ΚΛΑ ΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΚΛΑ ΟΣ ΞΕΝΟ ΟΧΕΙΩΝ-ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ. Ιούνιος 2008

Transcript

1 ΚΛΑ ΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΚΛΑ ΟΣ ΞΕΝΟ ΟΧΕΙΩΝ-ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ Ιούνιος 2008 Έρευνα-Σύνταξη: ρ αγκαλίδης Αθανάσιος 1

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Θέση του τουριστικού τοµέα στην Ελληνική Οικονοµία 3 2. ιάρθρωση του ξενοδοχειακού δυναµικού 4 3. Χαρακτηριστικά - Συνθήκες αγοράς 6 4. Οικονοµικά στοιχεία του κλάδου Η πορεία της Παγκόσµιας τουριστικής βιοµηχανίας Σηµαντικότερα προβλήµατα του κλάδου Βραχυπρόθεσµες προοπτικές 25 8.Μεσο-µακροπρόθεσµες τάσεις και προοπτικές 29 Συµπεράσµατα 34 S.W.O.T. Ανάλυση Κλάδου Ξενοδοχείων 35 Βιβλιογραφία-πηγές 36 2

3 1.Θέση του τουριστικού τοµέα στην Ελληνική Οικονοµία Ο τουρισµός αποτελεί βασικό τοµέα της Ελληνικής οικονοµίας, µε συµβολή στο ΑΕΠ(άµεση και έµµεση) κατά 16,4%, στην απασχόληση κατά 20%( άµεσες και έµµεσες θέσεις εργασίας) και στα συναλλαγµατικά έσοδα κατά 23,2%. Ο τουρισµός λειτουργεί επίσης καταλυτικά για την ανάπτυξη και άλλων τοµέων της οικονοµίας όπως το λιανεµπόριο, η γεωργία, οι µεταφορές και οι κατασκευές. Συµβολή του τουρισµού στα βασικά οικονοµικά µεγέθη 25,00% 20% 23,20% 20,00% 16,40% 15,00% 10,00% 5,00% 0,00% ΑΕΠ Απασχόληση Συναλλαγµατικά έσοδα Πηγή: OMT, Τράπεζα Ελλάδος Η τουριστική ανάπτυξη της χώρας ήταν ραγδαία και σε σχέση µε άλλες χώρες επιτεύχθηκε σε σύντοµο χρονικό διάστηµα. Καθοριστικό ρόλο στη ραγδαία αυτή ανάπτυξη έπαιξαν ή γεωγραφική θέση, το πλήθος και η ποικιλία των τουριστικών πόρων, το ικανοποιητικό επίπεδο ασφάλειας, υπηρεσιών και τουριστικών εξυπηρετήσεων καθώς και οι επενδυτικοί νόµοι και τα προγράµµατα για την ενίσχυση των τουριστικών επενδύσεων. Ο ρόλος των µεγάλων ευρωπαϊκών τουριστικών οργανισµών(tour Operators) ήταν καθοριστικός όχι µόνο για τα µεγέθη, αλλά κυρίως για τη διαµόρφωση του κυρίαρχου µοντέλου τουριστικής ανάπτυξης (Μαζικός τουρισµός Ήλιου και Θάλασσας) οι δυνατότητες του οποίου φαίνεται να εξαντλούνται. 3

4 Αφίξεις Αλλοδαπών, ξενοδοχειακό δυναµικό και Αφίξεις/κλίνη ( ) Έτος Αφίξεις Αφίξεις(χωρίς Αλβανούς) Κλίνες Αφίξεις / κλίνη , , , , , , ,6 2007* ,7 * Εκτιµήσεις. Τα οριστικά στοιχεία δεν έχουν ανακοινωθεί. Πηγή: ΕΟΤ, ΕΣΥΕ,ΞΕ. 2. ιάρθρωση του ξενοδοχειακού δυναµικού Η διάρθρωση του ξενοδοχειακού δυναµικού αντικατοπτρίζει τις απαιτήσεις του κυρίαρχου µοντέλου ήλιου θάλασσας, µε περισσότερο από το µισό των κλινών της χώρας να συγκεντρώνεται σε 3 µόνο περιοχές (Κρήτη, ωδεκάνησα, νησιά Ιονίου) και τις υψηλότερες κατηγορίες (5 και 4 αστέρων) να καλύπτουν µόλις το 35,9% του συνόλου. Πηγή: Ξενοδοχειακό Επιµελητήριο Ελλάδος 4

5 Άλλο σηµαντικό διαρθρωτικό χαρακτηριστικό είναι το µικρό µέγεθος των µονάδων (µέσος όρος 40 δωµάτια και 76 κλίνες). Η κατάσταση είναι ικανοποιητική στα ξενοδοχεία 5***** που έχουν µέσο µέγεθος 180 δωµάτια και 353 κλίνες, σχετικά ικανοποιητική στα 4****, αλλά απογοητευτική στις χαµηλότερες κατηγορίες στις οποίες όµως συγκεντρώνεται το 86,5% των ξενοδοχείων. Μέσο µέγεθος ξενοδοχείων ανά κατηγορία 400,0 350,0 352,8 ωµάτια Κλίνες 300,0 250,0 200,0 179,8 173,2 150,0 100,0 50,0 90,4 45,2 86,2 51,9 27,6 34,5 18,1 40,0 76,1 0,0 5 Αστέρων 4 Αστέρων 3 Αστέρων 2 Αστέρων 1 Αστέρος Σύνολο Πηγή: Ξενοδοχειακό Επιµελητήριο Ελλάδος Συγκέντρωση του κλάδου Ενα από τα χαρακτηριστικά του ξενοδοχειακού κλάδου στη χώρα µας είναι η χαµηλή συγκέντρωση της παραγωγής σε αντίθεση µε την παγκόσµια αγορά όπου κυριαρχούν οι µεγάλες εταιρίες ή αλυσίδες ξενοδοχείων. Οι περισσότερες µονάδες είναι µικρές οικογενειακές επιχειρήσεις ενώ η συµµετοχή των οµίλων ή των διεθνών αλυσίδων στα συνολικά µεγέθη είναι µικρή (µε εξαίρεση τις κατηγορίες των 4**** και 5*****). Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2007 οι µεγάλοι ξενοδοχειακοί όµιλοι(ελληνικοί και ξένοι) κάλυπταν µετά βίας το 13% του συνολικού αριθµού κλινών της χώρας( κλίνες σε σύνολο ). Μεγαλύτεροι όµιλοι είναι ο Όµιλος ασκαλαντωνάκη(grecotel και Classical Hotels), ο Όµιλος Μήτση, ο Όµιλος Aldemar, ο Όµιλος Louis και ο Όµιλος Iberostar. 5

6 Ελληνικοί ξενοδοχειακοί όµιλοι και διεθνείς ξενοδοχειακές αλυσίδες στην Ελλάδα Όµιλος / Αλυσίδα Αριθµός Αριθµός ξενοδοχεί κλινών ων Παρουσία σε: Ελληνικοί ξενοδοχειακοί όµιλοι Grecotel Αττική, Πελοπόννησο, Κρήτη, Κέρκυρα, (όµιλος Ν. ασκαλαντωνάκη) Κω, Ρόδο, Χαλκιδική, Μύκονο. Μήτση Κρήτη, Κω, Ρόδο, Κέρκυρα, Καµένα Βούρλα. Aldemar Κρήτη, Ρόδο, υτική Πελοπόννησο. Βασιλάκη - Esperia Hotels Ρόδο ( Classical Hotels Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Λάρισα, Καλαµάτα, (όµιλος Ν. ασκαλαντωνάκη) Αλεξανδρούπολη, Ρέθυµνο. Γρηγοριάδη G Hotels Χαλκιδική. Μαντωνανάκη Helios Hotels Αττική, Κρήτη, Ναύπλιο. Μεταξά Maris Hotels Κρήτη. Κυπριώτη Κω. ιβάνη Αθήνα, Κέρκυρα, Λάρισα, Καλαµπάκα. Καψή Sofitel Capsis Κρήτη, Ρόδο. Σµπώκου Κρήτη. Χανδρή Αθήνα, Χίο, Κέρκυρα. Κουλουβάτου Amalia Hotels Αθήνα, Ναύπλιο, Ολυµπία, ελφοί, Καλαµπάκα, Πρέβεζα. Μαµιδάκη Αθήνα, Κρήτη, Ρόδο. Φωκά Electra Hotels Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Ρόδο. Εθνική Τράπεζα Astir Hotels Αθήνα Καψή Ελένη Θεσσαλονίκη, Κρήτη. Ξενοδοχειακές αλυσίδες / brands αλλοδαπών συµφερόντων Louis (Κύπρος) Κρήτη, Κέρκυρα, Ζάκυνθο, Κεφαλονιά, Κω, Μύκονο. Iberostar (Ισπανία) Κρήτη, Κω, Κέρκυρα, Ζάκυνθο. Magic Life (Αυστρία) Κρήτη, Κέρκυρα, Κω, Ρόδο. Novotel Sofitel (Accor) Αθήνα, Ρόδο, Κρήτη Best Western International Αθήνα και Πειραιά, Θεσσαλονίκη, Ασπροβάλτα, Ολυµπία, Χανιά, Χαλκίδα, Μύκονος, Πόρτο Χέλι, Ρόδο, Σαντορίνη, Ζάκυνθο, Φλώρινα Club Mediterranee (Accor) Αττική, Εύβοια, Κω. Starwood Αθήνα, Κρήτη, Μύκονος, Σαντορίνη InterContinental Holiday Inn Αθήνα, Αττική, Θεσσαλονίκη (InterContinental Hotels Group) Πηγή: Icap 3.Χαρακτηριστικά - Συνθήκες αγοράς της ξενοδοχειακής δραστηριότητας στην Ελλάδα Η ξενοδοχειακή δραστηριότητα µίας περιοχής εκφράζεται κυρίως µε τον αριθµό διανυκτερεύσεων στα ξενοδοχεία. Από την ανάλυση των διανυκτερεύσεων προκύπτει η υψηλή εξάρτηση του κλάδου από τον εξωτερικό τουρισµό (75,5% των διανυκτερεύσεων) και ιδιαίτερα τον Ευρωπαϊκό (93,5%), η έντονη εποχικότητα (89% την περίοδο Μάϊος-Σεπτέµβριος) και τα χαµηλά ποσοστά πληρότητας. 6

7 ΣΥΝΟΛΟ Ελλήνων Ξένων % Πληρότητας ΣΥΝΟΛΟ Ελλήνων Ξένων % % µεταβολής Πληρότητας 2007/6 ΣΥΝΟΛΟ ,10% ,50% 7,90% Ιανουάριος ,20% ,60% 5,90% Φεβρουάριος ,90% ,70% 6,70% Μάρτιος ,50% ,70% 9,60% Απρίλιος ,60% ,10% -0,30% Μάιος ,80% ,20% 11,60% Ιούνιος ,20% ,60% 11,90% Ιούλιος ,00% ,10% 8,70% Αύγουστος ,90% ,00% 9,30% Σεπτέµβριος ,40% ,90% 1,20% Πηγή:ΕΣΥΕ Οι σηµαντικότερες χώρες προέλευσης του παραθεριστικού τουρισµού, είναι η Γερµανία, η Αγγλία, η Ιταλία, η Γαλλία και η Σκανδιναβική Χερσόνησος, ενώ περιοχές όπως η Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη και η Αµερική καλύπτουν ποσοστό µικρότερο του 6%. ιανυκτερεύσεις στα ξενοδοχεία κατά χώρα προέλευσης Ιανουάριος - Ιανουάριος - Σεπτέµβριος 2006 Σεπτέµβριος 2007 % µεταβολή ς 2007/200 6 Σύνολο Αναλογί α Σύνολο Αναλογί α Γενικό Σύνολο ,0% ,0% 7,0% Σύνολο Ευρώπης ,5% ,5% 7,0% Κράτη Ευρωπαϊκής Ένωσης ,0% ,4% 7,5% Αυστρία ,1% ,6% -5,0% Βέλγιο ,7% ,5% -0,9% Βουλγαρία ,6% Γαλλία ,4% ,5% 9,4% Γερµανία ,5% ,5% 1,7% ανία ,1% ,0% 4,6% Εσθονία ,1% ,2% 79,7% Ηνωµένο Βασίλειο ,7% ,7% 0,4% Ιρλανδία ,6% ,6% 2,9% Ισπανία ,9% ,9% 7,8% Ιταλία ,9% ,9% 7,0% Κύπρος ,9% ,0% 14,4% Λετονία ,1% ,2% 146,3% Λιθουανία ,1% ,3% 117,5% Λουξεµβούργο ,2% ,2% -5,4% Μάλτα ,1% ,0% -60,4% Ολλανδία ,9% ,0% 8,2% Ουγγαρία ,8% ,8% 8,2% Πολωνία ,1% ,2% 11,2% 7

8 Πορτογαλία ,2% ,1% -1,2% Ρουµανία ,3% Σλοβακία ,7% ,8% 20,7% Σλοβενία ,4% ,4% 13,3% Σουηδία ,0% ,2% 12,5% Τσεχία ,0% ,2% 19,7% Φινλανδία ,4% ,6% 20,6% Σύνολο λοιπών Ευρ/κών χωρών ,5% ,1% 3,4% Ισλανδία ,0% ,1% 91,1% Νορβηγία ,7% ,7% 8,8% Ελβετία ,0% ,1% 11,9% Τουρκία ,3% ,2% -5,4% Λοιπές Ευρωπαϊκές χώρες ,6% ,0% -0,9% Σύνολο Αφρικής ,2% ,2% 9,2% Σύνολο Αµερικής ,1% ,0% 4,3% Βόρειος Αµερική ,7% ,6% 2,3% ΗΠΑ ,2% ,0% 1,4% Καναδάς ,5% ,5% 7,6% Νότια και Κεντρική Αµερική ,3% ,4% 27,1% Σύνολο Ασίας ,5% ,6% 16,4% Ιαπωνία ,3% ,4% 19,5% Λοιπές χώρες Ασίας ,1% ,2% 15,4% Σύνολο Ωκεανίας ,7% ,7% 3,4% Αυστραλία ,7% ,6% 2,6% Νέα Ζηλανδία ,0% ,0% 19,5% εν δήλωσαν ,0% ,0% -15,7% Πηγή:ΕΣΥΕ Συνθήκες αγοράς Κυρίαρχη µορφή είναι ο µαζικός τουρισµός, δηλαδή ο τουρισµός των τουριστικών πακέτων που οργανώνεται και πωλείται από τους τουριστικούς πράκτορες στο εξωτερικό και που φαίνεται ότι θα συνεχίσει να αποτελεί τα επόµενα χρόνια το σπουδαιότερο τµήµα της αγοράς. Η Ελλάδα παρά τα τεράστια συγκριτικά πλεονεκτήµατά που δυνητικά διαθέτει έναντι των ανταγωνιστών της σε όλες τις µορφές τουρισµού, περιορίζεται σχεδόν αποκλειστικά στον τουρισµό διακοπών «ήλιου και θάλασσας» και το χειρότερο αδυνατεί να ανατρέψει την εικόνα αυτήν. Επειδή ο τουρισµός των tour operators αποτελεί την κύρια πηγή ζήτησης στους κυριότερους ελληνικούς προορισµούς (για το λόγο αυτό οι περιοχές που διαθέτουν διεθνές αεροδρόµιο είναι και οι πιο αναπτυγµένες τουριστικά), το τουριστικό προϊόν της Ελλάδας είναι βαρύτατα εξαρτηµένο από τους tour operators. Αυτό έχει αρνητικά αποτελέσµατα στην προώθηση του τουριστικού προϊόντος αλλά και στη διαπραγµατευτική ικανότητα των Ελλήνων επιχειρηµατιών του τουριστικού τοµέα. Οι δυτικοευρωπαϊκές πηγές εµφανίζουν σηµάδια «κορεσµού» και υπάρχει κίνδυνος περιορισµού της ετήσιας αύξησης του τουριστικού ρεύµατος από αυτές. Παρά το γεγονός ότι οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης αλλά και της Ασίας έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον για την Ελλάδα ως τουριστικό προορισµό, σε καµία περίπτωση δεν θα µπορέσουν να συγκριθούν µε τις χώρες της Βόρειας και υτικής Ευρώπης σε ρυθµό ανάπτυξης στα επόµενα χρόνια. Σύµφωνα µε τα πορίσµατα των µελετών µάρκετινγκ του ΕΟΤ, αλλά και των ερωτηµατολογίων που συµπληρώνουν οι τοπικές ενώσεις ξενοδόχων, προκύπτει το θετικό συµπέρασµα ότι η χώρα µας ελκύει επαναλαµβανόµενο τουρισµό (55%) και επιπλέον ότι οι «σταθεροί πελάτες», δεν επισκέπτονται την ίδια χρονιά άλλο τουριστικό προορισµό στο εξωτερικό. Τη µεγαλύτερη 8

9 διάρκεια παραµονής έχουν οι µεγαλύτερες ηλικιακές οµάδες καθώς και ορισµένες εθνικότητες όπως οι Βέλγοι, οι Ολλανδοί και οι Γερµανοί. Οι περισσότεροι (>50%) περνούν τις διακοπές τους µε την οικογένεια τους, το/τη σύζυγο ή σύντροφο τους (µε εξαίρεση τους Γερµανούς και τους Άγγλους που κάνουν διακοπές µε τις παρέες και τους φίλους τους). 30% Ισπανία; 28% Κυριότεροι ανταγωνιστές της χώρας µας ανά τοµέα 25% 20% Γαλλία; 21% 15% Γαλλία; 14% Ισπανία; 13% Γερµανία; 12% Αυστρία; 12% Μ.Βρεταννία; 12% Ισπανία; 11% Γερµανία; 11% Τουρκία; 10% Ισπανία; 10% Γαλλία; 10% Ιταλία; 10% 10% Ελλάδα; 9% Ιταλία; 9% Ισπανία; 9% Ιταλία; 8% Γερµανία; 8% Γαλλία; 8% Ιταλία; 8% Γαλλία; 7% Γερµανία; 7% Ιταλία; 6% Ιρλανδία; 5% Μ.Βρεταννία; 5% 5% Ελλάδα; 3% Ελλάδα; 3% Ελλάδα; 1% Ελλάδα; 1% 0% Sun & Beach Country Touring Wellness City Breaks Πηγή:PRC-THR-MRB

10 4.Οικονοµικά στοιχεία του κλάδου Η πορεία των οικονοµικών µεγεθών του κλάδου παρά την ανάκαµψη της αγοράς δεν ήταν ικανοποιητική. Οι περισσότερες εταιρίες παραµένουν ζηµιογόνες ιδιαίτερα στην κατηγορία των µικρών επιχειρήσεων(κύκλος εργασιών <=500 χιλ. ευρώ). Εξέλιξη σχέσεων Κερδοφόρων/Ζηµιογόνων κατά µέγεθος επιχείρησης Κατηγορία Σύνολο Μεγάλες(Κ.Ε.> 1,5 εκ. ευρώ) Ετος Αριθµός Κερδοφόρων/Αρ. Ζηµιογόνων εταιριών 0,62 0,75 0,87 1,03 1,16 1,26 Ενοποιηµένα Κέρδη/Εν. Ζηµίες 0,84 0,68 0,93 1,20 0,76 0,91 Ενοπ. Κύκλος Εργασιών Κερδοφόρων/Ε.Κ.Ε. Ζηµιογόνων 1,17 1,23 1,35 1,35 1,29 1,40 Κατηγορία Μεσαίες(Κ.Ε. >500 χ. και <1,5 εκ.) Μικρές(Κ.Ε. < 500 χιλ. ευρώ) Ετος Αριθµός Κερδοφόρων/Αρ. Ζηµιογόνων εταιριών 0,91 1,23 1,45 0,52 0,66 0,80 Ενοποιηµένα Κέρδη/Εν. Ζηµίες 0,73 0,71 1,09 0,36 0,48 0,67 Ενοπ. Κύκλος Εργασιών Κερδοφόρων/Ε.Κ.Ε. Ζηµιογόνων 1,09 1,27 1,43 0,76 0,99 1,01 Πηγή: Επεξεργασία ισολογισµών (βάση Icap) Από την εξέταση των ισολογισµών και των αποτελεσµάτων προκύπτει µία απογοητευτική εικόνα, ιδιαίτερα για την κατηγορία των µικρών επιχειρήσεων που αποτελούν όµως πλειοψηφία του ξενοδοχειακού κλάδου(73.9% του αριθµού των επιχειρήσεων). Οι δείκτες αποδοτικότητας του κλάδου είναι αρνητικοί αλλά παρουσιάζεται µία µικρή βελτίωση τους κατά την εξεταζόµενη τριετία. Το Μικτό Περιθώριο Κέρδους είναι σχετικά χαµηλό(συγκρινόµενο µε τον κλάδο των υπηρεσιών) ιδιαίτερα για τις µεγάλες επιχειρήσεις. Το Λειτουργικό Περιθώριο Κέρδους του κλάδου είναι αρνητικό λόγω κυρίως των πολύ κακών επιδόσεων των µικρών επιχειρήσεων. Το Καθαρό Περιθώριο Κέρδους(προ φόρων) παραµένει αρνητικό για όλες τις κατηγορίες και ιδιαίτερα για τις µικρές επιχειρήσεις όπου βρίσκεται σε τραγικά επίπεδα. Οι είκτες Ρευστότητας είναι χαµηλοί ιδίως στις κατηγορίες των µεγάλων και µεσαίων εταιριών και σχετικά καλοί στις µικρές εταιρίες. Το µόνο θετικό στοιχείο του κλάδου είναι η σχετικά χαµηλή δανειακή επιβάρυνση του, η οποία όµως λόγω της χαµηλής κερδοφορίας δεν φαίνεται να έχει σηµαντική επίπτωση στον δείκτη κάλυψης χρηµατοοικονοµικών δαπανών που είναι εξαιρετικά χαµηλός. Στην κατηγορία των µικρών επιχειρήσεων ειδικότερα ο δείκτης κάλυψης χρηµατοοικονοµικών δαπανών είναι µόλις 0,09 και αντανακλά τα τραγικά αδιέξοδα των µικρών ξενοδοχείων. 10

11 Εξέλιξη Βασικών Αριθµοδεικτών κατά κατηγορία µεγέθους επιχειρήσεων Κατηγορία Σύνολο Μεγάλες Ετος ΑΠΟ ΟΤΙΚΟΤΗΤΑ Ι ΙΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ(1) % -0,69-1,37-0,28 0,84-1,12-0,43 ΑΠΟ ΟΤΙΚΟΤΗΤΑ ΑΠΑΣΧ.ΚΕΦΑΛAIOY(2) % 1,28 0,99 1,86 2,61 1,72 2,35 ΑΠΟ ΟΤΙΚΟΤΗΤΑ ΑΠΑΣΧ.ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ(1) % -0,47-0,93-0,19 0,50-0,67-0,26 ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΜΙΚΤΟΥ ΚΕΡ ΟΥΣ % 24,14 23,95 25,78 22,09 21,45 23,30 ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΥ ΚΕΡ ΟΥΣ % -0,37-1,42-0,43 1,41-0,78 0,46 ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΚΑΘΑΡΟΥ ΚΕΡ ΟΥΣ(2) % 3,85 2,93 5,49 6,80 4,36 5,74 ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΚΑΘΑΡΟΥ ΚΕΡ ΟΥΣ(1) % -1,42-2,75-0,57 1,32-1,70-0,63 ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗ ΤΑΧΥΤΗΣ ΑΠΑΣΧ.ΚΕΦ. X 0,33 0,34 0,34 0,38 0,40 0,41 ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗ ΤΑΧΥΤΗΣ Ι ΙΟΥ ΚΕΦ. X 0,48 0,50 0,50 0,64 0,66 0,68 ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ/ΚΑΘ.ΠΑΓΙΑ :1 1,03 1,02 1,06 1,00 0,98 1,01 ΣΧΕΣΗ ΞΕΝΩΝ ΠΡΟΣ Ι ΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ :1 0,86 0,91 0,92 1,19 1,26 1,25 ΚΑΛΥΨΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚ. ΑΠΑΝΩΝ(2) :1 0,73 0,52 0,91 1,24 0,72 0,90 ΣΧΕΣΗ Ι ΙΩΝ ΠΡΟΣ ΑΠΑΣΧ.ΚΕΦΑΛΑΙΑ :1 0,69 0,68 0,68 0,60 0,60 0,60 ΓΕΝΙΚΗ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑ X 0,83 0,82 0,91 0,64 0,64 0,73 ΑΜΕΣΗ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑ X 0,67 0,64 0,68 0,50 0,49 0,54 Μ.Ο.ΠΡΟΘΕΣ.ΕΙΣΠΡΑΞΕΩΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ ΗΜ. 103,74 110,45 117,07 92,94 102,90 110,45 Μ.Ο.ΠΡΟΘ.ΕΞΩΦΛ.ΠΡΟΜΗΘ.& ΠΙΣΤΩΤΩΝ ΗΜ. 148,37 143,15 137,75 131,99 129,61 123,17 ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗ ΤΑΧΥΤΗΣ ΑΠΟΘΕΜΑΤΩΝ ΗΜ. 18,20 15,88 15,35 13,08 12,46 10,18 Κατηγορία Μεσαίες Μικρές Ετος ΑΠΟ ΟΤΙΚΟΤΗΤΑ Ι ΙΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ(1) % -1,08-1,19 0,33-2,96-2,02-1,23 ΑΠΟ ΟΤΙΚΟΤΗΤΑ ΑΠΑΣΧ.ΚΕΦΑΛAIOY(2) % 0,99 0,91 2,03-1,48-0,67 0,10 ΑΠΟ ΟΤΙΚΟΤΗΤΑ ΑΠΑΣΧ.ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ(1) % -0,81-0,87 0,23-2,51-1,70-1,03 ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΜΙΚΤΟΥ ΚΕΡ ΟΥΣ % 31,27 31,58 31,63 30,02 31,72 34,19 ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΥ ΚΕΡ ΟΥΣ % 0,28-0,06 0,45-8,26-5,15-4,78 ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΚΑΘΑΡΟΥ ΚΕΡ ΟΥΣ(2) % 2,68 2,41 5,42-6,89-3,10 0,45 ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΚΑΘΑΡΟΥ ΚΕΡ ΟΥΣ(1) % -2,18-2,30 0,63-11,70-7,84-4,66 ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗ ΤΑΧΥΤΗΣ ΑΠΑΣΧ.ΚΕΦ. X 0,37 0,38 0,37 0,21 0,22 0,22 ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗ ΤΑΧΥΤΗΣ Ι ΙΟΥ ΚΕΦ. X 0,49 0,52 0,52 0,25 0,26 0,26 ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ/ΚΑΘ.ΠΑΓΙΑ :1 1,06 1,07 1,11 1,10 1,11 1,13 ΣΧΕΣΗ ΞΕΝΩΝ ΠΡΟΣ Ι ΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ :1 0,66 0,74 0,78 0,39 0,41 0,45 ΚΑΛΥΨΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚ. ΑΠΑΝΩΝ(2) :1 0,55 0,51 1, ,09 ΣΧΕΣΗ Ι ΙΩΝ ΠΡΟΣ ΑΠΑΣΧ.ΚΕΦΑΛΑΙΑ :1 0,75 0,73 0,72 0,85 0,84 0,83 ΓΕΝΙΚΗ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑ X 1,14 1,13 1,22 1,46 1,39 1,40 ΑΜΕΣΗ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑ X 0,94 0,91 0,94 1,24 1,14 1,07 Μ.Ο.ΠΡΟΘΕΣ.ΕΙΣΠΡΑΞΕΩΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ ΗΜ. 108,97 107,51 116,79 130,12 126,29 118,15 Μ.Ο.ΠΡΟΘ.ΕΞΩΦΛ.ΠΡΟΜΗΘ.& ΠΙΣΤΩΤΩΝ ΗΜ. 135,54 131,39 126,32 188,71 178,77 170,81 ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗ ΤΑΧΥΤΗΣ ΑΠΟΘΕΜΑΤΩΝ ΗΜ. 12,63 11,25 12,83 32,21 34,57 38,11 Από την ανάλυση των οικονοµικών στοιχείων των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων ανά κατηγορία και περιοχή προκύπτει ότι τα περιθώρια µικτού κέρδους είναι σχετικά χαµηλά για κλάδο παροχής υπηρεσιών, αλλά παρατηρείται τάση βελτίωσης τους διαχρονικά. Τα περιθώρια καθαρού κέρδους στις περισσότερες περιοχές και για όλες τις κατηγορίες είναι αρνητικά ή χαµηλά µε εξαίρεση τα ξενοδοχεία των Κυκλάδων που παρουσιάζουν καλύτερες επιδόσεις. Η δανειακή επιβάρυνση κινείται σε λογικά επίπεδα αλλά παρουσιάζει αυξητική τάση, ενώ υψηλή δανειακή επιβάρυνση παρατηρείται στα ξενοδοχεία Πολυτελείας της ωδεκανήσου και της Αττικής. 11

12 Περιθώριο Μικτού Κέρδους κατά κατηγορία και περιοχή Κατηγορία Πολυτελείας Α' κατηγορίας Β' κατηγορίας Περιοχή ΑΤΤΙΚΗ 25,07 21,11 24,96 33,56 23,35 25,5 32,29 27,96 24,25 ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ 17,24 12,78 19,71 19,05 22,23 26,33 32,34 37,69 37,63 Ω ΕΚΑΝΗΣΑ 18,64 21,75 24,31 12,76 13,62 14,11 26,57 28,05 33,57 ΚΥΚΛΑ ΕΣ 35,59 37,53 39,61 26,43 39,55 37,01 21,25 31,04 35,72 ΑΙΓΑΙΟ 17,93 22,92 21,17 64,79 58,65 55,79 38,06 29,36 29,25 ΚΡΗΤΗ 13,1 20,36 24,42 5,49 13,65 21,9 23,81 23,94 25,79 ΒΟΡΕΙΑ ΕΛΛΑ Α & ΘΡΑΚΗ 12,55 13,59 29,66 17,63 18,55 24,15 21,5 32,51 33,74 ΙΟΝΙΟ & ΥΤ. ΕΛΛΑ Α 25,36 28,22 24,92 32,59 40,64 33,79 40,01 38,02 40,12 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΛΛΑ Α & ΘΕΣΣΑΛΙΑ 17,14 35,96 35,13 21,1 20,56 24,9 31,57 31,94 35,33 ΣΥΝΟΛΟ 20,29 23,8 27,1 25,93 27,87 29,28 29,71 31,17 32,82 Περιθώριο καθαρού κέρδους κατά κατηγορία και περιοχή Κατηγορία Πολυτελείας Α' κατηγορίας Β' κατηγορίας Περιοχή ΑΤΤΙΚΗ 4,41-3,79 1,07 5,21-3,8-0,57 11,83 9,39 4,43 ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ -3,82-19,8-11,2-5,77-6,81-6,29-3,16-1,84-2,03 Ω ΕΚΑΝΗΣΑ -12,3-9,65-6,16-10,6-7,07-8,42-10,9-8,89-8,1 ΚΥΚΛΑ ΕΣ -6,26 7,32 11,66-20,1 5,09 7,53-3,23 17,02 26,61 ΑΙΓΑΙΟ 0,85 3,17 5,16 4,53 11,35 7,35-8,81 9,92-0,25 ΚΡΗΤΗ -11,6-7,8-2,74-13,2-9,14-4,49-12, ,2 ΒΟΡΕΙΑ ΕΛΛΑ Α & ΘΡΑΚΗ 20,11-19,9-3,41-14,6-9,97-6,62-14,3-2,53-6,05 ΙΟΝΙΟ & ΥΤ. ΕΛΛΑ Α 0,52 1,45-9,94-8,63-4,49-3,78-4,23-6,13-5,18 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΛΛΑ Α & ΘΕΣΣΑΛΙΑ -22,3-2,77 1,4-14,7-9,43-3,62 3,35 0,49 3,41 ΣΥΝΟΛΟ -3,38-5,75-1,57-8,65-3,81-2,1-4,68 0,72 0,3 ανειακή επιβάρυνση κατά κατηγορία και περιοχή Κατηγορία Πολυτελείας Α' κατηγορίας Β' κατηγορίας Περιοχή ΑΤΤΙΚΗ 3,35 2,9 3,26 2,52 1,92 2,09 1,43 1,13 0,86 ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ 1,45 1,75 1,36 1,41 1,07 1,06 0,73 0,93 1,1 Ω ΕΚΑΝΗΣΑ 6,5 5,16 6,52 2,26 2,38 2,03 1,1 1,76 2,32 ΚΥΚΛΑ ΕΣ 1,34 1,09 1,02 0,82 1,01 0,93 0,81 0,65 0,72 ΑΙΓΑΙΟ 0,39 0,35 3,2 2,85 0,5 0,53 0,48 0,93 1,03 ΚΡΗΤΗ 1,34 1,62 1,88 2,77 3,38 5,35 1,04 1,15 1,58 ΒΟΡΕΙΑ ΕΛΛΑ Α & ΘΡΑΚΗ 0,98 1,44 1,75 1,07 1,11 1,41 0,91 1,15 1,89 ΙΟΝΙΟ & ΥΤ. ΕΛΛΑ Α 1,27 1,42 1,88 2,09 1,97 1,32 1,53 1,95 1,29 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΛΛΑ Α & ΘΕΣΣΑΛΙΑ 0,83 1,51 2,67 0,79 1,37 1,11 1,6 2,23 2,13 ΣΥΝΟΛΟ 1,94 1,92 2,62 1,84 1,63 1,76 1,07 1,32 1,44 Πηγή: ICAP 12

13 5. Η πορεία της Παγκόσµιας τουριστικής βιοµηχανίας Παρά τα προβλήµατα της παγκόσµιας οικονοµίας (οικονοµική κρίση, άνοδος τιµών πετρελαίου κ.τ.λ.) και τις αυξηµένες απειλές (τροµοκρατία, φυσικές καταστροφές, διατροφικοί κίνδυνοι, επιδηµίες), τo 2007 ήταν µια εξαιρετική χρονιά για τον παγκόσµιο τουρισµό. Οι αφίξεις σε παγκόσµιο επίπεδο ανήλθαν σε 898 εκ. που αποτελεί ρεκόρ όλων των εποχών. Η θετική αυτή εξέλιξη οφείλεται τόσο στην ικανότητα των φορέων του παγκόσµιου τουρισµού να αντιµετωπίζουν επιτυχώς τις κρίσεις, όσο και στην άνοδο νέων αγορών προέλευσης τουριστών (Ασιατικές χώρες, χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης) που αναπλήρωσαν τις απώλειες από τις αναπτυγµένες χώρες. Ο παγκόσµιος τουρισµός φαίνεται να έχει εισέλθει την τελευταία 5ετία σε µία δυναµική φάση ανάπτυξης χωρίς να επηρεάζεται σε σηµαντικό βαθµό από την οικονοµική συγκυρία ή από έκτακτα γεγονότα. Από την ανάλυση των αφίξεων κατά περιοχή προκύπτει ότι η Ευρώπη παρά τη µείωση του ποσοστού της (από 57,3% το 2000 σε 53,5% το 2007) παραµένει ο σηµαντικότερος προορισµός, ενώ η ευρύτερη περιοχή της Ασίας που στο παρελθόν αντιµετώπισε σηµαντικά προβλήµατα (τσουνάµι, SARS, κ.τ.λ.) ανακτά το χαµένο έδαφος και αυξάνει το µερίδιο της από 16,3% το 2000 σε 20,6% το 2007). Εξέλιξη τουριστικών αφίξεων κατά περιοχή (σε εκ. τουρίστες) % µεταβολής Σε εκατ. Τουρίστες % συµµετοχής 2007/2006 Κόσµος ,4 Ευρώπη ,8 480,1 53,5 5 Β. Ευρώπη 42,6 54,9 56 6,2 7,6 υτική Ευρώπη 139,7 149, ,3 5 Κεντρ. & Ανατ. Ευρώπη 69,4 91,3 92,8 10,3 4 Νότια Ευρώπη(Μεσόγειος) 139,3 164,8 176,3 19,6 4,7 Ασία και Ειρηνικός 110,6 167, ,6 8 Β.Α. Ασία 58,3 94,3 104,2 11,6 7,8 Νοτιοανατολική Ασία 36, ,4 6,7 9,5 Ωκεανία 9,2 10,5 10,7 1,2 0,4 Νότια Ασία 6,1 9 9,7 1,1 11,9 Αµερική 128,2 135,7 142,2 15,8 1,9 Βόρεια Αµερική 91,5 90, ,6 0,9 Καραϊβική 17,1 19,4 19,3 2,1 3,4 Κεντρική Αµερική 4,3 6,9 7,7 0,9 10,4 Νότια Αµερική 15,3 18,7 20,2 2,3 2,4 Αφρική 27,9 40,9 44,2 4,9 9,9 Β. Αφρική 10,2 15,1 16,4 1,8 8,4 Υποσαχάρια Αφρική 17,7 25,9 27,8 3,1 10,8 Μέση Ανατολή 24, ,4 5,2 7,8 Πηγή: Organisation mondiale du tourisme (OMT) Οι 10 µεγαλύτερες χώρες- τουριστικοί προορισµοί προσελκύουν περίπου το 46,8% των 13

14 τουριστών σε παγκόσµιο επίπεδο και πραγµατοποιούν το 47% των παγκόσµιων τουριστικών εισπράξεων. Η Γαλλία παραµένει ο σηµαντικότερος προορισµός βάσει τουριστικών αφίξεων, ενώ οι Ηνωµένες Πολιτείες παραµένουν µε διαφορά πρώτες στις τουριστικές εισπράξεις. Οι επιδόσεις της Κίνας είναι αξιοσηµείωτες και καταδεικνύουν τη δυναµική της ως παγκόσµιου τουριστικού προορισµού ιδίως αν κατορθώσει να πραγµατοποιήσει επιτυχηµένους Ολυµπιακούς Αγώνες. Οι 10 µεγαλύτεροι παγκόσµιοι τουριστικοί προορισµοί Αφίξεις σε εκ. τουρίστες Τουριστικές εισπράξεις σε δις δολάρια % % rank µεταβολής rank µεταβολής 1 Γαλλία 75,9 79,1 4,2 1 ΗΠΑ 81,8 85,7 4,8 2 Ισπανία 55,9 58,5 4,5 2 Ισπανία 48 51,1 6,6 3 ΗΠΑ 49,2 51,1 3,8 3 Γαλλία 42,3 42,9 1,5 4 Κίνα 46,8 49,6 6 4 Ιταλία 35,4 38,1 7,7 5 Ιταλία 36,5 41,1 12,4 5 Κίνα 29,3 33,9 15,9 Ηνωµένο Ηνωµένο 6 Βασίλειο 28 30,7 9,3 6 Βασίλειο 30,7 33,7 9,8 7 Γερµανία 21,5 23,6 9,6 7 Γερµανία 29,2 32,8 12,3 8 Μεξικό 21,9 21,4-2,6 8 Αυστραλία 16,9 17,8 5,8 9 Αυστρία 20 20,3 1,5 9 Τουρκία 18,2 16,9-7,2 10 Ρωσική Οµοσπονδία 19,9 20,2 1,3 10 Αυστρία 16 16,7 4 Πηγή: Tour d'horizon du tourisme international en 2006, OMT Το 51% των παγκόσµιων τουριστικών δαπανών πραγµατοποιείται από 10 χώρες από τις οποίες σηµαντικότερες είναι η Γερµανία (µερίδιο 10,2%), οι ΗΠΑ (9,8%) και το Ηνωµένο Βασίλειο(8,6%), ενώ τις µεγαλύτερες κατά κεφαλήν τουριστικές δαπάνες τις έχουν οι Βρετανοί (1.037 δολάρια) και οι Γερµανοί(908 δολάρια). Η χαµηλή κατά κεφαλή τουριστική δαπάνη στην Κίνα (µόλις 19 δολάρια), στη Ρωσική Οµοσπονδία (132 δολ.) αλλά και στον Κόσµο (112 δολ.) φανερώνουν τις τεράστιες προοπτικές ανάπτυξης που υπάρχουν για τον παγκόσµιο τουρισµό. Rank Χώρα Μερίδιο Τουρ.δαπάνη/ κεφαλή (σε US$) Κόσµος Γερµανία 74,4 74,8 10, ΗΠΑ , Ηνωµένο Βασίλειο 59,6 63,1 8, Γαλλία 31,2 32,2 4, Ιαπωνία 27,3 26,9 3, Κίνα 21,8 24,3 3, Ιταλία 22,4 23,1 3, Καναδάς 18,2 20,5 2, Ρωσική Οµοσπονδία 17,8 18,8 2, Ν. Κορέα 15,4 18,2 2,5 373 Πηγή: Tour d'horizon du tourisme international en 2006, OMT Οι προβλέψεις του Παγκόσµιου Οργανισµού Τουρισµού για την πορεία των αφίξεων τα επόµενα χρόνια, παρόλο που γενικά χαρακτηρίζονται σαν συντηρητικές, είναι ιδιαίτερα θετικές αφού το 2010 αναµένονται περισσότερο από 1 δις. αφίξεις και το 2020 περίπου 14

15 1,6 δις. Ο προβλεπόµενος µέσος ετήσιος ρυθµός αύξησης για την περίοδο , αναµένεται να είναι 4,34% σε παγκόσµιο επίπεδο, 7,68% για την Ασία/Ειρηνικό, 5,41% για την Αµερική, 4,42% για την Αφρική και 3,13% για την Ευρώπη. Η Ευρώπη θα παραµείνει ο κυριότερος προορισµός αλλά το µερίδιο της στον παγκόσµιο τουρισµό θα µειωθεί σηµαντικά προς όφελος της Ασίας/Ειρηνικού που προβλέπεται να κατέχει το 2020 το 31% της παγκόσµιας αγοράς. Προβλέψεις του ΠΟΤ για την περίοδο (εκατοµµύρια αφίξεις) Τουριστικές Πρ. Ετήσιος Αφίξεις Ρυθµός Μερίδιο (%) ανάπτυξης Σύνολο ,34 100% 100% 100% Αφρική 44, ,42 5% 5% 5% Αµερική 142, ,41 16% 19% 18% Ασία/Ειρηνικός ,68 21% 24% 31% Ευρώπη 480, ,13 53% 52% 46% Πηγή:ΟΜΤ Οι εξαιρετικές προοπτικές της παγκόσµιας αγοράς ωθούν τον ξενοδοχειακό κλάδο σε σηµαντικές επενδύσεις και σε επιχειρηµατικές και γεωγραφικές ανακατατάξεις όπου καθοριστικό ρόλο παίζουν οι µεγάλοι διεθνείς τουριστικοί όµιλοι αλλά και οι αεροπορικές εταιρίες χαµηλού κόστους που δηµιουργούν συνεχώς νέους προορισµούς. Πρέπει να τονιστεί ότι ένα από τα χαρακτηριστικά της παγκόσµιας ξενοδοχειακής βιοµηχανίας είναι η παρουσία ισχυρών οµίλων ή αλυσίδων ξενοδοχείων που δραστηριοποιούνται σε πολλές εθνικές αγορές κυρίως στις ανώτερες κατηγορίες ξενοδοχείων και διαµορφώνουν τις τάσεις του κλάδου διεθνώς. Σύµφωνα µε τα τελευταία διαθέσιµα στοιχεία(ιανουαρίου 2008) οι 10 µεγαλύτεροι όµιλοι ελέγχουν περίπου 4 εκ. δωµάτια σε όλο τον κόσµο και πραγµατοποιούν κάθε χρόνο σηµαντική επέκταση της δυναµικότητας τους τόσο σε παραδοσιακές όσο κυρίως σε νέες αγορές. Οι 10 µεγαλύτεροι ξενοδοχειακoί όµιλοι στον κόσµο (2008) Κατ/ξη Οµίλος Χώρα Ξενοδοχεία ωµάτια Μεταβολή 2008/ IHG (InterContinental) Βρετανία ,2% 2 Wyndham Worldwide Η.Π.Α ,4% 3 Marriott International Η.Π.Α ,2% 4 Hilton Corp. Η.Π.Α ,1% 5 Accor Γαλλία ,6% 6 Choice International Η.Π.Α ,7% 7 Best Western Η.Π.Α ,1% 8 Starwood Hotels & Resorts Η.Π.Α ,4% 9 Carlson Hospitality Η.Π.Α ,8% 10 Global Hyatt Η.Π.Α ,8% Σύνολο ,1% Πηγή: MKG Hospitality, Classement Mondial 2008 des groupes hoteliers, 27 mars

16 Η µεταβολή της δυναµικότητας µεταξύ 2007 και 2008 (1,1%) είναι πλασµατική και οφείλεται στην αναδιάρθρωση των οµίλων που πωλούν ορισµένα ξενοδοχειακά brands µεσαίου επιπέδου σε άλλες εταιρίες ή επενδυτικά κεφάλαια µε κύριο στόχο την επικέντρωση τους στις υψηλότερες κατηγορίες. Έτσι το 2007 η Hilton πούλησε το brand Scandic Hotels (µε δωµάτια), η ACCOR τα brands Red Roofs (326 µονάδες µε δωµάτια) και Dorint (40 µονάδες), ενώ και οι υπόλοιποι όµιλοι πραγµατοποίησαν αρκετές πωλήσεις µονάδων τους. Τα επενδυτικά σχέδια των µεγάλων οµίλων είναι εντυπωσιακά και προβλέπουν τη δηµιουργία µέχρι το 2015, νέων ξενοδοχείων συνολικής δυναµικότητας 1,1 εκ. δωµατίων. Η ACCOR προγραµµατίζει νέα δωµάτια µέχρι το 2010, η Hilton Hotels , η Marriot και η Choice Εκτός των οµίλων αυτών εισέρχονται στην αγορά και νέοι δυναµικοί παίκτες, όπως ο Κινεζικός όµιλος Jin Jiang που προγραµµατίζει νέα δωµάτια µέχρι το 2010.Η κατανοµή των νέων µονάδων είναι ενδιαφέρουσα γιατί διαµορφώνει σε µεγάλο βαθµό τις µελλοντικές τάσεις του κλάδου: Στη Β. Αµερική µονάδες δωµατίων, σε Ασία- Ειρηνικό µονάδες δ., στην Ευρώπη µονάδες δ., στη Νότια Αµερική 780 µ δ. και στην Αφρική-Μέση Ανατολή 250 µονάδες δωµατίων. Η τάση που διαµορφώνεται στην Ευρώπη από τους µεγάλους οµίλους, είναι η στροφή προς πολυτελή ξενοδοχεία τουρισµού πόλης των µεγαλουπόλεων και προς ξενοδοχεία µεσαίας κατηγορίας στην περιφέρεια πόλεων που παρουσιάζουν τουριστικό ενδιαφέρον ή βρίσκονται στην ακτογραµµή. Αυτό δικαιολογείται κυρίως λόγω της υψηλότερης πληρότητας που παρουσιάζουν τα ξενοδοχεία αυτά και της δυνατότητας τους να λειτουργούν καθ όλη τη διάρκεια του έτους. Σύµφωνα µε τα στοιχεία της Lodging Econometrics το τέλος του 2007 ήταν υπό κατασκευή 814 ξενοδοχεία συνολικής δυναµικότητας δωµατίων, τα περισσότερα των οποίων βρίσκονται στη Μ. Βρετανία και κυρίως στο Λονδίνο των Ολυµπιακών του 2012 ( 277 µ. µε δ.), Ισπανία (96µ., δ.), Γερµανία (61µ., δ.), Ρωσία (45µ., δ.), Ιταλία ( 50 µ.,7.717 δ.) και Γαλλία(45 µ.,5.635 δ.) τα οποία αναµένεται να λειτουργήσουν τα δύο επόµενα χρόνια. Στις λοιπές χώρες προγραµµατίζονται αρκετές µονάδες κυρίως στην Πορτογαλία, Αυστρία, Ολλανδία και Τσεχία. Οι 10 µεγαλύτεροι ξενοδοχειακoί όµιλοι στην Ευρώπη(27 χώρες) το 2008 Κατάταξη Αλυσίδα Χώρα Ξενοδοχεία ωµάτια Μεταβολή 2008/ Accor Γαλλία ,6% 2 IHG (InterContinental) Βρετανία ,7% 3 Best Western Η.Π.Α ,4% 4 Group du Louvre Γαλλία ,7% 5 Sol Melia Ισπανία ,6% 6 NH Hoteles Ισπανία ,3% 7 TUI Γερµανία ,4% 8 Carlson/Residor Η.Π.Α ,9% 9 Hilton Corp. Η.Π.Α ,1% 10 Choice International Η.Π.Α ,4% Σύνολο ,0% Πηγή: MKG Hospitality, Classement 2008 des groupes hoteliers en Europe, mars

17 Μία άλλη τάση που διαµορφώνεται από τους µεγάλους οµίλους είναι η δηµιουργία νέων brands και η υπαγωγή σ αυτά όλο και περισσότερων ανεξάρτητων ξενοδοχείων είτε µέσω παραχώρησης του µάνατζµεντ είτε µέσω franchising. Η τάση αυτή αναµένεται να ενισχυθεί τα επόµενα χρόνια λόγω των πλεονεκτηµάτων που προσφέρει το branding ( αναγνωρισιµότητα, µεγαλύτερη ελκυστικότητα, παροχή τεχνογνωσίας, διαφήµιση κ.τ.λ.) και πιθανόν να οδηγήσει στη µετατροπή των οµίλων από ξενοδόχους σε παρόχους υπηρεσιών branding, οργάνωσης, διοίκησης και προβολής. Ήδη σηµαντικό ποσοστό των εσόδων εταιριών όπως η Marriott και η Starwood προέρχονται από τους τοµείς αυτούς, ενώ τα νέα brands αναπτύσσονται ταχύτατα (Hotel Indigo από την Intercontinental, Aloft και Element από την Starwood, Pullman και All Seasons από την Accor, Cambria Suites από την Choice και Hyatt Place από την Hyatt). 6.Σηµαντικότερα προβλήµατα του κλάδου Ο ξενοδοχειακός κλάδος της χώρας µας βρίσκεται εγκλωβισµένος σε έναν φαύλο κύκλο η έξοδος από τον οποίο είναι εξαιρετικά δύσκολη. Λόγω των εγγενών αδυναµιών του Ελληνικού τουρισµού(εποχικότητα, µοντέλο ήλιου και θάλασσας, δυσκολίες πρόσβασης µε άλλα µέσα εκτός του αεροπλάνου, χαµηλή ποιότητα υποδοµών και υπηρεσιών κ.τ.λ.) τα ξενοδοχεία αντιµετωπίζουν σοβαρά προβλήµατα πληρότητας, εποχικότητας, χαµηλής προστιθέµενης αξίας κ.τ.λ. που έχουν άµεση επίπτωση στην κερδοφορία τους. Σαν επακόλουθο της έλλειψης ικανοποιητικών οικονοµικών πόρων υπάρχει αδυναµία εκσυγχρονισµού τους και προσαρµογής τους στις απαιτήσεις της διεθνούς ζήτησης µε αποτέλεσµα την χαµηλή ελκυστικότητα και την διαιώνιση του φαύλου κύκλου(χαµηλή ποιότητα-χαµηλή ελκυστικότητα-προβλήµατα αποτελεσµατικότητας-ανεπαρκείς επενδύσεις-χαµηλή ποιότητα υποδοµών και συνολικού τουριστικού προϊόντος). Αναλυτικότερα, τα σηµαντικότερα προβλήµατα του κλάδου εντοπίζονται στην ποιότητα των υπαρχουσών υποδοµών, στην έντονη εποχικότητα, στην προσκόλληση στο πρότυπο του µαζικού/ παραθεριστικού τουρισµού, στην προσέλκυση τουριστών χαµηλού εισοδήµατος, τις ιδιαίτερα χαµηλές τιµές, στην περιορισµένη ανάπτυξη του «εναλλακτικού» τουρισµού, στην υψηλή εξάρτηση από τους tour operators, στη σχετικά χαµηλή πληρότητα των ξενοδοχειακών καταλυµάτων, την ανεπαρκή εκπαίδευση του ανθρώπινου δυναµικού, στην υψηλή χωρική συγκέντρωση και τον κορεσµό ορισµένων περιοχών, κ.λπ. Τα προβλήµατα αυτά οφείλονται κυρίως στη φύση του ελληνικού τουριστικού προιόντος, στην γεωγραφική θέση και στο µοντέλο ανάπτυξης που ακολουθήθηκε. Η ανταγωνιστικότητα του Ελληνικού τουριστικού προϊόντος Ο τουρισµός είναι µία σύνθετη οικονοµική δραστηριότητα που η πορεία του καθορίζεται από πολλούς άλλους παράγοντες(οικονοµικούς, πολιτιστικούς, ιστορικούς, περιβαλλοντικούς, κλιµατολογικούς, πολιτικούς, κοινωνικούς κ.τ.λ.) αλλά και από έκτακτα γεγονότα που συµβαίνουν στη χώρα ή τις ανταγωνίστριες χώρες. Η ελκυστικότητα και κατά συνέπεια η ανταγωνιστικότητα µιας χώρας ως τουριστικού προορισµού, εξαρτάται από τους φυσικούς της πόρους (περιβάλλον, κλίµα, ποικιλία τοπίων κ.τ.λ.), τους πολιτιστικούς (πολιτιστική ζωή, µνηµεία, ιστορία, κ.τ.λ.), τους ανθρώπινους(λαϊκός πολιτισµός, κοινωνική διαστρωµάτωση, αποδοχή και φιλικότητα προς τους ξένους, επίπεδο εργατικού δυναµικού κ.τ.λ.), τις υποδοµές(τουριστικές, µεταφορών, ψυχαγωγίας, υγείας, κ.τ.λ.), το ρυθµιστικό πλαίσιο (επενδυτικοί νόµοι, γραφειοκρατία, ύπαρξη πολιτικής βούλησης για την ανάπτυξη του κλάδου κ.τ.λ.) και τέλος από την σχέση τιµής προς την ποιότητα του προσφερόµενου συνολικού τουριστικού προϊόντος. Σύµφωνα µε την ετήσια έκθεση The Travel & Tourism Competitiveness Index 2008 που λαµβάνει υπόψη αρκετούς από τους παράγοντες αυτούς, η χώρα µας έχει ένα σχετικά ικανοποιητικό επίπεδο τουριστικής 17

18 ανταγωνιστικότητας αν και θεωρητικά θα µπορούσε να βρίσκεται στις πρώτες θέσεις λόγω των σοβαρών συγκριτικών πλεονεκτηµάτων που διαθέτει ή που µπορεί να δηµιουργήσει. Χώρα Γενικός είκτης Τουριστικής ανταγωνιστικότητας Ρυθµιστικό πλαίσιο Επιχειρηµατικό Περιβάλλον και υποδοµές Ανθρώπινοι, Πολιτιστικοί και Φυσικοί πόροι Rank Score Rank Score Rank Score Rank Score Ελβετία Αυστρία Αυστραλία Ισπανία Ην. Βασίλειο ΗΠΑ Γαλλία Πορτογαλία Νέα Ζηλανδία Ιρλανδία Ελλάδα Κύπρος Μάλτα Ιταλία Τσεχία Κροατία Βουλγαρία Τουρκία Κίνα Ρωσία Πηγή: The Travel & Tourism Competitiveness Index 2008 Από την ανάλυση των επιµέρους κατηγοριών που διαµορφώνουν την τελική βαθµολόγηση, προκύπτει ότι τα ισχυρά σηµεία της χώρας µας είναι η προτεραιότητα που δίνεται στην ανάπτυξη του κλάδου(ύπαρξη πολιτικής βούλησης και κοινωνική συναίνεση), οι τουριστικές υποδοµές, οι πολιτιστικοί πόροι, η Υγεία-υγιεινή και οι υποδοµές αεροπορικών συγκοινωνιών. Το πλέον αδύνατο σηµείο είναι το επίπεδο τιµών σε σχέση µε το παρεχόµενο τουριστικό προϊόν όπου η χώρα µας κατέχει µία από τις χειρότερες θέσεις διεθνώς(120 η ), ενώ ακολουθούν η κακή αξιοποίηση των φυσικών πόρων(75 η ) και το ρυθµιστικό περιβάλλον(61 η ). Ανταγωνιστικότητα Ελληνικού Τουρισµού το 2008 (Κατάταξη στους επιµέρους παράγοντες) Κατ/ξη Score Κατ/ξη Score Κατ/ξη Score Κατ/ξη Score Κατ/ξη Score Κατ/ξη Score Ρυθµιστικό πλαίσιο Πολιτικές και ρυθµίσεις Περιβαλλοντική Αειφορία Ασφάλεια Υγεία, Υγιεινή Προταιραιότητα στον κλάδο Επιχειρηµατικό Περιβάλλον και υποδοµές Υποδοµές Αεροπ. Μεταφορών Υποδ. Χερσαίων µεταφ. Υποδοµές Τουρισµού Υποδοµές ICT Επίπεδο τιµών σε σχέση µε το τουρ. προϊόν Ανθρώπινοι, Πολιτιστικοί και Φυσικοί πόροι Ανθρώπινοι πόροι Αποδοχή και φιλικότητα Φυσικοί πόροι Πολιτιστικοί πόροι Πηγή: The Travel & Tourism Competitiveness Index

19 Μικρό µέσο µέγεθος και χαµηλή ποιότητα καταλυµατικού δυναµικού: Καθοριστικοί παράγοντες για την ποιότητα του περεχόµενου τουριστικού προϊόντος είναι το µέγεθος και η ποιότητα των τουριστικών καταλυµάτων της χώρας. Σύµφωνα µε τις εκτιµήσεις του ΙΤΕΠ, µόλις το 1/3 των τουριστικών καταλυµάτων της χώρας µας παρέχουν ικανοποιητικές υπηρεσίες, ενώ το ποσοστό αυτό είναι υψηλότερο των 2/3 στις χώρες της Ευρώπης. Το µισό περίπου των καταλυµάτων της χώρας είναι ενοικιαζόµενα δωµάτια(µεγάλο µέρος των οποίων λειτουργούν παράνοµα) µε αποτέλεσµα την υποβάθµιση της συνολικής εικόνας του Ελληνικού τουρισµού Το σοβαρό πρόβληµα ανταγωνιστικότητας της χώρας µας έναντι των παλαιών(νότια Ευρώπη) αλλά κυρίως έναντι των νέων προορισµών(ανατολική Μεσόγειος, Μέση Ανατολή, Β.Αφρική) οφείλεται κυρίως στο µικρό µέσο µέγεθος και την χαµηλή ποιότητα του καταλυµατικού δυναµικού της. Μέσο µέγεθος καταλυµάτω ν σε κλίνες (π εριλαµβάνονται και ενοικιαζόµενα δωµάτια) Ελλάδα Τουρκία Πορτογαλία Ισπανία Ιταλία Κύπρος % Κλινών των τριών ανώτερων κατηγοριών (π εριλαµβάνονται και ενοικιαζόµενα δωµάτια) Ελλάδα 26,5 Ισπανία 40,3 Ιταλία 75,1 Πορτογαλία 32,3 Τουρκία 80,6 78,6 Κύπρος Πηγή: ΙΤΕΠ, Τουριστικά καταλύµατα µικρού και µεσαίου µεγέθους, Το ξενοδοχειακό δυναµικό της χώρας χαρακτηρίζεται επίσης από µικρό µέσο µέγεθος µονάδων και συγκέντρωση στις χαµηλότερες κατηγορίες. Αυτό έχει σαν συνέπεια το παρεχόµενο προϊόν και η συνολική προστιθέµενη αξία των περισσότερων ξενοδοχείων(µε εξαίρεση τα ξενοδοχεία πολυτελείας) να µην είναι ικανοποιητικά. Αν λάβουµε υπόψη µας ότι η κυρίαρχη τάση διεθνώς είναι η παροχή πλήρους πακέτου υπηρεσιών (διατροφή, διασκέδαση, spa, αθλητικές και πολιτιστικές δραστηριότητες εντός του ξενοδοχείου) και ότι οι κυριότεροι ανταγωνιστές µας (Ισπανία, Ιταλία, Τουρκία, χώρες Β. Αφρικής) στηρίζονται κυρίως σε µεγάλα καθετοποιηµένα ξενοδοχεία, ο παράγοντας αυτός είναι καθοριστικός για τη µείωση της ελκυστικότητας και της διεθνούς ανταγωνιστικότητας του Ελληνικού τουρισµού. Εποχικότητα: Η φύση του ελληνικού τουριστικού προϊόντος, σε συνδυασµό µε τη γεωγραφική θέση της χώρας µας οδηγούν στη µεγάλη εποχικότητα που το χαρακτηρίζει, µε αρνητικές συνέπειες στο κόστος, την ποιότητα των προσφερόµενων υπηρεσιών και την αποδοτικότητα των ξενοδοχειακών µονάδων.το πρόβληµα επιτείνεται διότι και ο εσωτερικός τουρισµός 19

20 παρουσιάζει την ίδια περίπου εποχικότητα µε τον εισαγόµενο τουρισµό. Στο γράφηµα που ακολουθεί παρουσιάζεται η συγκέντρωση των διανυκτερεύσεων κατά µήνα και προέλευση καθώς και η µέση πληρότητα των ξενοδοχείων. Το γράφηµα είναι λογαριθµικό ώστε να είναι εύκολα αναγνώσιµο και στηρίζεται στα διαθέσιµα στοιχεία Η συγκέντρωση των διανυκτερεύσεων στους θερινούς µήνες καθιστά δύσκολη την αποτελεσµατική αξιοποίηση του υπάρχοντος ξενοδοχειακού δυναµικού και δηµιουργεί προβλήµατα βιωσιµότητας σε πολλές επιχειρήσεις. 100,00% 10,00% Συγκέντρωση διανυκτερεύσεων κατά µήνα και πληρότητα ξενοδοχείων Πληρότητα Σύν. ιανυκτερεύσεων ιανυκτ. Ελλήνων ιανυκτ. Αλλοδαπών Ιανουάριος Φεβρουάριος Μάρτιος Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέµβριος 65,60% 77,10% 82,00% 67,90% 49,20% 29,70% 32,70% 32,10% 25,60% 21,4% 22,5% 23,2% 23,3% 15,9% 17,6% 18,2% 17,0% 18,6% 10,1% 11,1% 12,1% 10,3% 11,7% 7,2% 7,8% 5,8% 5,7% 5,0% 3,4% 2,6% 1,8% 1,9% 1,00% 0,6% 0,7% 1,2% 0,10% Πηγή: επεξεργασία στοιχείων ΕΣΥΕ Υψηλή εξάρτηση απο τους tour operators Η συµβολή των tour operators στην ταχύτατη ανάπτυξη του ελληνικού τουρισµού των δύο προηγουµένων δεκαετιών ήταν τεράστια αλλά για µία σειρά λόγων ο ρόλος τους σήµερα δεν είναι αναπτυξιακός. Στην Ελληνική αγορά η συγκέντρωση δύναµης σε λίγους tour operators πανευρωπαϊκής εµβέλειας δηµιουργεί µεγάλες πιέσεις στα ξενοδοχεία για µειωµένες τιµές µε συνέπεια την υποβάθµιση της ποιότητας των παρεχοµένων υπηρεσιών και τελικά τη µείωση της ελκυστικότητας του Ελληνικού τουρισµού, ενώ λόγω του χαµηλότερου κόστους και της καλής ποιότητας υπηρεσιών των ανταγωνιστικών προορισµών µειώνουν τη ροή τουριστών στη χώρα µας. Η πτωτική τάση των τελευταίων ετών στις αφίξεις τουριστών και η εντεινόµενη πίεση για µειωµένες τιµές αναγκάζει πολλά ξενοδοχεία να αναζητήσουν νέες αγορές, να αποκτήσουν τεχνογνωσία µάρκετινγκ και να περιορίσουν σταδιακά την υψηλή εξάρτηση τους από τους tour operators. Η διαδικασία απεξάρτησης όµως θα είναι µια εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση διότι σήµερα το 60% περίπου των τουριστικών αφίξεων οφείλεται στους tour operators και ουσιαστικά σε δύο µόνον οµίλους οι οποίοι ασκούν απόλυτη κυριαρχία στα κανάλια διανοµής. Ο όµιλος Thomas Cook ήλεγχε το 2004 το 34% των διανυκτερεύσων αλλοδαπών και ο όµιλος 20

21 TUI (µέσω και των θυγατρικών του Thompson Holidays στο Ηνωµένο Βασίλειο και Nouvelles Frontieres στη Γαλλία) περίπου το 30%. Από έρευνα της εταιρίας στατιστικών µελετών Quantos, που έγινε για λογαριασµό της Eurobank σε δείγµα 430 ξενοδοχείων, προέκυψε ότι το 42,5% των κρατήσεων τους για το 2006 προέρχονταν από tour Operators(οµαδικές ή ατοµικές κρατήσεις). Η συµµετοχή των Tour Operators ήταν ιδιαίτερα υψηλή στις κατηγορίες 4****(74%), 5*****(60,3%) και 3***(53,9%). Από την ίδια έρευνα προέκυψε επίσης η ικανότητα των Tour Operators να συµπιέζουν τις τιµές παρά το γεγονός ότι το 2006 ήταν µια καλή τουριστική χρονιά και η διαπραγµατευτική ικανότητα των ξενοδοχείων υψηλή. Κρατήσεις δωµατίων κατά τρόπο κράτησης και ανά κατηγορία ξενοδοχείων Απ' ευθείας κράτηση Μέσω Tour Operator(οµαδ. κράτηση) Μέσω Tour Operator(Ατοµ. κράτηση) 100% 6,7 11,6 90% 17,6 22,4 27,8 80% 24,6 23,4 70% 36,3 60% 35,5 50% 51,6 40% 30% 68, % 10% 46, ,7 0% 1* 2** 3*** 4**** 5***** Πηγή: Επισκόπηση Ξενοδοχειακών Επιχειρήσεων Eurobank-Quantos. Αλµατώδης ανάπτυξη του All Inclusive Μία από τις τάσεις της Ελληνικής αλλά και της διεθνούς αγοράς είναι η ανάπτυξη του all inclusive που παρουσιάζει σηµαντικά πλεονεκτήµατα για τους καταναλωτές και τα ξενοδοχεία αλλά δηµιουργεί σοβαρά προβλήµατα στις τοπικές οικονοµίες και στον τουρισµό της χώρας συνολικά. Η µεγάλη ανάπτυξη του All Inclusive στις Μεσογειακές χώρες (> 30% ετησίως την τελευταία 5ετία), υποχρεώνει τις µεγάλες ξενοδοχειακές µονάδες της χώρας µας να ακολουθήσουν την τάση ώστε να ανταπεξέλθουν στον ανταγωνισµό των γειτονικών χωρών. Αν και δεν υπάρχουν επίσηµα στοιχεία για το σύνολο της χώρας εκτιµάται ότι στις ανεπτυγµένες τουριστικά περιοχές (Κρήτη, ωδεκάνησα, Ιόνιο) τα ποσοστά του All Inclusive είναι πολύ υψηλά (>40%), ιδιαίτερα στις δύο υψηλότερες κατηγορίες ξενοδοχείων. Τα πλήρη ταξιδιωτικά πακέτα εξασφαλίζουν στις ξενοδοχειακές µονάδες αυξηµένη πληρότητα και δυνατότητα αυξηµένων εσόδων από τις πρόσθετες υπηρεσίες που µπορούν να παρέχουν στους πελάτες τους. Η δυνατότητα αυτή αφορά κυρίως µεγάλες ξενοδοχειακές µονάδες, οι οποίες µπορούν να προσφέρουν όχι µόνο τις βασικές υπηρεσίες (εστίαση, διασκέδαση), αλλά και αρκετές εξειδικευµένες υπηρεσίες (θεµατικά πάρκα, πώληση ειδών ένδυσης, αθλητικές δραστηριότητες, spa θαλασσοθεραπεία, δηµιουργικές ή εκπαιδευτικές δραστηριότητες κ.τ.λ.). Για τις µικρότερες επιχειρήσεις όµως, τα πλήρη ταξιδιωτικά πακέτα προϋποθέτουν σηµαντικές 21

22 επενδύσεις σε υποδοµές και εξειδικευµένο προσωπικό τις οποίες όµως αδυνατούν να υλοποιήσουν λόγω έλλειψης επαρκών χρηµατοοικονοµικών πόρων. Εκφράζονται επίσης αµφιβολίες στο αν η αύξηση της πληρότητας είναι πραγµατικά ωφέλιµη και για τις µεγάλες ξενοδοχειακές επιχειρήσεις. Σύµφωνα µε τα συµπεράσµατα έρευνας για την αγορά της Τουρκίας όπου το All Inclusive αποτελεί το κυρίαρχο µοντέλο, η υιοθέτηση του συστήµατος δηµιουργεί σοβαρές στρεβλώσεις που µεσο-µακροπρόθεσµα δηµιουργούν προβλήµατα στα ξενοδοχεία αλλά και την τουριστική οικονοµία της χώρας συνολικά. Η υιοθέτηση του συστήµατος All Inclusive συνεπάγεται την ύπαρξη προκαθορισµένων χαµηλών τιµών για τις προσφερόµενες υπηρεσίες, οι οποίες δύσκολα µεταβάλλονται εξ αιτίας και της ύπαρξης ενδιαµέσων (tour Operators) που αποτελούν προϋπόθεση εφαρµογής του συστήµατος. Έτσι οι ξενοδοχειακές επιχειρήσεις λειτουργούν µε µικρότερα περιθώρια κέρδους και οδηγούνται σε υπέρµετρες προσπάθειες ελέγχου του λειτουργικού κόστους, µε επακόλουθο την υποβάθµιση των προσφερόµενων υπηρεσιών. Αυτό µε τη σειρά του συνεπάγεται µείωση ανταγωνιστικότητας και αύξηση της εξάρτησης των ξενοδοχείων από τους ενδιαµέσους για τη διασφάλιση υψηλής πληρότητας, σε τιµές όµως ακόµη χαµηλότερες, οδηγώντας τελικά σε ένα φαύλο κύκλο συµπίεσης των περιθωρίων κέρδους µε παράλληλη υποβάθµιση των επιπέδων εξυπηρέτησης των πελατών τους. Το All Inclusive δηµιουργεί αφόρητες πιέσεις για µείωση τιµών, σε όλα τα ξενοδοχεία µιας περιοχής (ακόµη και σ αυτά που δεν εφαρµόζουν το σύστηµα) µε αποτέλεσµα τη µείωση της αποδοτικότητας του κλάδου συνολικά. Εκτός αυτού, οι χαµηλές τιµές µίας περιοχής πιθανόν να µειώνουν και την ελκυστικότητα της, διότι οι προσδοκίες των καταναλωτών του πακέτου, για χαµηλές τιµές και στις παράπλευρες ή εκτός ξενοδοχείου υπηρεσίες και προϊόντα συνήθως διαψεύδονται. Επίσης στου λοιπούς πελάτες υψηλότερου επιπέδου το All Inclusive δηµιουργεί µία αποκρουστική εικόνα που µειώνει σηµαντικά την πιθανότητα νέας κράτησης τους στο ξενοδοχείο µελλοντικά. Οι επιπτώσεις στις τοπικές οικονοµίες από την επικράτηση του µοντέλου είναι δραµατικές, διότι µειώνονται σηµαντικά τα έσοδα της περιοχής και υποβαθµίζεται η ποιότητα των παρεχόµενων παράπλευρων υπηρεσιών. Από έρευνα που εκπόνησε το Πανεπιστήµιο Sheffield Hallam, για λογαριασµό της Ένωσης Ξενοδόχων Ρόδου προκύπτει ότι οι πελάτες All Inclusive πραγµατοποιούν δαπάνες εκτός ξενοδοχείου µικρότερες κατά 36% σε σχέση µε τους λοιπούς πελάτες, ενώ και η βασική δαπάνη(αεροπορικό εισιτήριο και διαµονή) είναι µικρότερη. Αν αναλογισθούµε ότι τα στοιχεία αφορούν τη Ρόδο, δηλαδή µία περιοχή µε εξαιρετικά ανεπτυγµένες υποδοµές και µεγάλες ευκαιρίες για δραστηριότητες εκτός ξενοδοχείων, είναι εύκολο να καταλάβουµε ότι οι επιπτώσεις σε περιοχές λιγότερο προικισµένες είναι ακόµη χειρότερες. 22

23 2.000, ,0 απάνες ανά κατηγορία κράτησης (σε ευρώ 2007) All-inclusive Λοιποί 1.782, , , , , , , ,2 800,0 600,0 400,0 200,0 422,8 659,8 0,0 Βασική απάνη(αεροπ. Εισιτήριο και ιαµονή) Λοιπές απάνες(εκτός ξενοδοχείου) Σύνολο Πηγή: Kevin Nield, Sheffield Hallam University Συγκριτική προσέγγιση της βαθµολογίας επιπέδου ικανοποίησης από την εµπειρία της διαµονής σε ξενοδοχεία της Ρόδου, µεταξύ παραθεριστών µε προγράµµατα «ολικής φιλοξενίας» (all inclusive) και παραθεριστικών µε άλλα προγράµµατα. Από την ανάλυση που προηγήθηκε προκύπτει ότι η επανάληψη της τουρκικής εµπειρίας και στην Ελλάδα, θα έχει σαν συνέπεια την επιδείνωση της σχετικά καλής εικόνας της ως τουριστικού προορισµού και µεσοπρόθεσµα στη µείωση της ανταγωνιστικότητας του Ελληνικού τουρισµού. Πρέπει να υπενθυµίσουµε ότι µέχρι πρόσφατα ή Ελλάδα ήταν χώρα επαναλαµβανόµενου τουρισµού ( άνω του 55% των τουριστών της έχουν ξαναέρθει και άλλες φορές), ενώ στην επιλογή της χώρας µας υπεισέρχονται και άλλοι παράγοντες ίσως πολλοί ισχυρότεροι από την απλή σχέση κόστους/ποιότητας παρεχόµενων υπηρεσιών (φιλελληνισµός, πολιτιστικοί, ιστορικοί, αύρα της χώρας κ.τ.λ.). υσκολίες πρόσβασης µε άλλα µέσα µεταφοράς Η γεωγραφική θέση και η απόσταση τη χώρας µας από τις χώρες προέλευσης των τουριστών, την θέτει σε µειονεκτική θέση έναντι των ανταγωνιστών της. Η Ελλάδα είναι η χώρα του αεροπορικού τουρισµού αφού περισσότερο από το 80% των επισκεπτών της χρησιµοποιούν το αεροπλάνο ως µεταφορικό µέσο ενώ σε ορισµένες περιοχές όπως η Κρήτη το ποσοστό αυτό αγγίζει το 100%.Το σύνολο σχεδόν αυτών έρχεται µε πτήσεις τσάρτερ, γεγονός που δείχνει την µεγάλη εξάρτηση της χώρας µας από τους tour operators. Τα επόµενα χρόνια αναµένεται πάντως κάποια βελτίωση λόγω της ανάπτυξης των αεροπορικών γραµµών low cost, της βελτίωσης των χερσαίων µεταφορικών υποδοµών και της εξοµάλυνσης της γενικότερης κατάστασης στις χώρες της πρώην Γιουγκοσλαβίας που θα καταστήσουν την οδική πρόσβαση µέσω αυτών ευκολότερη και ασφαλέστερη. 23

24 Αφίξεις Αλλοδαπών κατά µέσο µεταφοράς Οδικώς 12,7% Θαλασσίως 6,0% Σιδηροδροµικώς 0,5% Αεροπορικώς 80,7% * εν περιλαµβάνονται 1,6 εκ. Αλβανοί Πηγή: ΥΠΑ,ΕΣΥΕ Άνιση ανάπτυξη και κορεσµός ορισµένων περιοχών Η συντριπτική πλειοψηφία των τουριστών συγκεντρώνονται σε συγκεκριµένες ζώνεςτουριστικούς πόλους ή και σε ορισµένους θύλακες σε ορισµένες περιοχές. Από την ανάλυση των στοιχείων κατά περιφέρεια προκύπτει ότι το µεγαλύτερο ποσοστό των διανυκτερεύσεων (περίπου 80%) πραγµατοποιούνται στην Κρήτη, το Νότιο Αιγαίο, τα Ιόνια νησιά, την Αττική και την Κεντρική Μακεδονία. Ο βαθµός συγκέντρωσης είναι στην πραγµατικότητα πολύ εντονότερος αφού αφορά ελάχιστες περιοχές ή πόλεις της χώρας ( Ηράκλειο και βόρεια παράλια Κρήτης, Ρόδος, Κέρκυρα, Αθήνα και νοτιοδυτική Χαλκιδική). 24

25 ιανυκτερεύσεις αλλοδαπών κατά περιοχή Κρήτη 23,8% Ανατολική Μακεδονία-Κεντρική Μακεδονία Θράκη 10,4% 2,4% υτική Μακεδονία 0,5% Θεσσαλία 2,9% Ήπειρος 1,4% Ιόνια Νησιά 12,1% υτική Ελλάδα 3,0% Νότιο Αιγαίο 23,4% Πελοπόννησος 4,2% Στερεά Ελλάδα 2,5% Βόρειο Αιγαίο 2,7% Αττική 10,7% Το γεγονός αυτό, που οφείλεται στο επικρατούν πρότυπο τουριστικής ανάπτυξης (µαζικός τουρισµός του ήλιου και της θάλασσας) είχε σαν συνέπεια τη διαφοροποίηση της ανάπτυξης µεταξύ των επιµέρους περιοχών της χώρας, κάποιες από τις οποίες εχουν φτάσει σε επίπεδα κορεσµού(ορισµένες περιοχές της Κρήτης, της Ρόδου, της Κέρκυρας και της Χαλκιδικής). Η ελκυστικότητα των περιοχών που έχουν εξαντλήσει τη Φέρουσα Ικανότητα Τουριστικής Ανάπτυξης (Ως Φ.Ι.Τ.Α. ορίζεται ο αριθµός των χρηστών και το είδος των δραστηριοτήτων που µπορεί να δέχεται µια περιοχή χωρίς να υποβαθµίζεται το επίπεδο των τοπικών υποσυστηµάτων ή η τοπική ισορροπία και χωρίς να κινδυνεύει η ικανότητα της να υποστηρίζει τουριστικές δραστηριότητες ή να απειλείται η δυνατότητα αναψυχής των επισκεπτών) αναµένεται να µειωθεί σηµαντικά τα επόµενα χρόνια(όπως φανερώνει η Ισπανική εµπειρία). Τάσεις και προοπτικές 7. Βραχυπρόθεσµες προοπτικές Οι γενικότερες συνθήκες που επικρατούν στην διεθνή αγορά δεν είναι ιδιαίτερα θετικές και οι βραχυπρόθεσµες προοπτικές του Ελληνικού τουρισµού (φετινή τουριστική περίοδος) δεν φαίνονται ιδιαίτερα αισιόδοξες. Η ισοτιµία ευρώ - δολαρίου, η ύφεση στην παγκόσµια οικονοµία που έχει αρχίσει να πλήττει και τα µεσαία εισοδήµατα, η ακρίβεια στην ελληνική αγορά και ειδικότερα στο τουριστικό προϊόν και τέλος οι Ολυµπιακοί Αγώνες και το Euro 2008 πιθανόν να έχουν αρνητική επίδραση τόσο στο ρυθµό αφίξεων όσο κυρίως και στη µέση τουριστική δαπάνη. Ήδη από το προηγούµενο έτος παρατηρήθηκαν ανησυχητικά φαινόµενα όπως η µείωση των διανυκτερεύσεων και των παράπλευρων δαπανών, η επιδείνωση της εποχικότητας, η υποχώρηση παραδοσιακών αγορών µας και η ραγδαία επέκταση του µοντέλου all inclusive που είχαν σαν αποτέλεσµα τη στασιµότητα των τουριστικών εσόδων παρά την ικανοποιητική αύξηση των αφίξεων(βλέπε 6µηνιαία ανάλυση του ΙΤΕΠ). 25