Η Κύπρος δεν διαθέτει μέχρι σήμερα σύστημα διαχείρισης των αποβλήτων πλαστικών συσκευασιών αγροχημικών (ΑΠΣΑ).

Transcript

1 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ (2G-MED09-015) Πρόγραμμα AGROCHEPACK: «ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΛΑΣΤΙΚΩΝ ΠΕΡΙΕΚΤΩΝ ΑΓΡΟΧΗΜΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΣΕ ΣΥΝΕΡΓΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΠΛΑΣΤΙΚΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ» Ευρωπαϊκό πρόγραμμα συγχρηματοδοτούμενο από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Διασυνοριακής Συνεργασίας Μεσογειακού χώρου-med. Η σημερινή πραγματικότητα Η Κύπρος δεν διαθέτει μέχρι σήμερα σύστημα διαχείρισης των αποβλήτων πλαστικών συσκευασιών αγροχημικών (ΑΠΣΑ). Η καύση, η ταφή ή η απόρριψη στις χωματερές και τον περιβάλλοντα χώρο των κενών συσκευασιών φυτοφαρμάκων είναι παράνομη, δεν επιτρέπει την πιστοποίηση γεωργικών προϊόντων και κυρίως είναι επικίνδυνη για την υγεία των κατοίκων μιας περιοχής, των καταναλωτών ευρύτερα και του περιβάλλοντος (φωτ. 1). Είναι υποχρέωση των παραγωγών των προϊόντων (συσκευαστών, εισαγωγέων, κατασκευαστών) προτού γίνουν απόβλητα και των αγροτών ως κατόχων των αποβλήτων να φροντίσουν για την ασφαλή διάθεση των πλαστικών συσκευασιών των φυτοπροστατευτικών προϊόντων μετά τη χρήση τους. Παρόλα αυτά Η απορρύπανση των συσκευασιών μετά από τριπλό πλύσιμο είναι αποτελεσματική και καθιστά τη διαχείριση τους ασφαλή. Οι πλαστικές συσκευασίες είναι υλικά χρήσιμα και η ανακύκλωσή τους (ή η ενεργειακή αξιοποίησή τους ως τελευταία επιλογή) μπορεί να εξοικονομήσει φυσικούς πόρους. Η ποιότητα (καθαρότητα) του υλικού σε ένα σύστημα διαχείρισης μπορεί να διασφαλιστεί αν περιλαμβάνει διαδικασία ιχνηλάτησης και περιοδικής ανάλυσης δειγμάτων.

2 Πρόγραμμα AGROCHEPACK Το πρόγραμμα AGROCHEPACK φιλοδοξεί να συμβάλει στη λύση του προβλήματος της διάθεσης των αποβλήτων αγροχημικών με ταυτόχρονη αξιοποίηση του πλαστικού των συσκευασιών. Είναι ένα τριετές πρόγραμμα στο οποίο συμμετέχουν εφτά εταίροι από πέντε Μεσογειακά κράτη (Ελλάδα, Γαλλία, Ισπανία, Ιταλία και Κύπρος). Στόχος του προγράμματος είναι η ανάπτυξη ενός αποτελεσματικού φιλικού προς το περιβάλλον και οικονομικά βιώσιμου συστήματος για τη διαχείριση των ΑΠΣΑ στις χώρες που δεν έχουν μέχρι σήμερα κάποιο τέτοιο σύστημα (Κύπρος. Ελλάδα, Ιταλία) και να προτείνει βελτιώσεις στη λειτουργικότητα και αποτελεσματικότητα των συστημάτων εκεί όπου ήδη υπάρχουν (Γαλλία, Ισπανία). Στα πλαίσια του προγράμματος έγινε σχεδιασμός ενός συστήματος απορρύπανσης, συλλογής και διαχωρισμού των ΑΠΣΑ και διερεύνησης των εναλλακτικών δυνατοτήτων αξιοποίησής τους. Ο σχεδιασμός βασίστηκε σε αξιολόγηση της υπάρχουσας κατάστασης που περιελάμβανε και εκτίμηση των παραγομένων ποσοτήτων πλαστικών στο σύνολο της Κύπρου και ανά επαρχία. Η εκτίμηση αυτή στηρίχτηκε στις ετήσιες πωλήσεις των καταστημάτων λιανικής πώλησης. Το προτεινόμενο σύστημα περιγράφεται συνοπτικά με το πιο κάτω σχήμα: Σύντομη περιγραφή του συστήματος Το πρωτόκολλο απορρύπανσης που προτείνεται να χρησιμοποιείται από τους παραγωγούς είναι αυτό του τριπλού πλυσίματος που είναι περισσότερο γνωστό και αποδεδειγμένα αποτελεσματικό.

3 Οι κενές πλαστικές συσκευασίες αγροχημικών, και μόνο αυτές, τοποθετούνται σε μεγάλες πλαστικές σακούλες που δένονται για ασφαλή προσωρινή φύλαξη και μεταφορά. Τα καταστήματα πώλησης αγροχημικών, που είναι διάσπαρτα σε όλη την Κύπρο μπορούν να αποτελέσουν τους τοπικούς σταθμούς συλλογής των κενών συσκευασιών. Χωρίς αξιοσημείωτο επιπλέον κόστος ο παραγωγός μπορεί να μεταφέρει τις κενές συσκευασίες στα καταστήματα αυτά όταν τα επισκέπτεται για τις επόμενες αγορές του. Τα καταστήματα θα πρέπει να δέχονται κενές συσκευασίες όλων των εισαγωγέων της Κύπρου. Η οπτική επιθεώρηση στα καταστήματα πώλησης είναι σημαντική για την αποφυγή εισόδου στο σύστημα ακατάλληλων σακουλών. Η ιχνηλασιμότητα του συστήματος εξασφαλίζεται με την χρήση διπλοτύπων που συμπληρώνονται από τους πωλητές των καταστημάτων και με την τοποθέτηση αυτοκόλλητης ετικέτας σε κάθε σακούλα. Στο επόμενο στάδιο οι άδειες συσκευασίες μεταφέρονται σε κεντρικό σταθμό συλλογής όπου γίνεται η διαλογή των πλαστικών ανάλογα με το είδος του πλαστικού τους. Διαχωρίζονται έτσι τα πλαστικά που προορίζονται για ανακύκλωση, εξαγωγή ή καύση. Οι τακτικές δειγματοληψίες και οι εργαστηριακοί έλεγχοι του υλικού που συλλέγεται για την εξασφάλιση της διαχείρισης του ως μη επικίνδυνου θεωρούνται για το σχήμα AgroChePack ως ένα από τα πιο ουσιώδη του στοιχεία. Για τον εντοπισμό ενδεχόμενων προβλημάτων και δυσλειτουργιών και τη συλλογή στοιχείων που αφορούν σε κάθε φάση του συστήματος, πραγματοποιήθηκε η πιλοτική του εφαρμογή στην κοινότητα Ξυλοφάγου αρχικά και Σωτήρας αργότερα. Περιελάμβανε την κατασκευή και εγκατάσταση των αναγκαίων υποδομών δηλαδή ενός σταθμού διαλογής και αποθήκευσης των συσκευασιών στον πειραματικό σταθμό του ΙΓΕ στην Ξυλοτύμπου (φωτ. 2) και την τοποθέτηση πλαστικών κάδων στα καταστήματα λιανικής πώλησης της Ξυλοφάγου (φωτ. 3). Περιελάμβανε επίσης τη διευθέτηση του ρόλου των εμπόρων φυτοπροστατευτικών ουσιών στο σύστημα. την παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού και την εκπαίδευση των παραγωγών που συμμετείχαν στο σύστημα

4 τη δημιουργία πρωτοκόλλων λειτουργίας που κάλυπταν όλα τα στάδια διαχείρισης των ΑΠΣΑ Τη διαλογή και ζύγιση των διαφόρων ειδών πλαστικών που περιέχονταν στις σακούλες που μεταφέρονταν στο σταθμό (φωτ. 4 και φωτ. 5). Αποτελέσματα Η δοκιμαστική λειτουργία του συστήματος έδωσε τη δυνατότητα εντοπισμού προβλημάτων και συγκέντρωσης στοιχείων και παρατηρήσεων. Τα στοιχεία αυτά χρησιμοποιήθηκαν στην οικονομική αποτίμηση του συστήματος που δυνατόν να περιλαμβάνει τρεις εναλλακτικές πορείες των συγκεντρωμένων πλαστικών συσκευασιών δηλαδή αυτή της καύσης, της ανακύκλωσης ή της εξαγωγής από την Κύπρο. Φάνηκε καθαρά η μεγάλη σημασία της εκπαίδευση των παραγωγών όσον αφορά την διαχείριση των άδειων συσκευασιών (τριπλό πλύσιμο και προσωρινή αποθήκευση) και της ενημέρωσης για τις υποχρεώσεις τους. Τα αποτελέσματα της διαλογής των διαφόρων ειδών πλαστικών που μαζεύτηκαν κατά τον ένα χρόνο λειτουργίας του πιλοτικού σταθμού φαίνονται στο Διάγραμμα 1. Το σημαντικότερο ίσως αποτέλεσμα του προγράμματος θα πρέπει να θεωρείται η συλλογή πληροφορίας και στοιχείων που αφορούν σε όλα τα στάδια του συστήματος διαχείρισης των ΑΠΣΑ και η ανατροφοδότηση που προήλθε από τις συζητήσεις με εμπλεκόμενους φορείς και ενδιαφερόμενα μέρη. Αυτό σε συνδυασμό με την επιστημονική κατάρτιση των εταίρων και την εμπειρία που μεταφέρθηκε από τις άλλες χώρες που συμμετείχαν στο πρόγραμμα μπορεί να δώσει τη δυνατότητα λήψης ορθότερων αποφάσεων στην Κύπρο και εφαρμογής κατάλληλου νομοθετικού πλαισίου.

5 Οι συμβαλλόμενοι φορείς, Δήμος Βισαλτίας Επικεφαλής Εταίρος (Ελλάδα) Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (Ελλάδα) Ομοσπονδία Φρούτων και Λαχανικών (Γαλλία) Πανεπιστήμιο της περιοχής Basillicata Safe School (Ιταλία) Δήμος Cellamare (Ιταλία) Πανεπιστήμιο της Lleida (Ισπανία) Επικοινωνία Πολύκαρπος Πολυκάρπου, PhD Παναγιώτης Ντάλιας, PhD Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών Ταχ. Θυρ , 1516 Λευκωσία Τηλ.: , URL: Official program URL site

6 Διάγραμμα 1: Ποσοστά συμμετοχής των διαφόρων ειδών πλαστικών στο συνολικό βάρος των κενών συσκευασιών που συλλέχτηκαν. Φωτογραφία 1

7 Φωτογραφία 2

8 Φωτογραφία 3

9 Φωτογραφία 4 Φωτογραφία 5