«Η ΑΠΩΛΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΘΑΓΕΝΕΙΑΣ»

Transcript

1 ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΙΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΑΝ ΡΕΑΣ Γ. ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ «Η ΑΠΩΛΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΘΑΓΕΝΕΙΑΣ» ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΣ ΗΜΗΤΡΙΟΣ Α.Μ.:

2 τευχ. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ σελ. Ι. ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ...3 ΙΙ. ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ...4 ΙΙΙ. ΕΙΣΑΓΩΓΗ...5 IV. ΝΟΜΙΚΗ ΦΥΣΗ ΤΗΣ ΙΘΑΓΕΝΕΙΑΣ...7 V. ΦΟΡΕΙΣ ΤΟΥ ΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΙΘΑΓΕΝΕΙΑΣ...8 VI. ΛΟΓΟΙ ΑΠΩΛΕΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΘΑΓΕΝΕΙΑΣ...9 α) Απώλεια Ιθαγένειας βάσει Συντάγµατος (άρθρο 4 3 Σ.)...9 β) Απώλεια Ιθαγένειας βάσει του ν. 3284/ (i) Κτήση αλλοδαπής ιθαγένειας (άρθρο 16):...10 (ii) Λόγω εκπτώσεως (άρθρο 17):...12 (iii) ήλωση αποποίησης της ελληνικής ιθαγένειας προς χάριν αλλοδαπής ιθαγένειας (άρθρο 17):...14 (iv) Απώλεια της ελληνικής ιθαγένειας τέκνων πολιτογραφηθέντων Ελλήνων (άρθρο 19):...15 (v) Απώλεια της ελληνικής ιθαγένειας λόγω υιοθεσίας από αλλοδαπό (άρθρο 20):...16 (vi) Απώλεια ελληνικής ιθαγένειας λόγω δήλωσης γάµου µε Έλληνα (άρθρο 21):...17 VII. ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΑΠΩΛΕΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΘΑΓΕΝΕΙΑΣ...18 VIII. ΕΠΙΛΟΓΟΣ...19 IX. ΠΕΡΙΛΗΨΗ...20 Χ. SUMMARY...21 XI. ΒΑΣΙΚΑ ΛΗΜΜΑΤΑ...22 XII. BASIC ENTRY...22 XIIΙ. DIE WHICHTIGEN HILFSSÄTZE:...23 XIV. LES ENTRÉES FONTAMENTAUX:...23 XV. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...24 XV1. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ...25

3 - 3284/2004 «Περί κυρώσεως του κώδικα ελληνικής ιθαγένειας ΦΕΚ Νόµου 3284/ Ι. ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΚ Αστικός Κώδικας Αρθ. Άρθρο Εκδ. Έκδοση Εδ. Εδάφιο Ν.. Νοµοθετικό ιάταγµα ν. Νόµος ΝοΒ Νοµικό Βήµα Σ Σύνταγµα ΣτΕ Συµβούλιο της Επικρατείας σελ. Σελίδα τ. Τόµος Τεύχος

4 ΙΙ. ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η παρούσα εργασία αποσκοπεί στην ευρύτερη παρουσίαση του όρου της ιθαγενείας και ειδικότερα σε εκείνους τους λόγους που επιφέρουν την απώλεια του δικαιώµατος της διατήρησης της ελληνικής ιθαγένειας. Αρχικά, παρουσιάζονται η νοµική φύση και οι φορείς του δικαιώµατος της ιθαγένειας. Ακολούθως, πραγµατεύεται τις συνέπειες που επιφέρει η απώλεια της ιθαγένειας ως προς τους φορείς του δικαιώµατος. Τέλος, στον επίλογο παρουσιάζονται τα τελικά συµπεράσµατα, η περίληψη της εργασίας στην ελληνική και αγγλική γλώσσα καθώς και το παράρτηµα στο οποίο περιλαµβάνεται και ο νόµος 3284/2004 (περί κυρώσεως του Κώδικα Ελληνικής Ιθαγενείας).

5 ΙΙΙ. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ιθαγένεια είναι αντικείµενο ενός ατοµικού δικαιώµατος, του δικαιώµατος διατήρησης της ιθαγένειας. Η ιθαγένεια αποτελεί τον δεσµό ενός ατόµου προς την Πολιτεία, στο λαό της οποίας ανήκει. 1 Το δικαίωµα της διατήρησης της ιθαγένειας αποτελεί συνταγµατικά κατοχυρωµένο δικαίωµα βάσει του άρθρου 4 3 του Συντάγµατος. 2 Σύµφωνα µε τις διατάξεις του άρθρου 24 3 του ιεθνούς Συµφώνου περί Ατοµικών ικαιωµάτων ορίζεται ότι: «Παν τέκνο δικαιούται µιας εθνικότητας». Σήµερα, µε τον ν. 3284/2004 (ο οποίος τροποποίησε το νοµοθετικό διάταγµα 3370/55) ρυθµίζεται η κτήση και η απώλεια της ελληνικής ιθαγένειας. Κατά το ιεθνές ικαστήριο των ικαιωµάτων του Ανθρώπου, η Ιθαγένεια αποτελεί τον νοµικό δεσµό ανάµεσα στο άτοµο (πολίτη) και στην Πολιτεία δεσµός από τον οποίο πηγάζουν εκατέρωθεν δικαιώµατα και υποχρεώσεις. Για τον νοµικό δεσµό της ιθαγένειας αναπτύχθηκαν οι εξής τρεις θεωρίες: α) Η θεωρία της έννοµης σχέσης. β) Η θεωρία της νοµικής κατάστασης. γ) Η µικτή ή ενδιάµεση θεωρία. Κατά τον Ράικο ορθότερη φαίνεται η θεωρία της νοµικής κατάστασης. Ο θεσµός της ιθαγένειας, παρά το γεγονός ότι είναι θεσµός δηµοσίου δικαίου, συνδέεται µε το ιδιωτικό δίκαιο και συνεπώς µε το ιδιωτικό διεθνές δίκαιο Παπασιώπη-Πασιά Ζωή, ίκαιο Ιθαγενείας, 2004, Αθήνα - Θεσσαλονίκη, σελ. 1. Ράικος Α., Θεµελιώδη ικαιώµατα, 2002, Αθήνα - Κοµοτηνή, σελ. 58. Παπασιώπη-Πασιά Ζωή, ίκαιο Ιθαγενείας, 2004, Αθήνα - Θεσσαλονίκη, σελ. 1

6 Η έννοια της ιθαγένειας διαφέρει από την έννοια της εθνικότητας, καθ ότι η πρώτη αποτελεί τον νοµικό δεσµό ανάµεσα στο άτοµο και στο κράτος, ενώ η εθνικότητα είναι ο ηθικός δεσµός που υφίσταται ανάµεσα στο άτοµο και σε ορισµένο έθνος. Η Ιθαγένεια αποτελεί το κριτήριο για να χαρακτηριστεί ένα άτοµο ως ηµεδαπό, αλλοδαπό ή ανιθαγενές. Ηµεδαπός ή ιθαγενής είναι το πρόσωπο εκείνο που έχει την ελληνική ιθαγένεια. Αλλοδαπός είναι το πρόσωπο εκείνο που κατέχει την υπηκοότητα ξένου κράτους, ενώ ανιθαγενής είναι εκείνο το άτοµο που στερείται ιθαγένειας. 4 Τέλος, η έννοια της ιθαγένειας συµπίπτει στην ουσία µε την έννοια της υπηκοότητας, παρά τις κάποιες αµυδρές διαφορές που υπάρχουν µεταξύ τους. 4 αγτόγλου Π., Συνταγµατικό ίκαιο, Ατοµικά ικαιώµατα, τόµος Β, 2005, Αθήνα - Κοµοτηνή, σελ

7 IV. ΝΟΜΙΚΗ ΦΥΣΗ ΤΗΣ ΙΘΑΓΕΝΕΙΑΣ Ως προς τη νοµική φύση της ιθαγένειας επικράτησε στη Γερµανία η θεωρία της νοµικής κατάστασης. Η θεωρία αυτή στηρίζεται στη νοµική προσωπικότητα του Κράτους, το οποίο θεωρούσε πλέον τον µονάρχη ως όργανό του και όχι ως κύριο του Κράτους, µε αποτέλεσµα το άτοµο να αρχίσει να θεωρείται ως µέλος του Κράτους και όχι ως παρεπόµενο της εδαφικής κυριαρχίας του Κράτους. Άλλες θεωρίες ως προς τη νοµική φύση της ιθαγένειας είναι: η θεωρία της έννοµης σχέσης (Rechtsverhaltnistheorie) και η θεωρία της νοµικής κατάστασης (Statustheorie). Σύµφωνα µε τη θεωρία της έννοµης σχέσης, η ιθαγένεια αποτελεί µια έννοµη σχέση µεταξύ του κράτους και των πολιτών του, ενώ για τη θεωρία της έννοµης κατάστασης η ιθαγένεια αποτελεί µια νοµική κατάσταση πολίτη και Κράτους. Υποστηρίζεται επίσης και ο συνδυασµός των θεωριών της έννοµης σχέσης και της νοµικής κατάστασης. Ορθότερη δε φαίνεται η θεωρία της νοµικής κατάστασης. 5 5 Ράικος Α., Συνταγµατικό ίκαιο, Θεµελιώδη ικαιώµατα, 2002, Αθήνα.

8 V. ΟΙ ΦΟΡΕΙΣ ΤΟΥ ΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΙΘΑΓΕΝΕΙΑΣ Το δικαίωµα της ιθαγένειας (εθνικότητας) υπό την ακριβή έννοια του όρου δύναται να φέρουν µόνο Φυσικά Πρόσωπα. Ωστόσο, σήµερα γίνεται λόγος σε κείµενα διεθνών συµβάσεων και σε νόµους για εθνικότητα ή ιθαγένεια Νοµικών Προσώπων, πλοίων ή αεροσκαφών µε κριτήριο την καταχώρηση ή νηολόγησή τους σε αλλοδαπά ή ηµεδαπά µητρώα ή νηολόγια. 6 6 Κπολ, άρθρα1013, 1016.

9 VI. ΛΟΓΟΙ ΑΠΩΛΕΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΘΑΓΕΝΕΙΑΣ Α) Απώλεια Ελληνικής Ιθαγένειας βάσει Συντάγµατος (άρθρο 4 3 του Συντάγµατος) Σύµφωνα µε το δεύτερο εδάφιο του άρθρου 4 3 του Συντάγµατος, προβλέπονται δύο περιπτώσεις αφαιρέσεως της ελληνικής ιθαγένειας. Η πρώτη περίπτωση είναι όταν κάποιος αποκτήσει εκουσίως άλλη ιθαγένεια, οπότε δεν προκύπτουν ιδιαίτερα προβλήµατα. Η δεύτερη περίπτωση είναι όταν κάποιος αναλάβει σε ξένη χώρα υπηρεσία αντίθετη προς τα εθνικά συµφέροντα. Όµως ο όρος «εθνικά συµφέροντα» αποτελεί αόριστη νοµική έννοια µε ιδιαιτέρως δύσκολο εννοιολογικό προσδιορισµό. Η διάταξη αυτή ως εξαιρετική χρήζει στενής ερµηνείας, 7 αφού επιτρέπει και δεν επιτάσσει την αφαίρεση της ελληνικής ιθαγένειας στις παραπάνω περιπτώσεις. Συγκεκριµένα η αφαίρεση της ελληνικής ιθαγένειας είναι επιτρεπτή µόνο όταν η ανάληψη αλλοδαπής υπηρεσίας από Έλληνα πολίτη παραβιάζει το καθήκον πίστεως στην πατρίδα και συνεπώς είναι ασυµβίβαστη µε την ιδιότητα του Έλληνα πολίτη. Παράδειγµα τέτοιας υπηρεσίας αποτελεί η ανάληψη διπλωµατικής ή στρατιωτικής υπηρεσίας σε χώρα που βρίσκεται σε πόλεµο µε την Ελλάδα ή διάκειται εχθρικά απέναντι σε αυτή. Στο ελληνικό Σύνταγµα δεν υπάρχει άλλη διάταξη που να επιτρέπει την αφαίρεση της ιθαγένειας. Τέλος, κρίνεται ως ανεπίτρεπτη η αφαίρεση της ιθαγένειας για πολιτικούς λόγους. 7 Ράικος Α., Συνταγµατικό ίκαιο, Θεµελιώδη ικαιώµατα, 2002, Αθήνα, σελ. 59.

10 Β) Απώλεια Ιθαγένειας βάσει του ν. 3284/2004 «περί κυρώσεως του Κώδικα Ελληνικής Ιθαγένειας» (i) Λόγω κτήσης αλλοδαπής ιθαγένειας (άρθρο 16): Σύµφωνα µε τις διατάξεις του άρθρου 16 του ν. 3284/2004, όποιος αποκτήσει µε τη θέλησή του αλλοδαπή ιθαγένεια, κατόπιν αδείας του Υπουργού Εσωτερικών, αποβάλλει την ελληνική ιθαγένεια υπό τις εξής προϋποθέσεις: α) να έχει πραγµατοποιηθεί η πολιτογράφηση του ηµεδαπού στην αλλοδαπή και να είναι ολοκληρωµένη σύµφωνα µε τα όσα ορίζονται στο ελληνικό δίκαιο της ιθαγένειας και όχι στο αλλοδαπό. 8 β) να έχει εκδηλωθεί εκούσιο ενδιαφέρον για την κτήση της αλλοδαπής ιθαγένειας από το ενδιαφερόµενο άτοµο. γ) να µη διώκεται ο ενδιαφερόµενος για κακούργηµα ή πληµµέληµα, ούτε να υπέχει ή να καθυστερεί στρατιωτική υποχρέωση και δ) να έχει δοθεί προηγουµένως άδεια από τον Έλληνα Υπουργό των Εσωτερικών. Την ελληνική ιθαγένεια χάνει επίσης όποιος αναλαµβάνει ηµόσια Υπηρεσία σε αλλοδαπό Κράτος, εφόσον η ανάληψη της εν λόγω υπηρεσίας συνεπάγεται και την κτήση της ιθαγένειας της αλλοδαπής Πολιτείας. Εδώ θα πρέπει να σηµειωθεί ότι η αποβολή της ελληνικής ιθαγένειας άρχεται όχι από τη χορήγηση της άδειας, αλλά από την πραγµατική κτήση της αλλοδαπής ιθαγένειας, εφόσον συντρέχουν και οι εξής προϋποθέσεις: 8 Παπασιώπη-Πασιά Ζωή, ίκαιο Ιθαγενείας, 2004, Αθήνα - Θεσσαλονίκη, σελ. 14.

11 α) Ο Έλλην πολίτης έχει αποδεχθεί δηµόσια υπηρεσία σε αλλοδαπή πολιτεία και όχι σε διεθνή οργανισµό. 9 β) Η αναδοχή της αλλοδαπής υπηρεσίας να έχει ως αποτέλεσµα την απόκτηση της ιθαγένειας της εν λόγω αλλοδαπής Πολιτείας. 10 γ) Ο ενδιαφερόµενος να µην καταδιώκεται για κακούργηµα ή για πληµµέληµα και να µην υπέχει ή να καθυστερεί στρατιωτική υποχρέωση. δ) Να έχει λάβει άδεια από τον Υπουργό των Εσωτερικών. Επίσης, αποβάλλει κάποιος την ελληνική ιθαγένεια, όταν αποκτήσει και αλλοδαπή ιθαγένεια µετά από αίτηση του ιδίου του ενδιαφεροµένου προς τον Υπουργό των Εσωτερικών, η οποία και γίνεται δεκτή. Προϋποθέσεις της αποβολής της ιθαγένειας 11 είναι οι εξής: α) Κατοχή και αλλοδαπής ιθαγένειας. β) Υποβολή αιτήσεως περί αποβολής της ελληνικής ιθαγένειας. γ) Αποδοχή της ως άνω αιτήσεως από τον Υπουργό Εσωτερικών. Σε αυτή την περίπτωση, η αποβολή της ελληνικής ιθαγένειας επέρχεται από την αποδοχή της αίτησης. Τέλος, ο Κώδικας Ελληνικής Ιθαγένειας εισάγει ως βασικό στοιχείο την άδεια του Υπουργού Εσωτερικών. Η αποδοχή της αιτήσεως περί αποβολής της ελληνικής ιθαγένειας επέρχεται από την υποβολή της αιτήσεως. Σε αυτή την περίπτωση, η διάταξη προβλέπει απλώς την άδεια της Πολιτείας για την αποβολή της ελληνικής ιθαγένειας και δεν 9 Παπασιώπη-Πασιά Ζωή, ίκαιο Ιθαγενείας, 2004, Αθήνα - Θεσσαλονίκη, σελ Ράικος Α., Συνταγµατικό ίκαιο, Θεµελιώδη ικαιώµατα, 2002, Αθήνα, σελ Ράικος Α., Συνταγµατικό ίκαιο, Θεµελιώδη ικαιώµατα, 2002, Αθήνα, σελ. 74.

12 καθορίζει κανένα κριτήριο για την παροχή αυτής. Από το ως άνω γεγονός προκύπτει πως η ιοίκηση έχει ευρεία διακριτική ευχέρεια. 12 Το ΣτΕ ορίζει πως η απαιτούµενη συναίνεση της Ελληνικής Πολιτείας παρέχεται µόνο για εξαιρετικούς λόγους. Ωστόσο, βάσει του συνταγµατικά κατοχυρωµένου δικαιώµατος της ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας του ατόµου, η επιλογή του ατόµου να αποβάλει την ελληνική ιθαγένεια θα πρέπει να γίνεται ευρέως δεκτή, εκτός εάν τίθενται σπουδαίοι λόγοι εθνικού συµφέροντος. (ii) Λόγω εκπτώσεως (άρθρο 17): Η έκπτωση είναι διοικητικό µέτρο και όχι ποινή, 13 παρά το γεγονός ότι εµπεριέχει σοβαρή µοµφή κατά του προσώπου κατά του οποίου κηρύσσεται. 14 Η έκπτωση της ιθαγένειας πραγµατοποιείται εκ µέρους της Πολιτείας λόγω σοβαρού παραπτώµατος ορισµένου προσώπου. Η έκπτωση από την ελληνική ιθαγένεια επέρχεται σε δύο περιπτώσεις: α) Εάν κάποιος αναλάβει ηµόσια Υπηρεσία σε αλλοδαπό κράτος, η οποία δεν συνάδει µε τα εθνικά συµφέροντα και εµµένει σε αυτή παρά την πρόσκληση του Υπουργού Εσωτερικών να απόσχει από αυτήν εντός ορισµένης ηµεροµηνίας. Ο δηµόσιος χαρακτήρας της υπηρεσίας κρίνεται από το δηµόσιο δίκαιο της αλλοδαπής πολιτείας, ενώ δεν έχει καµιά σηµασία η νοµική φύση της παρεχόµενης υπηρεσίας, είτε 12 Ράικος Α., Συνταγµατικό ίκαιο, Θεµελιώδη ικαιώµατα, 2002, Αθήνα, σελ Ράικος Α., Συνταγµατικό ίκαιο, Θεµελιώδη ικαιώµατα. 14 Παπασιώπη-Πασιά Ζωή, ίκαιο Ιθαγενείας, 2004, Αθήνα - Θεσσαλονίκη, σελ. 151.

13 ο Έλλην που παρέχει την υπηρεσία είναι µόνιµος υπάλληλος είτε είναι συµβασιούχος ορισµένου ή αορίστου χρόνου. β) Σύµφωνα µε το άρθρο 17 εδάφιο β, έκπτωτος της ελληνικής ιθαγένειας µπορεί να κηρυχθεί «όποιος κατά τη διαµονή του στην αλλοδαπή ενήργησε προς όφελος αλλοδαπού κράτους πράξεις ασυµβίβαστες προς την ιδιότητα του Έλληνα πολίτη και αντίθετες προς τα συµφέροντα της Ελλάδος». Ωστόσο προς πραγµατοποίηση των ανωτέρω απαιτείται το άτοµο να διαµένει στο εξωτερικό, διότι σε αντίθετη περίπτωση θα έπρεπε να τιµωρηθεί µε βάση τους ελληνικούς ποινικούς νόµους. 15 Σύµφωνα µε τον Ράικο Α., 16 το β εδάφιο του άρθρου 17 αντίκειται στο Σύνταγµα, καθώς ο συγκεκριµένος λόγος εκπτώσεως δεν καλύπτεται από το άρθρο 4 3 του Συντάγµατος. Στην ίδια κατεύθυνση κινείται και ο αγτόγλου Π., καθώς το β εδάφιο του άρθρου 17 του Συντάγµατος θεσπίζει λόγο έκπτωσης από την ελληνική ιθαγένεια ο οποίος όµως δεν προβλέπεται από το άρθρο 4 3 του Συντάγµατος. 17 Στη δεύτερη παράγραφο του άρθρου 17 ορίζονται οι προϋποθέσεις για την απαγγελία της έκπτωσης. Η τελευταία γίνεται µε απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, ύστερα από τη σύµφωνη γνώµη του Συµβουλίου Ιθαγενείας και χρονικά επέρχεται από τη δηµοσίευση της απόφασης στο ΦΕΚ, δεν έχει δηλ. αναδροµική ισχύ. 18 Ο Υπουργός των Εσωτερικών δεν δεσµεύεται από τη γνώµη του Συµβουλίου Ιθαγενείας, 19 του οποίου όµως η γνώµη αποτελεί προϋπόθεση για να 15 Βάλληνδα Π., ίκαιο Ιθαγενείας κατά τον Κώδικα της Ελληνικής Ιθαγένειας, σελ Ράικος Α., Συνταγµατικό ίκαιο, Θεµελιώδη ικαιώµατα, 2002, Αθήνα, σελ αγτόγλου Π., Συνταγµατικό ίκαιο, Ατοµικά ικαιώµατα, Β τόµος, 2005, Αθήνα - Κοµοτηνή, σελ αγτόγλου Π., Συνταγµατικό ίκαιο, Ατοµικά ικαιώµατα, Β τόµος, 2005, Αθήνα - Κοµοτηνή, σελ Παπασιώπη-Πασιά Ζωή, ίκαιο Ιθαγενείας, 2004, Αθήνα - Θεσσαλονίκη, σελ. 156.

14 κηρυχθεί ένα πρόσωπο ως έκπτωτο. Τέλος, η απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών πρέπει να είναι πάντοτε αιτιολογηµένη και οι λόγοι να αποδεικνύονται µε επίσηµα έγγραφα ηµεδαπών ή αλλοδαπών Αρχών ή να βεβαιώνεται µε ειδικές εκθέσεις της Ελληνικής Προξενικής Αρχής ή των Ελληνικών Αστυνοµικών Αρχών. 20 (iii) Λόγω δήλωσης αποποίησης της ελληνικής ιθαγένειας προς χάριν αλλοδαπής ιθαγένειας (άρθρο 17): Η δήλωση αποποίησης της ελληνικής ιθαγένειας επιτρέπεται από τον πολίτη ο οποίος δήλωσε ότι έχει πάψει να έχει δεσµό µε τη χώρα του, είναι ενήλικος και διαµένει στην αλλοδαπή. Προϋποθέσεις για την αποποίηση της ελληνικής ιθαγένειας είναι οι εξής: Ο ενδιαφερόµενος α) να είναι ενήλικος, β) να αποδεικνύει ότι έχει συµφέρον 21 ως προς την απόκτηση της αλλοδαπής ιθαγένειας καθώς και ότι έχει πάψει να ισχύει κάθε γνήσιος νοµικός δεσµός µε την Ελλάδα, γ) να διαµένει στην αλλοδαπή, 20 Ράικος Α., Συνταγµατικό ίκαιο, Θεµελιώδη ικαιώµατα, 2002, Αθήνα, σελ Παπασιώπη-Πασιά Ζωή, ίκαιο Ιθαγενείας, 2004, Αθήνα - Θεσσαλονίκη, σελ. 157.

15 δ) να υποβάλει δήλωση ενώπιον του Έλληνα Πρόξενου του τόπου διαµονής του και ε) να υποβάλει αίτηση προς τον Υπουργό Εσωτερικών. Η αποδοχή της αίτησης γίνεται ύστερα από τη σύµφωνη γνώµη του Συµβουλίου Ιθαγενείας µε απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών και αφού δηµοσιευθεί στην Εφηµερίδα της Κυβερνήσεως. (iv) Απώλεια της ελληνικής ιθαγένειας τέκνων πολιτογραφηθέντων Ελλήνων (άρθρο 19): Τα τέκνα πολιτογραφηθέντων Ελλήνων, τα οποία έγιναν Έλληνες σύµφωνα µε τη διάταξη του άρθρου 11 του ν. 3284/2004, µπορούν να αποβάλουν την ελληνική ιθαγένεια εάν: α) είναι αλλογενή, β) διατηρούν την ιθαγένεια που είχαν κατά την πολιτογράφηση του γονέα τους, γ) δηλώσουν τη θέλησή τους για αποβολή της ελληνικής ιθαγένειας στο ήµαρχο ή στην Ελληνική Προξενική Αρχή του τόπου κατοικίας τους εντός ενός έτους από την ενηλικίωσή τους. Αντίγραφο της δήλωσης για την αποβολή της ελληνικής ιθαγένειας διαβιβάζεται από τις ως άνω Αρχές στο Υπουργείο Εσωτερικών. Για την αποβολή της

16 ελληνικής ιθαγένειας εκδίδεται απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, η οποία δηµοσιεύεται στην Εφηµερίδα της Κυβερνήσεως. (v) Απώλεια της ελληνικής ιθαγένειας λόγω υιοθεσίας από αλλοδαπό (άρθρο 20): Σύµφωνα µε το άρθρο 20ο του ν. 3284/2004, αλλοδαπός που υιοθέτησε ανήλικο Έλληνα πολίτη έχει το δικαίωµα να υποβάλει αίτηση, προκειµένου το ανήλικο-υιοθετηµένο τέκνο να αποβάλει την ελληνική ιθαγένεια. Η ως άνω αίτηση γίνεται αποδεκτή αν ο υιοθετηθείς δεν διώκεται για κακούργηµα ή πληµµέληµα και δεν υπέχει στρατιωτικής υποχρεώσεως προς την Ελλάδα. Ο νοµοθέτης, προσπαθώντας να αποφύγει τη δηµιουργία ανιθαγενών ατόµων (stateless persons), 22 θεωρεί ότι ο υιοθετηθείς πρέπει να έχει αποκτήσει την ιθαγένεια του γονέα προτού αποβάλει την 22 αγτόγλου Π., Συνταγµατικό ίκαιο, Ατοµικά ικαιώµατα, Β τόµος, 2005, Αθήνα - Κοµοτηνή, σελ

17 ελληνική ιθαγένεια. Ο Υπουργός των Εσωτερικών αποφασίζει κατά την κρίση του, ύστερα από την απλή γνώµη του Συµβουλίου Ιθαγενείας, για την αποβολή της ελληνικής ιθαγένειας από µέρους του υιοθετήσαντος. 23 (vi) Απώλεια ελληνικής ιθαγένειας λόγω δήλωσης γάµου µε Έλληνα (άρθρο 21): Σύµφωνα µε το άρθρο 30ο του ν. 3284/2004, ο γάµος δεν επιφέρει απόκτηση ή απώλεια της ελληνικής ιθαγένειας και συνεπώς κάθε µέλος της οικογένειας διατηρεί την αρχική του ιθαγένεια. Έτσι, εάν τελεστεί γάµος αλλοδαπής µε Έλληνα, η αλλοδαπή διατηρεί και µετά το γάµο της µε τον Έλληνα τη δική της ιθαγένεια. 24 Αυτό θεµελιώνεται στο πλαίσιο της ισότητας των δύο φύλων και πάντοτε σύµφωνα µε το ελληνικό δίκαιο. 23 Παπασιώπη-Πασιά Ζωή, ίκαιο Ιθαγενείας, 2004, Αθήνα - Θεσσαλονίκη, σελ Παπασιώπη-Πασιά Ζωή, ίκαιο Ιθαγενείας, 2004, Αθήνα - Θεσσαλονίκη, σελ. 167.

18 Όσον αφορά το άρθρο 21 του ν. 3284/2004, κατοχυρώνει την αρχή ανεξαρτησίας της ιθαγένειας 25 των συζύγων υπό τις εξής προϋποθέσεις: α) ο γάµος να είναι έγκυρος, β) η αλλοδαπή σύζυγος πρέπει να διατηρήσει την ιθαγένειά της κατά τη διάρκεια του γάµου, ώστε µετά την αποβολή της ελληνικής ιθαγένειας να αποκλειστεί το ενδεχόµενο της ανιθαγενείας. Ειδικότερα το άρθρο 21 αναφέρει ότι: «Αλλοδαπή που απέκτησε τη σχετική ιθαγένεια λόγω γάµου µε Έλληνα και διατηρεί αλλοδαπή ιθαγένεια, αποβάλλει την ελληνική ιθαγένεια, εάν δηλώσει τη σχετική βούλησή της στον Γενικό Γραµµατέα της περιφέρειας ή στην Ελληνική Προξενική Αρχή του τόπου κατοικίας ή διαµονής». 25 Παπασιώπη-Πασιά Ζωή, ίκαιο Ιθαγενείας, 2004, Αθήνα - Θεσσαλονίκη, σελ. 16.

19 VII. ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΑΠΩΛΕΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΘΑΓΕΝΕΙΑΣ Η αφαίρεση της ελληνικής ιθαγένειας συνεπάγεται την έκπτωση από το δικαίωµα, αποτελώντας έτσι κατάργηση και όχι απλό περιορισµό δικαιώµατος. 26 Είναι προφανές ότι σε περίπτωση αφαιρέσεως του δικαιώµατος της ελληνικής ιθαγένειας επέρχεται ουσιαστικά και η αφαίρεση όλων των συνταγµατικά κατοχυρωµένων δικαιωµάτων που συνδέονται άρρηκτα µε το δικαίωµα της ιθαγένειας. Τα συνταγµατικά δικαιώµατα που συνδέονται µε το δικαίωµα της διατήρησης της ελληνικής ιθαγένειας είναι στην πλειοψηφία τους πολιτικά δικαιώµατα. Αυτό καθίσταται προφανές, καθώς σύµφωνα µε τον ορισµό 27 των πολιτικών δικαιωµάτων του Καθηγητή ηµητρόπουλου Α. «Πολιτικά είναι τα δικαιώµατα εκείνα που στρέφονται προς το κράτος και παρέχουν στους πολίτες αξίωση ενεργητικής συµµετοχής (status activus) στην άσκηση της κρατικής εξουσίας. Τα ατοµικά είναι δικαιώµατα του ανθρώπου, ενώ τα πολιτικά είναι δικαιώµατα του πολίτη». 26 ηµητρόπουλος Α., Συνταγµατικά ικαιώµατα. Παραδόσεις Συνταγµατικού ικαίου, Τόµος ΙΙΙ, 2004, Αθήνα - Θεσσαλονίκη, σελ. 92 επ. 27 ηµητρόπουλος Α., Συνταγµατικά ικαιώµατα. Γενικό Μέρος. Σύστηµα Συνταγµατικού ικαίου, Τόµος Γ, 2005, Αθήνα - Θεσσαλονίκη, σελ. 143.

20 VIII. ΕΠΙΛΟΓΟΣ Το δικαίωµα διατήρησης της ελληνικής ιθαγένειας προβλέπεται στο άρθρο 4 3 του Συντάγµατος. Η ιθαγένεια αποτελεί κριτήριο για τον καθορισµό των φυσικών προσώπων ως φορέων συγκεκριµένων συνταγµατικών δικαιωµάτων και ιδιαίτερα πολιτικής φύσεως δικαιωµάτων που προβλέπονται στο Σύνταγµα και τα οποία επιφυλάσσονται µόνο στους Έλληνες πολίτες. ικαίωµα παραιτήσεως του ατόµου από το δικαίωµα διατήρησης της ελληνικής ιθαγένειας δεν προβλέπεται. Η αποβολή της ιθαγένειας ως µονοµερής πράξη της ιοίκησης προϋποθέτει την πλήρωση των ειδικών προϋποθέσεων του Συντάγµατος και του ν. 3284/2004. Ειδικότερα, η απώλεια της ελληνικής ιθαγένειας προβλέπεται: (1) στην περίπτωση εκούσιας κτήσης άλλης ιθαγένειας ή στην περίπτωση εκούσιας ανάληψης υπηρεσίας ξένης χώρας, η οποία αντιτίθεται προς τα εθνικά συµφέροντα. (2) στις περιπτώσεις που προβλέπει ο ν. 3284/2004, λόγω: (i) κτήσης αλλοδαπής ιθαγένειας (άρθρο 16) (ii) εκπτώσεως (άρθρο 17) (iii) δήλωσης αποποίησης ιθαγένειας (άρθρο 18) (iv) απώλεια ελληνικής ιθαγένειας τέκνων πολιτογραφηθέντων Ελλήνων (άρθρο 19) (v) υιοθεσίας από αλλοδαπό (άρθρο 20) (vi) µε δήλωση λόγω γάµου µε Έλληνα (άρθρο 21).

21 IX. ΠΕΡΙΛΗΨΗ Ιθαγένεια ή υπηκοότητα είναι η νοµική ιδιότητα ενός προσώπου ως µέλους του λαού ενός κράτους. 28 Ανάλογα µε την ιθαγένεια, ένα πρόσωπο είναι ηµεδαπός, αλλοδαπός ή ανιθαγενής. Ηµεδαπός στην περίπτωση της χώρας µας είναι ο Έλληνας πολίτης που έχει την ελληνική ιθαγένεια. Το δικαίωµα διατήρησης της ελληνικής ιθαγένειας είναι κρίσιµο ως προς τα (πολιτικά κυρίως) συνταγµατικά δικαιώµατα που επιφυλάσσονται για τους ηµεδαπούς. Απώλεια της ελληνικής ιθαγένειας µπορεί να επέλθει είτε βάσει του Συντάγµατος (αρ. 4 3 εδάφιο β ) είτε στις περιπτώσεις που ρητώς προβλέπονται στο νόµο 3284/2004 «περί κυρώσεως του Κώδικα Ελληνικής Ιθαγενείας» και ειδικότερα στα άρθρα 16 έως 21 (βλ. παράρτηµα, ν. 3284/2004). 28 αγτόγλου Π., Συνταγµατικό ίκαιο, Ατοµικά ικαιώµατα, Β τόµος, 2005, Αθήνα - Κοµοτηνή, σελ

22 Χ. SUMMARY Citizenship or nationality is the status law of a person as member of the people of a State. In order to attribute the nativity to a person, the criteria is the citizenship, otherwise the person is considered as foreigner or as stateless person. Native in case of Greece, is the citizen who has the Greek citizenship. In our Constitution the majority of the political rights are usually only for the native, which is the reason that renders citizenship very important. A Greek citizen may loss his citizenship in two cases: a) either in the case of the article 4 paragraph 3 of our Constitution, b) or in cases which are mentioned by the law 3284/2004 «referring to Codes sanctions about Greek citizenship» and particularly to articles 16 to 21 (appendix, law 3284/2004).

23 XI. ΒΑΣΙΚΑ ΛΗΜΜΑΤΑ Ιθαγένεια Ηµεδαπός Αλλοδαπός Ανιθαγενής Εθνικότητα Υπηκοότητα Ευρωπαϊκή Ιθαγένεια XII. BASIC ENTRY Citizenship Native Foreigner Nationality European Citizenship

24 XIIΙ. DIE WICHTIGEN HILFSSÄTZE: die Staatsaugehörigkeit Inländer - in Ausländer - in die Nationalität die europäische Staatsaugehörigkeit XIV. LES ENTRÉES FONTAMENTAUX: La nationalité Les gens du pays Les étrangers La citoyenneté La nationalité européenne

25 ΧV. BIBΛIOΓΡΑΦΙΑ ηµητρόπουλος Α., Συνταγµατικό ίκαιο, παραδόσεις Συνταγµατικού ικαίου, Τόµος ΙΙΙ, έκδοση 2004 Αθήνα ηµητρόπουλος Α., Συνταγµατικά ικαιώµατα, Γενικό Μέρος, Σύστηµα Συνταγµατικού ικαίου, Τόµος Γ - Ηµίτοµος Ι, 2005, Αθήνα- Θεσσαλονίκη αλτόγλου Π., Συνταγµατικό ίκαιο, Ατοµικά ικαίωµα α τόµος, 2005, Αθήνα-Κοµοτηνή αλτόγλου Π., Συνταγµατικό ίκαιο, Ατοµικά ικαίωµα β τόµος, 2005, Αθήνα-Κοµοτηνή Παπασιώπη-Πασιά Ζωή, ίκαιο Ιθαγενείας, 2004, Αθήνα - Θεσσαλονίκη Ραϊκός Α., Συνταγµατικό ίκαιο: Θεµελιώδη ικαιώµατα, 2002, Αθήνα Χρυσόγονος Κ., Ατοµικά και Κοινωνικά ικαιώµατα, 1998, Αθήνα. Βαλληνδά Π., ίκαιον Ιθαγενείας κατά τον Κώδικα της Ελληνικής Ιθαγενείας του 1955,1957.