Ανθοκομία (Εργαστήριο)

Transcript

1 Ανθοκομία (Εργαστήριο) Α. Λιόπα-Τσακαλίδη ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΩΝ ΓΕΩΠΟΝΩΝ 1

2 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 4 2

3 Υπάρχουν διάφορα συστήματα άρδευσης των ανθοκομικών φυτών. Σε κάθε περίπτωση, η επιλογή του συστήματος άρδευσης γίνεται με κριτήρια το κόστος εγκατάστασής του, τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά του και τέλος το είδος της καλλιέργειας. Ειδικά αυτός ο τελευταίος παράγοντας είναι πολύ σημαντικός στην ανθοκομία, δεδομένου ότι οι τρόποι καλλιέργειας ανθοκομικών φυτών που υπάρχουν είναι αρκετοί και τελείως διαφορετικοί μεταξύ τους με συνέπεια και τα συστήματα άρδευσης που ταιριάζουν σε κάθε περίπτωση να μην συμπίπτουν μεταξύ τους. Για παράδειγμα, οι απαιτήσεις μίας εντατικής καλλιέργειας που αποσκοπεί στην παραγωγή κομμένου 3

4 λουλουδιού είναι τελείως διαφορετικές από αυτές που ισχύουν στις καλλιέργειες φυτών εσωτερικών χώρων που αναπτύσσονται σε φυτοδοχεία ή στις καλλιέργειες των διαφόρων φυτών σε πάρκα, κήπους, κ.λπ. (ποώδη φυτά, δενδρώδη και θαμνώδη φυτά, φυτά χλοοτάπητα, κ.α.). Γι αυτό το λόγο η άρδευση των καλλιεργειών παραγωγής δρεπτών ανθέων εξετάζεται ξεχωριστά από την άρδευση των καλλιεργειών παραγωγής φυτών σε φυτοδοχεία. Ανεξάρτητα από το είδος της καλλιέργειας (παραγωγή δρεπτών ανθέων ή φυτών σε φυτοδοχεία) στα σύγχρονά θερμοκήπια η ρύθμιση της συχνότητας της άρδευσης καθώς και της αρδευτικής δόσης ανά πότισμα γίνεται με την βοήθεια κατάλληλων συστημάτων αυτοματοποίησης της άρδευσης. 4

5 καλλιεργειών παραγωγής δρεπτών ανθέων Η άρδευση των ανθοκομικών φυτών που καλιεργούνται για παραγωγή δρεπτών ανθέων στο θερμοκήπιο γίνεται είτε με αυλάκια, είτε με μικροεκτοξευτήρες, είτε με διάφορα συστήματα παροχής του νερού σε σταγόνες (άρδευση με σταγόνα). Από τις παραπάνω μεθόδους, η άρδευση με αυλάκια είναι παραδοσιακή μέθοδος ποτίσματος η οποία χρησιμοποιείται σπανιότατα στις καλλιέργειες παραγωγής δρεπτών ανθέων ενώ στα σύχρονα θερμοκήπια δεν χρησιμοποιείται ποτέ. Συνίσταται στην διοχέτευση του νερού κατά μήκος των γραμμών των φυτών μέσω αυλακιών. Είναι μέθοδος που απαιτεί πολλά εργατικά και δεν εξασφαλίζει ομοιόμορφη τροφοδοσία των φυτών με νερό. 5

6 δρεπτών με μικροεκτοξευτήρες Οι μικροεκτοξευτήρες φέρονται πάνω σε πλαστικούς σωλήνες οι οποίοι είναι τοποθετημένοι κατά μήκος των γραμμών των φυτών είτε επιδαπέδια είτε πάνω από τα φυτά. Ανάλογα με το είδος της καλλιέργειας και την εκάστοτε πυκνότητα φύτευσης μπορεί να υπάρχει ένας πλαστικός σωλήνας με μικροεκτοξευτήρες ανά γραμμή φυτών ή ένας ανά δύο ή ανά τρείς ή ακόμη και ανά περισσότερες γραμμές φυτών. Όταν το σύστημα άρδευσης ενεργοποιείται, το νερό κινείται με πίεση μέσα στους πλαστικούς σωλήνες. Η μόνη διέξοδος του νερού είναι τα μικρά ανοίγματα των ακροφυσίων των μικροκαταιονιστήρων με συνέπεια να εξέρχεται με πίεση από αυτά και να ψεκάζεται ομοιόμορφα σε μία 6

7 συγκεκριμένη ακτίνα γύρω τους. Είναι απαραίτητο, τόσο η παροχή όσο και ο αριθμός των μικροκαταιονιστήρων να είναι επαρκής, ώστε να τροφοδοτούνται όλα τα φυτά με τις αναγκαίες ποσότητες νερού. Το μειονέκτημά τους είναι ότι μαζί με το έδαφος διαβρέχεται και ο λαιμός καθώς και τα κατώτερα φύλλα των φυτών, με συνέπεια σε περιόδους που ο καιρός είναι υγρός να αυξάνονται οι κίνδυνοι προσβολών από ασθένειες. Αντίθετα, τις εποχές με έντονη ηλιοφάνεια, όταν η Σ.Υ. του θερμοκηπίου τείνει να πέσει χαμηλότερα από τα επιθυμητά επίπεδα, η άρδευση με μικροκαταιονισμό πλεονεκτεί, γιατί επιτρέπει τον καλύτερο έλεγχο της υγρασίας του χώρου. Η υδρολίπανση είναι συμβατή με το σύστημα άρδευσης με μικροεκτοξευτήρες αλλά η συγκέντρωση των λιπασμάτων στο ψεκαζόμενο νερό θα πρέπει να είναι στα 7

8 κατώτερα επιθυμητά όρια ώστε να αποφεύγεται η δημιουργία εγκαυμάτων στα φύλλα των αρδευόμενων φυτών. δρεπτών με σταγόνες Είναι η μέθοδος που κυριαρχεί σήμερα στις επιχειρηματικής μορφής καλλιέργειες ανθοκομικών φυτών. Η μεταφορά του νερού στα φυτά γίνεται μέσω ενός δικτύου εύκαμπτων σωλήνων από μαύρο πλαστικό πολυαιθυλένιο κατάλληλης διατομής, οι οποίοι κατα μήκος τους φέρουν σταλάκτες διαφόρων τύπων (σταλάκτες με ελικοειδή, με μαιανδρική ή με σπειροειδή διαδρομή, μικροσωλήνες, σταλάκτες τύπου στροβίλου, κ.λπ.). Ο κεντρικός αγωγός που ξεκινάει από την κεφαλή του δικτύου άρδευσης συνδέεται με πλευρικούς αγωγούς (συνήθως Φ20 - Φ25). Κάθε 8

9 πλευρικός αγωγός τροφοδοτεί με διάλυμα μία γραμμή φυτών αν αυτές είναι απλές ή δύο ή και περισσότερες όταν αυτές είναι διπλές ή πολλαπλές. Πάνω στους πλευρικούς αυτούς αγωγούς φέρονται οι σταλάκτες, μέσω των οποίων γίνεται η διανομή του νερού στα φυτά. Η απόσταση των σταλακτών μεταξύ τους κατά μήκος του σταλακτηφόρου σωλήνα μπορεί να διαφέρει σημαντικά (από 1 σταλάκτη κάθε 10 cm μέχρι και 1 σταλάκτη κάθε 100 cm, ανάλογα με τις αποστάσεις φύτευσης που εφαρμόζονται στην εκάστοτε καλλιέργεια). Οι πλαστικοί σωλήνες διανομής του νερού φέρουν συνήθως έναν σταλάκτη ανά φυτό ή ανά δύο φυτά. Σε ορισμένες καλλιέργειες όμως που φυτεύονται πολύ πυκνά (π.χ. χρυσάνθεμο, λίλιο) μπορεί να υπάρχει και ένας σταλάκτης ανά 4 9

10 φυτά. Η παροχή των σωλήνων αυτών είναι μικρή, συνήθως 2-5 λίτρα ανά ώρα, με συνέπεια το νερό να απορροφάται αμέσως από το έδαφος και να μην λιμνάζει, ενώ η συχνότητα άρδευσης είναι ανάλογα αυξημένη. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται η χορήγησή του νερού ακριβώς στον ενεργό χώρο του ριζοστρώματος, εκεί δηλαδή και μόνο που το χρειάζονται τα φυτά, με συνέπεια να μεγιστοποιείται ο βαθμός αξιοποίησής του και να αποφεύγεται η σπατάλη του. Σε κάθε περίπτωση, πριν την τοποθέτηση ενός συστήματος άρδευσης με σταγόνα σε ένα ανθοκομικό θερμοκήπιο είναι σημαντικό να γίνεται πλήρης μελέτη για τον υπολογισμό των διατομών και των μηκών όλων των πλαστικών σωλήνων που θα τοποθετηθούν καθώς και των αντλιών που θα μεταφέρουν το νερό 10

11 στα φυτά. Κατά την εκπόνηση μιάς τέτοιας μελέτης θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι απώλειες πίεσης λόγω τριβών μέσα στους σωλήνες, τα χαρακτηριστικά των σταλακτών, κ.λπ., ώστε η παροχή του νερού να είναι επαρκής και ομοιόμορφη σε όλο το θερμοκήπιο. γλαστρικών φυτών Όπως έχει ήδη αναφερθεί, τα γλαστρικά φυτά αναπτύσσονται σε γλάστρες ή άλλου είδους φυτοδοχεία που είναι τοποθετημένα σε θερμοκήπια, είτε απευθείας πάνω στο έδαφος, είτε πάνω σε ειδικά τραπέζια θερμοκηπίου. Εξαιτίας αυτής της διάταξης των φυτών, οι μόνοι αποτελεσματικοί τρόποι άρδευσης των γλαστρικών φυτών είναι η άρδευση με διαβροχή των φυτών από πάνω 11

12 (καταιονισμός), η άρδευση με σταγόνα, και η άρδευση με κατάκλυση των τραπεζιών καλλιέργειας. Ανεξάρτητα όμως από το σύστημα άρδευσης που χρησιμοποιείται, το πότισμα των γλαστρικών φυτών θα πρέπει να γίνεται συχνά και με μικρές δόσεις νερού ανά εφαρμογή άρδευσης γιατί ο όγκος χώματος (ή υποστρώματος) που αντιστοιχεί σε κάθε φυτό είναι πολύ μικρότερος σε σύγκριση με τις καλλιέργειες στο έδαφος και επομένως δεν μπορεί να συγκρατήσει μεγάλες ποσότητες νερού. Η άρδευση των γλαστρικών φυτών θα πρέπει να είναι τακτική, αλλά όχι υπερβολικά συχνή. Το χώμα ή το υπόστρωμα μέσα στο φυτοδοχείο δεν θα πρέπει να αφήνεται ποτέ να ξηραίνεται, δεν επιτρέπεται όμως ούτε να είναι τελείως κορεσμένο με νερό. Άν τα φυτά δεν αρδεύονται αρκετά συχνά, ο ρυθμός αύξησής τους 12

13 μειώνεται σημαντικά με συνέπεια να γίνονται καχεκτικά και αδύναμα. Τα φυτά που υποφέρουν από έλλειψη νερού σχηματίζουν λεπτά και ασθενή στελέχη και μικρά, έντονου πράσινου χρώματος φύλλα. Επιβλαβές όμως είναι και το υπερβολικά συχνό πότισμα. Όταν το χώμα ή το υπόστρωμα είναι συνεχώς κορεσμένο με νερό, το ριζικό σύστημα των φυτών δεν αναπνέει επαρκώς, με συνέπεια να αποδιοργανώνεται σιγά σιγά, να χάνει το λευκό του χρώμα και την συνεκτική του εμφάνιση και να καταστρέφεται. Ιδιαίτερα έντονο εμφανίζεται το πρόβλημα αυτό όταν το υπόστρωμα συνίσταται σε μεγάλο ποσοστό από οργανική ουσία ή βαρύ αργιλλοπηλώδες έδαφος και συγκρατεί πολύ υγρασία. Ακόμη όμως και αν το υπόστρωμα είναι ελαφρύ και αποστραγγίζεται εύκολα, το υπερβολικά συχνό πότισμα οδηγεί 13

14 αφενός μεν στην υπερβολικά έντονη βλαστική ανάπτυξη των φυτών με συνέπεια οι ιστοί να αποκτούν υδαρή εμφάνιση και αφετέρου στο ξέπλυμα των θρεπτικών στοιχείων από αυτό. Παράλληλα, τα συνεχή ποτίσματα αυξάνουν την υγρασία όχι μόνο στην περιοχή του ριζοστρώματος αλλά και σε ολόκληρο τον χώρο του θερμοκηπίου, συμπεριλαμβανομένης και της υπέργειας φυλλικής επιφάνειας των φυτών. Κάτω από αυτές τις συνθήκες όμως, αυξάνεται σημαντικά ο κίνδυνος προσβολής των φυτών από μυκητολογικές και άλλες ασθένειες που ευνοούνται από την υπερβολική υγρασία. γλαστρικών φυτών με καταιονισμό Ο καταιονισμός είναι το πιό συνηθισμένος τρόπος άρδευσης των γλαστρικών φυτών. Η άρδευση των γλαστρικών φυτών με 14

15 καταιονισμό συνήθως γίνεται μέσω κάποιου αυτόματου συστήματος παροχής του νερού. Ένα τέτοιο σύστημα άρδευσης στα θερμοκήπια παραγωγής γλαστρικών φυτών συνήθως αποτελείται από σωλήνες τοποθετημένους πάνω από τον χώρο που βρίσκονται τα φυτά και εφοδιασμένους με μικροεκτοξευτήρες νερού (μπεκ) σε κατάλληλα επιλεγμένες αποστάσεις. Μέσω αυτών το νερό καταιονίζεται διαβρέχοντας όλη την επιφάνεια που καλύπτεται από τα γλαστρικά φυτά. Οι εκτοξευτήρες του νερού μπορούν είτε να είναι περιστρεφόμενοι και να κινούνται κυκλικά παρέχοντας νερό σε κάθε χρονική στιγμή προς μία κατεύθυνση η οποία αλλάζει συνεχώς. Μπορούν όμως να είναι και σταθεροί οπότε ψεκάζουν το νερό προς όλες τις κατευθύνσεις ταυτόχρονα. Στα συστήματα άρδευσης των γλαστρικών φυτών με καταιονισμό 15

16 από πάνω η σταγόνα του νερού που παράγεται από τους εκτοξευτήρες θα πρέπει να είναι σχετικά ευμεγέθης ώστε να πέφτει προς τα κάτω. Δεβν θα πρέπει δηλαδή η σταγόνα του νερού να είναι ψιλή όπως στα συστήματα υδρονέφωσης ή ομίχλης γιατί σε αυτή την περίπτωση το νερό διασκορπίζεται προς όλες τις κατευθύνσεις ή και εξατμίζεται με συνέπεια να φθάνει ελάχιστο νερό στο ριζόστρωμα των φυτών. Μία εναλλακτική τεχνική άρδευσης των γλαστρικών φυτών με καταιονισμό είναι η χρήση μίας κινούμενης μεταλλικής ράβδου (μπάρας) η οποία φέρει πάνω της σωλήνες άρδευσης με καταιονιστήρες (boom system). Η μπάρα αυτή είναι οριζόντια τοποθετημένη σε κάποιο ύψος πάνω από τα τραπέζια καλλιέργειας (δηλαδή πάνω από τα φυτά) και εκτείνεται κατά πλάτος του 16

17 θερμοκηπίου. Όταν πρόκειται να χορηγηθεί νερό στα φυτά, η μεταλλική ράβδος κινείται κατά μήκος του θερμοκηπίου από το ένα άκρο του μέχρι το άλλο με τρόπο ώστε να περνάει πάνω από τα τραπέζια καλλιέργειας. Ταυτόχρονα, οι καταιονιστήρες που φέρει πάνω της η μεταλλική μπάρα ψεκάζουν νερό προς τα φυτά που βρίσκονται από κάτω της. Εναλλακτικά προς την χρήση καταιονιστήρων είναι δυνατόν το νερό να απελευθερώνεται από τρύπες που φέρει πάνω του ο σωλήνας της παροχής νερού, με συνέπεια το νερό να πέφτει κάθετα προς τα κάτω. Στην περίπτωση που χρησιμοποιείται αυτή η τεχνική, οι γλάστρες θα πρέπει να είναι τοποθετημένες σε γραμμές πάνω στα τραπέζια καλλιέργειας και οι οπές απελευθέρωσης του νερού πάνω στον σωλήνα νερού 17

18 που φέρει η μεταλλική μπάρα θα πρέπει να βρίσκονται ακριβώς πάνω από τις γραμμές των γλαστρών. Μέσω της τεχνικής της κινούμενης μπάρας (boom system) τροφοδοτούνται με επαρκείς ποσότητες νερού κυρίως τα μικρά φυτά τα οποία περιέχονται σε μικρού μεγέθους γλάστρες και είναι πυκνά τοποθετημένα πάνω στα τραπέζια καλλιέργειας. Αντίθετα, τα μεγαλύτερου μεγέθους φυτά, τα οποία βρίσκονται σε πιο αραιή διάταξη πάνω στα τραπέζια καλλιέργειας, δεν μπορούν συνήθως να καλύψουν τις ανάγκες τους σε νερό μέσω αυτού του συστήματος. Γι αυτό, τα περισσότερα θερμοκήπια παραγωγής γλαστρικών φυτών είναι εφοδιασμένα και με συμπληρωματικό σύστημα τοπικής άρδευσης σε μερικά από τα τραπέζια καλλιέργειας. Συνήθως πρόκειται για κάποιο σύστημα άρδευσης 18

19 με σταγόνα το οποίο παρέχει νερό στις πιο μεγάλου μεγέθους γλάστρες μέσω σταλακτών τύπου μικροσωλήνα. Τα συστήματα παροχής του νερού μέσω κινούμενης μεταλλικής ράβδου παρέχουν επαρκή ομοιομορφία όσον αφορά την παροχή νερού σε όλες της γλάστρες των τραπεζιών καλλιέργειας. Προϋπόθεση όμως για την επαρκή τροφοδότηση των φυτών με νερό είναι η χορήγηση του νερού σε περίσσεια. Πρόκειται επομένως για συστήματα που μειονεκτούν όταν η εξοικονόμηση νερού αποτελεί στόχο υψηλής προτεραιότητος. γλαστρικών φυτών με σταγόνα Στα γλαστρικά φυτά η άρδευση με σταγόνες είναι δυνατή κυρίως όταν πρόκειται για μεγάλου μεγέθους φυτά. Η εφαρμογή συστημάτων άρδευσης με σταγόνα σε μικρές και πυκνά 19

20 τοποθετημένες γλάστρες δεν ενδείκνυται γιατί έχει πολύ μεγάλο κόστος εγκτάστασης λόγω των πολύ αυξημένων αναγκών για σωληνώσεις, σταλάκτες, πιεστικά, και αντλίες με μεγάλη παροχή. Για να εφαρμοσθεί η άρδευση με σταγόνες, είναι αναγκαία η εγκατάσταση κατάλληλου συστήματος και η χρησιμοποίηση σταλακτών τύπου μικροσωλήμα (spagetti tubes), ώστε να είναι δυνατή η ομοιόμορφη παροχή νερού στις γλάστρες. Οι σταλάκτες που χρησιμοποιούνται σε αυτά τα συστήματα άρδευσης συνήθως έχουν μικρή παροχή (2-4 L/h) και επομένως η χορήγηση του νερού στις γλάστρες γίνεται αργά και για σχετικά μεγάλο χρόνο. Η αργή παροχή του νερού έχει ως αποτέλεσμα να αυξάνεται η οριζόντια μετακίνησή του με συνέπεια να μην διηθείται γρήγορα προς τον πυθμένα της γλάστρας και να απορρέει αλλά να 20

21 εξαπλώνεται καλύτερα σε όλη την μάζα της μπάλλας του υποστρώματος. Στα συστήματα άρδευσης με σταγόνα είναι αναγκαία η εγκατάσταση φίλτρων, ώστε να μην φθάνουν στερεά σωματίδια στους σταλάκτες και προκαλούν αποφράξεις. Αναγκαία είναι επίσης και η τοποθέτηση ρυθμιστών πίεσης έτσι ώστε να υπάρχει επάρκεια πίεσης στο δίκτυο. Αν αυτό δεν συμβαίνει, σε πολλά τμήματα του δικτύου (τα πιο απομακρυσμένα) η παροχή νερού από τους σταλάκτες δεν θα είναι επαρκής με συνέπεια τα φυτά να γίνονται καχεκτικά ή ακόμη και να μαραθούν. γλαστρικών φυτών με κατάκλυση των τραπεζιών καλλιέργειας 21

22 Το σύστημα άρδευσης των γλαστρικών φυτών με κατάκλυση από κάτω προυποθέτει την ύπαρξη τραπεζιών καλλιέργειας με υπερυψωμένο πλαίσιο περιμετρικά της επιφάνειας τοποθέτησης των φυτών. Προϋποθέτει επίσης την χρησιμοποίηση γλαστρών με ευμεγέθεις Τρ ύπες στον πυθμένα τους. Το νερό διοχετεύεται μέσα στο πλαίσιο οπότε το κάτω μέρος των γλαστρών βρίσκεται βυθισμένο. Λόγω των οπών που υπάρχουν στον πυθμένα της γλάστρας και εξαιτίας της αρχής των συγκοινωνούντων δοχείων, το νερό κατακλύζει όλους τους πόρους του υποστρώματος μέσα στην γλάστρα μέχρι το ύψος του νερού μέσα στο πλαίσιο του τραπεζιού. Επιπλέον, ένα μέρος του νερού ανυψώνεται προς τα πάνω μέσα στο πορώδες του υποστρώματος μέσω τριχοειδούς μετακίνησης. Έτσι, η χορήγηση νερού μέσα στα πλαίσια των 22

23 τραπεζιών οδηγεί στην τροφοδότηση όλης της μπάλλας του υποστρώματος μέσα στις γλάστρες με νερό. Η συνεχής ύπαρξη νερού μέσα στα πλαίσια των τραπεζιών καλλιέργειας θα είχε σαν συνέπεια να βρίσκεται το ριζικό σύστημα του φυτού κατά ένα μέρος σε συνθήκες κορεσμού με υγρασία και κατά το υπόλοιπο σε συνθήκες πολύ υψηλών (σε απόλυτες τιμές χαμηλών) υδατικών δυναμικών. Η συνέπεια μιάς τέτοιας κατάστασης είναι να μην αερίζεται επαρκώς το ριζικό σύστημα των φυτών μέσα στην γλάστρα. Γι αυτό, η τροφοδότηση των φυτών με νερό μέσω αυτού του συστήματος βασίζεται στην εφαρμογή διαδοχικών κύκλων κατάκλισης και αποστράγγισης των τραπεζιών καλλιέργειας (ebb flow system). Προφανώς ο χρόνος της κατάκλισης θα πρέπει να είναι σχετικά μικρός ενώ ο χρόνος 23

24 της αποστράγγισης να διαρκεί για πολύ μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Το σύστημα αυτό είναι απλό, με σχετικά χαμηλό κόστος και παρέχει πολύ μεγάλη ομοιομορφία στην τροφοδότηση των γλαστρών με νερό. Μειονεκτεί όμως ως προς το γεγονός ότι η τριχοειδής ανύψωση του νερού μεταφέρει άλατα προς τα πάνω χωρίς στην συνέχεια να λαμβάνει χώρα κίνηση νερού προς τα κάτω, με συνέπεια να μην εκπλύνονται τα άλατα από το ριζόστρωμα των φυτών. Γι αυτό η εφαρμογή του είναι δυνατή χωρις δυσμενείς συνέπειες για τα φυτά μόνον όταν το διαθέσιμο νερό έχει πολύ μικρή περιεκτικότητα σε άλατα και ιδιαίτερα σε NaCl και η εφαρμογή υδρολίπανσης γίνεται προσεκτικά με εφαρμογή κατάλληλων συγκεντρώσεων θρεπτικών στοιχείων 24

25 κάθε φορά. Ένα άλλο επίσης μειονέκτημα αυτού του συστήματος άρδευσης είναι ότι για να είναι ομοιόμορφη η τροφοδότηση όλων των γλαστρών με νερό τα τραπέζια καλλιέργειας θα πρέπει να είναι τοποθετημένα τελείως επίπεδα ενώ για να απομακρύνεται το νερό κατά την φάση της αποστράγγισης θα πρέπει να υπάρχει κλίση. Για να ικανοποιηθούν και οι δύο αυτές αντικρουόμενες απαιτήσεις, η κατασκευή των τραπεζιών καλλιέργειας θα πρέπει να είναι κάπως πιο πολύπλοκη και να περιλαμβάνει περισσότερα από ένα επίπεδα καθώς και κανάλια αποστράγγισης με κλίση. Μία εναλλακτική τεχνική άρδευσης των γλαστρικών φυτών από κάτω είναι η τοποθέτηση μιάς στρώσης από ένα πορώδες υλικό πάνω στο τραπέζι καλλιέργειας και η τοποθέτηση των φυτών πάνω σε αυτό. Το τραπέζι καλλιέργειας κατακλύζεται πάλι με 25

26 νερό το οποίο όμως συγκρατείται στην πορώδη στρώση και μέσω αυτής με τριχοειδή ανύψωση απλώνεται μέσα στην μπάλλα χώματος της γλάστρας. Για να υπάρξει τριχοειδής ανύψωση μέσα στις γλάστρες, η πορώδης στρώση θα πρέπει να κορεστεί με νερό Αφού οι γλάστρες εκτεθούν για λίγο σε αυτή την κατάσταση και απορροφήσουν επαρκείς ποσότητες νερού, η πορώδης στρώση αποστραγγίζεται οπότε δεν υπάρχει κίνδυνος διατήρησης υπερβολικής υγρασίας στο ριζόστρωμα των φυτών. Αυτοματοποίηση άρδευσης Ο ρυθμός κατανάλωσης νερού από μία καλλιέργεια μεταβάλλεται χρονικά τόσο στην διάρκεια ενός εικοσιτετραώρου όσο και από ημέρα σε ημέρα, ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες (μεταβολή ρυθμού εξατμισοδιαπνοής) και το στάδιο ανάπτυξης του φυτού 26

27 (μεταβολή έκτασης φυλλικής επιφάνειας). Γι αυτό,. ο καλύτερος τρόπος για να ρυθμίζεται ο χρόνος έναρξης των ποτισμάτων είναι να συσχετίζεται με κάποιο τρόπο το ξεκίνημα της λειτουργίας του συστήματος άρδευσης με την κατανάλωση νερού από τα φυτά. Έτσι, η παροχή νερού στην καλλιέργεια μπορεί να ξεκινάει κατά την χρονική στιγμή που η κατανάλωση νερού στο χρονικό διάστημα από το προηγούμενο πότισμα μέχρι την δεδομένη στιγμή εξισωθεί με την ποσότητα νερού που παρέχεται στην καλλιέργεια στον καθορισμένο χρόνο μίας άρδευσης. Από τεχνική άποψη, η εξάρτηση του χρόνου έναρξης των ποτισμάτων από το ύψος της κατανάλωσης νερού από την καλλιέργεια μπορεί να επιτευχθεί εύκολα με την βοήθεια μίας ηλεκτροβάνας και ενός ειδικού χρονοδιακόπτη, ο οποίος συνδέεται με κάποιον αισθητήρα 27

28 άμεσης ή έμμεσης μέτρησης της κατανάλωσης νερού από την καλλιέργεια (μετρητής έντασης ηλιακής ενέργειας, αισθητήρας μέτρησης της εξάτμησης νερού στο θερμοκήπιο, τασίμετρο ή άλλο σύστημα μέτρησης της περιεκτικότητας του εδάφους ή του υποστρώματος σε νερό, κ.λπ.). Σε περίπτωση όμως που τέτοια συστήματα αυτοματοποίησης της άρδευσης δεν είναι διαθέσιμα, η έναρξη των ποτισμάτων είναι δυνατόν να αυτοματοποιηθεί μερικώς με την βοήθεια μίας ηλεκτροβάνας και ενός χρονοδιακόπτη. Στην τελευταία αυτή περίπτωση η άρδευση ξεκινάει σε προκαθορισμένους χρόνους (π.χ. στις 8.00 π.μ. κάθε ημέρα, δύο φορές την ημέρα κάθε δεύτερη ημέρα, κ.λπ.). Σε ένα τέτοιο σύστημα αυτοματοποίησης της άρδευσης θα πρέπει επιπλέον να υπάρχει και ένας χρονορυθμιστής (ρελέ) μέσω του 28

29 οποίου θα επιλέγεται η διάρκεια της χορήγησης νερού στην καλλιέργεια και επομένως το ύψος της αρδευτικής δόσης (m 3 νερού ανά στρέμμα σε κάθε εφαρμογή άρδευσης). 29