρτίου Οι ελληνικές αρχές διαβίβασαν τις πληροφορίες που ζητήθηκαν με επιστολές της 2ας Οκτωβρίου 2012, που καταχωρήθηκε την ίδια ημέρα, της 7ης Ιανουαρίου 2013, που καταχωρήθηκε την ίδια ημέρα, της 30ής Απριλίου 2013, που καταχωρήθηκε την ίδια ημέρα, και συμπλήρωσαν τις διαβιβασθείσες πληροφορίες με επιστολή της 20ής Ιουνίου 2013, η οποία καταχωρήθηκε την ίδια ημέρα. Κύριο Ευάγγελο Βενιζέλο Υπουργό Εξωτερικών Βασιλίσσης Σοφίας 5 Grèce Αθήνα Commission européenne, B-1049 Bruxelles/Europese Commissie, B-1049 Brussel Belgium Telephone: (0)

2 2. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΜΕΤΡΟΥ 2.1. Στόχος και περιγραφή του έργου (3) Το έργο αφορά την Αξιοποίηση του Γεωθερμικού πεδίου Ερατεινού Δήμου Νέστου. Με την υλοποίηση του εν λόγω έργου αξιοποιείται γεωθερμική ενέργεια και, πιο συγκεκριμένα, γεωθερμική ενέργεια χαμηλής ενθαλπίας. Το έργο συνιστά πιλοτική εφαρμογή της αξιοποίησης γεωθερμικού πεδίου χαμηλής θερμοκρασίας για τον εφοδιασμό υποδομής τηλεθέρμανσης που θα εξασφαλίζει θερμότητα για γεωργικούς σκοπούς. (4) Το έργο «Αξιοποίηση του Γεωθερμικού Πεδίου Ερατεινού» θα εκτελεστεί στο πλαίσιο του Άξονα Προτεραιότητας 9 του Περιφερειακού Επιχειρησιακού Προγράμματος 1 «Αειφόρος Ανάπτυξη και Ποιότητα Ζωής στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη», Θεματική Προτεραιότητα 42 «Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας: Υδροηλεκτρική, Γεωθερμική και άλλες», Κατηγορία Πράξης «Προώθηση συστημάτων ΑΠΕ - Γεωθερμική ενέργεια». Το έργο θα χρηματοδοτηθεί στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης. Το έργο συμβάλλει στην επίτευξη των στόχων του Άξονα Προτεραιότητας 9 του Επιχειρησιακού Προγράμματος για την Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, καθώς αναμένεται να αυξήσει την παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, να μειώσει την ατμοσφαιρική ρύπανση και τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και να προωθήσει την αειφόρο ανάπτυξη με τη χρήση τοπικών ενεργειακών πόρων.. (5) Το συνολικό γεωθερμικό πεδίο Ερατεινού καλύπτει μέγιστη δυνητική έκταση 93 km2, εκ των οποίων τα 14 km2 έχουν επιβεβαιωθεί ως κατάλληλα προς αξιοποίηση. Το προτεινόμενο έργο αποτελεί έργο υποδομής μικρής κλίμακας το οποίο στοχεύει στην αξιοποίηση περιορισμένου τμήματος του επιβεβαιωμένου γεωθερμικού πεδίου, καθώς καλύπτει έκταση μόνο 1 km2 και αξιοποιεί το 15% - 20% του δυναμικού του γεωθερμικού πεδίου. Το έργο περιλαμβάνει την κατασκευή και εγκατάσταση της απαραίτητης υποδομής για την εξαγωγή θερμικής ενέργειας από το γεωθερμικό πεδίο, καθώς και την κατασκευή συνδεόμενου δικτύου τηλεθέρμανσης, ώστε να προμηθεύει στους τοπικούς γεωργούς θερμική ενέργεια για γεωργικούς σκοπούς (μεταξύ άλλων δυναμικές καλλιέργειες, λειτουργία θερμοκηπίων, καλλιέργεια πρώιμων λαχανικών και φρούτων, αποξήρανση προϊόντων γεωργίας). (6) Θα αναπτυχθούν εγκαταστάσεις για την εξαγωγή της θερμικής ενέργειας του γεωθερμικού πεδίου από δύο γεωτρήσεις παραγωγής, ενώ θα κατασκευαστεί σε κατάλληλο σημείο γεώτρηση εισπίεσης που θα μπορεί να δέχεται την αθροιστική παροχή των γεωτρήσεων παραγωγής, έτσι ώστε να πληρούνται οι προδιαγραφές της σχετικής νομοθεσίας. Στη συνέχεια, το αντλούμενο γεωθερμικό ρευστό θα μεταφέρεται μέσω εναλλακτήρων θερμότητας από το πρωτεύον κύκλωμα (γεωθερμικό πεδίο - αγωγοί γεώτρησης - γεωθερμικό πεδίο) στο δευτερεύον κύκλωμα του συστήματος, ήτοι σε δίκτυο διανομής τηλεθέρμανσης με δύο αγωγούς ήδη μονωμένους και εγκατεστημένους απευθείας στο έδαφος μέσα στην τάφρο, με ζεστό νερό ως φορέα της θερμότητας για την τροφοδότηση των γεωργικών καλλιεργειών

3 Περιοχή - Καταναλωτές (7) Το προτεινόμενο έργο θα εφαρμοστεί πιλοτικά. Βάσει του προτεινόμενου έργου, η θερμική ενέργεια διοχετεύεται μέσω συστήματος τηλεθέρμανσης σε έκταση γεωργικών καλλιεργειών 1 km 2 ή σε έκταση m 2 με θερμοκήπια και εξυπηρετεί περίπου γεωργούς. Σύμφωνα με τη σχετική νομοθεσία 2, ο κάτοχος άδειας του γεωθερμικού πεδίου δεν μπορεί να κάνει διακρίσεις μεταξύ των καταναλωτών όσον αφορά τους όρους σύνδεσης με το δίκτυο και πρέπει να δέχεται όλες τις αιτήσεις των καταναλωτών εντός της εμβέλειας και των δυνατοτήτων του ανεπτυγμένου δικτύου. Ως εκ τούτου, στο εν λόγω πιλοτικό στάδιο, όλοι οι ιδιοκτήτες ακινήτων εντός της συγκεκριμένης έκτασης του 1 km 2 είναι υποψήφιοι πελάτες. (8) Οι ελληνικές αρχές θεωρούν ότι η λειτουργία του έργου ενέχει ορισμένους κινδύνους που θα πρέπει να εντοπιστούν και να ελαχιστοποιηθούν λόγω του πιλοτικού χαρακτήρα του προτεινόμενου έργου. Πρόκειται για κινδύνους σχετικά με την αξιοποίηση του γεωθερμικού πεδίου σε πραγματικές συνθήκες και κινδύνους σχετικά με τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων που θα συνδεθούν με αυτό θερμοκήπια γεωργοί υπαίθριων καλλιεργειών - και δεδομένου ότι πρέπει να επωμιστούν το κόστος των αναγκαίων επενδύσεων για τη χρήση της υποδομής στις εγκαταστάσεις τους και τη διαφοροποίηση των καλλιεργειών τους. (9) Σύμφωνα με τις ελληνικές αρχές, οι κλιματικές συνθήκες σε ολόκληρη την Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης δεν επιτρέπουν εκτεταμένες καλλιέργειες θερμοκηπίου. Σε ολόκληρη την Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης, η έκταση όπου καλλιεργούνται λαχανικά σε θερμοκήπια αντιστοιχεί περίπου στο 2% της συνολικής έκτασης σε εθνικό επίπεδο. Επιπλέον, στην ευρύτερη περιοχή της Καβάλας, το αντίστοιχο ποσοστό είναι περίπου 0,5% 3. Πράγματι, στην ευρύτερη περιοχή του έργου (περιοχή του Νέστου) καλλιεργούνται λαχανικά σε καλυμμένους χώρους έκτασης 4,65 εκταρίων, εκ των οποίων λίγοι μόνο θερμαίνονται, από τα εκτάρια συνολικά 4, αντιπροσωπεύουν δηλαδή το 0,028% της αντίστοιχης γεωγραφικής έκτασης. (10) Οι ελληνικές αρχές αναφέρουν ότι, επί του παρόντος, το ενδιαφέρον για λειτουργία θερμοκηπίων στην περιοχή είναι περιορισμένο. Πράγματι, περίπου το 65% των θερμοκηπιακών εγκαταστάσεων στην Ελλάδα βρίσκονται στην Κρήτη (43%) και στην Πελοπόννησο (22%) 5, ήτοι στα νότια τμήματα του κράτους μέλους λόγω των ευνοϊκών καιρικών συνθηκών. Συγκεκριμένα, οι ελληνικές αρχές υπολόγισαν ότι το κόστος θέρμανσης στην περιοχή του έργου είναι 1,72 φορές υψηλότερο από το Άρθρο 7 της υπουργικής απόφασης αριθ. Δ9Β/Φ166/23880/ΓΔΦΠ4211/ του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής αλλαγής που δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 2450/ Ελληνική Στατιστική Υπηρεσία, 2007 Σύμφωνα με στοιχεία του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων / Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Καβάλας Σύμφωνα με στοιχεία του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (2006) 3

4 αντίστοιχο μέσο κόστος στην Πελοπόννησο και 2,61 φορές υψηλότερο από αυτό στην Κρήτη 6. (11) Πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι δεν υφίστανται άλλες τεχνικά εφικτές λύσεις για την τροφοδότηση της περιοχής με θερμική ενέργεια με τον ίδιο ή μικρότερο περιβαλλοντικό αντίκτυπο. Το εισαγόμενο πετρέλαιο θέρμανσης είναι το μοναδικό εναλλακτικό καύσιμο για την παραγωγή θερμικής ενέργειας, καθώς καμία άλλη πηγή ενέργειας ή καυσίμου δεν χρησιμοποιείται, ούτε είναι διαθέσιμη στην περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας. (12) Ως εκ τούτου, οι ελληνικές αρχές υποστηρίζουν ότι το ενδιαφέρον εκ μέρους του δημοσίου για την προώθηση της διανομής γεωθερμικής ενέργειας παραμένει η μοναδική βιώσιμη και φιλική προς το περιβάλλον εφαρμογή και η χορήγηση ενίσχυσης για το πιλοτικό πρόγραμμα είναι το μοναδικό κατάλληλο και αναγκαίο μέσο για την επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί. (13) Ειδικότερα, η υλοποίηση του έργου σε πιλοτική βάση αναμένεται να αποτελέσει σε επόμενη φάση πρόδρομο για την αξιοποίηση άλλων νέων επενδύσεων στο υπόλοιπο γεωθερμικό πεδίο Ερατεινού ή σε άλλα γεωθερμικά πεδία στην περιφέρεια, βάσει της αποκτηθείσας τεχνογνωσίας και των αποτελεσμάτων του έργου αυτού. Εν προκειμένω, οι ελληνικές αρχές αναφέρουν ότι υπάρχουν επτά επιβεβαιωμένα γεωθερμικά πεδία στην ευρύτερη περιοχή της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης Νομική βάση (14) Η νομική βάση για το επικείμενο μέτρο στην εθνική νομοθεσία είναι: Το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Μακεδονίας Θράκης », το οποίο εγκρίθηκε με την απόφαση αριθ. (2007) (CCI 2007 GR 161 PO 008) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ο Νόμος 3852/2010 για τη «Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πρόγραμμα Καλλικράτης.» 7 Ο Νόμος 3463/2006 (ΦΕΚ 114/Α/ ) για την «Κύρωση του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων» Η οδηγία 2004/18/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, όπως τροποποιήθηκε, και οι διατάξεις της εγκυκλίου υπ' αριθ. Π1/1105/ της Διεύθυνσης Δημοσίων Συμβάσεων του Υπουργείου Ανάπτυξης 6 7 Βάσει συγκρίσιμων στοιχείων βαθμοημερών θέρμανσης (HDD, με θερμοκρασία αναφοράς τους 18οC - Τεχνικές οδηγίες του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας /2010) για την περιοχή του έργου, την Πελοπόννησο και την Κρήτη. 4

5 Το Προεδρικό Διάταγμα υπ αριθ. 60/2007 (ΦΕΚ 64/Α/2007) για την «Προσαρμογή της Ελληνικής Νομοθεσίας στις διατάξεις της οδηγίας 2004/18/ΕΚ» Η υπ' αριθ /3/1993 απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών περί του «Ενιαίου Κανονισμού Προμηθειών για Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης» (ΕΚΠΟΤΑ), όπως τροποποιήθηκε και συμπληρώθηκε Ο Νόμος 2286/1995 (ΦΕΚ 19/Α/1995) για τις «Προμήθειες του δημόσιου τομέα και ρυθμίσεις συναφών θεμάτων» Ο Νόμος 3614/2007, ΦΕΚ 267/Α/ «Διαχείριση, έλεγχος και εφαρμογή αναπτυξιακών παρεμβάσεων για την προγραμματική περίοδο » Ο Νόμος 3175/ «Αξιοποίηση του γεωθερμικού δυναμικού, τηλεθέρμανση και άλλες διατάξεις», όπως τροποποιήθηκε με τον Νόμο 3734/ «Προώθηση της συμπαραγωγής δύο ή περισσότερων χρήσιμων μορφών ενέργειας, ρύθμιση ζητημάτων σχετικών με το Υδροηλεκτρικό Έργο Μεσοχώρας και άλλες διατάξεις» Το Νομοθετικό Διάταγμα 210/1973, άρθρο 2 παράγραφος 1 «Μεταλλευτικός Κώδικας». Το γεωθερμικό δυναμικό εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του Μεταλλευτικού Κώδικα. Η απόφαση Δ9Β/Φ166/ΟΙΚ1508/ΓΔΦΠ374/10 σχετικά με τα «απαιτούμενα στοιχεία προκειμένου να πιστοποιηθεί βεβαιωμένο γεωθερμικό πεδίο» Δικαιούχος (15) Δικαιούχος του έργου είναι ο Δήμος Νέστου (πρώην Δήμος Χρυσούπολης), ο οποίος διαχειρίζεται το βεβαιωμένο γεωθερμικό πεδίο στο Ερατεινό, ένα από τα επτά γεωθερμικά πεδία που υπάρχουν στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Ο Δήμος Νέστου απέκτησε το δικαίωμα διαχείρισης αυτού του γεωθερμικού πεδίου το 2007 σύμφωνα με το άρθρο 4 του Νόμου 3175/2003 σχετικά με την αξιοποίηση του γεωθερμικού δυναμικού, την τηλεθέρμανση και άλλες διατάξεις 8. (16) Την ανάθεση της διαχείρισης του βεβαιωμένου γεωθερμικού πεδίου ακολούθησε ανοικτή, αμερόληπτη και διαφανής πρόσκληση υποβολής προσφορών της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης 9 για τη μίσθωση της χρήσης του. Η πρόσκληση υποβολής προσφορών ήταν ανοικτή σε κάθε αλλοδαπό ή ημεδαπό φυσικό και νομικό πρόσωπο ή κοινοπραξία. Κατά την υποβολή προσφορών, οι ενδιαφερόμενοι κλήθηκαν να υποβάλουν μελέτες σκοπιμότητας των προτεινόμενων επενδύσεων τους σχετικά με τη χρήση και διαχείριση του γεωθερμικού πεδίου. Τα κριτήρια αξιολόγησης της υποβολής προσφορών προβλέπουν επιλογή της πρότασης 8 9 ΦΕΚ Α 207/ Ανακοίνωση αριθ. 2141/ της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης 5

6 που εξασφάλισε την αποτελεσματικότερη χρήση της ανανεώσιμης ενέργειας. Η σχετική συμφωνία μίσθωσης υπογράφηκε στις 30 Νοεμβρίου (17) Για την προτεινόμενη αξιοποίηση του γεωθερμικού πεδίου στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης ο Δήμος Νέστου επελέγη κατόπιν ανοιχτής πρόσκλησης 11 από την Ενδιάμεση Διαχειριστική Αρχή του Περιφερειακού Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης » προς όλους τους φορείς με δικαίωμα διαχείρισης και εκμετάλλευσης γεωθερμικών πεδίων της περιφέρειας για υποβολή φακέλου τεκμηρίωσης Προϋπολογισμός έργου, μορφή ενίσχυσης (18) Ο προϋπολογισμός του έργου ανέρχεται σε ευρώ, συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ, και αντιπροσωπεύει για τον Δήμο Νέστου μη επιλέξιμη δαπάνη που ανέρχεται σε ,82 ευρώ. Η μορφή της ενίσχυσης είναι η άμεση επιχορήγηση. (19) Ο προϋπολογισμός του έργου ανά κατηγορία κόστους παρουσιάζεται στον ακόλουθο πίνακα: Υποέργο ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΕΡΓΩΝ Κόστος χωρίς ΦΠΑ (ευρώ) ΦΠΑ (23%) Σύνολο A B Γ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΚ Α- ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚ Α ΕΡΓΑ ΑΥΤΟΜΑΤΟΠΟΙ ΗΜΕΝΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΕΛΕΓΧΟΥ ΥΔΡΑΥΛΙΚΑ ΕΡΓΑ 3,425, , ,213, , , , , , ,045, Δ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙ ΚΑ ΕΡΓΑ 469, , , Ε ΓΕΩΤΡΗΣΕΙΣ 3,513, , ,322, ΣΥΝΟΛΟ 8,617, ,982, ,600, Η διαδικασία διεξήχθη σύμφωνα με την υπουργική απόφαση αριθ. Δ9Β/Φ166/οικ.8411/ΓΔΦΠ2373/117 (ΦΕΚ Β 635/ ). Αριθ. πρόσκλησης: 66/ Κωδικός προτεραιότητας 42: Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ( 6

7 2.5. Υπολογισμός των επιλέξιμων δαπανών, ποσό ενίσχυσης και ένταση ενίσχυσης (20) Οι ελληνικές αρχές διευκρίνισαν ότι, όσον αφορά την ένταση της ενίσχυσης του μέτρου και τον υπολογισμό των επιλέξιμων δαπανών, το έργο διακρίνεται σε α) επενδύσεις που σχετίζονται με την εξαγωγή (πηγή) ενέργειας και β) επενδύσεις σχετικά με την υποδομή τηλεθέρμανσης Επενδύσεις σχετικές με την εξαγωγή / (πηγή) της γεωθερμικής ενέργειας Επιλέξιμες δαπάνες (21) Οι ελληνικές αρχές διευκρίνισαν ότι, όσον αφορά τον υπολογισμό των επιλέξιμων δαπανών, για το τμήμα του έργου που σχετίζεται με την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας έχουν χρησιμοποιηθεί οι διατάξεις που καθορίζονται στις κοινοτικές κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις για την προστασία του περιβάλλοντος 12. Πιο συγκεκριμένα, καθώς το έργο αφορά την εξαγωγή και χρήση γεωθερμικής ενέργειας 13, οι επιλέξιμες επενδυτικές δαπάνες έχουν υπολογιστεί σύμφωνα με το τμήμα (επενδυτικές ενισχύσεις για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας) των κατευθυντήριων γραμμών σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις για την προστασία του περιβάλλοντος.. (22) Οι ελληνικές αρχές υπολόγισαν τις επιλέξιμες δαπάνες για το μέρος της επένδυσης που σχετίζεται με την πηγή ενέργειας χρησιμοποιώντας τη μεθοδολογία που ορίζεται στα τμήματα 105 και 106 των κατευθυντήριων γραμμών σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις για την προστασία του περιβάλλοντος, ήτοι συγκρίνοντας την προτεινόμενη επένδυση με επένδυση αναφοράς. (23) Κατά τον προσδιορισμό της επένδυσης αναφοράς, οι ελληνικές αρχές θεώρησαν ότι η θερμική ενέργεια που παρέχεται στους καταναλωτές παράγεται από την καύση πετρελαίου θέρμανσης σε συμβατικό σύστημα λέβητα-καυστήρα ισοδύναμης εγκατεστημένης θερμικής ισχύος 7,85MW. Οι ελληνικές αρχές ανέφεραν ότι η εν λόγω επένδυση αναφοράς είναι τεχνικά συγκρίσιμη επένδυση που θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς την ενίσχυση και αποτελεί αξιόπιστη επιχειρηματική εναλλακτική λύση από την υπό επανεξέταση επένδυση. (24) Η διαφοροποίηση του προτεινόμενου έργου σε σχέση με συμβατικό σύστημα με τον ίδιο στόχο (ήτοι τροφοδότηση δικτύου τηλεθέρμανσης) συνίσταται στο ότι, στο πλαίσιο του προτεινόμενου έργου, ο δικαιούχος επιβαρύνεται με επενδυτικές δαπάνες που προκύπτουν από τις εργασίες γεώτρησης (γεωτρήσεις αφαίρεσης και εισπίεσης) προκειμένου να λάβει θερμική ενέργεια από το γεωθερμικό πεδίο. (25) Βάσει προσφορών από σχετικούς προμηθευτές, το κόστος επένδυσης αναφοράς για το μέρος που σχετίζεται με τη θερμική παραγωγή θερμότητας ανέρχεται σε ,22 ευρώ συν ΦΠΑ. Εάν χρησιμοποιούνταν συμβατικό σύστημα θέρμανσης για την τροφοδότηση του δικτύου τηλεθέρμανσης αντί του γεωθερμικού ρευστού, η διαφορά του επενδυτικού κόστους που σχετίζεται με την πηγή ενέργειας θα ανερχόταν σε ,16 ευρώ ΕΕ C 82 της , σ. 1. Η γεωθερμική ενέργεια είναι μια ανανεώσιμη πηγή ενέργειας σύμφωνα με τον ορισμό του σημείου 70 παράγραφος 5 των κατευθυντήριων γραμμών για τις περιβαλλοντικές ενισχύσεις. 7

8 (26) Το έργο θα τεθεί σε λειτουργία το Τα λειτουργικά οφέλη του έργου σε σύγκριση με την επένδυση αναφοράς προκύπτουν κυρίως από την εξοικονόμηση στο κόστος του πετρελαίου θέρμανσης. Από την άλλη πλευρά, το προτεινόμενο έργο επιβαρύνεται με υψηλότερο κόστος ηλεκτρισμού και συντήρησης, καθώς και με το μίσθωμα που καταβάλλεται για τη χρήση του γεωθερμικού πεδίου. Οι ελληνικές αρχές διευκρίνισαν ότι για το προτεινόμενο σχέδιο και την επένδυση αναφοράς ελήφθη υπόψη η ίδια τιμολογιακή πολιτική του διαχειριστή, δηλαδή ότι η θερμότητα θα έπρεπε να πωλείται υπό τους ίδιους όρους. Συνεπώς, διαφέρουν μόνο τα λειτουργικά έξοδα των δύο σεναρίων. (27) Κατόπιν υπολογισμού των αντίστοιχων λειτουργικών δαπανών κατά τα πρώτα πέντε χρόνια της ζωής της συγκεκριμένης επένδυσης ( ), η διαφορά, το συνολικό καθαρό όφελος του προτεινόμενου έργου, ανέρχεται σε ,14 ευρώ, όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα: ΕΠΕΝΔΥΣΗ ΑΝΑΦΟΡΑΣ (ευρώ) ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΕΡΓΟ (ευρώ) ΕΤΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΕΞΟΔΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΕΞΟΔΑ , , , , , , , , , ,41 ΣΥΝΟΛΟ , ,51 ΕΠΙΠΛΕΟΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΟΦΕΛΗ: ,14 (28) Το συνολικό επιλέξιμο κόστος που σχετίζεται με την επένδυση στην πηγή της ενέργειας υπολογίζεται με αφαίρεση του επιπλέον οφέλους που σχετίζεται με τις πρόσθετες επενδύσεις για την προστασία του περιβάλλοντος κατά τα πέντε πρώτα έτη λειτουργίας της επένδυσης από το επιπλέον επενδυτικό κόστος, όπως φαίνεται στο ακόλουθο πίνακα: ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΔΑΠΑΝΗΣ ΠΗΓΗ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ (ΓΕΩΤΡΗΣΕΙΣ Ή ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΛΕΒΗΤΑΣ) ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΟΦΕΛΗ ΚΑΤΑ ΤΑ ΠΕΝΤΕ ΠΡΩΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ A. Προτεινόμενο Έργο Κόστος χωρίς ΦΠΑ (ευρώ) Β. Επένδυση αναφοράς Κόστος χωρίς ΦΠΑ (ευρώ) Γ. Διαφορά (Γ=Α-Β) , , , , , ,14 ΕΠΙΛΕΞΙΜΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ ,23 8

9 (29) Συγκρίνοντας το προτεινόμενο έργο με το αντιπαράδειγμα (επένδυση αναφοράς), το επιπλέον κόστος για την προστασία του περιβάλλοντος είναι ,23 ευρώ. Το ποσό αυτό αντιπροσωπεύει τις επιλέξιμες δαπάνες για το μέρος του έργου που σχετίζεται με την πηγή ενέργειας. Ένταση της ενίσχυσης (30) Οι ελληνικές αρχές ανέφεραν ότι το έργο για την αξιοποίηση του γεωθερμικού πεδίου Ερατεινού ανατέθηκε βάσει ιδιαίτερα ανταγωνιστικής διαδικασίας υποβολής προσφορών. Οι ελληνικές αρχές επιβεβαίωσαν ότι η διαδικασία επιλογής αναδόχου για την κατασκευή του έργου διεξάγεται σύμφωνα με τον Νόμο 3669/2008, την οδηγία 2004/17/ΕΚ και το ισχύον Προεδρικό Διάταγμα 59/2007, με ανοικτή πρόσκληση για την υποβολή προσφορών όπου κριτήριο αποτελεί η χαμηλότερη προσφορά, προκειμένου να διασφαλιστεί το χαμηλότερο δυνατό κόστος κατασκευής για ολόκληρο το έργο. (31) Επιπλέον, οι ελληνικές αρχές αναφέρουν ότι ο Δήμος Νέστου απέκτησε το 2007 δικαίωμα διαχείρισης του βεβαιωμένου γεωθερμικού πεδίου Ερατεινού, σύμφωνα με το άρθρο 4 του νόμου 3175/2003 σχετικά με την αξιοποίηση του γεωθερμικού δυναμικού, την τηλεθέρμανση και άλλες διατάξεις. Κατά την υποβολή προσφορών, οι ενδιαφερόμενοι κλήθηκαν να υποβάλουν μελέτες σκοπιμότητας των προτεινόμενων επενδύσεων τους σχετικά με τη χρήση και διαχείριση του γεωθερμικού πεδίου. Τα κριτήρια αξιολόγησης της υποβολής προσφορών προβλέπουν επιλογή της πρότασης που εξασφάλισε την αποτελεσματικότερη χρήση της ανανεώσιμης ενέργειας. (32) Σύμφωνα με τις ελληνικές αρχές, οι παραπάνω διαδικασίες εξασφαλίζουν το χαμηλότερο δυνατό κόστος έργου και, ως εκ τούτου, το χαμηλότερο ποσό ενίσχυσης για το στοχευόμενο ενεργειακό αποτέλεσμα από την ανανεώσιμη πηγή. Πηγή χρηματοδότησης (33) Οι επιλέξιμες δαπάνες ( ,23 ευρώ) χρηματοδοτούνται, σύμφωνα με τις διατάξεις του Επιχειρησιακού Προγράμματος, σε ποσοστό έως και 85% (ήτοι ,09 ευρώ) από πόρους του ΕΤΠΑ και τα ,12 ευρώ (15% των επιλέξιμων δαπανών) προέρχονται από δημόσια εθνική συμμετοχή που χρηματοδοτείται από το ελληνικό Δημόσιο και την περιφέρεια. Το υπόλοιπο ποσό των ,33 ευρώ για το συγκεκριμένο μέρος του έργου θα χρηματοδοτηθεί από πόρους του δικαιούχου Επενδύσεις σχετικές με τις υποδομές τηλεθέρμανσης. Επιλέξιμες δαπάνες (34) Όσον αφορά το δίκτυο τηλεθέρμανσης του έργου, οι ελληνικές αρχές αναφέρουν ότι το συνολικό κόστος των ,60 ευρώ πρέπει να θεωρείται επιλέξιμη δαπάνη προς χρηματοδότηση στο πλαίσιο των κονδυλίων του ΕΤΠΑ, αφού αυτά αντιπροσωπεύουν πράγματι επενδύσεις που σχετίζονται με την υποδομή τηλεθέρμανσης. 9

10 Ένταση της ενίσχυσης (35) Οι ελληνικές αρχές εφάρμοσαν τη μεθοδολογία υπολογισμού χρηματοδοτικού ελλείμματος για τον προσδιορισμό της έντασης ενίσχυσης του εν λόγω μέρους του έργου, για όλα τα εδικά έσοδα και τα έξοδα, όπως παρουσιάζεται στην ανάλυση κόστους-οφέλους που συνοδεύει την κοινοποίηση. (36) Δεδομένου ότι το χρηματοδοτικό έλλειμμα ανέρχεται σε 99,21% όπως εμφαίνεται στον πίνακα που ακολουθεί, οι επιλέξιμες δαπάνες για το μέρος του έργου που αφορά την υποδομή τηλεθέρμανσης ανέρχεται σε ,14 ευρώ. (37) Ο παρακάτω πίνακας συνοψίζει τον υπολογισμό χρηματοδοτικού ελλείμματος για το συνολικό έργο σύμφωνα με την ανάλυση κόστους-οφέλους του έργου. ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΠΟΣΟΣΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΟΥ ΚΕΝΟΥ Βασικά στοιχεία και παράμετροι Μη προεξοφλημένη αξία Καθαρή παρούσα αξία 1 Περίοδος αναφοράς (σε έτη) 30 2 Χρηματοοικονομικό προεξοφλητικό επιτόκιο (%) 5% 3 Συνολικό κόστος επένδυσης χωρίς απρόβλεπτες δαπάνες (σε ευρώ) = [Κ] ευρώ ευρώ 4 Υπολειμματική αξία (σε ευρώ) 0 ευρώ 0 ευρώ 5 Έσοδα (σε ευρώ, προεξοφλημένα) ευρώ 6 Λειτουργικά έξοδα (σε ευρώ, προεξοφλημένα) ευρώ Καθαρά έσοδα = έσοδα + υπολειμματική αξία λειτουργικά έξοδα (σε ευρώ, προεξοφλημένα) = [Ε] = (5) + (4) - (6) Χρηματοδοτικό έλλειμμα = Συνολικό επενδυτικό κόστος χωρίς απρόβλεπτες δαπάνες καθαρά έσοδα [ΧΕ] = [Κ] - [Ε] = (3)-(7) Ποσοστό χρηματοδοτικού ελλείμματος (%) = [ΠΧΕ] = (Κ-Ε)/Κ = (8)/(3) 99,21% ευρώ ευρώ 10

11 Πηγή χρηματοδότησης (38) Λαμβάνοντας υπόψη το ποσοστό χρηματοδοτικού ελλείμματος που παρουσιάζεται στον παραπάνω πίνακα, αναφέρεται πιο κάτω η χρηματοδότηση για το δίκτυο τηλεθέρμανσης: Ποσοστό χρηματοδοτικού ελλείμματος [Π] 99,21% Επιλέξιμες δαπάνες [ΕΔ] ,60 Δαπάνες μετά την εφαρμογή του χρηματοδοτικού ελλείμματος [Δ] Δ = ΕΔ*Π ,14 Μέγιστο ποσοστό συγχρηματοδότησης [ΜέγΠΣυγ] 85% Χρηματοδότηση ΕΤΠΑ =Δ*ΜέγΠΣυγ ,37 Εθνική συνεισφορά ,77 Ίδια συμμετοχή ,46 (39) Η συνολική δημόσια συμμετοχή για το δίκτυο τηλεθέρμανσης ανέρχεται σε ,14 ευρώ και αντιστοιχεί στα στοιχεία που παρουσιάζονται ανωτέρω Συνολικό έργο (40) Ως εκ τούτου, συνδυάζοντας τα στοιχεία για αμφότερα τα μέρη του έργου (Α και Β), οι επιλέξιμες δαπάνες του συνολικού έργου προ ΦΠΑ που προβλέπονται από τις ελληνικές αρχές ανέρχονται σε ,83 ευρώ. (41) Το έργο θα χρηματοδοτείται σύμφωνα με τον ακόλουθο πίνακα: Πηγή χρηματοδότησης Ποσό (ευρώ) % Δημόσιες δαπάνες ,39 97,18% Ίδια συνεισφορά ,79 2,82% Συνολικό κόστος έργου ,18 100,00% (42) Τα παραπάνω ποσά δεν περιλαμβάνουν ΦΠΑ. Ο ΦΠΑ ανέρχεται σε ,82 ευρώ και αποτελεί μη επιλέξιμη δαπάνη. (43) Η ένταση της ενίσχυσης του συνολικού έργου ανέρχεται στο 97,18% του συνολικού κόστους του έργου 14. (44) Η χρηματοδότηση του ΕΤΠΑ θα ανέλθει σε ,47 ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί στο 82,6% του συνολικού κόστους του έργου χωρίς ΦΠΑ. 14 Η ίδια συμμετοχή του δικαιούχου (Δήμος Νέστου) θα μπορούσε επίσης να περιλαμβάνει κρατικούς πόρους. Εν πάση περιπτώσει, στην παρούσα υπόθεση δεν χρειάζεται να εξεταστεί το ζήτημα αυτό διότι, όπως εξηγείται στη συνέχεια, η μέγιστη επιτρεπόμενη ένταση ενίσχυσης είναι 100%. 11

12 2.6. Σώρευση (45) Οι ελληνικές αρχές επιβεβαίωσαν ότι το έργο δεν αντιμετωπίζεται σωρευτικά ως μέρος άλλων χρηματοδοτήσεων, εθνικών ή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για τις ίδιες επιλέξιμες δαπάνες Διαδικασίες υποβολής προσφορών και διατάξεις (46) Οι ελληνικές αρχές ανέφεραν επίσης ότι το έργο εκτελείται σύμφωνα με την οδηγία 2004/17/ΕΚ περί συντονισμού των διαδικασιών σύναψης συμβάσεων στους τομείς του ύδατος, της ενέργειας, των μεταφορών και των ταχυδρομικών υπηρεσιών και το Προεδρικό Διάταγμα 59/2007, με διαδικασίες για ανοικτή πρόσκληση υποβολής προσφορών σε ανταγωνιστικές συνθήκες, εξασφαλίζοντας έτσι το χαμηλότερο δυνατό κόστος εκτέλεσης του συνολικού έργου. (47) Πρώτον, οργανώθηκε διαγωνισμός από την ενδιάμεση διαχειριστική αρχή μέσω ανοικτής πρόσκλησης σε φορείς με δικαίωμα διαχείρισης και εκμετάλλευσης γεωθερμικών πεδίων στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη («πρόσκληση επιλογής έργων») 15. Δεύτερον, το 2012 οργανώθηκε διαγωνισμός από τον Δήμο Νέστου για την επιλογή αναδόχου για την κατασκευή του έργου («διαγωνισμός ανάδειξης αναδόχου»). Οι ελληνικές αρχές αναφέρουν σχετικά ότι η προκήρυξη του διαγωνισμού για την ανοικτή διαδικασία υποβολής προσφορών σχετικά με την αξιοποίηση του γεωθερμικού πεδίου στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη συντάχθηκε σύμφωνα με το σχετικό υπόδειγμα που περιλαμβάνεται στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1564/2005 και δημοσιεύθηκε στην ΕΕ 2012/S στις 6/7/2012. Επιπλέον, τα έγγραφα και η προκήρυξη του διαγωνισμού εγκρίθηκαν από τη Μονάδα Παρακολούθησης Διαγωνισμών και Συμβάσεων (ΜΟΠΑΔΙΣ). Περίληψη της προκήρυξης του διαγωνισμού δημοσιεύθηκε, σύμφωνα με το άρθρο 15 παράγραφοι 7-9 του Νόμου 3669/2008, στο Δελτίο για τις Προκηρύξεις Διαγωνισμών περί Δημοσίων Συμβάσεων της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ 434/ ). Επίσης, δημοσιεύθηκε στον ελληνικό Τύπο, σύμφωνα με την εγκύκλιο αριθ. Ε.16/2007 της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Έργων του Υπουργείου Υποδομών, Μεταφορών & Δικτύων. (48) Η εκτέλεση του έργου δεν θα αρχίσει πριν η ενίσχυση εγκριθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σύμφωνα με το έγγραφο υπ αριθ /ΕΥΣ 2434/ σχετικά με τη συμμόρφωση με τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις για έργα υποδομής κατά την εφαρμογή των επιχειρησιακών προγραμμάτων. (49) Οι ελληνικές αρχές αναφέρουν ότι την ημερομηνία ολοκλήρωσης του διαγωνισμού για την ανάδειξη αναδόχου ( ) 3 σφραγισμένες προσφορές υποβλήθηκαν από 29 υποψήφιους αναδόχους που ζήτησαν και έλαβαν αντίγραφα των εγγράφων της υποβολής προσφορών για το έργο. (50) Οι ελληνικές αρχές επιβεβαίωσαν ότι η ενίσχυση που θα χορηγηθεί και το ποσοστό χρηματοδότησης για το έργο θα εφαρμοστούν επί της αρχικής προσφοράς που έγινε από τον ιδιοκτήτη του έργου, όταν επιβεβαιωθεί το αποτέλεσμα της ανοικτής διαδικασίας υποβολής προσφορών. 15 Πρόσκληση αριθ.: 66/ Κωδικός προτεραιότητας 42: Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ( 12

13 2.8. Περιβαλλοντικές και κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις (51) Οι ελληνικές αρχές ισχυρίζονται ότι το εν λόγω έργο αναμένεται να έχει σημαντικό περιβαλλοντικό και κοινωνικοοικονομικό αντίκτυπο. (52) Όσον αφορά τον περιβαλλοντικό αντίκτυπο, η υλοποίηση του έργου αναμένεται να οδηγήσει σε αύξηση της εγκατεστημένης παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ της τάξης των 7,85 MW και σε αποφυγή εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου περίπου κατά τόνους ετησίως, ως αποτέλεσμα της αξιοποίησης ανανεώσιμης (γεωθερμικής) ενέργειας, αντί ενός συμβατικού συστήματος θέρμανσης ίδιου δυναμικού το οποίο θα χρησιμοποιούσε ορυκτά καύσιμα. (53) Όσον αφορά τον κοινωνικοοικονομικό αντίκτυπο, το έργο αναμένεται να αυξήσει το επίπεδο ανάπτυξης και ευημερίας των κατοίκων, καθώς και το επίπεδο οικονομικής και κοινωνικής σύγκλισης στην περιφέρεια, δεδομένου ότι αποφέρει στην περιφέρεια σειρά από κοινωνικοοικονομικά οφέλη, όπως αλλαγές και βελτίωση των γεωργικών πρακτικών και των εσόδων, καθώς και συναφή έρευνα και ευκαιρίες ανάπτυξης της εμπορικής προώθησης των προϊόντων Επιχειρήματα συμβατότητας που προέβαλαν οι ελληνικές αρχές (54) Οι ελληνικές αρχές υποστηρίζουν ότι το προτεινόμενο πιλοτικό πρόγραμμα επιδιώκει την επίτευξη στόχου κοινού συμφέροντος, δηλαδή την προστασία του περιβάλλοντος. Οι ελληνικές αρχές επιβεβαιώνουν ότι δεν έχει πραγματοποιηθεί κανένα κατασκευαστικό έργο και δεν προγραμματίζεται έναρξη εργασιών πριν εκδώσει η Επιτροπή την απόφασή της για έγκριση. (55) Οι ελληνικές αρχές υπέβαλαν λεπτομερή οικονομική ανάλυση κόστους-οφέλους η οποία αποδεικνύει, κατά την άποψή τους, ότι χωρίς την εν λόγω επιχορήγηση δεν θα ήταν εφικτό παρόμοιο έργο, εκτός αν εξεταστεί το ενδεχόμενο για σημαντικά υψηλότερες τιμές στις υπηρεσίες τηλεθέρμανσης, οι οποίες θα έθεταν σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα της πιλοτικής ανάπτυξης. (56) Οι ελληνικές αρχές αναφέρουν ότι το έργο δεν προσέλκυσε την προσοχή των επενδυτών του ιδιωτικού τομέα, αφού, ως υπηρεσία, η διανομή θερμικής ενέργειας δεν συνεπάγεται υψηλές αποδόσεις για τις επιχειρήσεις που θα μπορούσαν να επενδύσουν σε τέτοια υποδομή, λόγω του πολύ υψηλού κόστους δημιουργίας των γεωτρήσεων και των δικτύων μεταφοράς και διανομής. Για την κάλυψη των δαπανών αυτών, θα απαιτούνταν σημαντικά άμεσα έσοδα από τα τέλη χρήσης θερμικής ενέργειας. Ωστόσο, οι καταναλωτές δεν θα ήταν σε θέση να καταβάλουν τα ποσά αυτά. (57) Επιπλέον, υπό το πρίσμα των ως άνω αναλύσεων και της εξοικονόμησης που επιτυγχάνεται μέσω της διαδικασίας υποβολής προσφορών σχετικά με το αρχικό επιχειρηματικό σχέδιο, οι ελληνικές αρχές θεωρούν επίσης ότι η ενίσχυση περιορίζεται στο ελάχιστο απαραίτητο. Δεδομένου ότι το έργο σχετίζεται με διανομή θερμότητας σε πολύ περιορισμένη έκταση σε αυτό το πιλοτικό στάδιο, καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι ο αντίκτυπος στον ανταγωνισμό είναι εξαιρετικά περιορισμένος. Τελικά, οι ελληνικές αρχές θεωρούν ότι η υποδομή τηλεθέρμανσης είναι εκ φύσεως τοπικού χαρακτήρα και οι επιπτώσεις οποιασδήποτε κρατικής 13

14 χρηματοδότησης σε τέτοια τοπική αγορά δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι επηρεάζουν αρνητικά το ενδοκοινοτικό εμπόριο Πώληση θερμότητας για γεωργικούς σκοπούς (58) Στο πλαίσιο του μέτρου ο Δήμος Νέστου θα παράσχει τη θερμότητα μέσω του δικτύου τηλεθέρμανσης στους γεωργούς της περιοχής για την εκτέλεση γεωργικών εργασιών. (59) Δεδομένου ότι πρόκειται για πιλοτικό έργο και δεν υφίσταται προηγούμενη εμπειρία στην Ελλάδα, ο στόχος του πιλοτικού προγράμματος αφορά τη διερεύνηση των δυνατοτήτων χρήσης της θερμότητας στο γεωθερμικό πεδίο υπό πραγματικές συνθήκες και του κατά πόσον η εμπορική πρόταση προς τους πελάτες που θα προβούν στις απαραίτητες επενδύσεις για τη χρήση της παρεχόμενης θερμότητας είναι βιώσιμη με βάση τις συνθήκες της αγοράς. (60) Η θερμική ενέργεια θα χρεώνεται από την ημέρα σύνδεσης των χρηστών στο προτεινόμενο έργο και θα επιβάλλεται πάγιο τέλος σύνδεσης για κάθε σύνδεση στην υποδομή. (61) Σύμφωνα με τις ελληνικές αρχές, η τιμή πώλησης της θερμικής ενέργειας θα πρέπει να καθιστά δυνατή την κάλυψη των λειτουργικών δαπανών του παραγωγού και του διανομέα και πρέπει να βρίσκεται σε κατάλληλα επίπεδα προκειμένου να προσελκυστούν πελάτες, οι οποίοι θα επιβαρυνθούν με το κόστος των επενδύσεων που απαιτούνται για τη δημιουργία μιας εγκατάστασης για την εκμετάλλευση της θερμικής ενέργειας (θερμοκήπια, εξοπλισμός για τις πρώιμες καλλιέργειες κ.λπ.). Οι τελικοί χρήστες του έργου θα επιβαρυνθούν με το σύνολο των λειτουργικών δαπανών για την παραγωγή θερμικής ενέργειας από το γεωθερμικό πεδίο. (62) Σύμφωνα με τις ελληνικές αρχές, η ελάχιστη τιμή της θερμότητας η οποία εξασφαλίζει την οικονομική βιωσιμότητα της επένδυσης είναι 17 ευρώ/mwhth. Οι ελληνικές αρχές εξήγησαν ότι η ανωτέρω τιμή δεν συνεπάγεται προνομιακή μεταχείριση των χρηστών της ενέργειας, δηλαδή τους γεωργούς που έχουν ακίνητη περιουσία στην περιοχή του δικτύου τηλεθέρμανσης. Δεδομένης της τρέχουσας κατάστασης της αγοράς και του πιλοτικού σταδίου του έργου, οι ελληνικές αρχές θεωρούν ότι η τιμή αυτή αποτελεί ελκυστική τιμή πώλησης θερμότητας στους τελικούς πελάτες που επιβαρύνονται με τον σχετικό επιχειρηματικό κίνδυνο που απορρέει από την πραγματοποίηση επιπλέον επενδύσεων, προκειμένου να χρησιμοποιηθεί η παρεχόμενη θερμότητα. (63) Επιπλέον, οι ελληνικές αρχές αναφέρουν ότι σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία δεν υφίσταται προκαθορισμένη τιμή για τη θερμότητα που λαμβάνεται από βεβαιωμένο γεωθερμικό πεδίο. Ωστόσο, για να διασφαλιστεί η ανταγωνιστική τιμολόγηση της παραγόμενης ενέργειας από γεωθερμικά πεδία, το άρθρο 7 της σχετικής υπουργικής απόφασης προβλέπει ότι η θερμική ενέργεια παρέχεται σε ανταγωνιστική τιμή, σε σχέση με το μεταβλητό κόστος παραγωγής, με τη βέλτιστη διαθέσιμη εναλλακτική τεχνολογία παραγωγής θερμότητας από ανανεώσιμες πηγές, συμπεριλαμβανομένης της γεωθερμικής αντλίας θερμότητας και του λέβητα βιομάζας. Σύμφωνα με τις πληροφορίες που δόθηκαν από τις ελληνικές αρχές, η τιμή των 17 ευρώ/mwh συμμορφώνεται με τις απαιτήσεις της νομοθεσίας. 14

15 (64) Επιπλέον, οι ελληνικές αρχές υπέβαλαν ανάλυση κόστους-οφέλους 16 βάσει της οποίας υπολογίστηκε το επιπρόσθετο κόστος με το οποίο θα χρειαστεί να επιβαρυνθούν οι χρήστες του γεωθερμικού πεδίου Ερατεινού, προκειμένου να συνδεθούν με το δίκτυο διανομής θερμικής ενέργειας και να την χρησιμοποιήσουν, καθώς και ο χρόνος που απαιτείται για την απόσβεση της επένδυσης τους, λαμβάνοντας υπόψη τις δαπάνες λειτουργίας και συντήρησης. Η ανάλυση αυτή γίνεται για το επιπρόσθετο κόστος για τη χρήση γεωθερμικής ενέργειας σε γεωργική εκμετάλλευση παραγωγής σπαραγγιών με επιφάνεια 4.000m 2, που αποτελεί την κύρια καλλιέργεια στην περιοχή όπου αναμένεται να χρησιμοποιηθεί θερμική ενέργεια. (65) Η πιλοτική χρήση θερμικής ενέργειας χαμηλής ενθαλπίας για τη θέρμανση της καλλιέργειας θα συντελέσει σε πρώιμη παραγωγή σπαραγγιών, τα οποία μπορούν να πωληθούν σε υψηλότερες τιμές και να δημιουργήσουν επιπλέον έσοδα για τους γεωργούς. Τα αποτελέσματα της ανάλυσης δείχνουν ότι το κόστος των επενδύσεων σε υποδομές για τον χρήστη ανέρχεται στα ευρώ για μια τυπική γεωργική εκμετάλλευση παραγωγής σπαραγγιών με επιφάνεια m 2. Τα επιπλέον οφέλη που προκύπτουν από την επένδυση υπολογίζονται στα ευρώ ετησίως, ενώ οι δαπάνες λειτουργίας ανέρχονται περίπου στα ευρώ ετησίως. Δεδομένου ότι το κόστος πώλησης της θερμικής ενέργειας ανέρχεται στα 17 ευρώ/mwh, η απόσβεση της επένδυσης θα πραγματοποιηθεί σε περισσότερα από 11 έτη. (66) Οι ελληνικές αρχές είναι της άποψης ότι το κόστος της επένδυσης για τη χρήση της θερμικής ενέργειας σε δραστηριότητες θερμοκηπίων είναι υψηλότερο (περίπου ευρώ) και συνεπώς αποφέρει λιγότερο κέρδος σε σχέση με το παράδειγμα που παρατίθεται για τις γεωργικές εκμεταλλεύσεις παραγωγής σπαραγγιών. Σύμφωνα με τα παραπάνω, οι ελληνικές αρχές ισχυρίζονται ότι η καθορισμένη τιμή είναι οριακά ελκυστική για τους γεωργούς, οι οποίοι πρέπει να επιβαρυνθούν πλήρως με τον κίνδυνο της χρηματοδότησης της κατασκευής και λειτουργίας της υποδομής για την αξιοποίηση της γεωθερμικής ενέργειας στην ιδιοκτησία τους. (67) Σε κάθε περίπτωση, οι ελληνικές αρχές έχουν δεσμευτεί για α) την αναθεώρηση του επιπέδου των τιμών έπειτα από 10 χρόνια λειτουργίας και, υπό το πρίσμα της πραγματικής κερδοφορίας του έργου και της εμπορικής βιωσιμότητας της αύξησης των τιμολογίων, προβλέπουν τροποποίηση των τιμολογίων και β) την εισαγωγή της ανάλογης ρήτρας αναθεώρησης εξαρχής στις συμβάσεις προμηθειών. 3. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ 3.1. Ύπαρξη κρατικής ενίσχυσης κατά την έννοια του άρθρου 107 παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ (68) Ένα μέτρο στήριξης μιας επιχείρησης συνιστά κρατική ενίσχυση κατά την έννοια του άρθρου 107 παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ, εφόσον πληρούνται σωρευτικά οι ακόλουθες προϋποθέσεις: το μέτρο α) παρέχει οικονομικό πλεονέκτημα στο δικαιούχο, β) χορηγείται από το κράτος ή με κρατικούς πόρους, γ) είναι επιλεκτικό, δ) επηρεάζει το ενδοενωσιακό εμπόριο και απειλεί να στρεβλώσει τον ανταγωνισμό εντός της ΕΕ. 16 Χρησιμοποιώντας το πρότυπο του ΕΣΠΑ για τα συγχρηματοδοτούμενα έργα και επιλέγοντας προεξοφλητικό επιτόκιο 5% 15

16 (69) Σε ό,τι αφορά τις τέσσερις προαναφερθείσες προϋποθέσεις: Το υπό εξέταση μέτρο συγχρηματοδοτείται από το ΕΤΠΑ και από τον κρατικό προϋπολογισμό. Η ενίσχυση χορηγείται από τον κρατικό προϋπολογισμό στον Δήμο Νέστου και, κατά συνέπεια, θεωρείται ότι χορηγείται άμεσα από κρατικούς πόρους 17 και ότι καταλογίζεται στο κράτος 18 ; Το μέτρο προβλέπει άμεση επιχορήγηση παρέχοντας με τον τρόπο αυτό οικονομικό πλεονέκτημα στον δικαιούχο. Ο Δήμος Νέστου, για τους σκοπούς της αξιοποίησης του γεωθερμικού πεδίου και των συναφών υποδομών, πρέπει να θεωρηθεί επιχείρηση, εφόσον παρέχει υπηρεσίες θέρμανσης σε πελάτες όπως οι γεωργοί και τα θερμοκήπια στην αγορά θέρμανσης. Επίσης, το μέτρο είναι επιλεκτικό, καθώς οι διαθέσιμοι πόροι εκχωρούνται σε έναν μόνο δικαιούχο που επιλέχθηκε από περιορισμένο αριθμό επιλέξιμων φορέων; Οι αγορές παροχής ενέργειας με τη μορφή θέρμανσης είναι ανοιχτές στον ανταγωνισμό και το ενδοενωσιακό εμπόριο εφόσον, εάν πληρούν τις απαιτήσεις έγκρισης και άλλες υποχρεώσεις, οι επιχειρήσεις της Ένωσης μπορούν να παρέχουν ελεύθερα τις υπηρεσίες τους στην Ελλάδα. Σύμφωνα με την πάγια νομολογία 19, το μέτρο δύναται, συνεπώς, να επηρεάσει το ενδοενωσιακό εμπόριο και να επιφέρει στρεβλώσεις στον ανταγωνισμό εντός της ΕΕ; (70) Συνεπώς, η Επιτροπή θεωρεί ότι το κοινοποιηθέν μέτρο συνιστά κρατική ενίσχυση κατά την έννοια του άρθρου 107 παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ Νομιμότητα του μέτρου (71) Μέσω της κοινοποίησης του μέτρου πριν από την εφαρμογή του, οι ελληνικές αρχές έχουν εκπληρώσει την υποχρέωσή τους σύμφωνα με το άρθρο 108 παράγραφος 3 της ΣΛΕΕ. Τυχόν εκταμιεύσεις θα πραγματοποιηθούν μόνο μετά την έγκριση του κοινοποιηθέντος μέτρου από την Επιτροπή Συμβατότητα με την εσωτερική αγορά κατά την έννοια του άρθρου 107 παράγραφος 3 στοιχείο γ) της ΣΛΕΕ (72) Η Επιτροπή έχει αξιολογήσει τη συμβατότητα του κοινοποιηθέντος μέτρου σύμφωνα με το άρθρο 107 παράγραφος 3 στοιχείο γ) της ΣΛΕΕ και βάσει των κατευθυντήριων γραμμών για τις περιβαλλοντικές ενισχύσεις Βλ., μεταξύ άλλων, Preussen-Elektra, ό.π, σκέψη 58. Βλ., μεταξύ άλλων, απόφαση του ΔΕΚ, της 22ας Μαΐου 2002 στην Υπόθεση C-482/99, Γαλλία κατά Επιτροπής (Stardust Marine), Συλλογή [2002] σ. I-4397 σκέψη 24. Βλ., μεταξύ άλλων, την απόφαση του ΔΕΚ στην υπόθεση Philip Morris κατά Επιτροπής, (Υπόθεση 730/79, Συλλογή [1980] σ , σκέψη 11) και την απόφαση του ΔΕΚ στην υπόθεση Air Liquide Industries Belgium SA κατά Ville de Seraing και Province de Liège (Συνεκδικαθείσες υποθέσεις C 393/04 και C 41/05, Συλλογή [2006] σ. I-05293). ΕΕ C 82 της , σ. 1 16

17 (73) Δεδομένου ότι το κοινοποιηθέν μέτρο αφορά επενδυτική ενίσχυση για την ενέργεια που παράγεται από ανανεώσιμες πηγές, και συγκεκριμένα τη γεωθερμική ενέργεια και τις σχετικές υποδομές τηλεθέρμανσης, το μέτρο θα τύχει διπλής αξιολόγησης. (74) Σε ό,τι αφορά τις επενδυτικές ενισχύσεις για την πηγή της ενέργειας, ισχύουν οι προϋποθέσεις περί συμβατότητας που προβλέπονται στην ενότητα (επενδυτική ενίσχυση για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας) των κατευθυντηρίων γραμμών για περιβαλλοντικές ενισχύσεις. (75) Σε ό,τι αφορά τις επενδυτικές ενισχύσεις για υποδομές τηλεθέρμανσης, σύμφωνα με την εδραιωμένη πρακτική 21, και με βάση τις διατάξεις που καθορίζονται στις κατευθυντήριες γραμμές της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις για την προστασία του περιβάλλοντος 22, η Επιτροπή αξιολογεί τη συμβατότητα των ενισχύσεων σύμφωνα με το άρθρο 107 παράγραφος 3 στοιχείο γ) της ΣΛΕΕ Ενισχύσεις σχετικά με την πηγή ενέργειας - Εφαρμογή των κατευθυντήριων γραμμών για τις περιβαλλοντικές ενισχύσεις (76) Δεδομένου ότι το κοινοποιηθέν μέτρο αφορά επενδυτικές ενισχύσεις μόνο για το τμήμα της ενέργειας που παράγεται από ανανεώσιμες πηγές, και συγκεκριμένα την γεωθερμική ενέργεια, ισχύουν οι προϋποθέσεις περί συμβατότητας που προβλέπονται στην ενότητα (επενδυτική ενίσχυση για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας) των κατευθυντηρίων γραμμών για περιβαλλοντικές ενισχύσεις. (77) Πρώτον, η Επιτροπή επισημαίνει ότι οι ελληνικές αρχές έχουν επιβεβαιώσει ότι η ενίσχυση χορηγείται μόνο για το τμήμα της θερμότητας που παράγεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας κατά τα οριζόμενα στην παράγραφο 70 σημείο 5 των κατευθυντηρίων γραμμών για περιβαλλοντικές ενισχύσεις. (78) Δεύτερον, η έλλειψη δεσμευτικών προτύπων της ΕΕ σχετικά με το ποσοστό της ενέργειας που παράγεται από ανανεώσιμες πηγές για μεμονωμένες επιχειρήσεις σημαίνει ότι η ενίσχυση μπορεί να δικαιολογηθεί, κατά τα οριζόμενα στην παράγραφο 101 των κατευθυντηρίων γραμμών για περιβαλλοντικές ενισχύσεις. (79) Η παράγραφος 104 των κατευθυντηρίων γραμμών για περιβαλλοντικές ενισχύσεις προβλέπει ότι η ένταση των επενδυτικών ενισχύσεων για μέτρα που αφορούν τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας μπορεί να ανέλθει έως και στο 100% των επιλέξιμων επενδυτικών δαπανών, όπως ορίζεται στα σημεία 104 και 105 των κατευθυντηρίων γραμμών για περιβαλλοντικές ενισχύσεις, εάν η επενδυτική ενίσχυση χορηγείται μέσω πραγματικά ανταγωνιστικής διαδικασίας υποβολής προσφορών που βασίζεται σε σαφή, διαφανή και αμερόληπτα κριτήρια, διασφαλίζοντας με τον τρόπο αυτό τον περιορισμό της ενίσχυσης στον ελάχιστο απαραίτητο βαθμό για την παροχή του μέγιστου δυνατού επιπέδου ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές Βλ. απόφαση της Επιτροπής SA (2012 / N) - Ελλάδα, SA (2011/NN) - Ελλάδα, N 494/ Ιταλία, N 584/ Γαλλία, N 485/ Αυστρία, N 54/2009 Πολωνία. Βλ. την αιτιολογική σκέψη 67 και την υποσημείωση 44 των EAG 17

18 (80) Η Επιτροπή επισημαίνει ότι, όπως αναφέρεται στην ενότητα 2.7 της παρούσας απόφασης, οι ελληνικές αρχές ανέθεσαν το έργο με ανοικτές διαδικασίες πρόσκλησης υποβολής προσφορών σε συνθήκες ανταγωνισμού, εξασφαλίζοντας έτσι το ελάχιστο δυνατό κόστος για την εκτέλεση του συνολικού έργου. Ειδικότερα: Ο Δήμος Νέστου απέκτησε το 2007 δικαίωμα διαχείρισης του βεβαιωμένου γεωθερμικού πεδίου Ερατεινού, σύμφωνα με το άρθρο 4 του νόμου 3175/2003 σχετικά με την αξιοποίηση του γεωθερμικού δυναμικού, την τηλεθέρμανση και άλλες διατάξεις κατόπιν διαγωνισμού. Κατά τη διάρκεια του διαγωνισμού, οι ενδιαφερόμενοι είχαν την υποχρέωση να υποβάλουν μελέτες σκοπιμότητας για τις επενδύσεις που πρότειναν, όσον αφορά τη χρήση και τη διαχείριση του γεωθερμικού πεδίου. Τα κριτήρια αξιολόγησης του διαγωνισμού προβλέπουν την επιλογή της πρότασης που εξασφαλίζει την πλέον αποδοτική χρήση της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Το έργο επελέγη βάσει διαγωνιστικής διαδικασίας, μέσω ανοικτής πρόσκλησης που απεστάλη από την Ενδιάμεση Διαχειριστική Αρχή σε όλους τους φορείς που είχαν δικαίωμα διαχείρισης και αξιοποίησης των γεωθερμικών πεδίων στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη. Η προκήρυξη για την ανοικτή διαδικασία επιλογής αναδόχου με αντικείμενο την αξιοποίηση των γεωθερμικών πεδίων στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη συντάχθηκε σύμφωνα με το σχετικό υπόδειγμα που περιλαμβάνεται στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1564/2005 της Επιτροπής και δημοσιεύθηκε στην ΕΕ 2012/S στις 6/7/2012. Κατά την ημερομηνία ολοκλήρωσης του διαγωνισμού ( ), είχαν υποβληθεί 3 σφραγισμένες προσφορές από 29 υποψήφιους αναδόχους που ζήτησαν και έλαβαν αντίγραφα των εγγράφων του διαγωνισμού για το έργο. Οι ελληνικές αρχές επιβεβαίωσαν ότι η ενίσχυση που θα χορηγηθεί και το ποσοστό χρηματοδότησης για το έργο θα εφαρμοστούν επί της αρχικής προσφοράς που υποβλήθηκε από τον ιδιοκτήτη του έργου, όταν επιβεβαιωθεί το αποτέλεσμα του ανοικτού διαγωνισμού, διασφαλίζοντας με αποτελεσματικό τρόπο τη διατήρηση του ποσού της ενίσχυσης στο ελάχιστο απαραίτητο επίπεδο. (81) Με βάση τα παραπάνω, το ποσό της ενίσχυσης για το τμήμα του έργου που σχετίζεται με την πηγή της ενέργειας μπορεί να καλύψει το σύνολο των επιλέξιμων δαπανών. (82) Στην παράγραφο 106 διευκρινίζεται περαιτέρω ότι οι επιλέξιμες δαπάνες πρέπει να υπολογίζονται χωρίς να λαμβάνονται υπόψη τα λειτουργικά οφέλη και οι λειτουργικές δαπάνες κατά τα πρώτα πέντε έτη δραστηριότητας. Η Επιτροπή επισημαίνει ότι οι επιλέξιμες δαπάνες συμμορφώνονται με το σημείο 105 των κατευθυντηρίων γραμμών για τις περιβαλλοντικές ενισχύσεις. (83) Πράγματι, οι επιλέξιμες δαπάνες, όπως αναφέρεται στην παράγραφο ανωτέρω, περιορίζονται στις επιπλέον δαπάνες για την εξασφάλιση της προστασίας του περιβάλλοντος πέρα από τις δαπάνες μιας συμβατικής εγκατάστασης (αντιπαράδειγμα) που παράγουν τα ίδια αποτελέσματα χωρίς την πρόσθετη 18

19 προστασία του περιβάλλοντος. Επιπλέον, οι επιλέξιμες δαπάνες έχουν υπολογιστεί χωρίς να λαμβάνονται υπόψη τα λειτουργικά οφέλη και οι λειτουργικές δαπάνες σχετικά με τις πρόσθετες επενδύσεις σε ό, τι αφορά την πηγή της ενέργειας του έργου που προκύπτουν κατά την πρώτη πενταετία της επένδυσης. (84) Η Επιτροπή θεωρεί, συνεπώς, ότι το ποσό της ενίσχυσης που αφορά την πηγή της ενέργειας ( ,23 ευρώ) πληροί τα κριτήρια που ορίζονται στην ενότητα του κατευθυντήριων γραμμών για περιβαλλοντικές ενισχύσεις Ενισχύσεις σχετικά με τις υποδομές τηλεθέρμανσης Αξιολόγηση βάσει του άρθρου 107 παράγραφος 3 στοιχείο γ) της ΣΛΕΕ. (85) Το άρθρο 107 παράγραφος 3 στοιχείο γ) της ΣΛΕΕ αναφέρει ότι «οι ενισχύσεις για την προώθηση της αναπτύξεως ορισμένων οικονομικών δραστηριοτήτων ή οικονομικών περιοχών, εφόσον δεν αλλοιώνουν τους όρους των συναλλαγών κατά τρόπο που θα αντέκειτο προς το κοινό συμφέρον» μπορεί να θεωρηθούν ότι συμβιβάζονται με την εσωτερική αγορά. Σε αυτό το πλαίσιο, η Επιτροπή εκτιμά κατά πόσον το μέτρο ενίσχυσης: α) στοχεύει στην επίτευξη σαφώς καθορισμένου στόχου κοινού ενδιαφέροντος β) αποτελεί πρόσφορο μέσο για την επίτευξη του στόχου κοινού ενδιαφέροντος γ) λειτουργεί ως κίνητρο (δηλαδή επιφέρει αλλαγή στη συμπεριφορά του δικαιούχου) δ) είναι αναλογικό (δηλαδή δεν συνεπάγεται υπεραντιστάθμιση για τον δικαιούχο) ε) προκαλεί στρεβλώσεις του ανταγωνισμού και επηρεάζει το ενδοενωσιακό εμπόριο σε περιορισμένο βαθμό, με αποτέλεσμα το συνολικό ισοζύγιο να είναι θετικό. Στόχος κοινού ενδιαφέροντος (86) Ως στόχος κοινού ενδιαφέροντος χαρακτηρίζεται ένας στόχος για τον οποίο η ΕΕ έχει αναγνωρίσει ότι εξυπηρετεί το κοινό συμφέρον των κρατών μελών. (87) Η Επιτροπή επισημαίνει ότι η Ελλάδα αναφέρθηκε στην απόφαση ΕΚ (2007) 5337, της 26ης Οκτωβρίου 2007, για τη θέσπιση του περιφερειακού επιχειρησιακού προγράμματος «Μακεδονίας - Θράκης ». Το έργο εντάσσεται στο πλαίσιο του 9ου άξονα προτεραιότητας: «Αειφόρος ανάπτυξη και ποιότητα ζωής στην περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης». (88) Στους στόχους του προγράμματος περιλαμβάνεται, μεταξύ άλλων, η υποστήριξη έργων για τη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, η βελτίωση της ποιότητας ζωής του πληθυσμού και η αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών μέσω της υλοποίησης έργων εξοικονόμησης ενέργειας. 19

20 (89) Εξάλλου, η οδηγία 2009/28/ΕΚ, της 23ης Απριλίου 2009, καλεί τα κράτη μέλη να ευνοήσουν τις επενδύσεις για την ανάπτυξη της τηλεθέρμανσης από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ώστε να διευκολυνθεί η επίτευξη των εθνικών στόχων για τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και τη μείωση των εκπομπών. Ειδικότερα, σύμφωνα με το άρθρο 16 παράγραφος 11 της προαναφερθείσας οδηγίας, στα εθνικά τους σχέδια δράσης για την ανανεώσιμη ενέργεια, τα κράτη μέλη εκτιμούν την ανάγκη δημιουργίας νέας αστικής υποδομής θέρμανσης και ψύξης από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, προκειμένου να επιτευχθεί ο εθνικός στόχος του 2020 που αναφέρεται στο άρθρο 3 παράγραφος 1. Με βάση την εκτίμηση αυτή, τα κράτη μέλη λαμβάνουν όπου απαιτείται μέτρα για την ανάπτυξη υποδομής τηλεθέρμανσης που να εξυπηρετεί την παραγωγή κεντρικής θέρμανσης και ψύξης από μεγάλες μονάδες βιομάζας, ηλιακής και γεωθερμικής ενέργειας. (90) Συνεπώς, συνάγεται το συμπέρασμα ότι το υπό εξέταση πρόγραμμα στοχεύει στην επίτευξη σαφώς καθορισμένου στόχου κοινού ενδιαφέροντος, και συγκεκριμένα της προστασίας του περιβάλλοντος. Καταλληλότητα του μέσου (91) Ένα μέσο θεωρείται κατάλληλο όταν δεν υπάρχουν άλλα μέσα που να προκαλούν λιγότερες στρεβλώσεις για την επίτευξη των ίδιων αποτελεσμάτων. (92) Διαπιστώνεται έλλειψη επενδυτών στην αγορά, οι οποίοι επιθυμούν να επενδύσουν σε έργα διανομής θερμότητας στη συγκεκριμένη περιοχή, καθώς, λόγω του σχετικά υψηλού κόστους κατασκευής και της περιορισμένης δυνατότητας κάλυψης του συνολικού κόστους κατασκευής και επίτευξης εύλογου κέρδους μέσω της επιβολής τελών σύνδεσης και των τιμών της θερμικής ενέργειας, δεν αναμένεται οι πελάτες να δείξουν προθυμία ως προς τη σύνδεση με το δίκτυο. (93) Η ενίσχυση δίνει στον Δήμο Νέστου τη δυνατότητα να παράσχει στους τοπικούς καταναλωτές θερμότητα από περιβαλλοντικά βιώσιμη πηγή ενέργειας σε ανταγωνιστικές τιμές, η οποία σε διαφορετική περίπτωση δεν θα ήταν πιθανό να χρησιμοποιηθεί. Λαμβανομένου υπόψη του είδους των απαιτούμενων επενδύσεων, ήτοι η δημιουργία δικτύου τηλεθέρμανσης, για το υπό εξέταση πιλοτικό έργο, που αφορά τη χρήση γεωθερμικής ενέργειας χαμηλής θερμοκρασίας, και των επιπρόσθετων κινδύνων με τους οποίους θα επιβαρυνθούν οι τελικοί χρήστες, δεν θεωρείται πιθανή η υλοποίηση του έργου εάν δεν εφαρμοστούν ad hoc μέτρα ενίσχυσης. (94) Η Επιτροπή επισημαίνει ότι, σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία, η θερμότητα από γεωθερμικά πεδία χαμηλής θερμοκρασίας πρέπει να παρέχεται σε ανταγωνιστικές τιμές, ώστε να αποτραπεί ο καθορισμός των τιμών σε ανεξάρτητη βάση από τον δικαιούχο σε επίπεδο το οποίο καλύπτει το κόστος των επενδύσεων και δίκαιη αμοιβή για την εισφορά ιδίων κεφαλαίων, σε περίπτωση που το έργο υλοποιηθεί χωρίς κρατική ενίσχυση. Στο πλαίσιο αυτό, αξίζει να επισημανθεί ότι ο Δήμος Νέστου περιορίζεται στην παροχή υπηρεσιών σε πελάτες σε τιμές χαμηλότερες του μεταβλητού κόστους παραγωγής από οποιαδήποτε ανανεώσιμη πηγή ενέργειας, συμπεριλαμβανομένης της γεωθερμικής αντλίας θερμότητας και του λέβητα βιομάζας. Από τα παραπάνω προκύπτει ότι η σχεδιαζόμενη ενίσχυση δεν αποτελεί το μόνο μέσο, αλλά χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με τη ρύθμιση των τιμών 20

21 προκειμένου να λειτουργήσει ως αντικίνητρο για τις αποκεντρωμένες και λιγότερο φιλικές προς το περιβάλλον πηγές θέρμανσης. (95) Οι ελληνικές αρχές υπέβαλαν ανάλυση κόστους-οφέλους για μια τυπική καλλιέργεια της περιοχής όσον αφορά τις αναγκαίες επενδύσεις για την εκμετάλλευση της θερμότητας από την οποία προκύπτει ότι με τα προγραμματισμένα τιμολόγια και το κόστος σύνδεσης οι αγορές θερμότητας δεν θα αποβούν κερδοφόρες για τους γεωργούς πριν περάσει μια δεκαετία. Επιπλέον, οι ελληνικές αρχές εξήγησαν ότι η τρέχουσα οικονομική κατάσταση στην Ελλάδα μειώνει την πιθανότητα πραγματοποίησης των ιδιωτικών επενδύσεων. (96) Από την άλλη πλευρά, το έργο και η εμπορική λειτουργία του αναμένεται να προσελκύσουν επαρκή αριθμό γεωργών της περιοχής οι οποίοι θα θελήσουν να συνδεθούν με το δίκτυο θέρμανσης, εντός ενός εύλογου χρονικού ορίζοντα μετά το Κατά συνέπεια, τα περιβαλλοντικά οφέλη κατά πάσα πιθανότητα δεν θα παραμείνουν μόνο θεωρητικά. (97) Με βάση τα παραπάνω στοιχεία, δεν μπορεί να εντοπιστεί μέσο που επιφέρει λιγότερες στρεβλώσεις για την επίτευξη των εν λόγω στόχων. Κατά συνέπεια, η προβλεπόμενη ενίσχυση αποτελεί κατάλληλο μέσο για την επίτευξη της κατασκευής του έργου και των επιθυμητών αποτελεσμάτων σε ό,τι αφορά την πρωτογενή εξοικονόμηση ενέργειας και τη μείωση των εκπομπών. Δημιουργία κινήτρων και αναγκαίος χαρακτήρας της ενίσχυσης (98) Οι κρατικές ενισχύσεις λειτουργούν ως κίνητρο, εφόσον επιφέρουν αλλαγή της συμπεριφοράς του αποδέκτη με στόχο την επίτευξη του στόχου κοινού ενδιαφέροντος. (99) Πρώτον, οι ελληνικές αρχές επιβεβαίωσαν ότι δεν έχει πραγματοποιηθεί κανένα κατασκευαστικό έργο και δεν προγραμματίζεται έναρξη εργασιών πριν εκδώσει η Επιτροπή την απόφασή της για την έγκριση. (100) Δεύτερον, η Επιτροπή θεωρεί ότι οι υπηρεσίες τηλεθέρμανσης στις συγκεκριμένες συνθήκες της εξεταζόμενης περίπτωσης ενδέχεται να μην παράσχουν ελκυστική απόδοση για τις εταιρείες που θα επενδύσουν στις υποδομές τηλεθέρμανσης, λόγω του εξαιρετικά υψηλού κόστους ανάπτυξης του δικτύου μεταφοράς και διανομής, για την κάλυψη του οποίου θα απαιτούντο σημαντικά άμεσα έσοδα. (101) Επιπλέον, η Επιτροπή θεωρεί ότι οι λεπτομερείς υπολογισμοί της αποδοτικότητας που υπέβαλαν οι ελληνικές αρχές συνάδουν με τις πρακτικές της αγοράς και υποδηλώνουν ότι η εξεταζόμενη επένδυση αφ εαυτής δεν είναι οικονομικά βιώσιμη 23. Πράγματι, από την υποβληθείσα οικονομική ανάλυση του έργου, λαμβανομένων υπόψη όλων των προεξοφλημένων εσόδων και εξόδων σε περίοδο 30 ετών, προκύπτει ότι, εάν δεν χορηγηθεί ενίσχυση, το έργο παρουσιάζει αρνητική 23 Οι ελληνικές αρχές εφήρμοσαν τον Οδηγό ανάλυσης κόστους-οφέλους των επενδυτικών σχεδίων του Ιουλίου 2008 και το έγγραφο εργασίας αριθ. 4 με τίτλο «Κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά με τη μεθοδολογία για τη διενέργεια ανάλυσης κόστους-οφέλους» του Ιουνίου 2006 για την περίοδο που εξέδωσε η ΓΔ REGIO 21