ιαλογή, ταξινόµηση και τυποποίηση κερασιών σε σύγχρονε µονάδε τυποποίηση.

Transcript

1 ιαλογή, ταξινόµηση και τυποποίηση κερασιών σε σύγχρονε µονάδε τυποποίηση. Καζαντζής Κωνσταντίνος, ΕΛ.Γ.Ο. «ΗΜΗΤΡΑ», Γενική ιεύθυνση Αγροτικής Έρευνας, Ινστιτούτο Φυλλοβόλων ένδρων Νάουσας. Μπόπτσης Ιωάννης, Α.Σ.Κ. Φλαµουριάς. Εισαγωγή. Η κυριότερη µετασυλλεκτική µεταχείριση των καρπών κερασιάς είναι η διαλογή και ταξινόµηση των συγκοµισµένων κερασιών. Ο κλασικός τρόπος διεξαγωγής των ως άνω, γίνεται µε το χέρι επί του αγρού. Μέθοδος χρονοβόρα, µε υψηλό κόστος και µε µεγάλα περιθώρια λάθους. Επίσης απαιτεί εργατικά χέρια, γεγονός που στερεί προσωπικό από τις ανάγκες συγκοµιδής των κερασιών, που είναι η πιο απαιτητική καλλιεργητική εργασία της κερασοκαλλιέργειας. Τα τελευταία χρόνια, µε τη βοήθεια της τεχνολογίας, χρησιµοποιούνται από πολλές συνεταιριστικές και ιδιωτικές µονάδες τυποποίησης, σύγχρονες γραµµές διαλογής, ταξινόµησης και συσκευασίας των συγκοµισµένων καρπών κερασιάς. Μέθοδος η οποία αντικαθιστά την εργασία στον αγρό, µειώνει δραστικά το κόστος διεξαγωγής της διαλογής και ταξινόµησης, παρέχει τη δυνατότητα ταξινόµησης των καρπών και βάσει ιδιαίτερων ποιοτικών χαρακτηριστικών, όπως ο χρωµατισµός, διεκπεραιώνεται ταχύτερα και ελαχιστοποιεί τα περιθώρια λάθους. Μηχανολογικός εξοπλισµός σύγχρονης γραµµής διαλογής και τυποποίησης. Τα κυριότερα µηχανολογικά µέρη µίας σύγχρονης γραµµής διαλογής και τυποποίησης, αναφορικά είναι: Υδροκούλερ (Hydrocooler). Σύστηµα ψύξης και κυκλοφορίας χρησιµοποιούµενου νερού από το σύστηµα. εξαµενή τροφοδοσίας του συστήµατος µε συγκοµισµένα κεράσια και διαχωρισµού από σκουπίδια και πολύ µικρού µεγέθους καρπούς, σε κρύο νερό. Ταινία µεταφοράς των καρπών στο σύστηµα διαχωρισµού ποδίσκων. Σύστηµα διαχωρισµού των ποδίσκων κερασιών που αποτελείται είτε από δίσκους αποχωρισµού είτε από σύστηµα αποχωρισµού µε στροβιλισµό του νερού. Σύστηµα µηχανικού καλιµπραδόρου µε ηλεκτρονικά ρυθµιζόµενους κυλίνδρους διαφόρων µεγεθών ή σύστηµα ογκοδιαλογής και χρωµοδιαλογής µε κάµερες. Σύστηµα εκφόρτωσης των ταξινοµηµένων κερασιών µε αέρα. Ταινία µεταφοράς ταξινοµηµένων κατά µέγεθος καρπών. Σύστηµα σωληνώσεων για µεταφορά των κερασιών σε κρύο νερό. Τµήµα διαχωρισµού των ταξινοµηµένων κερασιών και αποστολής σε διαδρόµους ποιοτικής διαλογής από διαλογήτριες. Κυλιόµενοι διάδροµοι τελευταίας ποιοτικής διαλογής από διαλογήτριες. Τµήµα συσκευασίας σε διάφορους τύπους κιβωτίων ή κουτιών, µε τη χρήση ηλεκτρονικών ζυγών. Ηλεκτρονικό σύστηµα καταγραφής ποιότητας και ποσότητας ανά παραγωγό. 1

2 ιαδικασία διαλογής, ταξινόµησης και τυποποίησης µε τη χρήση ηλεκτρονικού καλιµπραδόρου. Τα συγκοµιζόµενα κεράσια παραδίδονται από τους παραγωγούς σε µικρού µεγέθους πλαστικά κιβώτια (κλουβάκια), χωρίς να έχει γίνει διαλογή και ταξινόµηση αυτών επί του αγρού. Φυσικά αποφεύγεται όσο γίνεται να συγκοµιστούν πολύ µικρά ή σκισµένα κεράσια. Η διαδικασία διαλογής και ταξινόµησης ξεκινάει µε την τοποθέτηση των παλετών µε τα πλαστικά κιβώτια, σε θάλαµο υδροκούλερ για είκοσι λεπτά. (Φωτ. 1). Σκοπός αυτής της κίνησης είναι το κατέβασµα του περιβάλλοντος θερµοκρασίας αγρού που βρίσκονται οι συγκοµισµένοι καρποί κερασιάς, στους 3 o C-4 o C. Αποτέλεσµα είναι η ενυδάτωση, η ενίσχυση της ικανότητας συντήρησης και η εµφάνιση όψης φρεσκάδας του καρπού. Φωτογραφία 1 Θάλαµος υδοκούλερ (hydrocooler). Να σηµειωθεί σ αυτό το σηµείο, ότι διαλογηµένοι καρποί κερασιάς επί του αγρού, µπορούν να διακινηθούν στο εµπόριο απευθείας, αφού περάσουν από υδροκούλερ, για την ενίσχυση της συντηρησιµότητάς τους και την εµφάνιση όψης φρεσκάδας, όπως αναφέρθηκε παραπάνω. Για το λόγο αυτό κυκλοφορούν και φορητά υδροκούλερ, που µπορούν να κάνουν αυτή την εργασία επί του αγρού. Επόµενο στάδιο είναι η παροχή των συγκοµισµένων καρπών στη δεξαµενή τροφοδοσίας του συστήµατος. (Φωτ. 2). Η δεξαµενή τροφοδοσίας είναι γεµάτη µε κρύο νερό θερµοκρασίας 2,5 o C-3 o C, το οποίο νερό χρησιµοποιείται και στη λειτουργία όλου του συστήµατος διαλογής και ταξινόµησης. Το νερό ψύχεται συνεχώς και διατηρείται στην ως άνω θερµοκρασία µε ειδικό σύστηµα ψύξης και κυκλοφορίας αυτού. Η ψύξη του νερού γίνεται µε τη βοήθεια δεξαµενής που διαπερνάται από σύστηµα πολλαπλών σωληνώσεων που διαρρέονται από γλυκόλη, ουσία που έχει αντικαταστήσει το φρέον και λόγω σύνθεσης, κατεβάζει τη θερµοκρασία ταχύτερα στα επιθυµητά επίπεδα. (Φωτ. 3). Με παρόµοιο τρόπο γίνεται και η ψύξη του νερού του υδροκούλερ. Στη δεξαµενή τροφοδοσίας γίνεται η πρώτη διαλογή. Φύλλα, αποξηραµένες στεφάνες ανθέων, µικροί καρποί, καθώς και καρποί προσβεβληµένοι από ραγολέτη, λόγω του ότι παρουσιάζουν κοιλότητα στη σάρκα, διαχωρίζονται από τον κύριο όγκο της µάζας των καρπών, µέσω της άνωσης στο νερό, καθότι είναι πολύ ελαφριά και οδηγούνται µε κυλιόµενη ταινία σε δοχεία απόρριψης. Σηµαντικό ρόλο εδώ παίζει και η εµπειρία του χειριστή που εκφορτώνει τους συγκοµισµένους καρπούς. Πρέπει να υπάρχει σταθερός ρυθµός εκφόρτωσης για να µην 2

3 πέφτει πολύ φορτίο µαζί, ώστε να συµφορίζεται το σύστηµα, αλλά ούτε και λίγο φορτίο, ώστε να αποβαίνει ασύµφορη οικονοµικά η λειτουργία του συστήµατος. Φωτογραφία 2 εξαµενή τροφοδοσίας του συστήµατος και ταινία απόρριψης σκουπιδιών. Φωτογραφία 3 Σύστηµα σωληνώσεων ψύξης νερού µε τη βοήθεια γλυκόλης. Κατόπιν τα καθαρά κεράσια από σκουπίδια, οδηγούνται µε κυλιόµενη ταινία ανόδου στο στάδιο διαχωρισµού των ποδίσκων. (Φωτ. 4). 3

4 Φωτογραφία 4 Κυλιόµενη ταινία ανόδου µεταφοράς των καθαρών κερασιών στο επόµενο στάδιο. Το επόµενο στάδιο είναι αυτό του διαχωρισµού των ποδίσκων των διπλών και τριπλών καρπών κερασιάς. (Φωτ. 5). Αυτό γίνεται γιατί έτσι απαιτείται από τη σύγχρονη τάση τυποποίησης αλλά και επειδή είναι πολύ πιθανό οι καρποί µε ενωµένους ποδίσκους να είναι διαφορετικής ποιοτικής κατηγορίας. Το σύστηµα διαχωρισµού των ποδίσκων αποτελείται είτε από δίσκους αποχωρισµού είτε από ειδικό σύστηµα αποχωρισµού µε στροβιλισµό του νερού, σε ακόµη πιο σύγχρονα συστήµατα. Ειδικά µε το σύστηµα αποχωρισµού του ποδίσκου µε στροβιλισµό νερού, εκµηδενίζονται οι απώλειες καρπών από χτυπήµατα ή µωλωπισµούς, µετά από αυτή τη µεταχείριση. Φωτογραφία 5 Σύστηµα διαχωρισµού ποδίσκων µε δίσκους αποχωρισµού. Τα διαχωρισµένα κεράσια οδηγούνται κατόπιν, µε τη βοήθεια κυλιόµενης ταινίας, στο µηχανικό καλιµπραδόρο µε ηλεκτρονικά ρυθµιζόµενους κυλίνδρους διαφόρων µεγεθών. (Φωτ. 6). Η ηλεκτρονική ρύθµιση των κυλίνδρων γίνεται µε βάση το εκτιµώµενο µέγεθος καρπού του φορτίου που δουλεύεται τη συγκεκριµένη στιγµή ή µε βάση τα χαρακτηριστικά µεγέθους του καρπού ανά ποικιλία, αν δηλαδή είναι µεγαλόκαρπη ή όχι. 4

5 Σ αυτό το σηµείο γίνεται η κύρια ποιοτική ταξινόµηση των κερασιών κατά κατηγορία µεγέθους. Σε πιο σύγχρονες µονάδες τυποποίησης χρησιµοποιούνται ειδικές κάµερες, για αυτόµατη ογκοδιαλογή ή ακόµη και χρωµοδιαλογή, χωρίς τη χρήση καλιµπραδόρου. Οι κάµερες, µε τη βοήθεια λογισµικού προγράµµατος, αναλύουν σε κλάσµατα του δευτερολέπτου τους περιστρεφόµενους κατά 90 ο καρπούς κερασιών σε τρεις διαστάσεις και τους ταξινοµούν βάσει µεγέθους. Επίσης µπορούν να κάνουν ταυτόχρονα και χρωµοδιαλογή σε κλίµακες του κόκκινου, µε τη βοήθεια λογισµικών προγραµµάτων και πάλι. Η ταξινόµηση βάσει χρώµατος, έχει ουσία εφαρµογής στις περιπτώσεις που τα κεράσια έχουν συγκοµιστεί σε ένα χέρι, µε αποτέλεσµα να υπάρχουν µέσα στον όγκο προϊόντος και άγουροι ή διαφορετικού σταδίου ωρίµανσης καρποί. Στις σύγχρονες τάσεις τυποποίησης, η ταξινόµηση κερασιών βάσει χρώµατος τείνει να γίνει απαραίτητη. Φωτογραφία 6 Μηχανικός καλιµπραδόρος µε ηλεκτρονικά ρυθµιζόµενους κυλίνδρους. Τα ταξινοµηµένα κατά κατηγορία κεράσια οδηγούνται µε ταινία µεταφοράς σε σύστηµα σωληνώσεων, όπου και πάλι χρησιµοποιείται ροή κρύου νερού θερµοκρασίας 2,5 o C-3 o C, (Φωτ. 7 και 8), απ όπου θα οδηγηθούν στο τελικό στάδιο ποιοτικής διαλογής, σε κυλιόµενους διάδροµους µε τη βοήθεια διαλογήτριων. Σε πολύ σύγχρονα συστήµατα η εκφόρτωση των ταξινοµηµένων κερασιών σε ταινία µεταφοράς γίνεται µε τη χρήση αέρα, για την καλύτερη ασφάλεια των καρπών από χτυπήµατα και µωλωπισµούς. 5

6 Φωτογραφία 7 Ταινία µεταφοράς ταξινοµηµένων κερασιών, κατηγοριών Β (22 mm), Α (24 mm), Extra (26 mm) και Lux (28 mm) από αριστερά προς τα δεξιά, στη συγκεκριµένη περίπτωση. Φωτογραφία 8 Σύστηµα σωληνώσεων για την αποστολή των ταξινοµηµένων κερασιών σε διαδρόµους ποιοτικής διαλογής από διαλογήτριες. Ακολουθεί η τελευταία ποιοτική διαλογή, σε κυλιόµενες ταινίες, µε τη βοήθεια διαλογητριών (Φωτ. 9), για την αφαίρεση πιθανόν τραυµατισµένων καρπών από τη διαδικασία της τυποποίησης. Το τελικό προϊόν οδηγείται στο τµήµα συσκευασίας, σε διάφορους τύπους κιβωτίων ή κουτιών, µε τη χρήση ηλεκτρονικών ζυγών. Αξίζει να αναφερθεί εδώ και µια ιδιοκατασκευή που χρησιµοποιείται και διευκολύνει τη συσκευασία των µεταφερόµενων µε ταινία κερασιών, σε κιβώτια. Αποτελείται από έναν φράκτη της ροής των κερασιών στο τέλος της ταινίας και από ένα ρυθµιζόµενο αντίβαρο, αναλόγως του βάρους του προϊόντος, στο αντίστοιχο κιβώτιο που θα συσκευαστεί. (Φωτ. 10). Όταν µαζευτεί ποσότητα κερασιών ανάλογου βάρους που χρειάζεται για το εκάστοτε χρησιµοποιούµενο κιβώτιο, ανοίγει αυτόµατα και αφήνει τον ακριβή όγκο προϊόντος και κατόπιν ξανακλείνει φράσσοντας τη ροή κερασιών προς τα κιβώτια. Έτσι αποφεύγεται η 6

7 συµφόρηση στο τµήµα συσκευασίας και η απώλεια εµπορικού προϊόντος από σύνθλιψη, πτώση στο έδαφος, κ.ά. Φωτογραφία 9 Κυλιόµενοι διάδροµοι τελευταίας ποιοτικής διαλογής από διαλογήτριες. Φωτογραφία 10 Φράκτης ροής κερασιών στο τέλος της ταινίας και ρυθµιζόµενο αντίβαρο, αναλόγως του βάρους του προϊόντος που θα συσκευαστεί. Η διαδικασία τυποποίησης ολοκληρώνεται µε το ηλεκτρονικό σύστηµα καταγραφής της ποιότητας και ποσότητας ανά παραγωγό, για την καλύτερη οργάνωση της εµπορίας και την πιστοποίηση της διαφάνειας του συστήµατος. (Φωτ. 11 και 12). 7

8 Φωτογραφία 11 Ηλεκτρονικός πίνακας καταγραφής της ποιότητας και ποσότητας ανά παραγωγό, στο τέλος των διαδρόµων ποιοτικής διαλογής. Φωτογραφία 12 Πιστοποιητικό παραγωγού για την ποιότητα και ποσότητα προϊόντος που παρέδωσε. Το τελικό συσκευασµένο προϊόν αποθηκεύεται σε ψυγεία συντήρησης στους 2 o C-2,5 o C και σχετική υγρασία 85%-90%, µέχρι να διατεθεί στο εµπόριο. (Φωτ. 13). Βασικός κανόνας στη συντήρηση του κερασιού είναι ότι η θερµοκρασία θα πρέπει να βαίνει µειούµενη σε όλη τη διαδικασία διαλογής, ταξινόµησης και τυποποίησης. ηλαδή πτώση από τη θερµοκρασία αγρού στους 3 o C-4 o C µέσω του υδροκούλερ, διαλογή και ταξινόµηση µε τη βοήθεια κρύου νερού στους 2,5 o C-3 o C και τέλος αποθήκευση στους 2 o C- 2,5 o C, όπως προαναφέρθηκε. 8

9 Φωτογραφία 13 Τελάρα τελικού προϊόντος αποθηκευµένα σε ψυγείο συντήρησης. Πλεονεκτήµατα Μειονεκτήµατα διαλογής µε τη χρήση συστήµατος ηλεκτρονικού καλιµπραδόρου. Πλεονεκτήµατα: Αποφεύγεται η εργασία της διαλογής στον αγρό, που γίνεται κάτω από αντίξοες συνθήκες πολλές φορές και απελευθερώνεται χρήσιµο εργατικό δυναµικό, που µπορεί να χρησιµοποιηθεί στις ανάγκες συγκοµιδής των κερασιών, της πιο απαιτητικής καλλιεργητικής εργασίας στην κερασοκαλλιέργεια. Μπορεί επίσης να εξοικονοµηθεί εργατικό προσωπικό, που ήταν επιφορτισµένο µε την εργασία της διαλογής επί του αγρού, έχοντας θετικό αντίκτυπο στο κόστος εργατικών της διαδικασίας συγκοµιδής. Μειώνεται δραστικά το κόστος διεξαγωγής της διαλογής και ταξινόµησης στο 1/3 από αυτό µε το χέρι. Από πρόχειρους υπολογισµούς το κόστος µε τη χρήση καλιµπραδόρου περιορίζεται περίπου στα 0,09 /κιλό, ενώ η ίδια εργασία µε το χέρι επί του αγρού, κοστολογείται περίπου στα 0,27 /κιλό. Το κόστος αυτό µειώνεται περισσότερο στις νέες πολύ µεγαλόκαρπες ποικιλίες, λόγω του ότι το σύστηµα δουλεύει µεγαλύτερο όγκο παραγωγής σε µικρότερο χρόνο. Η µείωση αυτή θα µπορούσε να περάσει στον καταναλωτή, ώστε να γίνει ελκυστικότερο εµπορικά το τελικό προϊόν. ιεκπεραιώνεται ταχύτερα η όλη διαδικασία. Η δυναµικότητα διαχείρισης µιας σύγχρονης µονάδας τυποποίησης είναι 2-5 τόνοι κερασιού ανά ώρα, που µπορεί να φτάσει και τους 6 τόνους ανά ώρα σε ακόµη πιο σύγχρονες µονάδες. Οι συνεταιριστικές οργανώσεις που διαθέτουν σύστηµα µηχανικού καλιµπραδόρου µε ηλεκτρονικά ρυθµιζόµενους κυλίνδρους ή κάµερες ογκοδιαλογής-χρωµοδιαλογής, µπορούν να διαχειριστούν και προϊόν γειτονικών κερασοπαραγωγικών περιοχών, µε αποτέλεσµα την γρηγορότερη απόσβεση της επένδυσης και τη µείωση του κόστους λειτουργίας. Παρέχεται η δυνατότητα ταξινόµησης των κερασιών και βάσει ιδιαίτερων ποιοτικών χαρακτηριστικών, όπως ο χρωµατισµός, µε αποτέλεσµα να µπορούν να ικανοποιηθούν και απαιτητικότερες αγορές και καταναλωτικό κοινό, που αποζητούν κεράσι ενιαίου βαθµού ωρίµανσης. 9

10 Ελαχιστοποιούνται ή εξαλείφονται τα περιθώρια λάθους στη διαλογή και ταξινόµηση κερασιών, σε σχέση µε αυτά που δουλεύονται στο χέρι. Η ταξινόµηση µε καλιµπραδόρο ή κάµερες ογκοδιαλογής-χρωµοδιαλογής µπορεί να φτάσει και ακρίβεια 0,25 του χιλιοστού ανά καρπό. Επειδή στην ταξινόµηση κατά κατηγορία µεγέθους δεν επεµβαίνει ανθρώπινο χέρι, καθίσταται αξιόπιστο και αδιαµφισβήτητο το σύστηµα. Η ηλεκτρονική καταγραφή της ποιότητας και ποσότητας ανά παραγωγό, ενισχύει ακόµη περισσότερο τη διαφάνεια του συστήµατος και βοηθάει στην καλύτερη οργάνωση της εµπορίας του κερασιού. Μειονεκτήµατα: Υψηλό κόστος προµήθειας και εγκατάστασης του µηχανολογικού εξοπλισµού του συστήµατος. Σε µικρές µονάδες ή συνεταιρισµούς, µε περιορισµένο όγκο διαχείρισης παραγόµενων κερασιών, το κόστος αυτό καθίσταται απαγορευτικό. 10