ΛΕΟΝΤΕΙΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΤΗΣΙΩΝ ΟΜΑΔΑ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟ

Transcript

1 ΛΟΝΤΙΟ ΛΥΚΙΟ ΠΤΗΣΙΩΝ ΟΜΔ ΝΝΤΙ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΚΦΟΙΣΜΟ ΡΩΤΗΜΤΟΛΟΙΟ ΔΙΡΥΝΗΣΗΣ Μια από τις πρώτες δράσεις της Ομάδας νάντια στο Σχολικό κφοβισμό σχεδόν μόλις αυτή συστάθηκε ήταν η εκπόνηση ενός ερωτηματολογίου που θα μας βοηθούσε να διαπιστώσουμε πόσο ευαισθητοποιημένοι ήταν οι μαθητές της δευτεροβάθμιας στο θέμα και πόσα ήξεραν γι αυτό. Το ερωτηματολόγιο αυτό είχε κάποια τρωτά σημεία, καθώς υπήρξε μια πρώτη προσπάθεια ανθρώπων που ούτε είχαν ξανασχοληθεί με το θέμα ούτε είχαν προηγούμενη εμπειρία με την έρευνα, αλλά είχε και πολύ ενδιαφέροντα αποτελέσματα (βλ. ρωτηματολόγιο στο παράρτημα). Η έρευνα διεξήχθει το ακαδημαϊκό έτος σε όλα τα τμήματα του υμνασίου και στην πρώτη τάξη του Λυκείου του ΛΛΠ και η Ομάδα συνέλεξε 537 ερωτηματολόγια. Οι μαθητές και μαθήτριες απάντησαν σε πέντε ερωτήσεις, σε τέσσερεις από τις οποίες είχαν τη δυνατότητα να επιλέξουν περισσότερες από μία απαντήσεις, αλλά και να προσθέσουν τη δική τους εκδοχή. Η πέμπτη ερώτηση ήταν εντελώς ανοιχτή, ούτως ώστε οι μαθητές να έχουν την ευκαιρία να εκφράσουν τις απόψεις τους και να δώσουν δικές τους λύσεις, εφόσον ήθελαν. υστυχώς, το ερωτηματολόγιο δε διαφοροποιούσε το φύλο των ερωτηθέντων, κάτι που θα έδινε μια πιο καλή εικόνα των απόψεων των μαθητών. ΡΦΗΜ : ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΚΦΟΙΣΜΟΣ ΙΝΙ Ι ΠΟ ΚΠΙΥΤΙΚΟΥΣ ΠΡΟΣ ΜΘΗΤΣ Ι ΠΟ ΜΘΗΤΣ ΠΡΟΣ ΚΠΙΥΤΙΚΟΥΣ 69 Ι ΜΤΞΥ ΜΘΗΤΩΝ ΙΙΣ ΗΛΙΚΙΣ Ι ΠΟ ΟΝΙΣ Σ ΜΘΗΤΣ Ι ΠΟ ΥΝΤΟΤΡΟΥΣ/ΜΛΥΤΡΟΥΣ ΠΡΟΣ ΥΝΤΟΤΡΟΥΣ/ΜΙΚΡΟΤΡΟΥΣ 3 Ι ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΝΝΘΡΩΠΟ 4 8 ΨΥΧΟΛΟΙΚΗ, ΗΘΙΚΗ & ΣΩΜΤΙΚΗ ΚΤΠΙΣΗ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΗΜΙΟΥΡΙ ΚΛΙΜΤΟΣ ΦΟΟΥ, ΚΙΣΜΟΣ

2 Στην ερώτηση Τι είναι σχολικός εκφοβισμός; 460 μαθητές επέλεξαν τη «βία μεταξύ μαθητών ίδιας ηλικίας», δηλαδή την επέλεξαν σχεδόν εννιά στους δέκα ερωτηθέντες. Υπήρχαν όμως και όλες οι άλλες απαντήσεις, με πιο ενδιαφέρουσα επιλογή τη «βία από εκπαιδευτικούς προς μαθητές» (!) η οποία επιλέχτηκε από 8 μαθητές, δηλαδή σχεδόν από ένα στους τρεις ερωτηθέντες. δώ θα μπορούσαμε να παρατηρήσουμε ή μια επιπόλαιη επιλογή των μαθητών που αφορά στις πιθανές αντιπαραθέσεις τους με διδάσκοντες, ή μια πραγματική κατάσταση που ίσως πηγάζει και από περιστατικά που τα παιδιά βιώνουν τραυματικά μέσα στη σχολική ζωή. Πάντως, εξίσου ενδιαφέρουσα για τον ίδιο λόγο ήταν και η επιλογή της απάντησης «βία από γονείς σε μαθητές» από 69 ερωτώμενους, δηλαδή περίπου από έναν στους δέκα μαθητές. ρκετοί ερωτηθέντες επέλεξαν να δώσουν μια απάντηση που οι ερευνητές κατέγραψαν ως «βία από δυνατότερο/μεγαλύτερο προς ασθενέστερο/μικρότερο (8 απαντήσεις), ενώ υπήρξαν και άλλες, λιγότερο σημαντικές απαντήσεις (βλ. γράφημα ). Στην ερώτηση για τις μορφές που παίρνει ο σχολικός εκφοβισμός, και πάλι σχεδόν εννιά στους δέκα ερωτηθέντες επέλεξαν τη «σωματική» (458 απαντήσεις), ενώ σχεδόν τρεις στους τέσσερεις επέλεξαν και τη «φραστική» (40 απαντήσεις) και τη «συναισθηματική» (379 απαντήσεις). πίσης, ενδιαφέρουσες ήταν οι επιλογές «σεξουαλική» (4 απαντήσεις) και «ηλεκτρονική» (08 απαντήσεις), που επέλεξαν περίπου ένας στους δυο ερωτηθέντες. Θετικό κρίνεται και το γεγονός ότι κάποιος επεσήμανε και κατέγραψε ότι ο σχολικός εκφοβισμός μπορεί να αποτελεί ρατσισμό (βλ. γράφημα ). ΡΦΗΜ : ΜΟΡΦΣ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΚΦΟΙΣΜΟΥ ΗΛΚΤΡΟΝΙΚΗ ΣΞΟΥΛΙΚΗ ΣΥΝΙΣΘΗΜΤΙΚΗ ΣΩΜΤΙΚΗ ΦΡΣΤΙΚΗ ΡΤΣΙΣΤΙΚΗ ΛΟΙΟΠΟΙΗΣΗ

3 Οι απαντήσεις σε αυτές τις δυο ερωτήσεις δείχνουν μια γενικότερη γνώση του φαινομένου και των μορφών που παίρνει, ίσως κι επειδή λίγο πριν από την εποχή που έγινε η έρευνα είχε κυκλοφορήσει η εφημερίδα του σχολείου με ένα τετρασέλιδο αφιέρωμα στο θέμα. Χαρακτηριστικό είναι επίσης το γεγονός ότι οι περισσότεροι θεωρούν πως κυρίως η σωματική βία αποτελεί εκφοβισμό, μαζί ίσως με τη φραστική και τη συναισθηματική. ντίθετα, η ηλεκτρονική, η σεξουαλική και η ρατσιστική συμπεριφορά αποτελούν μάλλον λιγότερο αναγνωρισμένες ή αναγνωρίσιμες μορφές βίας για τους ερωτηθέντες. Στη ερώτηση Τι συνέπειες βιώνει το θύμα; ο μεγάλος όγκος των απαντήσεων αφορούσαν «ψυχικό και σωματικό πόνο» (43 απαντήσεις, περίπου 3 στους 4), ενώ σχεδόν παρόμοιος ήταν ο αριθμός ερωτώμενων που επέλεξαν «φόβο και αποστροφή για το σχολείο» και «κοινωνική απομόνωση» (388 και 36 αντίστοιχα, σχεδόν στους 3). ρκετοί από τους ερωτηθέντες, σχεδόν ένας στους τέσσερεις, επέλεξαν και «άσχημη επίδοση και αδιαφορία στο σχολείο» (59), όπως και «επιθετικότητα απέναντι σε συγγενείς» (49). πίσης, έξι μαθητές απάντησαν ότι «αναπτύσσει επιθετικές τάσεις» γενικά, άλλοι οχτώ παρατήρησαν ότι το θύμα «αισθάνεται καταπίεση και κατωτερότητα», ενώ έξι έγραψαν ότι μπορεί να αντιμετωπίζει «προβλήματα υγείας». ίναι ίσως ενδιαφέρον ότι μόνο ένας μαθητής κατέγραψε «τάση αυτοκτονίας» (βλ. γράφημα 3). Οι απαντήσεις αυτές δείχνουν ότι οι μαθητές έχουν ικανοποιητική γνώση των πολλών και διαφορετικών προβλημάτων που μπορεί να προκαλέσει ο σχολικός εκφοβισμός. υστυχώς, ο τρόπος σύνθεσης του ερωτηματολογίου δε βοηθούσε να διαπιστώσουμε κατά πόσο οι ερωτηθέντες είχαν γνώση των ακραίων καταστάσεων στις οποίες μπορεί αυτός να οδηγήσει. ΡΦΗΜ 3: ΣΥΝΠΙΣ Ι ΤΟ ΘΥΜ ΦΟΟ ΚΙ ΠΟΣΤΡΟΦΗ Ι ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΟΜΟΝΩΣΗ ΨΥΧΙΚΟ ΚΙ ΣΩΜΤΙΚΟ ΠΟΝΟ ΣΧΗΜΗ ΠΙΟΣΗ ΚΙ ΙΦΟΡΙ Ι ΜΘΗΜΤ ΚΙ ΣΧΟΛΙΚΣ ΡΣΤΗΡΙΟΤΗΤΣ ΠΙΘΤΙΚΟΤΗΤ ΠΝΝΤΙ Σ ΣΥΝΙΣ ΝΠΤΥΣΣΙ ΠΙΘΤΙΚΣ ΤΣΙΣ ΚΤΠΙΖΤΙ & ΙΣΘΝΤΙ ΚΤΩΤΡΟΣ 6 ΜΙΣΙ ΤΟΝ ΚΦΟΙΣΤΗ ΠΡΟΛΗΜΤ ΥΙΣ (ΚΤΘΛΙΨΗ, ΚΡΙΣΙΣ ΠΝΙΚΟΥ, ΫΠΝΙΣ, ΚΛΠ) ΤΣΗ Ι ΥΤΟΚΤΟΝΙ

4 Στην ερώτηση Τι βιώνει ο εκφοβιστής; 407 μαθητές, σχεδόν τρεις στους τέσσερεις, επέλεξαν το «αίσθημα ανωτερότητας προς τους άλλους», αλλά 337, περίπου τα δυο τρίτα, συνειδητοποιούν ότι «αντιδρά σε βία που πιθανόν δέχτηκε ο ίδιος». κόμη, σχεδόν οι μισοί μαθητές επέλεξαν την «ευχαρίστηση για τα αποτελέσματα της πράξης του» (37 απαντήσεις), ενώ 89, περίπου το ένα τρίτο, απαντούν ότι έχει «κοινωνική αποδοχή από συμμαθητές». υο μαθητές πάντως καταγράφουν «οικογενειακά προβλήματα», έξι «ψυχικά τραύματα», τέσσερεις «αίσθημα κατωτερότητας», και από ένας «έλλειψη αυτοέλεγχου» και «θεωρεί ότι γίνεται σεβαστός» (βλ. γράφημα 4). Οι απαντήσεις των ερωτηθέντων εδώ φανερώνουν μια αρκετά βαθειά γνώση της ψυχοκοινωνικής προέλευσης του φαινομένου, ενώ υπάρχει και κάποια περιορισμένη κατανόηση για τα συναισθήματα που υπαγορεύουν τη στάση του θύτη. ΡΦΗΜ 4: ΤΙ ΙΩΝΙ Ο ΚΦΟΙΣΤΗΣ; ΙΣΘΗΜ ΝΩΤΡΟΤΗΤΣ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΛΛΟΥΣ ΥΧΡΙΣΤΗΣΗ Ι Τ ΠΟΤΛΣΜΤ ΤΗΣ ΠΡΞΗΣ ΤΟΥ ΛΥΠΗ Ι ΤΗΝ ΠΡΞΗ ΤΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΟΟΧΗ ΠΟ ΣΥΜΜΘΗΤΣ ΝΤΙΡ Σ Ι ΠΟΥ ΠΙΘΝΟΝ ΧΤΗΚ Ο ΙΙΟΣ ΟΙΚΟΝΙΚ ΠΡΟΛΗΜΤ ΨΥΧΙΚ ΤΡΥΜΤ ΛΛΙΨΗ ΥΤΟΛΧΟΥ 407 ΘΩΡΙ ΟΤΙ ΙΝΤΙ ΣΣΤΟΣ ΙΣΘΗΜ ΚΤΩΤΡΟΤΗΤΣ Η καταγραφή και επεξεργασία των απαντήσεων στην ανοιχτή ερώτηση ήταν δύσκολη, αλλά το σχήμα που παρουσιάζεται στο γράφημα, (δηλαδή ποιος πρέπει να κάνει τι και σε ποιο επίπεδο), επέτρεψε μια σχηματική συνόψιση των απόψεων των μαθητών. Έτσι, μεγάλος αριθμός μαθητών ζητάει από το σχολείο να λάβει μέτρα ως προς την ενημέρωση (9 απαντήσεις) και πρόληψη περιστατικών εκφοβισμού (0 απαντήσεις), ενώ επιλέγει την τιμωρία για το θύτη (85 απαντήσεις, μέτρα για το θύτη) και την επιβολή μέτρων εναντίον του φαινομένου από το σχολείο (56 απαντήσεις), αλλά και τη φροντίδα τόσο για το θύμα (46 απαντήσεις) όσο και για το θύτη (60 απαντήσεις) (βλ. γράφημα 5). Παρατηρείται, λοιπόν, μια αποστασιοποίηση των μαθητών από το φαινόμενο, σαν οι ίδιοι να μη μπορούν να πάρουν

5 κάποια μέτρα ή να προσπαθήσουν να βοηθήσουν, ενώ ταυτόχρονα δείχνουν μια προτίμηση στην επιβολή μέτρων «άνωθεν» και μια εμπιστοσύνη ότι οι μεγαλύτεροι ή οι θεσμοί ξέρουν και μπορούν να δράσουν. υστυχώς, το τελευταίο είναι κάτι που μάλλον αρκετά απέχει από την πραγματικότητα, καθώς οι θεσμοί συχνά έχουν άγνοια ή δυσκολεύονται να αντιμετωπίσουν το φαινόμενο. Παρ όλ αυτά, κάποιοι μαθητές συνειδητοποιούν ότι και ο θύτης χρειάζεται φροντίδα, κάτι που ήδη είχε φανεί στις απαντήσεις της προηγούμενης ερώτησης. ΡΦΗΜ 5: ΤΙ ΜΠΟΡΟΥΜ Ν ΚΝΟΥΜ Ι ΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΚΦΟΙΣΜΟ; ΠΡΟΛΗΨΗ-ΘΥΜ ΠΡΟΛΗΨΗ-ΘΥΤΗΣ ΠΡΟΛΗΨΗ-ΣΧΟΛΙΟ ΠΡΟΛΗΨΗ-ΟΙΚΟΝΙ ΝΗΜΡΩΣΗ-ΘΥΜ ΝΗΜΡΩΣΗ-ΘΥΤΗΣ ΝΗΜΡΩΣΗ-ΣΧΟΛΙΟ ΝΗΜΡΩΣΗ-ΟΙΚΟΝΙ ΜΤΡ-ΘΥΜ ΜΤΡ-ΘΥΤΗΣ ΜΤΡ-ΣΧΟΛΙΟ 56 ΜΤΡ-ΟΙΚΟΝΙ 9 ΦΡΟΝΤΙ-ΘΥΜ ΦΡΟΝΤΙ-ΘΥΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙ-ΣΧΟΛΙΟ ΦΡΟΝΤΙ-ΟΙΚΟΝΙ Ξ/, ΚΤΝΟΗΤΗ ΠΝΤΗΣΗ Στην επόμενη σελίδα βλέπε το ερωτηματολόγιο που χρησιμοποιήθηκε για τη συγκεκριμένη έρευνα.

6 ΠΡΡΤΗΜ ΛΟΝΤΙΟ ΛΥΚΙΟ ΠΤΗΣΙΩΝ ΟΜΔ ΝΤΙΜΤΩΠΙΣΗΣ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΚΦΟΙΣΜΟΥ ΡΩΤΗΜΤΟΛΟΙΟ Παρακαλώ επιλέξτε κατά τη γνώμη σας την πρόταση ή τις προτάσεις που θεωρείτε σωστές.. Πιστεύετε ότι ο σχολικός εκφοβισμός είναι: Η χρήση βίας από τους εκπαιδευτικούς προς τους μαθητές. Η χρήση βίας από τους μαθητές προς τους εκπαιδευτικούς. Η χρήση βίας μεταξύ μαθητών ή παιδιών της ίδιας ηλικίας. Η χρήση βίας από τους γονείς προς τους μαθητές Kάτι άλλο:.. Ποιες μορφές μπορεί να έχει ο σχολικός εκφοβισμός; Z Ηλεκτρονική Σεξουαλική Συναισθηματική Σωματική Φραστική Κάτι άλλο: 3. Ποιες πιστεύετε ότι είναι οι συνέπειες που βιώνει το «θύμα» του σχολικού εκφοβισμού; Z Φόβο και αποστροφή για το σχολείο. Κοινωνική απομόνωση. Ψυχικό και σωματικό πόνο. Άσχημη επίδοση και αδιαφορία για τα μαθήματα και κάθε σχολική δραστηριότητα. πιθετικότητα απέναντι σε συγγενικά πρόσωπα. Κάτι άλλο:

7 4. Τι πιστεύετε ότι βιώνει ο «εκφοβιστής»; Ζ ίσθημα ανωτερότητας απέναντι στους άλλους. υχαρίστηση από τα αποτελέσματα της πράξης του. Λύπη γι αυτήν του την πράξη. Κοινωνική αποδοχή από τους συμμαθητές του. ντιδρά με αυτό τον τρόπο σε ανάλογη βία που πιθανόν δέχτηκε ο ίδιος. Κάτι άλλο : 5. Τι μπορούμε να κάνουμε για να προλάβουμε ή να περιορίσουμε το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού; υχαριστώ πολύ για τη συνεργασία.