ΓΥΝΑΙΚΑ & ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΓΥΝΑΙΚΑ & ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ"

ŌΣολομών Παππάς
5 χρόνια πριν
Προβολές:

1 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΓΥΝΑΙΚΑ & ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ Morela Eri, PhD

Φύλα & αθλητισμός «Ο αθλητισμός εφευρέθηκε για άνδρες από άνδρες και κυριαρχείται από άνδρες» (Knoppers, Meyer, Ewing, & Forrest,1991) Ο αγωνιστικός αθλητισμός αποτελεί ένα

2 Φύλα & αθλητισμός «Ο αθλητισμός εφευρέθηκε για άνδρες από άνδρες και κυριαρχείται από άνδρες» (Knoppers, Meyer, Ewing, & Forrest,1991) Ο αγωνιστικός αθλητισμός αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα πεδία έκφρασης του ανδρισμού μέσα στις δυτικές κοινωνίες, όπου σε συνδυασμό με τη σωματική δύναμη και την ικανότητα πλάθουν τον ορισμό του ανδρικού ιδεώδους.

Στερεότυπα Η λογική των φύλων στον αθλητισμό.. «φυσική» την ανωτερότητα των ανδρών και ταυτόχρονα περνούν την εικόνα της κατωτερότητας των γυναικών (π.χ. τρέχεις σαν κορίτσι!).

3 Στερεότυπα Η λογική των φύλων στον αθλητισμό.. «φυσική» την ανωτερότητα των ανδρών και ταυτόχρονα περνούν την εικόνα της κατωτερότητας των γυναικών (π.χ. τρέχεις σαν κορίτσι!). Εκτιμάται συγκεκριμένη μορφή ανδρισμού (του σκληρού, δυνατού, επιθετικού, κυνηγού, κατακτητή, νικητή) και θηλυκότητας (συνεργατικότητα, χάρη, τρυφερότητα, προσπάθεια), που έχει ως συνέπεια την περιθωριοποίηση ανδρών και γυναικών που δεν πληρούν τα κριτήρια αυτά, καθώς και την εμφάνιση καταπίεσης, του μισογυνισμού και της ομοφοβίας μέσα στον αθλητισμό Coackley, 2003; Weir & Wilson, 1984).

Γυναίκα & Αθλητισμός Άνιση μεταχείριση σε όλη τη διάρκεια της ιστορικής αναδρομής του ανθρώπινου γένους Στο παρελθόν οι γυναίκες (εκτός από μερικές

4 Γυναίκα & Αθλητισμός Άνιση μεταχείριση σε όλη τη διάρκεια της ιστορικής αναδρομής του ανθρώπινου γένους Στο παρελθόν οι γυναίκες (εκτός από μερικές περιπτώσεις) δεν συμμετείχαν στην πολιτική, στην οικονομία, στις επιστήμες, στην τέχνη, στη λογοτεχνία. Ο αθλητισμός υπήρξε πάντα προνομιακό πεδίο δράσης των αντρών

5 Κατάταξη αθλημάτων σε σχέση με το φύλο (Koivula, 1995) Ανδρικά Μπειζμπόλ, πυγμαχία, κωπηλασία, πολεμικά αθλήματα, ποδόσφαιρο, χειροσφαίριση, χόκεϊ στον πάγο, μηχανοκίνητα αθλήματα, άλμα επί κοντώ, ράγκμπι, αμερικάνικο ποδόσφαιρο, άρση βαρών, πάλη Θηλυκά Αερόμπικ, μπαλέτο, χορός, καλλιτεχνικό πατινάζ, γυμναστική, ιππασία, συγχρονική κολύμβηση Ουδέτερα Τοξοβολία, αντιπτέριση, καλαθοσφαίριση, μπόουλινγκ, ιστιοπλοΐα, κανό, ποδηλασία, ξιφασκία, γκόλφ, μαραθώνιος, σκοποβολή, χιονοδρομία, κολύμβηση, αντισφαίριση, πετοσφαίριση

6 Γυναίκα & Αρχαίοι Ολυμπιακοί Αγώνες Οι γυναίκες δεν είχαν το δικαίωμα να παραβρεθούν στους ΟΑ ούτε ως αθλήτριες ούτε ως θεατές Η Αρχαία Ολυμπία ήταν αφιερωμένη στο Δία οπότε αποτελούσε ιερό τόπο των ανδρών Αποκλεισμός των γυναικών από τις πολεμικές τέχνες διότι πίστευαν ότι οι συμμετέχοντες θα έχαναν την ανδρεία και τη δύναμή τους. Για το λόγω αυτό δεν επιτρέπονταν να μπαίνουν στους ιερούς ναούς του Ηρακλή Η μοναδική γυναίκα που μπορούσε να παρακολουθήσει τους αγώνες μέσα από το στάδιο ήταν η εκάστοτε ιέρεια της θεάς Δήμητρας

7 Αιτίες αποκλεισμού Θρησκευτικές πεποιθήσεις & προκαταλήψεις Γυναικεία παρουσία-δυσοίωνη για την ευφορία της γης Σχέση γυναίκας με την λατρεία του Ηρακλή

8 Γυναίκες Ολυμπιονίκες (!) Στην ιππασία τα άλογα τα ίππευε ένας ηνίοχος Ολυμπιονίκης θεωρούνταν ο ιδιοκτήτης του αλόγου όπου κάποιες φορές ήταν γυναίκα Ο αγωνιζόμενος συμμετείχε στο αγώνισμα για λογαριασμό του ιδιοκτήτη Κυνισκα (396 & 392 π.χ.) Ευρυλεώνις (368 π.χ.) Βελεστίχη (268 & 264 π.χ.) Βερενίκη ή Ευεργέτις Ζευξώ Κυρηναία

9 ΗΡΑΙΑ Οι γυναίκες ιδρύουν δικούς τους αγώνες, τα Ηραία Η Ήρα είναι η μοναδική θεότητα που λατρεύεται στην Ολυμπία και έχει δικό της ναό, σχεδόν δύο αιώνες πριν την κατασκευή του Ναού του Διός, τον 5 ο αι. π.χ. Οι αγώνες αυτοί ήταν αφιερωμένοι στη θεά Ήρα και είχαν τις καταβολές τους στις παραδοσιακές ιεροτελεστίες γονιμότητας.

10 ΗΡΑΙΑ Χαρακτηριστικά Αποκλειστικά γυναικείοι αγώνες Συμμετέχουν ανύπαντρες γυναίκες Τρεις ηλικιακές κατηγορίες (νεώτερες, έφηβες, νεανίδες) Επιτροπή 16 γυναικών Αγώνισμα: δρόμος 160μ Φαινομηρίδες Έπαθλο: κότινος

11 Καλλιπάτειρα Η Καλλιπάτειρα, κόρη του Ολυμπιονίκη Διαγόρα του Ρόδιου, ήταν η πρώτη γυναίκα της αρχαιότητα που μπήκε μέσα σε αθλητικό χώρο και παρακολούθησε τους αρχαίους ΟΑ Δεν τιμωρήθηκε γιατί ήταν κόρη, αδερφή και μάνα ολυμπιονικών.

Ολυμπιακό ξεκίνημα Ο Κουμπερντέν εναντιωνόταν στην συμμετοχή των γυναικών Ιατρικές μαρτυρίες που υποστήριζαν ότι οι γυναίκες που αθλούνται

12 Ολυμπιακό ξεκίνημα Ο Κουμπερντέν εναντιωνόταν στην συμμετοχή των γυναικών Ιατρικές μαρτυρίες που υποστήριζαν ότι οι γυναίκες που αθλούνται μπορεί να προκαλέσουν κακό στο αναπαραγωγικό τους σύστημα (!) Οι πρώτοι σύγχρονοι ολυμπιακοί αγώνες της Αθήνας 1896 έγιναν χωρίς την παρουσία γυναικών

Αθήνα 1896 Η Σταμάτα Ρεβίθη, μαραθωνοδρόμος, διένυσε την μαραθώνια διαδρομή των 40χλ στους ολυμπιακούς αγώνες του 1896.

13 Αθήνα 1896 Η Σταμάτα Ρεβίθη, μαραθωνοδρόμος, διένυσε την μαραθώνια διαδρομή των 40χλ στους ολυμπιακούς αγώνες του Η επιτροπή των αγώνων δεν δέχονταν την συμμετοχή της ωστόσο εκείνη έτρεξε μια μέρα μετά τον επίσημο αγώνα αλλά παρά το ότι ολοκλήρωσε τη διαδρομή σε 5ω 30λ δεν της επιτράπηκε να εισέλθει στο Παναθηναϊκό Στάδιο και να τερματίσει επίσημα

14 Παρίσι 1900 Συμμετείχαν κάποιες γυναίκες (19) αλλά όχι σε αγωνίσματα γυναικών συναγωνιζόντουσαν άντρες. Γκολφ, τένις, ιστιοπλοΐα πρώτη γυναίκα ολυμπιονίκης : Σάρλοτ Κούπερ (αγγλίδα)

1906 Αθήνα (μεσο-ολυμπιάδα) Σημαντικοί σταθμοί Οι γυναίκες τις καλής Αθηναϊκής κοινωνίας δοκίμασαν τις ικανότητες τους στο τένις 1908 Λονδίνο Αναγνωρίστηκε η

15 1906 Αθήνα (μεσο-ολυμπιάδα) Σημαντικοί σταθμοί Οι γυναίκες τις καλής Αθηναϊκής κοινωνίας δοκίμασαν τις ικανότητες τους στο τένις 1908 Λονδίνο Αναγνωρίστηκε η συμμετοχή των γυναικών 1912 Στοκχόλμη 57 γυναίκες από 11 κράτη (κολύμβηση, κατάδυση, τένις) Πρώτη γυναίκα ολυμπιονίκης στην κολύμβηση (Φάνι Ντούρακ Αυστραλία)

16 1921 Σημαντικοί σταθμοί Ιδρύεται η Διεθνής Ομοσπονδία Γυναικείου Αθλητισμού (FSFI) Ηγετική μορφή η Γαλλίδα Alice Milliat Οργανώθηκαν γυναικείες διεθνείς αθλητικές συναντήσεις και γυναικείοι ολυμπιακοί αγώνες

17 ΓΥΝΑΙΚΕΙΟΙ Ο.Α. ΕΤΟΣ ΠΟΛΗ ΧΩΡΕΣ ΝΙΚΗΤΡΙΑ 1οι ΓΟΑ 1922 Παρίσι 7 Αγγλία 2οι ΔΓΑ 1926 Γκέτεμποργκ 8 Αγγλία 3οι ΔΓΑ 1930 Πράγα 17 Γερμανία 4οι ΔΓΑ 1934 Λονδίνο 19 Γερμανία

τον Βέλγο Ανρί ντε Μπαγιέ Λατούρ ανοίγει το δρόμο

18 1925 Σημαντικοί σταθμοί Αποχώρηση του Κουμπερτέν από πρόεδρος της ΔΟΕ και η ανάληψη της θέσης από τον Βέλγο Ανρί ντε Μπαγιέ Λατούρ ανοίγει το δρόμο για μεγαλύτερη συμμετοχή των γυναικών στα αθλητικά δρώμενα

1928 Άμστερνταμ Σημαντικοί σταθμοί Πρώτη φορά οι γυναίκες συμμετέχουν στα αγωνίσματα του στίβου (100μ., 800μ., 4x100μ, ύψος, τοξοβολία). Πήραν μέρος 290 γυναίκες.

19 1928 Άμστερνταμ Σημαντικοί σταθμοί Πρώτη φορά οι γυναίκες συμμετέχουν στα αγωνίσματα του στίβου (100μ., 800μ., 4x100μ, ύψος, τοξοβολία). Πήραν μέρος 290 γυναίκες. Στα 800μ νικήτρια ήταν η Γερμανίδα Lina Radke αλλά 5 από τις 8 αντιπάλους της λιποθύμησαν από την εξάντληση. Το γεγονός αυτό στάθηκε αφορμή να εκφραστεί και πάλι η δυσαρέσκεια της ΔΟΕ για το γυναικείο αθλητισμό και να χρειαστεί να περάσουν 32 χρόνια για να τρέξουν οι γυναίκες απόσταση μεγαλύτερη των 200μ

20 1948 Λονδίνο Σημαντικοί σταθμοί Μετά το τέλος του Β Παγκοσμίου πολέμου η γυναικεία συμμετοχή αναβαθμίστηκε Κατάρριψη των μύθων σχετικά με την γυναικεία αθλητική συμμετοχή. 5 νέα αγωνίσματα και ένα άθλημα, το κανό Φάνι Μπλάνκερς Κοέν «η ιπτάμενη νοικοκυρά» 4 χρυσά μετάλλια στο στίβο

1964 - Τόκιο Σημαντικοί σταθμοί Είσοδος ομαδικών αθλημάτων

21 Τόκιο Σημαντικοί σταθμοί Είσοδος ομαδικών αθλημάτων 1968 Μεξικό Τεστ φύλου Βέρα Κασλαβσκα (Τσεχία) 4 χρυσά μετάλλια

1976 - Μόντρεαλ Κωπηλασία, μπάσκετ, χάντμπολ Νάντια Κομανέτσι (Ρουμανία) 5 χρυσά μετάλλια Σημαντικοί σταθμοί 1980- Μόσχα Σοκ από τις αποκαλύψεις ότι κάποιες αθλήτριες από την Αν.

22 Μόντρεαλ Κωπηλασία, μπάσκετ, χάντμπολ Νάντια Κομανέτσι (Ρουμανία) 5 χρυσά μετάλλια Σημαντικοί σταθμοί Μόσχα Σοκ από τις αποκαλύψεις ότι κάποιες αθλήτριες από την Αν. Γερμανία μετείχαν στους αγώνες ενώ εγκυμονούσαν και μετά έκαναν άμβλωση. Η αύξηση της απόδοσης στο α τρίμηνο εγκυμοσύνης σχετίζεται με την αυξημένη έκκριση χωριακής γοναδοτροπίνης (HCG)

23 1984 Λος Άντζελες Σημαντικοί σταθμοί Οι γυναίκες τρέχουν μαραθώνιο. Στην Άννα Βερούλη ανιχνεύεται μη επιτρεπόμενη ουσία Σεούλ Ποδηλασία, χόκεϋ, συγχρονική κολύμβηση, σκοποβολή, ιστιοπλοΐα, αντισφαίριση και επιτραπέζια αντισφαίριση. Η «υπερφυσική» Φλόρενς Γκρίφιθ Τζοινερ κατακτά 3 χρυσά μετάλλια (100μ., 200μ., και 4x100)

ποσοστό των γυναικών έφτασε το 40% του συνόλου των αθλητών

24 1992 Βαρκελώνη Σημαντικοί σταθμοί Μπαντμιντον, τζούντο, Taekwondo Βούλα Πατουλίδου Χρυσό 100μ 1996 Ατλάντα Το ποσοστό των γυναικών έφτασε το 40% του συνόλου των αθλητών Ποδόσφαιρο, softball, beach volley Νίκη Μπακογιάννη Χρυσό στο ύψος

25 2000 Σύδνεϋ Σημαντικοί σταθμοί Πάνω από 392 γυναίκες θα συμμετάσχουν σε σχεδόν όλα τα αγωνίσματα, ατομικά και ομαδικά Τρίαθλο, Taekwondo, υδατοσφαίριση, άρση βαρών 2004 Αθήνα Γυναικεία πάλη

26 2016 Ρίο Σημαντικοί σταθμοί Το χιτζάμπ (ισλαμική μαντίλα) καθιερώθηκε σαν αποδεκτή αθλητική ενδυμασία για πολλά αγωνίσματα Ιμπντιχάτζ Μοχάμεντ (ΗΠΑ) - ξιφασκία

Λόγοι που συνέβαλλαν στην είσοδο & εξέλιξη της παρουσίας των γυναικών α) Η ίδρυση της Διεθνούς Ομοσπονδίας Γυναικείου Αθλητισμού (FSI) το 1921 άσκησε πίεση στη ΔΟΕ για την

27 Λόγοι που συνέβαλλαν στην είσοδο & εξέλιξη της παρουσίας των γυναικών α) Η ίδρυση της Διεθνούς Ομοσπονδίας Γυναικείου Αθλητισμού (FSI) το 1921 άσκησε πίεση στη ΔΟΕ για την συμμετοχή των γυναικών στους ΟΑ του 1928 β) Ο ρόλος της γυναίκας αναβαθμίστηκε μετά τον β παγκόσμιο πόλεμο γ) Οι μύθοι αναφορικά με το βιολογικό ρόλο της γυναίκας άρχισαν να καταρρίπτονται:

1956-Μελβουρνη: Patricia McCormik χρυσό στις καταδύσεις ενώ ο γιός της ήταν

28 Λόγοι που συνέβαλλαν στην είσοδο & εξέλιξη της 1948-Λονδίνο: παρουσίας των γυναικών Fanny Blankers Koen, 4 χρυσά (30 ετών, μητέρα 2 παιδιών) 1956-Μελβουρνη: Patricia McCormik χρυσό στις καταδύσεις ενώ ο γιός της ήταν 5 μηνών 10 γυναίκες-αθλήτριες κέρδισαν μετάλλια ενώ ήταν έγκυες και γέννησαν υγιέστατα μωρά

Λόγοι που συνέβαλλαν στην είσοδο & εξέλιξη της παρουσίας των γυναικών δ) το γυναικείο-φεμινιστικό κίνημα συνέβαλλε αποφασιστικά στην άνοδο του γυναικείου αθλητισμού ε) Η έντονη παρουσία

29 Λόγοι που συνέβαλλαν στην είσοδο & εξέλιξη της παρουσίας των γυναικών δ) το γυναικείο-φεμινιστικό κίνημα συνέβαλλε αποφασιστικά στην άνοδο του γυναικείου αθλητισμού ε) Η έντονη παρουσία γυναικών ολυμπιονικών από τις σοσιαλιστικές χώρες στ) Η τηλεόραση και προβολή της γυναίκας-αθλήτριας ως ελκυστικό προϊόν τηλεθέασης συνέβαλλαν στην άνοδο της γυναικείας συμμετοχής στους ΟΑ

30 Εθνικές ομάδες χωρίς γυναίκες Ο.Α. 1992: 35 χώρες Ο.Α. 1996: 26 χώρες Ο.Α. 2000: 9 χώρες Ο.Α. 2004: 8 χώρες

31 Γυναίκες θρύλοι Fanny Durak (κολύμβηση) Fanny Blankers Koen (στίβος) Nadia Comaneci (ενόργανη)

32 Γυναίκες θρύλοι Nawal El Mutawakel (400μ εμπόδια) Hasiba Boulmerka (στίβος) Florence Griffith Joyner (στίβος)

33 Προβληματισμοί Θρησκευτικές-κοινωνικές προκαταλήψεις Γυναίκα ελκυστικό προϊόν τηλεθέασης Γυναίκα- ντόπινγκ Μικρή συμμετοχή της γυναίκας στο ολυμπιακό κίνημα

34 Διακρίσεις γυναικών στον αθλητισμό Στην δεκαετία του 90 ο αθλητισμός αποτέλεσε πεδίο δράσης και ευκαιριών για διάκριση σε αρκετές γυναίκες στην Ελλάδα. Σακοράφα, Βερούλη (παγκόσμιες πρωταθλήτριες ακοντισμού) Δάρρα, Ρουσάκη (παγκόσμιες πρωταθλήτριες κολύμβησης) Πατουλίδου (χρυσή Ολυμπιονίκης) Μπακογιάννη (αργυρή Ολυμπιονίκης) Άλλα αθλήματα (στίβος, ιστιοπλοΐα, ρυθμική, υδατοσφαίριση, κωπηλασία, τένις κ.α.)

35 Οι αθλήτριες στην Ελλάδα έχουν την ίδια αντιμετώπιση σε όλα τα αθλήματα από το αθλητικό και κοινωνικό τους περιβάλλον (οικογένεια, ομοσπονδίες, ΜΜΕ.)?

Σχετικά έγγραφα

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΦΥΛΟ & ΙΣΟΤΗΤΑ Morela Eri, PhD 1983: Νόμος περί ισότητας στην Ελλάδα Διακρίσεις και ανισότητες με βάση το φύλο υφίστανται στην