Κατευθυντήριες Οδηγίες για την Αντιμετώπιση του Πόνου & του Πυρετού στα Παιδιά

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Κατευθυντήριες Οδηγίες για την Αντιμετώπιση του Πόνου & του Πυρετού στα Παιδιά"

Φιλομήνα Μαγγίνας
8 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Κατευθυντήριες Οδηγίες για την Αντιμετώπιση του Πόνου & του Πυρετού στα Παιδιά Οκτώβριος 2014

2 1η έκδοση/εκτύπωση: Οκτώβριος 2014 Επανεκτύπωση: Ιούνιος 2015

3 Περιεχόμενα Σελ. Διοικητικό Συμβούλιο Ελληνικού Κολλεγίου Παιδιάτρων 4 Συντακτική Ομάδα Κατευθυντήριων Οδηγιών 4 Πρόλογος 5 Ορισμοί πυρετού και πόνου 6 Ομοφωνίες και Συστάσεις 7 Συγκριτικός Πίνακας Προτεινόμενων Αναλγητικών - Αντιπυρετικών 10 Δοσολογικό σχήμα για αντιπυρετική αγωγή 11

4 Διοικητικό Συμβούλιο Ελληνικού Κολλεγίου Παιδιάτρων Πρόεδρος: Αντιπρόεδρος: Γενικός Γραμματέας: Ειδικός Γραμματέας: Ταμίας: Μέλη: Γεώργιος Π. Χρούσος Μαρία Θεοδωρίδου Ευαγγελία Χαρμανδάρη Χαράλαμπος Κατσαρδής Αθανάσιος Μίχος Βασιλική Γέμου-Engesaeth, Ιωάννα Παυλοπούλου Συντακτική Ομάδα Κατευθυντήριων Οδηγιών Μαρία Θεοδωρίδου, Παιδίατρος-Λοιμωξιολόγος, Ομότιμος Καθηγήτρια ΕΚΠΑ Κατερίνα Σαλαβούρα, Παιδίατρος, Επιμελήτρια Α, Α Παιδιατρική Κλινική Παν/μίου Αθηνών, Νοσοκ. Παίδων «Η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ»

5 Πρόλογος Αγαπητοί Συνάδελφοι, Η έκδοση για πρώτη φορά Κατευθυντήριων Οδηγιών για τη Διαχείριση του Πόνου και του Πυρετού στα παιδιά, που βασίζονται στα πιο πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα, έχει ως σκοπό να προσφέρει τεκμηριωμένες και χρήσιμες κατευθύνσεις με στόχο τη βελτίωση της παρεχόμενης ιατρικής φροντίδας στα παιδιά. Οι οδηγίες αυτές δεν πρέπει να ακολουθούνται πιστά, καθώς οι αποφάσεις κάθε ιατρού πρέπει πάντα να εξατομικεύονται με βάση τις ανάγκες του εκάστοτε ασθενή. Υπεύθυνες για τις συγγραφή των οδηγιών είναι οι κυρίες Μαρία Θεοδωρίδου, Παιδίατρος Λοιμωξιολόγος, Ομότιμος Καθηγητρία ΕΚΠΑ και η κα Κατερίνα Σαλαβούρα, Παιδίατρος, Επιμελήτρια Α, Α Παιδιατρική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών, Νοσοκομείο Παίδων «Η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ», τις οποίες και ευχαριστούμε θερμά. Το Ελληνικό Κολλέγιο Παιδιάτρων υπόσχεται και δεσμεύεται ότι η προσπάθεια αυτή θα έχει και συνέχεια με τακτική αναθεώρηση και επικαιροποίηση των Κατευθυντήριων Οδηγιών. Ελπίζουμε ότι το κείμενο αυτό θα αποτελέσει ένα χρήσιμο εργαλείο αναφοράς για την καθημερινή σας πρακτική. Με εκτίμηση Γιώργος Χρούσος Καθηγητής Παιδιατρικής ΕΚΠΑ Πρόεδρος Ελληνικού Κολλεγίου Παιδιάτρων Κατευθυντήριες Οδηγίες για την Αντιμετώπιση του Πόνου και του Πυρετού στα Παιδιά 5

6 Ορισμοί Πυρετός Ο πυρετός είναι φυσιολογική και ωφέλιμη βιολογική αντίδραση του οργανισμού, που ελέγχεται από το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα και θεωρείται με επιστημονικά δεδομένα ότι έχει προστατευτικό ρόλο. Ο πυρετός οφείλεται στη δράση κυτταροκινών που παράγονται από το μεταβολισμό του αραχιδονικού οξέος στον υποθάλαμο. Στις περιπτώσεις υπερπυρεξίας, όπως ονομάζεται η υπερβολική αύξηση της θερμοκρασίας, λειτουργούν για την αντιμετώπισή της αρνητικά παλίνδρομα συστήματα (negative feedback), γνωστά ως φυσικά αντιπυρετικά, στα οποία περιλαμβάνονται και τα κορτικοειδή. Πόνος Ο πόνος αποτελεί μοναδική πολυπαραγοντική δυσάρεστη εμπειρία και περιλαμβάνει πολλούς αισθητικούς και συγκινησιακούς παράγοντες.

7 Ομοφωνίες και Συστάσεις 1. Παθολογική θεωρείται η θερμοκρασία πάνω από 37.8οC, που λαμβάνεται στο στόμα, 37.5οC στη μασχάλη και 38οC στο ορθό. 2. Ο πυρετός είναι ένα συνηθισμένο σύμπτωμα και όταν δεν υποδεικνύει κάποιο σοβαρό νόσημα δεν είναι επικίνδυνος. Η αντιμετώπιση του υψηλού πυρετού δεν βελτιώνει την πορεία της νόσου και αντίθετα, περιγράφεται η θετική συμβολή του χαμηλού και μέτριου πυρετού στην έκβαση της λοίμωξης. Ο φόβος και το άγχος οδηγεί κυρίως τους γονείς και τους επαγγελματίες υγείας σε αδικαιολόγητη χρήση αντιπυρετικών. Ο μύθος για την βλαπτική επίδραση του πυρετού στην εγκεφαλική λειτουργία πρέπει να εκλείψει. Η μείωση της θερμοκρασίας του ασθενούς στοχεύει στην αντιμετώπιση κυρίως της κακουχίας, που συνοδεύει τον πυρετό. Σημειώνεται ότι δεν πρέπει να συστήνεται το ξύπνημα του παιδιού το βράδυ για τη χορήγηση αντιπυρετικού, όπως θεωρεί εσφαλμένα το 80% των παιδιάτρων. Οι παιδίατροι είναι εκείνοι, που πρέπει να εκπαιδεύσουν τους γονείς για την ψύχραιμη αντιμετώπιση του πυρετού του παιδιού τους. 3. Ο πυρετός αξιολογείται διαφορετικά στις διάφορες ηλικίες και είναι σοβαρό σύμπτωμα σε ηλικίες κάτω των 6 μηνών. 4. Το ύψος και η συχνότητα του πυρετού δεν έχουν σχέση με τη βαρύτητα της νόσου, η οποία πρέπει να αξιολογείται από άλλες παραμέτρους, όπως η γενική κατάσταση του παιδιού, το χρώμα του δέρματος, η επικοινωνία και η δυνατότητα να ξυπνάει εύκολα, η ενυδάτωση, η σίτιση και κυρίως η ταχυκαρδία. 5. H διαπίστωση της εστίας του πυρετού είναι σημαντική σε κάθε περίπτωση. Ο εργαστηριακός έλεγχος με γενική αίματος και C αντιδρώσα πρωτεΐνη συστήνεται, όταν υπάρχει υποψία μικροβιακής λοίμωξης. Περαιτέρω έλεγχος με οσφυονωτιαία παρακέντηση και ενδοφλέβια χορήγηση αντιμικροβιακών φαρμάκων ενδείκνυται μόνον, όταν ο κλινικός έλεγχος είναι παθολογικός ή το βρέφος μικρότερο από 3 μηνών. Σε κάθε παιδί χωρίς εστία πυρετού συστήνεται γενική ούρων ακόμα και αν η γενική κατάσταση δεν είναι επηρεασμένη. Κατευθυντήριες Οδηγίες για την Αντιμετώπιση του Πόνου και του Πυρετού στα Παιδιά 7

8 6. Ο πυρετός θεωρείται σοβαρό σύμπτωμα σε χρόνιους ασθενείς και βαρέως πάσχοντες, που έχουν πιθανόν ελαττωμένη μεταβολική εφεδρεία. 7. Η αντιμετώπιση του πυρετού δεν αναστέλλει την έκλυση των πυρετικών σπασμών. 8. Η προληπτική χορήγηση αντιπυρετικών πριν τον εμβολιασμό δεν έχει θέση και μπορεί να μειώνει την ανοσολογική απάντηση στο εμβόλια. 9. Η χρήση φυσικών μέσων για την μείωση της θερμοκρασίας (κρύων επιθεμάτων και λουτρών, ή ελαφρά ένδυση) δεν είναι, όπως θεωρείται, τόσο αποτελεσματική. 10. Από τη βιβλιογραφία και τους διεθνείς οργανισμούς ενδείκνυται η χορήγηση παρακεταμόλης και ιβουπροφαίνης για την αντιμετώπιση του πυρετού στο άρρωστο παιδί. Η ιβουπροφαίνη έχει ισχυρότερη αντιπυρετική δράση και αντιμετωπίζει καλύτερα την παιδική ανησυχίακακουχία. 11. Η χορήγηση παρακεταμόλης και ιβουπροφαίνης ως μονοθεραπεία είναι το προτεινόμενο σχήμα, ενώ η εναλλακτική και συνδυασμένη χορήγηση τους προτείνεται μόνο, αν υπάρχει συνεχιζόμενη κακουχία. Δεν φαίνεται ότι τα σχήματα με εναλλακτική χορήγηση των φαρμάκων υπερέχουν της μονοθεραπείας. 12. Διαφορές στην αποτελεσματικότητα και στην αναλγητική τους δράση των δύο φαρμάκων δεν υπάρχουν. Η ιβουπροφαίνη έχει ισχυρότερη αναλγητική και αντιφλεγμονώδη δράση. 13. Η παρακεταμόλη και η ιβουπροφαίνη συστήνεται να χορηγούνται με βάση το βάρος και όχι την ηλικία. Οι ενδεικνυόμενες δόσεις είναι : 10mg/kg μέχρι 15mg/kg κάθε 4-6 ώρες για την παρακεταμόλη με μέγιστη δόση 1000mg/24ωρο (εμπορικό σκεύασμα 120mg/5ml) και 10 mg/kg κάθε 6 με 8 ώρες για την ιβουπροφαίνη μέχρι 1.200mg/ημερησίως (εμπορικό σκεύασμα 100mg/5ml).Η χορήγηση της ιβουπροφαίνης συνίσταται σε παιδιά μεγαλύτερα των 3 μηνών. Η παρακεταμόλη έχει μέγιστη δράση σε 2 ώρες, η ιβουπροφαίνη σε 3 ώρες και η διάρκεια δράσης είναι 4-6 ώρες για την παρακεταμόλη και 6-8 ώρες για την ιβουπροφαίνη.

9 14. Η χορήγηση παρακεταμόλης ενέχει τον κίνδυνο ηπατοτοξικότητας από υπερδοσολογία και ανάπτυξη άσθματος, όταν χορηγείται σε ηλικίες μικρότερες του ενός έτους. Η χορήγηση της ιβουπροφαίνης πρέπει να αποφεύγεται σε αφυδατωμένα παιδιά, γιατί συνδέεται με νεφροτοξικότητα, όπως και σε παιδιά με ανεμεβλογιά. Όπως και όλα τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα, η ιβουπροφαίνη συνδέεται με αυξημένη συχνότητα παρενεργειών από το γαστρεντερικό σύστημα (αιμορραγία). 15. Γενικά, η χορήγηση των δύο φαρμάκων είναι εξίσου αποδοτική και ασφαλής και με την ίδια ανεκτικότητα από τους ασθενείς, όπως διαπιστώθηκε με εκτεταμένες μελέτες. Κατευθυντήριες Οδηγίες για την Αντιμετώπιση του Πόνου και του Πυρετού στα Παιδιά 9

10 Σύγκριση Προτεινόμενων Αναλγητικών - Αντιπυρετικών Παρακεταμόλη Ιβουπροφαίνη Δοσολογία 10-15mg/kg βάρους 3 έως 4 φορές την ημέρα 10mg/kg βάρους Πρακτική Συμβουλή: Το μισό του βάρους του παιδιού σε ml τρείς φορές την ημέρα και μέχρι 10ml για παιδιά έως 12 ετών Ταχύτητα Δράσης 2 ώρες 2 ώρες Διάρκεια Δράσης 4-6 ώρες 6-8 ώρες Αποτελεσματικότητα σε πόνο Διαφορές στην αποτελεσματικότητα των δύο φαρμάκων, όσον αναφορά την αναλγητική τους δράση, δεν υπάρχουν. Αποτελεσματικότητα σε πυρετό Ασφάλεια - Ανεκτικότητα Υπάρχουν αρκετές μελέτες που υποστηρίζουν ότι η Ιβουπροφαίνη έχει ισχυρότερη αντιπυρετική δράση στην αντιμετώπιση της παιδικής ανησυχίας- «κακουχίας». Η χορήγηση των δύο φαρμάκων θεωρείται εξίσου ασφαλής και με ίδια ανεκτικότητα από τους ασθενείς με βάση εκτεταμένες μελέτες.

11 Δοσολογικό σχήμα για αντιπυρετική αγωγή Παρακεταμόλη Ιβουπροφαίνη Πρακτική συμβουλή : Το μισό του βάρους σε ml για σκευάσματα των 120mg/5ml Πρακτική συμβουλή : Το μισό του βάρους σε ml Ακολουθούμε την δόση αναλόγως του βάρους, δεν ξεπερνούμε όμως τα πιο κάτω όρια. Σε περίπτωση εμβολιασμών, χρησιμοποιούμε την χαμηλότερη δόση. Ηλικία Μέσο Βάρος Μέγιστη Δόση Ηλικία Μέσο Βάρος Μέγιστη Δόση 3-6 μηνών 5kg 60mg 3-6 μηνών 5kg 50mg 6-12 μηνών 10kg 120mg 6-12 μηνών 10kg 50mg 1-2 ετών 12kg 120mg 1-2 ετών 12kg 100mg 2-4 ετών 15kg 180mg 2-4 ετών 15kg 100mg 4-8 ετών 15-30kg 240mg 4-7 ετών 15-30kg 150mg 8-12 ετών 25-45kg 375mg 7-12 ετών 25-45kg 200mg ετών 50-60kg 500mg ετών 50-60kg mg Βιβλιογραφία NICE clinical guideline 160 /May 2013 (guidance.nice.org.uk/cg160) Clinical Report Fever and Antipyretic Use in Children, Janice E. Sullivan, Henry C. Farrar and the Section on Clinical Pharmacology and Committee on Drugs, Pediatrics_Feb.28,2011, DOI: /-peds /American Academy of Pediatrics Management of Fever in Children: Summary of the Italian Pediatric Society Guidelines, Elena Chiappini and all, Clinical Therapeutics/volume 31, Number 8, 2009 Κατευθυντήριες Οδηγίες για την Αντιμετώπιση του Πόνου και του Πυρετού στα Παιδιά 11

12 Νοσοκομείο Παίδων Η Αγία Σοφία Θηβών και Λεβαδίας, Γουδί T: F: Health Communica ons

Σχετικά έγγραφα

ΟΔΗΓΊΕΣ ΓΙΑ ΓΟΝΕΊΣ. Μάθετε για τον πυρετό και την αντιμετώπισή του

ΟΔΗΓΊΕΣ ΓΙΑ ΓΟΝΕΊΣ. Μάθετε για τον πυρετό και την αντιμετώπισή του ΟΔΗΓΊΕΣ ΓΙΑ ΓΟΝΕΊΣ Μάθετε για τον πυρετό και την αντιμετώπισή του ΑΓΑΠΗΤΟΊ ΓΟΝΕΊΣ O πυρετός αποτελεί συχνό σύμπτωμα στην παιδική ηλικία και τη συχνότερη αιτία αναζήτησης υπηρεσιών υγείας από τους γονείς.