ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ"

Ἰωσῆς Αλαφούζος
6 χρόνια πριν
Προβολές:

1 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΦΥΛΟ & ΙΣΟΤΗΤΑ Morela Eri, PhD

1983: Νόμος περί ισότητας στην Ελλάδα Διακρίσεις και ανισότητες με βάση το φύλο υφίστανται στην εκπαίδευση, στην πολιτική ζωή, στον εργασιακό χώρο, στην

2 1983: Νόμος περί ισότητας στην Ελλάδα Διακρίσεις και ανισότητες με βάση το φύλο υφίστανται στην εκπαίδευση, στην πολιτική ζωή, στον εργασιακό χώρο, στην οικογένεια.. Η ευαισθητοποίηση των πολιτών μέσα από την εκπαίδευση και επιμόρφωση δείχνει να είναι ο καταλληλότερος τρόπος προσέγγισης για την αντιμετώπιση του φαινομένου.

3 Ορισμοί & δόμηση του κοινωνικού φύλου Στην ελληνική γλώσσα ο όρος «φύλο» διακρίνεται σε «βιολογικό φύλο» (sex) και «κοινωνικό φύλο» (gender). Ο ρόλος του φύλου αποτελείται από συμπεριφορές, προσδοκίες και ρόλους που ορίζονται από το κοινωνικό πλαίσιο ως θηλυπρεπείς ή ανδροπρεπείς και οι έννοιες αυτές εντάσσονται στις συμπεριφορές του ατόμου είτε είναι άνδρας ή γυναίκα (Solomon, 1982).

4 Ορισμοί & δόμηση του κοινωνικού φύλου Βιολογικό φύλο: βιολογικές διαφορές μεταξύ αρσενικού και θηλυκού. Το βιολογικό φύλο γίνεται αντιληπτό ως σταθερό

5 Ορισμοί & δόμηση του κοινωνικού φύλου Κοινωνικό φύλο: κοινωνική ταξινόμηση σε ανδρικό και θηλυκό. Προσδιορίζεται από την κοινωνία

6 Ορισμοί & δόμηση του κοινωνικού φύλου Το κοινωνικό φύλο αναφέρεται σε μια κοινωνικο-πολιτισμική κατασκευή, η οποία ανανεώνεται συνεχώς, παρά το γεγονός ότι στην καθημερινότητα ο καθένας μας αντιλαμβάνεται το φύλο του ως κάτι σταθερό και αμετάβλητο (Connell, 2006) Το κοινωνικό φύλο του άνδρα και της γυναίκας συγκροτείται σε καθημερινή βάση μέσα από τις σχέσεις που συνδέουν ή/και διαιρούν τους ανθρώπους μεταξύ τους. H«έμφυλη ταυτότητα» αποτελεί προϊόν διαδικασιών κοινωνικής κατασκευής, οι οποίες διαφέρουν ανάλογα με τα πολιτισμικά συγκείμενα» (Αθανασίου, 2006)

7 Ορισμοί & δόμηση του κοινωνικού φύλου Οι ίδιοι οι άνθρωποι συγκροτούν τον εαυτό τους ως άνδρα ή γυναίκα με τον τρόπο που συμπεριφέρονται στην καθημερινότητα, έχοντας ή διεκδικώντας μια θέση στην έμφυλη τάξη (Connell, 2006). Τα στερεότυπα των φύλων διαμορφώνουν την αντίληψη, την αξιολόγηση και το χειρισμό των αρσενικών και θηλυκών με τέτοιους έμφυλους τρόπους, οι οποίοι δημιουργούν τα ίδια τα πρότυπα συμπεριφορών που επιβεβαιώνουν τα αρχικά στερεότυπα (Geis, 1993) Τα στερεότυπα οδηγούν στην κατηγοριοποίηση των ανθρώπων και τον διαχωρισμό τους που συνήθως γίνεται με βάση το φύλο, τη φυλή, τη θρησκεία κ.α.

8 Ορισμοί & δόμηση του κοινωνικού φύλου Όταν διαιρούμε τον κόσμο σε δυο ομάδες (αρσενικά και θηλυκά) Αντιλαμβανόμαστε όλα τα αρσενικά ως παρόμοια και όλα τα θηλυκά ως παρόμοια και ταυτόχρονα ως πολύ διαφορετικά μεταξύ τους (Maltin, 1999) Έχουμε διαφορετικές προσδοκίες από τους άντρες (σκληρότητα, νευρικότητα, επιθετικότητα, ζωηράδα κτλ)και από τις γυναίκες (ηρεμία, δεκτικότητα, επιμέλεια, πονηριά) Πιστεύουμε ότι η ανδρική εμπειρία αποτελεί τη νόρμα και η διαφορετικότητα ερμηνεύεται με βάση το πώς και γιατί οι γυναίκες διαφέρουν από την νόρμα Maltin (1999)

9 Από ποιόν? Αναπαραγωγή της ανισότητας την οικογένεια το σχολείο τον κοινωνικό περίγυρο το πολιτισμικό πλαίσιο της κοινότητας

Γλωσσικός σεξισμός χρήση της γλώσσας με τρόπο που αναπαράγει και νομιμοποιεί την εξουσιαστική σχέση των ανδρών με τις γυναίκες, όπου αγνοείται η παρουσία των γυναικών και οι επιδόσεις τους ή η

10 Γλωσσικός σεξισμός χρήση της γλώσσας με τρόπο που αναπαράγει και νομιμοποιεί την εξουσιαστική σχέση των ανδρών με τις γυναίκες, όπου αγνοείται η παρουσία των γυναικών και οι επιδόσεις τους ή η παρουσία τους περιγράφεται σχεσιακά με τους άνδρες Πρακτικές που προβάλλουν τον γλωσσικό σεξισμό Η συχνή χρήση του αρσενικού γένους για να περιγράψει και τα δύο γένη (π.χ. ο σύλλογος καθηγητών περιλαμβάνει καθηγητές και καθηγήτριες) Η χρήση ουδέτερων νοηματικά λέξεων με σημασία αρσενικού (π.χ. ο άνθρωπος) Η χρήση αντωνυμιών και επιθέτων με ουδέτερη σημασία που όμως χρησιμοποιούνται σχεδόν πάντα στον αρσενικό τους τύπο (π.χ. πολλοί κοιτάζουν, λίγοι βλέπουν)

Φύλο & εκπαίδευση Το σχολείο παίζει σημαντικό ρόλο στις διαδικασίες αναπαραγωγής της ανισότητας ανάμεσα στα φύλο (Γουβιάς, 2002) Τα στερεότυπα ρόλων των φύλων

11 Φύλο & εκπαίδευση Το σχολείο παίζει σημαντικό ρόλο στις διαδικασίες αναπαραγωγής της ανισότητας ανάμεσα στα φύλο (Γουβιάς, 2002) Τα στερεότυπα ρόλων των φύλων αναπαράγονται μέσα από τα σχολικά βιβλία, τον επαγγελματικό προσανατολισμό και τις διαφορετικές συμπεριφορές των εκπαιδευτικών προς αγόρια και κορίτσια (Λαμπροπούλου & Γεωργουλέα, 1989)

12 Αναπαραγωγή τροποποίηση στερεοτύπων Δεν αντιλαμβάνονται ότι γίνονται διακρίσεις Εκπαιδευτικοί Αποδέχονται την ισότητα στη θεωρία αλλά οι πρακτικές τους δεν το υποστηρίζουν Διαφορετικές συμπεριφορές με βάση το φύλο

13 Αυτοεκπληρούμενη προφητεία Όταν οι προσδοκίες των καθηγητών/τριών για τις ικανότητες των μαθητών/τριών τους λειτουργούν όπως οι προφητείες που επαληθεύονται.

14 οι εκπαιδευτικοί που είναι αυταρχικοί-απόλυτοι και εντάσσουν τους μαθητές σε στερεότυπα (εξηγούν τη συμπεριφορά των παιδιών με βάση κάποιο χαρακτηριστικό γνώρισμα π.χ. φύλο, εθνικότητα, σωματική διάπλαση, κοινωνική προέλευση κτλ) ενισχύουν το φαινόμενο της αυτοεκπληρούμενης προφητείας Στην φυσική αγωγή Ορισμένες δραστηριότητες θεωρούνται από κάποιους καθηγητές λιγότερο κατάλληλες για κορίτσια απ ότι για αγόρια. Π.χ. δραστηριότητες που απαιτούν δύναμη

15 στο μάθημα της ΦΑ οι παραδοσιακές ανδρικές Τα αγόρια αξίες αναπαράγονται.. έχουν περισσότερη επαφή με τον/την εκπαιδευτικό ΦΑ λαμβάνουν περισσότερη προσοχή από αυτόν/αυτήν τους επιτρέπεται να μιλούν περισσότερο μέσα στο μάθημα ασκούνται κυρίως σε ομάδες του ίδιου φύλου και αγνοούν τα κορίτσια κάνοντας εξαίρεση μόνο για κορίτσια που είναι ταλαντούχες στο άθλημα (δηλ. καλές αθλήτριες) Τα κορίτσια Παθητικοί παρατηρητές των κινητικών δραστηριοτήτων των αγοριών Είναι διατεθειμένα να ασκηθούν σε μικτές ομάδες Εξαιτίας των σεξιστικών σχολίων ντρέπονται ή διστάζουν να συμμετέχουν, χαμηλή αυτοπεποίθηση

16 Η ΦΑ στην τριτοβάθμια εκπαίδευση Η προετοιμασία των εκπαιδευτικών ΦΑ στις αθλητικές δραστηριότητες γίνεται σε αμιγή τμήματα ανδρών-γυναικών Κενό στην εκπαίδευση καθηγητών/τριών ΦΑ όπου κατά τα πρακτικά μαθήματα δεν έχουν επαφή με το άλλο φύλο-απουσία οπτικής του φύλου Από το 2005 γίνονται προσπάθειες για να εκπαιδεύονται οι φοιτητές/τριες σε μικτά τμήματα Η ολοκληρωμένη και επαρκής κατάρτιση των ΚΦΑ κρίνεται απαραίτητη για την άμβλυνση των διακρίσεων μεταξύ των δύο φύλων Ο/Η ΚΦΑ επηρεάζει την πολύπλευρη ανάπτυξη του παιδιού, την κοινωνική αλληλεπίδραση, τις εμπειρίες προσαρμογής

Φύλα & αθλητισμός «Ο αθλητισμός εφευρέθηκε για άνδρες από άνδρες και κυριαρχείται από άνδρες»(knoppers, Meyer, Ewing, & Forrest,1991) Οι αξίες που κατά κύριο λόγο εξακολουθούν να προωθούνται μέσα στο

17 Φύλα & αθλητισμός «Ο αθλητισμός εφευρέθηκε για άνδρες από άνδρες και κυριαρχείται από άνδρες»(knoppers, Meyer, Ewing, & Forrest,1991) Οι αξίες που κατά κύριο λόγο εξακολουθούν να προωθούνται μέσα στο χώρο του αθλητισμού, αλλά και γενικότερα στις δυτικές κοινωνίες, προσομοιάζουν υπερβολικά των αξιών που εκτιμώνται στην ανδροκρατική ηγεμονία (Fasting, 2005). Ο αγωνιστικός αθλητισμός αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα πεδία έκφρασης του ανδρισμού μέσα στις δυτικές κοινωνίες, όπου σε συνδυασμό με τη σωματική δύναμη και την ικανότητα πλάθουν τον ορισμό του ανδρικού ιδεώδους.

18 Η λογική των φύλων στον αθλητισμό.. περιλαμβάνει στερεότυπα χαρακτηριστικών των φύλων που υποστηρίζουν ως «φυσική» την ανωτερότητα των ανδρών και ταυτόχρονα περνούν την εικόνα της κατωτερότητας των γυναικών (π.χ. τρέχεις σαν κορίτσι!). εκτιμάται συγκεκριμένη μορφή ανδρισμού (του σκληρού, δυνατού, επιθετικού, κυνηγού, κατακτητή, νικητή) και θηλυκότητας (συνεργατικότητα, χάρη, τρυφερότητα, προσπάθεια), που έχει ως συνέπεια την περιθωριοποίηση ανδρών και γυναικών που δεν πληρούν τα κριτήρια αυτά, καθώς και την εμφάνιση καταπίεσης, του μισογυνισμού και της ομοφοβίας μέσα στον αθλητισμό Coackley, 2003; Weir & Wilson, 1984).

Κατάταξη αθλημάτων σε σχέση με το φύλο (Koivula, 1995) Ανδρικά Μπειζμπόλ, πυγμαχία, κωπηλασία, πολεμικά αθλήματα, ποδόσφαιρο, χειροσφαίριση, χόκεϊ στον πάγο, μηχανοκίνητα αθλήματα, άλμα επί κοντώ,

19 Κατάταξη αθλημάτων σε σχέση με το φύλο (Koivula, 1995) Ανδρικά Μπειζμπόλ, πυγμαχία, κωπηλασία, πολεμικά αθλήματα, ποδόσφαιρο, χειροσφαίριση, χόκεϊ στον πάγο, μηχανοκίνητα αθλήματα, άλμα επί κοντώ, ράγκμπι, αμερικάνικο ποδόσφαιρο, άρση βαρών, πάλη Θηλυκά Αερόμπικ, μπαλέτο, χορός, καλλιτεχνικό πατινάζ, γυμναστική, ιππασία, συγχρονική κολύμβηση Ουδέτερα Τοξοβολία, αντιπτέριση, καλαθοσφαίριση, μπόουλινγκ, ιστιοπλοΐα, κανό, ποδηλασία, ξιφασκία, γκόλφ, μαραθώνιος, σκοποβολή, χιονοδρομία, κολύμβηση, αντισφαίριση, πετοσφαίριση

20 Ανδρικά αθλήματα στην Ελλάδα

21 Διακρίσεις γυναικών στον αθλητισμό Στην δεκαετία του 90 ο αθλητισμός αποτέλεσε πεδίο δράσης και ευκαιριών για διάκριση σε αρκετές γυναίκες στην Ελλάδα. Σακοράφα, Βερούλη (παγκόσμιες πρωταθλήτριες ακοντισμού) Δάρρα, Ρουσάκη (παγκόσμιες πρωταθλήτριες κολύμβησης) Πατουλίδου (χρυσή Ολυμπιονίκης) Μπακογιάννη (αργυρή Ολυμπιονίκης) Άλλα αθλήματα (στίβος, ιστιοπλοΐα, ρυθμική, υδατοσφαίριση, κωπηλασία, τένις κ.α.)

22 ο αθλητισμός αποτελεί μια από τις σημαντικότερες μορφές συλλογικής κινητοποίησης των ανθρώπων για την επίτευξη ενός σκοπού (Dunning, 1999) Παρά τις ανισότητες που εμφανίζονται σήμερα στις ευκαιρίες ενασχόλησης με τον αθλητισμό για άνδρες και γυναίκες, ο αθλητισμός μπορεί να προωθήσει τη σωματική και νοητική ευημερία, ανεξάρτητα από το φύλο, την ηλικία, το επίπεδο ικανοτήτων, το σεξουαλικό προσανατολισμό, την εθνική και πολιτισμική ταυτότητα των ατόμων

23 Οι κυρίαρχες αντιλήψεις για το ρόλο του φύλου στον αθλητισμό υιοθετούνται και από την πλειοψηφία των αγοριών και κοριτσιών και γίνονται αποδεκτές από τους καθηγητές φυσικής αγωγής Η συμπεριφορά του/της ΚΦΑ ή του προπονητή/τριας δεν πρέπει να εξαρτάται από την απόδοση των μαθητών-αθλητών, ούτε να δίνεται επιλεκτικά, ούτε να δείχνει συμπάθεια ή επιείκεια.

Προτάσεις για τους/τις ΚΦΑ Αξιολογούμε και επιβραβεύουμε την προσπάθεια Κλίμα παρακίνησης προσανατολισμένο στη μάθηση και στην προσωπική

24 Προτάσεις για τους/τις ΚΦΑ Αξιολογούμε και επιβραβεύουμε την προσπάθεια Κλίμα παρακίνησης προσανατολισμένο στη μάθηση και στην προσωπική βελτίωση Παρακάμπτουμε τις ατομικές διαφορές Βάλτε στόχους ατομικούς, συλλογικούς, ρεαλιστικούς Δώστε ατομική ανατροφοδότηση αποφεύγοντας τις συγκρίσεις

25 Οι αθλήτριες στην Ελλάδα έχουν την ίδια αντιμετώπιση σε όλα τα αθλήματα από το αθλητικό και κοινωνικό τους περιβάλλον (οικογένεια, ομοσπονδίες, ΜΜΕ.)?

Σχετικά έγγραφα

ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ. Εισαγωγή στο µάθηµα

ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΑΘΛΗΤΕΣ & ΑΘΛΗΤΡΙΕΣ: ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Ενότητα 1η Εισαγωγή στο µάθηµα Στυλιανή Ανή Χρόνη, Ph.D. Λέκτορας ΤΕΦΑΑ, ΠΘ, Τρίκαλα