Ακαδημαϊκό Έτος:

Transcript

1 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΜΕΓΕΘΥΝΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Ακαδημαϊκό Έτος: Εξάμηνο: 5 ο Τύπος μαθήματος: Υποχρεωτικό Διδάσκοντες: Συναντήσεις: Παρασκευή, (αιθ. 103) Κλαίρη Οικονοµίδου economidou@unipi.gr Δευτέρα: (Επίκουρη Καθηγήτρια) Σωτήρης Καρκαλάκος sotkar@unipi.gr Τρίτη: (Επίκουρος Καθηγητής) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το κύριο αντικείμενο μελέτης της οικονομικής μεγέθυνσης είναι το συνολικό εισόδημα (και οι μεταβολές αυτού) και ο καθορισμός του. Το εισόδημα αποτελεί το κύριο οικονομικό μέτρο επιπέδου διαβίωσης, όσο υψηλότερο το εισόδημα που διαθέτει κάποιος, τόσο περισσότερα αγαθά είναι σε θέση να αποκτήσει και άρα τόσο περισσότερο θεωρείται ότι βελτιώνεται η ατομική του ευημερία. Με αυτή την έννοια, είναι πολύ χαρακτηριστική η φράση του νομπελίστα οικονομολόγο, Robert Jr. Lucas (1988): Once you start to think about it (growth), it is hard to think of anything else. Το μάθημα Οικονομική Μεγέθυνση και Ανάπτυξη ασχολείται με τις αιτίες και επιδράσεις της οικονομικής 1

2 μεγέθυνσης (ή συρρίκνωσης) καθώς και με τις θεωρίες και εργαλεία που οι οικονομολόγοι χρησιμοποιούν για να εξηγήσουν την οικονομική μεγέθυνση. Στο μάθημα αυτό, ενδιαφερόμαστε κυρίως να εξηγήσουμε γιατί οι ρυθμοί οικονομικής μεγέθυνσης διαφέρουν στο χρόνο και στις διάφορες χώρες. Αυτό, μας φέρνει κοντά σε άλλες σημαντικές μακροοικονομικές έννοιες, όπως κατανάλωση, επένδυση/αποταμίευση, και φυσικό κεφάλαιο ανάμεσα σε άλλες καθώς και μικροοικονομικές, όπως μεγιστοποίηση της ευημερίας και του κέρδους από τη πλευρά του καταναλωτή και επιχείρησης, αντίστοιχα. Θα συζητήσουμε τις διάφορες οικονομικές θεωρίες που προσπαθούν να μοντελοποιήσουν να εξηγήσουνε την οικονομική μεγέθυνση. Η ανάλυση των μοντέλων απαιτεί μαθηματική γνώση, ωστόσο ο στόχος του μαθήματος αυτού είναι η βαθύτερη κατανόηση των οικονομικών εννοιών. ΣΤΟΧΟΙ Με τη συμπλήρωση των διαλέξεων στην Οικονομική Μεγέθυνση και Ανάπτυξη στο τέλος του εξαμήνου οι φοιτητές θα πρέπει να είναι ικανοί να: 1. Να αποκτήσουν βαθύτερη κατανόηση της διαδικασίας της οικονομικής μεγέθυνσης και τον τρόπο με τον οποίο οι οικονομολόγοι αναλύουν και μοντελοποιούν τη διαδικασία αυτή. 2. Να μπορούν να διατυπώνουν τις απαραίτητες συνθήκες για τη μεγέθυνση μιας οικονομίας. 3. Να αναλύουν την μεγέθυνση μιας οικονομίας χρησιμοποιώντας οικονομικά μοντέλα και με αυτά να είναι ικανοί να εξηγήσουν τις επιπτώσεις των διαφόρων οικονομικών πολιτικών στην πορεία της οικονομικής μεγέθυνσης. 4. Να χρησιμοποιούν με άνεση τόσο τις θεωρίες και μοντέλα, όσο και τα εμπειρικά στοιχεία για να μελετήσουν τη διαδικασία της οικονομικής μεγέθυνσης. 2

3 ΠΡΟ-ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΑ Καλή μαθηματική γνώση και μακροοικονομικής ανάλυσης. ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ Διδασκαλία: Το μάθημα της Οικονομικής Μεγέθυνσης και Ανάπτυξης λαμβάνει χώρα μία φορά την εβδομάδα (από ένα τρίωρο). Κατά τις διαλέξεις, καλύπτεται ύλη από το κύριο βιβλίο διδασκαλίας (δες παρακάτω), συζητιούνται σχετικά άρθρα και ασκήσεις. Οι φοιτητές θα μπορούν να κατεβάζουν από νωρίς τις ασκήσεις και τα άρθρα από το site (επιλέξετε Teaching από το menu bar) και θα πρέπει να έρχονται προετοιμασμένοι στην τάξη. Συνήσταται παρακολούθηση των διαλεξεων. Εξετάσεις: Η εξεταστική της Οικονομικής Μεγέθυνσης και Ανάπτυξης λαμβάνει χώρα τον Ιανουάριο/Φεβρουάριο (βγαίνει σχετική ανακοίνωση από τη Γραμματεία). Η εξέταση, που διαρκεί δύο ώρες, καλύπτει τα οκτώ κεφάλαια του βιβλίου «Μακροοικονομική» του O. Blanchard (δες παρακάτω) καθώς και ότι παρουσιάζεται και συζητιέται στην τάξη. Οι φοιτητές εξετάζονται σε δύο υποχρεωτικά θέματα/προβλήματα. Αυτά καλύπτουν ύλη από διαγράμματα, μοντέλα, μαθηματικές εξισώσεις και ασκήσεις και άρθρα που έχουν συζητηθεί στην τάξη. Σε περίπτωση μη τήρησης κανόνων κατά τη διάρκεια της εξέτασης (π.χ. αντιγραφή) ο φοιτητής αποβάλλεται από την αίθουσα και μία εξεταστική στο μάθημα αυτό. ΒΙΒΛΙΟ Το βασικό και πρωτεύων βιβλίο της Οικονομικής Μεγέθυνσης και Ανάπτυξης είναι το βιβλίο των Π. Καλαϊτζιδάκη και Σ. Καλυβίτη (δες λίστα παρακάτω). Εντούτοις, υπάρχουν και άλλα εξ ίσου καλά βιβλία στο εμπόριο και στη βιβλιοθήκη του ΠΑ.ΠΕΙ. Σε κάποιες περιπτώσεις, και όταν η ανάγκη το απαιτεί, 3

4 το υλικό του βασικού βιβλίου θα εμπλουτίζεται και από σημειώσεις των παρακάτω βιβλίων: Κύριο εγχειρίδιο: Π. Καλαϊτζιδάκης και Σ. Καλυβίτης, Οικονομική Μεγέθυνση Θεωρία και Πολιτική, Εκδόσεις Κριτική, Αθήνα, Ξενόγλωσσα εγχειρίδια: D. Weil (2004), Economic Growth. Pearson. Addison Wesley. [Σηµείωση: Το βιβλίο αυτό παρουσιάζει το Νεοκλασικό υπόδειγµα µόνο και η όλη µαθηµατική ανάλυση είναι πολύ πιο απλουστευµένη από εκείνη των Καλαϊτζιδάκη και Καλυβίτη] D. Jones (2002). Introduction to Economic Growth. New York: W.W. Norton. [Note: An analysis of theories of economic growth, with a particular focus on models of technological progress. The level of mathematical sophistication is somewhat high, but far more accessible than the books by Barro and Sala-i-Martin and by Aghion and Howitt (see below).] R. Barro and Xavier Sala-i-Martin (1999). Economic Growth. MIT Press. [Note: A rigorous, highly mathematical presentation of the fundamental models used by growth theorists.] P. Aghion and P. Howitt (1998). Endogenous Growth Theory. Cambridge: MIT Press. [Note: A highly mathematical treatment of the theory of technological progress.] Επιπλέον Βιβλιογραφία (for fun): The Mystery of Economic Growth by Helpman, Elhanan, Belknap Press of Harvard University Press, Cambridge, MA., 2004). Handbook of Economic Growth by Aghion, Philippe and Durlauf, Steven N. (North- Holland, Amsterdam, 2005). The Elusive Quest for Growth: Economists' Adventures and Misadventures in the Tropics by Easterly, William (MIT Press, 2001). 4

5 Χρήσιμες Ηλεκτρονικές Πηγές: (αυτό το link έχει τα πιο έέγκυρα, σύγχρονα επίσηµα δηµοσιευµένα άάρθρα στα οικονοµικά. Κάνουµε κλικ στο Economics and Econometrics (κάτω αριστερά ) και βάζουµε στο search box τα key words που µας ενδιαφέρουν) (αυτό το link έχει τα πιο σύγχρονα µη-δηµοσιευµένα άάρθρα (working papers). Κάνουµε κλικ στο Working Papers και βάζουµε στο search box τα key words που µας ενδιαφέρουν) (πλούσια θεµατολογία - papers, reports, blogs - για αναπτυσσόµενες χώρες. Από το menu bar κάνετε κλικ στα Countries, Data & Research ή Projects & Operations ή Publications, ανάλογα µε το τι σας ενδιαφέρει) (πλούσια θεµατολογία - δείτε κυρίως τα Highlights καθώς και το Regional Economics Outlook) (το site των Ηνωµένων Εθνών ν, τοµέας Ανάπτυξη) (animated site, check it out!!!): Claire Economidou s website for data (& publications) (go to LINKS) 5

6 ΥΛΗ Η ύλη του μαθήματος καλύπτει οκτώ (8) κεφάλαια από το βιβλίο των Καλαϊτζιδάκη και Καλυβίτη και κατανέμεται ως εξής: Διάλεξη 1: Στη πρώτη μας συνάντηση, Θα εξηγήσουμε τι είναι μεγέθυνση, πώς ορίζεται μαθηματικά, και ποια είναι τα «συστηματικά ευρήματα» (stylized facts) της οικονομικής μεγέθυνσης των χωρών. Θα κάνουμε μια σύντομη διαδρομή στην ιστορία της παγκόσμιας οικονομικής μεγέθυνσης, καθώς και στις πιο αντιπροσωπευτικές θεωρίες που επιχειρούν να την «μοντελοποιήσουν». Η διάλεξη βασίζεται στο Κεφάλαιο 1 των βιβλίων των Καλαϊτζιδάκης και Καλυβίτσης και Weil. Μια ενδιαφέρουσα διάλεξη γενικά πάνω στην οικονομική μεγέθυνση Διάλεξη 2: Το πρώτο μισό αυτής της διάλεξης βασίζεται στo Κεφάλαιo 2 το οποίο μας εισάγει στην πρώτη θεωρία και μοντέλο (υπόδειγμα) οικονομικής μεγέθυνσης, του Νεοκλασικού Υποδείγματος Εξωγενούς (χωρίς τεχνολογική πρόοδο) Μεγέθυνσης, των Solow- Swan. Στο υπόδειγμα αυτό, εξετάζεται ο ρόλος του φυσικού κεφαλαίου και εργασίας ενώ αγνοείται πλήρως η τεχνολογική εξέλιξη. Το υπόλοιπο μισό της διάλεξης καλύπτει το Κεφάλαιο 3 και παρουσιάζει την επέκταση του μοντέλου Solow- Swan, λαμβάνοντας υπ όψιν την τεχνολογία και το ανθρώπινο κεφάλαιο. Διάλεξη 3: Και.από τη Θεωρία στην πράξη! Η διάλεξη αυτή εξετάζει την εμπειρική εφαρμογή του Νεοκλασικού μοντέλου καθώς και των επεκτάσεών του. Ιδιαίτερη αναφορά θα γίνει στο φαινόμενο της σύγκλησης. Η διάλεξη καλύπτει στοιχεία από τα κεφάλαια 4 και 5. Διάλεξη 4: Μέχρι τώρα η μεγέθυνση της οικονομίας, κατά το Νεοκλασικό υπόδειγμα, οφείλονταν σε εξωγενείς παράγοντες. Ακόμα και στις επεκτάσεις του Νεοκλασικού, η τεχνολογία ήταν δεδομένη και όχι εξηγούμενη από το ίδιο το μοντέλο. Στη διάλεξη αυτή θα συζητηθούν υποδείγματα Ενδογενούς Οικονομικής Μεγέθυνσης, υποδείγματα δηλαδή στα οποία η οικονομική μεγέθυνση είναι 6

7 ενδογενής αποτέλεσμα της λειτουργίας της οικονομίας. Το κεφάλαιο 7 παρουσιάζει το ρόλο του ανθρώπινου κεφαλαίου στη διαδικασία της μεγέθυνσης. Διάλεξη 5: Η διάλεξη αυτή συνεχίζει στο πεδίο της Ενδογενούς μεγέθυνσης και παρουσιάζει τη συμβολή της τεχνολογίας. Το κεφάλαιο 8 καλύπτει το θέμα αυτό. Διάλεξη 6: Ο ρόλος του κράτους (κυβέρνησης) στην προώθηση της οικονομικής μεγέθυνσης είναι το κεντρικό θέμα του κεφάλαιου 9 και της παρούσης διάλεξης. Διάλεξη 7: Ο ρόλος του κράτους (κυβέρνησης) στην προώθηση της οικονομικής μεγέθυνσης είναι το κεντρικό θέμα του κεφάλαιου 9 και της παρούσης διάλεξης. Διάλεξη 8: Η οικονομική μεγέθυνση είναι επιθυμητή. Αλλά υπάρχει κάποιο όριο, ώστε αυτή να μην βλάπτει το φυσικό περιβάλλον; Αυτό το θέμα εξετάζεται στο κεφάλαιο 14 και στη διάλεξη αυτή. Διάλεξη 9: Ένα κυρίαρχο χαρακτηριστικό στην σύγχρονη οικονομική πραγματικότητα είναι οι οικονομική βοήθεια από τις αναπτυγμένες χώρες στις λιγότερο αναπτυγμένες. Το κεφάλαιο 16 και η παρούσα διάλεξη συζητά υποδείγματα οικονομικής βοήθειας (συγκεκριμένα, εξωτερικής συγχρηματοδότησης υποδομών) και την επίδρασή της στην οικονομία υποδοχής. Διάλεξη 10: Συζήτηση σχετικών δημοσιευμένων άρθρων. Τα άρθρα αυτά μπορείτε να τα κατεβάσετε από το (Teaching). Παρακαλείστε να εκτυπώσετε και να διαβάσετε τα άρθρα πριν τη συνάντησή μας. Διάλεξη 11: Συζήτηση σχετικών δημοσιευμένων άρθρων. Τα άρθρα αυτά μπορείτε να τα κατεβάσετε από το 7

8 (Teaching). Παρακαλείστε να εκτυπώσετε και να διαβάσετε τα άρθρα πριν τη συνάντησή μας. Διάλεξη 12: Επανάληψη ύλης, ανάλυση θεμάτων για τις εξετάσεις, απορίες, κ.τ.λ. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Το πρόγραμμα μαθημάτων της Οικονομικής Μεγέθυνσης και Ανάπτυξης παρουσιάζεται στον παρακάτω πίνακα. Σε περίπτωση που υπάρχουν αλλαγές στη δομή του προγράμματος, αυτές θα ανακοινωθούνε στο site: (Teaching). ΜΗΝΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΚΑΤΑΜΕΡΙΣΜΟΣ Οκτώβριος Εβδομάδα 1 (17/10 21/10) Κεφάλαιο 1 Κ. Οικονομίδου Εβδομάδα 2 (24/10 28/10) Κεφάλαιο 1 Κ. Οικονομίδου Εβδομάδα 3 (31/10 04/11) Κεφάλαιο 2 Κ. Οικονομίδου Νοέμβριος Εβδομάδα 4 (07/10 11/11) Κεφάλαιο 3 Κ. Οικονομίδου Εβδομάδα 5 (14/11 18/11) Κεφάλαιο 4 & 5 Κ. Οικονομίδου Εβδομάδα 6 (21/11 25/11) Ασκήσεις & Άρθρο Κ. Οικονομίδου Εβδομάδα 7 (28/11 02/12) Κεφάλαιο 7 Σ. Καρκαλάκος Δεκέμβριος Εβδομάδα 8 (05/12 09/12) Κεφάλαιο 8 Σ. Καρκαλάκος Εβδομάδα 9 (12/11 16/12) Κεφάλαιο 9 Σ. Καρκαλάκος Εβδομάδα 10 (19/12 23/12) Κεφάλαιο 15 Σ. Καρκαλάκος Ιανουάριος Εβδομάδα 11 (09/01 13/01) Κεφάλαιο 16 Σ. Καρκαλάκος Εβδομάδα 11 (16/01 20/01) Ασκήησεις & Άρθρο Σ. Καρκαλάκος Εξετάσεις (η ημερομηνία ανακοινώνεται από τη γραμματεία) 8