Η Αιμοδοσία το 2012 ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΑΙΜΟΔΟΣΙΑΣ ΓΙΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΕΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΟΥΣ. Θεσσαλονίκη

Transcript

1 Η Αιμοδοσία το 2012 ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΑΙΜΟΔΟΣΙΑΣ ΓΙΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΕΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΟΥΣ Θεσσαλονίκη

2 ΙΧΝΗΛΑΣΙΜΟΤΗΤΑ ΜΗΧΑΝΟΡΓΑΝΩΣΗ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΕΚΤΟΣ ΑΙΜΟΔΟΣΙΑΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΜΕΤΑΓΓΙΣΗΣ Dr Παπαϊωάννου Γωγώ Αιματολόγος Συντονίστρια Διευθύντρια ΝΥΑ «ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ» Θεσσαλονίκης

3

4 «ιχνηλασιμότητα»: η ικανότητα ιχνηλάτησης της πορείας κάθε επιμέρους μονάδας αίματος ή συστατικού του αίματος που προέρχεται από αυτή, από το δότη μέχρι τον τελικό προορισμό ανεξάρτητα αν αυτός είναι: αποδέκτης παρασκευαστής φαρμακευτικών προϊόντων αχρήστευση και αντιστρόφως

5 Θα πρέπει να υπάρχει ιχνηλασιμότητα (έγγραφη διαδρομή) από τον δότη αίματος και την μονάδα αίματος στον παραλήπτη του προς μετάγγιση αίματος ή προϊόντων αίματος και αντιστρόφως, ώστε να μπορέσουν να διερευνηθούν τα ανεπιθύμητα συμβάντα και οι αντιδράσεις και να ληφθούν τα απαραίτητα διορθωτικά μέτρα για την ελαχιστοποίηση των δυνητικών κινδύνων που συνδέονται με την ασφάλεια, την ποιότητα, την επεξεργασία του αίματος και τη μετάγγιση.

6 Το προσωπικό και οι αιμοδοσίες θα πρέπει να ενθαρρύνονται να αναφέρουν τις ανεπιθύμητες ενέργειες και τα παρ ολίγον ατυχήματα, που μπορούν να επηρεάσουν την ποιότητα και την ασφάλεια του αίματος και των προϊόντων αυτού καθώς και κάθε διαδικασία, σχετική με την ασφάλεια των μεταγγίσεων.

7 Του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου όσον αφορά τις απαιτήσεις ιχνηλασιμότητας ή ανιχνευσιμότητας (traceability) και την κοινοποίηση σοβαρών ανεπιθύμητων αντιδράσεων και συμβάντων Ιχνηλασιμότητα ή ανιχνευσιμότητα (traceability) αποτελεί προϋπόθεση για την αιμοεπαγρύπνηση

8 Από το σύστημα πρέπει να προκύπτουν με ακρίβεια και εγκυρότητα τα εξής στοιχεία: Προσωπικά στοιχεία που ταυτοποιούν το δότη και στοιχεία επικοινωνίας Η Υπηρεσία Αιμοδοσίας που έγινε η συλλογή του αίματος Η ημερομηνία αιμοληψίας Τα παράγωγα αίματος που έχουν παραχθεί Η Υπηρεσία Αιμοδοσίας στην οποία διανεμήθηκε το παράγωγο Η ημερομηνία και ο χρόνος έκδοσης του παραγώγου από την Αιμοδοσία Το νοσοκομείο και η κλινική στην οποία δόθηκε για μετάγγιση το παράγωγο Η τελική τύχη της μονάδας (μετάγγιση, αντίδραση, απόρριψη) Η ημερομηνία και ο χρόνος έκδοσης της μονάδας

9 Έγκυρο πληροφοριακό σύστημα που να διευκολύνει ταχεία και αξιόπιστη ανιχνευσιμότητα Συνεργασία μεταξύ Υπηρεσιών Αιμοδοσίας και Νοσοκομείων Τυποποίηση αναφορών Ανάλυση αναφορών Τύποι ανεπιθύμητων συμβαμάτων και αντιδράσεων που συλλέγονται από το δίκτυο αιμοεπαγρύπνησης Ανεπιθύμητες αντιδράσεις σε ασθενείς Αιμοεπαγρύπνηση σε αιμοδότες Ελαττώματα εξοπλισμού και συσκευών

10 Βεβαιωθείτε ότι η αποκομμένη ετικέτα (tear off) με τα στοιχεία της μονάδος αίματος (που βρίσκεται πάνω στην μονάδα αίματος, αφαιρείται από τη μονάδα αίματος και τοποθετείται στο φύλλο των ιατρικών εντολών. Βεβαιωθείτε ότι η ιατρική εντολή (prescription) φέρει υπογραφή ιατρού, καθώς και ώρα και ημερομηνία.?

11 Να διαθέτει σύστημα για την αποκλειστική αναγνώριση: 1. κάθε δότη, 2. κάθε συλλεγόμενης μονάδας αίματος και παραγόντων 3. τα νοσοκομεία-κλινικές, στις οποίες παραδόθηκε το εκάστοτε συστατικό του αίματος 4. Να επαληθεύει ότι κάθε παρασχεθείσα μονάδα μεταγγίστηκε στο λήπτη, για τον οποίο προοριζόταν ή, εάν δε μεταγγίστηκε, να επαληθεύει την επακόλουθη διάθεσή της.

12 Το Ε.ΚΕ.Α. επιβάλλει στα κέντρα αίματος, στις νοσοκομειακές υπηρεσίες αιμοδοσίας και εν γένει στις εγκαταστάσεις να τηρούν επί 30 έτη τουλάχιστον σε κατάλληλο και αναγνώσιμο μέσο αποθήκευσης, προκειμένου να διασφαλίζεται η ιχνηλασιμότητα.

13 Κλινικές Αρχείο μεταγγίσεων Κέντρα αίματος ΝΥΑ Σ.ΚΑ.Ε. Ε.ΚΕ.Α. 1. Ανεπιθύμητες αντιδράσεις 2. Μολυσματικές επιπλοκές 3. Αίτιο και για τις δύο περιπτώσεις 4. Μέτρα που ελήφθησαν 5. Τελικό πόρισμα 6. Ετήσια έκθεση Εισαγόμενο αίμα 1. Σύστημα ποιότητας 2. ιχνηλασιμότητα

14

15 1. Στοιχεία ταυτότητας του κέντρου αίματος. 2. Στοιχεία ταυτότητας του αιμοδότη. 3. Στοιχεία ταυτότητας της μονάδας αίματος. 4. Στοιχεία ταυτότητας του μεμονωμένου συστατικού του αίματος. 5. Ημερομηνία συλλογής (έτος/μήνας/ημέρα). 6. Εγκαταστάσεις στις οποίες διανέμονται μονάδες αίματος, ή συστατικά του αίματος, ή αντιστοίχως αχρηστεύονται.

16 1. Στοιχεία ταυτότητας του προμηθευτή του συστατικού του αίματος. 2. Στοιχεία ταυτότητας του παρασχεθέντος συστατικού του αίματος. 3. Στοιχεία ταυτότητας του λήπτη στον οποίο έγινε η μετάγγιση. 4. Για τις μονάδες αίματος που δεν μεταγγίστηκαν, επιβεβαίωση της επακόλουθης αχρήστευσης. 5. Ημερομηνία μετάγγισης ή αχρήστευσης (έτος/μήνας/ημέρα).

17 Πιστοποίηση των εργαστηρίων!!!!!!!!!!!!! Μέσω σοβαρού εξωτερικού ποιοτικού ελέγχου Καταλληλότητα των εργαστηριακών αντιδραστηρίων που χρησιμοποιούνται στον έλεγχο: των δειγμάτων αιμοδοτών των δειγμάτων συστατικών του αίματος. Η εξέταση ομάδας αίματος θα περιλαμβάνει διαδικασίες ελέγχου ειδικών ομάδων αιμοδοτών (π.χ. άτομα που γίνονται αιμοδότες για πρώτη φορά, αιμοδότες με ιστορικό μεταγγίσεων).

18 Πρέπει να καθορίζονται σαφείς διαδικασίες για α) Την αντιμετώπιση αποκλινόντων αποτελεσμάτων β) Τη διασφάλιση ότι το αίμα και τα συστατικά του αίματος που έχουν επανειλημμένα αντιδραστικό αποτέλεσμα σε μια ορολογική διαγνωστική δοκιμασία διαλογής μόλυνσης με τους ιούς που αναφέρονται στην Οδηγία 2002/98/ΕΚ (EE033/ ) θα αποκλείονται από τη θεραπευτική χρήση και θα αποθεματοποιούνται ξεχωριστά σε ειδικό περιβάλλον. γ) Πρέπει να πραγματοποιείται η κατάλληλη δοκιμασία επικύρωσης. Σε περίπτωση επιβεβαιωμένων θετικών αποτελεσμάτων, πρέπει να ενεργοποιείται α) Η κατάλληλη διαδικασία αντιμετώπισης του αιμοδότη, συμπεριλαμβανομένης της σχετικής ενημέρωσής του και διαδικασιών παρακολούθησης.

19 1. Το σύνολο του εξοπλισμού και όλες οι τεχνικές συσκευές θα χρησιμοποιούνται σύμφωνα με επικυρωμένες διαδικασίες. 2. Η επεξεργασία των συστατικών του αίματος θα διεξάγεται με βάση κατάλληλες και επικυρωμένες διαδικασίες που θα περιλαμβάνουν μέτρα για την αποφυγή του κινδύνου μόλυνσης και ανάπτυξης μικροβίων στα έτοιμα συστατικά του αίματος.

20 1. Οι ψυκτικές συσκευές θα επισημαίνονται. Στην επισήμανση θα γίνεται σαφής διάκριση μεταξύ εγκεκριμένων για διάθεση και μη εγκεκριμένων. 2. Το σύστημα επισήμανσης -για το συλλεγόμενο αίμα, τα ενδιάμεσα και τελικά συστατικά του αίματος και τα δείγματα- πρέπει να υποδεικνύει σαφώς το είδος του περιεχομένου και να συμμορφώνεται με τις απαιτήσεις επισήμανσης και ιχνηλασιμότητας που αναφέρονται στο άρθρο 14 της Οδηγίας 2002/98/ΕΚ (EE L 033/ ) και της Οδηγίας 2005/61/ΕΚ της Επιτροπής (EE L 256/ ). 3. Οι μονάδες αυτόλογου αίματος και συστατικά αίματος, καθώς και τα συστατικά αίματος που συλλέγονται και προετοιμάζονται για ειδικούς σκοπούς, θα επισημαίνονται και θα αποθηκεύονται χωριστά..

21 Ασφαλές συστήματος που θα επιτρέπει ή δεν θα επιτρέπει την έγκριση για διάθεση μονάδων αίματος και συστατικών του αίματος από εξουσιοδοτημένο άτομο. Θα πραγματοποιείται έλεγχος προκειμένου να διασφαλίζεται ο εντοπισμός όλων των υπόλοιπων συστατικών που προέρχονται από την ίδια αιμοληψία καθώς και τα έτοιμα συστατικά από προηγούμενες αιμοληψίες του ίδιου αιμοδότη. Θα πραγματοποιείται αμέσως ενημέρωση του αρχείου του αιμοδότη.

22 Θα τηρούνται κατάλληλα αρχεία μητρώων και διανομής. 5. Η συσκευασία θα διασφαλίζει τη διατήρηση της ακεραιότητας και της θερμοκρασίας αποθήκευσης του αίματος και των συστατικών του αίματος κατά τη διανομή και μεταφορά τους. 6. Η επιστροφή αίματος και συστατικών του αίματος για επόμενη επαναδιάθεσή τους θα γίνεται δεκτή μόνον εφόσον πληρούνται όλες οι καθορισμένες απαιτήσεις και διαδικασίες ποιότητας που διασφαλίζουν την ακεραιότητα του συστατικού του αίματος.

23 Τα συστατικά αίματος που παρεκκλίνουν από τα απαιτούμενα πρότυπα που καθορίζονται στο παράρτημα V της Οδηγίας 2004/33/ΕΚ (EE L 91/ ), όπως ενσωματώθηκε με το π.δ. 138/2005 (Α' 195), θα εγκρίνονται για μετάγγιση μόνο σε εξαιρετικές περιστάσεις και με την καταγραμμένη συμφωνία του θεράποντος ιατρού και του ιατρού του κέντρου αίματος. (πχ Ταχεία Διασταύρωση)

24 1. Στο κέντρο αίματος πρέπει να υπάρχει εξουσιοδοτημένο προσωπικό που θα αξιολογεί την ανάγκη ανάκλησης του αίματος και συστατικών του αίματος και θα δρομολογεί και συντονίζει τις απαραίτητες ενέργειες. Συμπεριλαμβάνεται κοινοποίηση στο Ε.ΚΕ.Α. 2. Ο εντοπισμός του δότη

25 Επιβάλλεται η καθιέρωση κωδικοποιημένου αριθμού (barcode) για κάθε ασθενή που εισάγεται στο Νοσοκομείο και η χρήση του ως στοιχείου αναγνώρισης του ατόμου για όλες τις ιατρικές πράξεις και τη μετάγγιση προϊόντων αίματος!!!!!!!!!!!!

26 Θα βρω το καλύτερο αίμα!!!!!

27

28 Τον συνολικό αριθμό των ασθενών που έχουν μεταγγισθεί Τον αριθμό των μονάδων ή των παραγώγων αίματος που έχουν χρησιμοποιηθεί Των αιμοδοτών που έχουν δώσει τις μονάδες Τα προϊόντα αίματος που μεταγγίσθηκαν

29 Ορισμένα δημόσια νοσοκομεία διαθέτουν αποσπασματικές εφαρμογές (συνήθως υλοποιημένες από περισσότερες από 1 εταιρείες) με αποτέλεσμα η έννοια της μηχανοργάνωσης στις περισσότερες των περιπτώσεων να αφορά την ηλεκτρονική έκδοση έγγραφων ή στην καλύτερη περίπτωση η μηχανογραφική κάλυψη του λογιστηρίου και των αποθηκών. Τα ιδιωτικά νοσοκομεία που λειτουργούν με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια έχουν προχωρήσει σε κάποιες επενδύσεις κυρίως όμως στο διαχειριστικο-οικονομικό κομμάτι και σε μικρότερο βαθμό στο ιατρονοσηλευτικό.

30 Εφαρμογές Πληροφοριακών Συστημάτων Αριθμός Νοσοκομείων (επί συνόλου 112) Ποσοστό % Διοικητικές (AS) 92 82% Κλινικές (CIS) 49 7% Εργαστηριακές (LIS) 32 29% Ραδιολογίας (RIS) 2 2% Εφαρμογές πληροφοριακών συστημάτων στα ελληνικά νοσοκομεία

31 «ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ» ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ Εκ. Για την υποστήριξη των Δ.Υ.Π.Ε. πληροφορική σε Μονάδες Υγείας 72.1 Ανάπτυξη ασφαλούς δικτύου δεδομένων Οριζόντια κεντρικά έργα Πανελλήνια δίκτυα υγείας (Αιμοδοσία - Μεταμοσχεύσεις) Στρατιωτικά Νοσοκομεία Πρόνοια και Ψυχική Υγεία 4.5 e-health forum 3.2 τηλεϊατρική 8.4 κατάρτιση ανθρώπινου δυναμικού 5.5 ΣΥΝΟΛΟ 109.8

32

33 Η μηχανοργάνωση στην Αιμοδοσία και στα Κλινικά Τμήματα είναι βασική προϋπόθεση για την ασφάλεια της αιμοθεραπείας και την αποτροπή ανεπιθύμητων συμβαμάτων, σχετικών με τη μετάγγιση αίματος

34 Έχουν ενσωματωθεί όλα τα πρότυπα και οι τεχνολογίες Πληροί τις προδιαγραφές του Υπουργείου για Εθνικό Σύστημα Αιμοδοσίας Αναπτύχθηκε στη χώρα μας Καλύπτει τις Ελληνικές συνθήκες λειτουργίας των Αιμοδοσιών Λειτουργεί παραγωγικά, απρόσκοπτα, καθημερινά σε περισσότερες από 30 αιμοδοσίες Πανελλαδικά (σταθμοί, κέντρα) Ειδική έκδοση καλύπτει τις διαδικασίες του Ε.ΚΕ.Α

35 Υφίστανται δυο υποσυστήματα ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΔΙΑΚΙΝΗΣΗ ΜΟΝΑΔΩΝ ΑΠΟΘΗΚΗ

36 Αιμοδότης Αιμοληψία Παραγωγή παραγώγων αίματος Έλεγχος (ιολογικός ομάδας) Αιτήσεις διασταυρώσεις-χορηγήσεις Ασθενής Καλύψεις-Αποστολές Ηλεκτρονική κάρτα αιμοδότη

37 Σε αυτή τη φόρμα γίνεται η καταγραφή των δημογραφικών στοιχείων του αιμοδότη, ενημερώνεται με Ομάδα, Rhesus, φαινότυπο, σημειώνεται αν υπάρχει η δυνατότητα πλασμαφαίρεσης, αιμοπεταλιαφαίρεσης κλπ.

38 Επικόλληση barcode ετικετών σε ασκούς και δείγματα ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΑΙΜΟΛΗΨΙΑΣ ΑΙΜΟΛΗΨΙΑ Στοιχεία Αιμοληψίας Αριθμός αιμοληψίας Είδος αιμοληψίας Ημερομηνία λήψης Αριθμός δείγματος Αυτόματη καταγραφή παραγγελίας εξετάσεων (Ιολογικός έλεγχος, ομάδας) Έλεγχος καταλληλότητας αιμοδότη Κλινικά - ζωτικά στοιχεία Ερωτηματολόγιο αιμοληψιών Όγκος ολικού αίματος Πιθανή απόρριψη αιμοληψίας Αιτία αιμοδότησης (εθελοντικά, κάλυψη ασθενούς, κάλυψη συλλόγου, κλπ) Στοιχεία πιθανής κάλυψης (ασθενούς, συλλόγου) Αυτόματη χρέωση υπολοίπων, καλύψεων Έλεγχος συχνότητας αιμοδοτήσεων Καταγραφή στοιχείων τελικού προϊόντος Προώθηση δειγμάτων σε εργαστήρια Αυτόματη καταγραφή παραγγελίας εξετάσεων Προώθηση ασκών προς παραγωγή προϊόντων Αναφορές Στατιστικά (Βιβλίο αιμοληψιών, εισαγωγή μονάδων, απορρίψεις, κλπ) Βεβαίωση αιμοληψίας αιμοδότη Επιστολές ενημέρωσης Επιστολές προσέλκυσης

39 Καταγραφή στοιχείων αιμοληψίας: Χρήση, Ασθενής, Αιμοδότης, Νοσοκομείο προέλευσης, Εξόρμηση, Σύλλογος

40 ΤΜΗΜΑ ΠΑΡΑΓΩΓΩΝ Καταγραφή προϊόντων με διαδικασία σάρωσης barcode Στοιχεία παραγώγων αίματος Αριθμός μονάδας Είδος παραγώγου(συμπυκνωμένα ερυθρά, αιμοπετάλια κλπ) Κωδικός υποδιαίρεσης Ημερομηνία παραγωγής Ημερομηνία λήξης Είδος ασκού Όγκος προϊόντος Πιθανή αιτία αχρήστευσης Είδος αντιπηκτικού Αναφορές Στατιστικά (Βιβλίο παραγώγων, αχρηστεύσεων, κλπ) Δυνατότητα ηλεκτρονικής ζύγισης προϊόντων και αυτόματης ανάκτησης όγκου Δυνατότητα τελικής σήμανσης ασκών με διαδικασία σάρωσης barcode Κατόπιν ολοκλήρωσης εργαστηριακών ελέγχων με ειδική ετικέτα σήμανσης

41 Ιολογικός Ομάδα Εργαστηριακός έλεγχος Παραλαβή δειγμάτων αιμοδοτών ασθενών Αυτόματη ενημέρωση παραγγελιών, καταγραφή νέων Αυτόματη διαδικασία εξέτασης δειγμάτων (αναλυτές barcode) Αυτόματη ενημέρωση αποτελεσμάτων επανέλεγχος (αναλυτές e-aima) Αναφορές - στατιστικές ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΑΙΜΟΔΟΤΕΣ - ΜΟΝΑΔΕΣ HIS - LIS Αποτελέσματα Ενημέρωση (HIS LIS, ασθενή, επιστημονικού προσωπικού) Αποτελέσματα Έλεγχος Σήμανση ασκών Ενημέρωση (αιμοδότη, επιστημονικού προσωπικού) Αποκλεισμός

42 Ο έλεγχος Ομάδας Rhesus, ενημερώνει τις μονάδες και τους αιμοδότες. Αν ο αιμοδότης προϋπήρχε και τα αποτελέσματα διαφέρουν από αυτά που είναι ήδη καταχωρημένα ενημερώνεται ο χρήστης.

43 Ο έλεγχος των εξετάσεων χαρακτηρίζει αυτόματα τις μονάδες κατάλληλες ή ακατάλληλες προς χρήση, όπως επίσης και τους αιμοδότες. Ο λόγος αχρήστευσης μιας μονάδας λόγω θετικών αποτελεσμάτων καταγράφεται και στην μονάδα και στον αιμοδότη.

44 Παραλαβή δειγμάτων ασθενών, καταγραφή στοιχείων, έλεγχος στοιχείων, εκτέλεση εξετάσεων ενημέρωση αποτελεσμάτων Κλινικές Παραλαβή δειγμάτων ασθενών, αιτήσεων διασταύρωσης, χορήγησης Καταγραφή στοιχείων, έλεγχος στοιχείων, ενημέρωση κλινικών και ασθενών υπολοίπων καλύψεων HIS - LIS Εξωτερικά Ιατρεία Παραλαβή δειγμάτων ασθενών, καταγραφή στοιχείων, έλεγχος στοιχείων, εκτέλεση εξετάσεων ενημέρωση αποτελεσμάτων Αποτελέσματα Ενημέρωση (HIS LIS, ασθενή, επιστημονικού προσωπικού) Ενημέρωση καλύψεων Ενημέρωση χορηγήσεων Στοιχεία Ασθενή Κωδικός Ασθενή Κωδικός Κάρτας Ασθενή Αριθμός Μητρώου Όνομα, Επώνυμο, Πατρώνυμο Επάγγελμα, Θρήσκευμα, Εθνικότητα Ηλικία, έτος γέννησης, φύλλο Διάγνωση, ιατρός, κλινική Διεύθυνση, πόλη, ΤΚ, τηλέφωνα Σύνολα χορηγήσεων, καλύψεων Ιστορικό μεταγγίσεων, συμβαμάτων Ιολογικός, εργαστηριακός, έλεγχος ομάδας Στοιχεία Διασταυρώσεων Αριθμός μονάδας Είδος παραγώγου Κωδικός υποδιαίρεσης Ομάδα, εργαστηριακός έλεγχος ασθενή και μονάδας Ημερομηνία ώρα διασταύρωσης Αποτέλεσμα συμβατότητας Υπεύθυνος συμβατότητας Στοιχεία Χορήγησης Αριθμός μονάδας Είδος παραγώγου Κωδικός υποδιαίρεσης Ομάδα, εργαστηριακός έλεγχος ασθενή και μονάδας Ημερομηνία ώρα χορήγησης Πιθανή επιστροφή, σύμβαμα Υπεύθυνος παράδοσης, παραλαβής Επεξεργασία προϊόντος αίματος

45 Καταχώρηση στοιχείων ασθενούς, εκτύπωση barcode για έλεγχο πρώτου ή και δεύτερου δείγματος, ιατρικό ιστορικό, εμφάνιση ιστορικού συμβαμάτων, εμφάνιση κατάστασης ασθενούς με αναλυτική αναφορά διασταυρώσεων, χορηγήσεων και καλύψεων.

46 Σε αυτή τη φόρμα εμφανίζονται αναλυτικά οι διασταυρωμένες μονάδες στον ασθενή, οι χορηγημένες, οι εσωτερικές και εξωτερικές καλύψεις καθώς επίσης και το υπόλοιπο μονάδων που οφείλει ή του οφείλονται βάσει καλύψεων.

47 Γραμματεία Παραλαβή δειγμάτων ασθενών, αιτήσεων διασταύρωσης, χορήγησης Καταγραφή στοιχείων, έλεγχος στοιχείων, ενημέρωση κλινικών και ασθενών υπολοίπων καλύψεων Εργαστήριο Διασταυρώσεων Καταγραφή στοιχείων διασταύρωσης, αναζήτηση συμβατών μονάδων, έλεγχος και καταγραφή αποτελέσματος συμβατότητας, δέσμευση και αποδέσμευση μονάδων Κλινικές - Χειρουργεία 1. Δυνατότητα τελικού ελέγχου ορθότητας χορήγησης με διαδικασία σάρωσης barcode 2. Δυνατότητα αυτόματης παραγγελίας αιτήσεων χορήγησης Παράδοση χορήγησης Παραλαβή επιστροφής Γραμματεία Καταγραφή χορηγήσεων Ενημέρωση αποθεμάτων Ενημέρωση καλύψεων Έλεγχος αιτήσεων Ενημέρωση κλινικών Προγραμματισμένα χειρουργεία Στοιχεία Αιτήσεων Όνομα, επώνυμο, πατρώνυμο ασθενή Δημογραφικά στοιχεία ασθενή Ομάδα, εργαστηριακός έλεγχος Ιστορικό αιτήσεων Ιστορικό μεταγγίσεων Συμβάματα Κλινική, ιατρός, διάγνωση Ημερομηνία αίτησης, πιθανής μετάγγισης Είδος χορήγησης Αιτούμενες μονάδες Είδος παραγώγου Αυτόματη ενημέρωση αποτελεσμάτων επανέλεγχος (αναλυτές e-aima) Αναφορές στατιστικές Στοιχεία Διασταύρωσης Όνομα, επώνυμο, πατρώνυμο ασθενή Αριθμός μονάδας Είδος παραγώγου Κωδικός υποδιαίρεσης Ομάδα, εργαστηριακός έλεγχος ασθενή και μονάδας Ημερομηνία ώρα διασταύρωσης Αποτέλεσμα συμβατότητας Υπεύθυνος συμβατότητας Στοιχεία Χορήγησης Όνομα, επώνυμο, πατρώνυμο ασθενή Αριθμός μονάδας Είδος παραγώγου Κωδικός υποδιαίρεσης Ομάδα, εργαστηριακός έλεγχος ασθενή και μονάδας Ημερομηνία ώρα χορήγησης Πιθανή επιστροφή, σύμβαμα Υπεύθυνος παράδοσης, παραλαβής Επεξεργασία προϊόντος αίματος

48 Καταγραφή αίτησης χορήγησης μονάδων σε ασθενή (καταχώρηση παραπεμπτικού). Έλεγχος πρώτου ή και δεύτερου δείγματος, Εκτύπωση bar code για τον ασθενή και τη μονάδα προκειμένου η διασταύρωση να πραγματοποιηθεί από αυτόματο αναλυτή.

49 ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ Ενημέρωση, καταγραφή καλύψεων Ενημέρωση, καταγραφή αποστολών Ενημέρωση, καταγραφή εισαγωγών Τηλεφωνικές συνεννοήσεις Αλληλοκαλύψεις ΑΙΜΟΔΟΣΙΕΣ Ενημέρωση, καταγραφή καλύψεων Αναφορές Στατιστικά (Βιβλίο αποστολών, εισαγωγή μονάδων, κλπ) Δελτίο αποστολής Στατιστική ενημέρωση καλύψεων. ΚΛΙΝΙΚΕΣ Στοιχεία Καλύψεων Κωδικός Ασθενή Κωδικός Κάρτας Ασθενή Αριθμός Μητρώου Όνομα, Επώνυμο, Πατρώνυμο Ημερομηνία κάλυψης Αριθμός μονάδων Πηγή κάλυψης Αιμοδότης, σύλλογος, νοσοκομείο, ασθενής Κατάσταση κάλυψης Στοιχεία Αποστολής Αριθμός μονάδας Είδος παραγώγου Κωδικός υποδιαίρεσης Όνομα, Επώνυμο, Πατρώνυμο ασθενή Ομάδα, εργαστηριακός έλεγχος ασθενή και μονάδας Ημερομηνία ώρα αποστολής Δελτίο αποστολής

50 Με αυτή τη φόρμα γίνεται καταγραφή της αποστολής μονάδων σε άλλες αιμοδοσίες για προσφορά ή κάλυψη ασθενούς. Καταγράφονται όλα τα απαραίτητα στοιχεία όπως Νοσοκομείο προορισμού, αριθμός μονάδων, το όνομα του παραδίδοντος και του παραλήπτη, σχόλια και τέλος εκτυπώνεται το αντίστοιχο Δελτίο Αποστολής.

51

52 Σε αυτή την αναφορά εμφανίζονται όλα τα διαθέσιμα αποθέματα μονάδων κατά ομάδα αίματος - Rhesus και αναλυτικά ανάλογα με την κατάσταση (ελεύθερες μονάδες, διασταυρωμένες, ληγμένες κλπ

53

54

55 Η σήμανση ασκών είναι πλήρως εναρμονισμένη με τις σχετικές διατάξεις της ευρωπαϊκής οδηγίας (2002/98/ΕΚ)

56

57 Της κλινικής ήταν μπλιαχχχ.

58 Ύστερα από εισήγηση του Ε.ΚΕ.Α., μπορεί να επιτραπεί σε ιδιωτικές κλινικές, που έχουν συστηματικές ανάγκες μεταγγίσεων, ανεξάρτητα από τον αριθμό των κλινών τους, να συντηρούν και να χορηγούν αίμα για την αντιμετώπιση των αναγκών τους και να εκτελούν τις απαραίτητες εξετάσεις για τη μετάγγιση. Ορίζεται η υπηρεσία αιμοδοσίας, που ελέγχει και εποπτεύει την κλινική και καθορίζονται ο απαραίτητος εξοπλισμός για την αποστολή αυτή, τα βιβλία που τηρούνται και το προσωπικό που απαιτείται για τη διενέργεια στο χώρο της κλινικής των απαραίτητων εξετάσεων για τον καθορισμό της ομάδας, του παράγοντος RHESUS και της συμβατότητάς του προς μετάγγιση αίματος, καθώς και ο τρόπος και η διάρκεια εκπαίδευσης του προσωπικού τους.

59 Για κάθε επιστημονικό ζήτημα ή έρευνα συμβάματος ή ανοσοποίησης η κλινική προσφεύγει στην υπηρεσία αιμοδοσίας στην οποία υπάγεται. Η παράβαση των διατάξεων των προηγούμενων παραγράφων συνεπάγεται προσωρινή ή οριστική ανάκληση της άδειας λειτουργίας της κλινικής.

60 Κέντρα παροχής πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας φροντίδας υγείας με οποιανδήποτε νομική μορφή μπορούν να συντηρούν και να χορηγούν αίμα για την αντιμετώπιση έκτακτων περιστατικών. Καθορίζονται: ο απαραίτητος εξοπλισμός για την αποστολή αυτήν, τα βιβλία που τηρούνται και το προσωπικό που απαιτείται για τη διενέργεια των απαραίτητων εξετάσεων για τον καθαρισμός της ομάδας, του παράγοντος RHESUS και της συμβατότητας του προς μετάγγιση αίματος, καθώς και ο τρόπος και η διάρκεια της εκπαίδευσης του.

61

62 «Ο δε Βενιζέλος είχε ένα περίεργο τέλος. Ενώ έπαθε νταμπλά, στο νοσοκομείο οι γιατροί αντί να του κάνουν αφαίμαξη, του έκαναν μετάγγιση αίματος με αποτέλεσμα να βρει το θάνατο» στο Παρίσι στις 18 Μαρτίου 1936 Τόμος Ιδρύματος Ιστορίας Ελευθερίου Βενιζέλου (2010). "Η δίκη των οκτώ και η εκτέλεση των έξι".

63 1916 και 1919: Σπύρος Οικονόμου Πραγματοποιεί την πρώτη μετάγγιση αίματος στην Ελλάδα, στην Πολυκλινική Αθηνών, παίρνοντας αίμα από τον τότε βοηθό του Μιχ. Πατρικαλάκη.

64

65

66

67

68 Μετάγγιση αίματος ονομάζεται η διαδικασία μεταφοράς αίματος ή παραγώγων του αίματος από ένα άτομο που λέγεται δότης ή αιματοδότης στο κυκλοφορικό σύστημα ενός άλλου ατόμου που λέγεται λήπτης ή αιματολήπτης. Όταν ο δότης και ο λήπτης είναι το ίδιο πρόσωπο, τότε η μετάγγιση αυτή λέγεται αυτομετάγγιση.

69 Αν η αιμοσφαιρίνη είναι: Πάνω από 100 g/l (γραμμάρια ανά λίτρο): συνήθως δεν χρειάζεται μετάγγιση. Μεταξύ 70 και 100 g/l: η μετάγγιση μπορεί να κριθεί αναγκαία Κάτω από 70 g/l: είναι πολύ πιθανόν να χρειασθεί μετάγγιση Τα αιμοπετάλια βοηθούν στην πήξη του αίματος. Μετάγγιση αιμοπεταλίων μπορεί να χρειασθεί όταν ο αριθμός των αιμοπεταλίων είναι πολύ χαμηλός ή όταν τα αιμοπετάλια δεν λειτουργούν κανονικά. Το πλάσμα δρα μαζί με τα αιμοπετάλια για να πήζει το αίμα και να επουλώνονται οι πληγές. Χρησιμοποιείται συχνά σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης για να βοηθά να σταματά η αιμορραγία

70 Χώρα Πληθυσμός Χ 10 6 Αριθμός Κέντρων Αίματος Συλλεγόμενες Μονάδες Αυστρία Βέλγιο Δανία Φινλανδία Γαλλία Γερμανία Ελλάς Ιρλανδία Ιταλία Λουξεμβούργο Ολλανδία Πορτογαλία Ισπανία Σουηδία Ηνωμ. Βασίλειο

71 ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΕΘΕΛΟΝΤΕΣ Ε.Δ. ΕΛΒΕΤΙΑ ΣΥΝΟΛΟ Μ.ΑΝΑΙΜΙΑ % % % % % % % ,5% ,5% % % % % % %

72 Συμβατότητα των ομάδων αίματος όταν γίνεται μετάγγιση ερυθρών κυττάρων λήπτης 0 0 δότης A A και 0 B B και 0 AB AB, A, B και 0 Συμβατότητα των ομάδων αίματος όταν γίνεται μετάγγιση πλάσματος αίματος λήπτης δότης 0 AB, A, B και 0 A B AB A και AB B και AB AB

73 Ολικό αίμα Συμπυκνωμένα ερυθρά αιμοσφαίρια Συμπυκνωμένα ερυθρά μετά λευκαφαίρεση Πλυμένα ερυθρά αιμοσφαίρια Κατεψυγμένα ερυθρά αιμοσφαίρια Αιμοπετάλια Λευκά αιμοσφαίρια Κατεψυγμένο πλάσμα Κρυοΐζημα Πρωτεΐνες πλάσματος-λευκωματίνη Ανοσοσφαιρίνες Συμπυκνωμένος παράγων VIII-ΙΧ (αντιαιμορροφιλικός) Αντιθρομβίνη ΙΙΙ (ΑΤ ΙΙΙ) Α1 - αντιθρυψίνη

74 Α. Στην Κλινική Ενημέρωση ασθενούς Γραπτή αιτιολόγηση της μετάγγισης στο ιστορικό Αίτηση για έλεγχο συμβατότητας Δείγμα αίματος για έλεγχο συμβατότητας Αίτηση αίματος για προγραμματισμένες χειρουργικές επεμβάσεις Επείγουσα αίτηση για μετάγγιση Γ. In vivo συμβατότητα Μετάγγιση παραγώγων αίματος Παρακολούθηση ασθενούς Διάρκεια μετάγγισης Φίλτρο κατακράτησης λευκοκυττάρων Προθέρμανση παραγώγων Β. Στο εργαστήριο Δείγματα αίματος για συμβατότητα Προσδιορισμός της ομάδος ΑΒΟ Rhesus Έλεγχος αντισωμάτων Χαρακτηρισμός αντισωμάτων Δοκιμασία συμβατότητος Ορολογική Με ηλεκτρονικό υπολογιστή Δοκιμασία αντισφαιρινικού ορού (coombs) Άμεση δοκιμασία Έμμεση δοκιμασία Προβλήματα συμβατότητος

75 Εργαστηριακός έλεγχος του συλλεγομένου αίματος Ιογενείς λοιμώξεις Ηπατίτιδες Ηπατίτιδα Β Ηπατίτιδα C HAV HIV CMV HTLV B19 WNV Άλλα νοσήματα Σύφιλη Ελονοσία Τρυπανοσωμίαση Νόσος Creutzfeld- Jacob (CJD)

76 Σωστή επιλογή των αιμοδοτών Σωστή διαδικασία φλεβοκέντησης Εργαστηριακό έλεγχο του αίματος Διαδικασία συμβατότητας Διάθεση αίματος και παραγώγων. Εσωτερικός και εξωτερικός ποιοτικός έλεγχος. Αναφορά και διερεύνηση ανεπιθύμητων μετά την μετάγγιση συμβαμάτων Ενημέρωση του Κέντρου Αιμοδοσίας ή το Ε.ΚΕ.Α.

77 Βάσει ιατρικών κριτηρίων. Οι αιμοδότες πρέπει να είναι υγιείς και ηλικίας ετών. Κατά τη λήψη ιστορικού ο αιμοδότης συμπληρώνει το δελτίο και καλείται να απαντήσει σε ερωτήσεις για: τυχόν ασθένειες, χειρουργικές επεμβάσεις, μεταδοτικά νοσήματα (ηπατίτιδα, κ.ά.) για ταξίδια τους σε περιοχές όπου ενδημούν μεταδοτικά νοσήματα. Αξίζει να αναφερθεί και το ερωτηματολόγιο που αφορά τον αυτοαποκλεισμό του αιμοδότη. Γίνεται ενημέρωση των αιμοδοτών για τον τρόπο μετάδοσης των λοιμωδών νοσημάτων, ανάγνωση και υπογραφή του ειδικού ερωτηματολογίου της Αιμοδοσίας Η καλή επικοινωνία μεταξύ του αιμοδότη και του προσωπικού της Αιμοδοσίας διατηρεί τη σχέση εμπιστοσύνης και διασφαλίζει την καλή ποιότητα του αίματος που παρέχεται στους ασθενείς.

78 Προς αποφυγή μικροβιαιμίας και αιμόλυσης του ασκού αίματος. Η εισαγωγή στην αιμοληψία ασκών αίματος με συνοδό (για την συλλογή των πρώτων 30 ml που θα χρησιμοποιηθούν για τον εργαστηριακό έλεγχο του δότη) βελτίωσε ακόμα περισσότερο την ασφάλεια μετάδοσης μικροβίων (π.χ.staphyloccus epidermidis κ.α.) με την μετάγγιση.

79 Καμία εξέταση δεν παρουσιάζει ευαισθησία 100% και ο έλεγχος κάθε αιμοδοσίας για όλους τους σπάνιους λοιμογόνους παράγοντες είναι πρακτικά αδύνατος. Ακόμη και οι γνωστοί ιοί δεν ανιχνεύονται πάντα με τις ορολογικές εξετάσεις, αφού είναι γνωστή η περίοδος παραθύρου, μεταξύ της μόλυνσης και της ανίχνευσης του ιού. Τα τελευταία χρόνια με την εφαρμογή σύγχρονων Μεθόδων Μοριακής Διάγνωσης (ΝΑΤ) για HIV-1, HCV, HBV έχει μειωθεί η περίοδος παραθύρου.

80 NAT Testing in European blood bank Αυστρία : HCV Βέλγιο : HCV, HIV Γαλλία : HCV, HIV Γερμανία : HCV, HIV, HBV Ελλάδα : HCV, HIV, HBV Ελβετία : HCV, HIV, HBV, HAV, B19 Ηνωμ. Βασίλειο : HCV Ιρλανδία : HCV, HIV Ισπανία : HCV Ιταλία : HCV, HIV Λουξεμβούργο : HCV, HIV, HBV Νορβηγία : HCV Ολλανδία : HCV, HIV Πολωνία : HCV, HIV Πορτογαλία : HCV, HIV Φιλανδία : HCV

81 Πριν από κάθε μετάγγιση προηγείται προμεταγγισιακός και έλεγχος με σκοπό την επιλογή για κάθε ασθενή του κατάλληλου παραγώγου το οποίο, όταν μεταγγισθεί, να έχει την αποδεκτή επιβίωση και να μην προκαλεί καταστροφή στα ερυθρά του ασθενούς. Ο έλεγχος αυτός περιλαμβάνει τον έλεγχο και την επιβεβαίωση ομάδος αίματος δότη και ασθενή, τον έλεγχο αντισωμάτων και την διασταύρωση.

82 Πριν από την διάθεση του αίματος από την αιμοδοσία στην κλινική πρέπει να γίνεται σχολαστικός έλεγχος των στοιχείων του παραπεμπτικού παραλαβής της κλινικής με τα στοιχεία που αναγράφονται στον ασκό αίματος και παραγώγων(ονοματεπώνυμο ασθενούς, ομάδα Rh,ημερομηνία λήξης, ορολογικός έλεγχος, υπογραφή εκτελέσαντος).

83 Επιβάλλεται από την Ε.Ε

84 Γενικά μέτρα για την πρόληψη των αντιδράσεων Επιβεβαίωση της ταυτότητας του ασθενούς Οι παρενέργειες από μετάγγιση είναι σημαντικές και χωρίζονται σε: 1) Άμεσες, στις οποίες ανήκουν οι αιμολυτικές και μη αιμολυτικές αντιδράσεις, αλλεργικές αντιδράσεις, υπερφόρτωση της κυκλοφορίας και το αναφυλακτικό shock και 2) στις μακροχρόνιες από ανάπτυξη αντισωμάτων έναντι ερυθρών αιμοσφαιρίων η μετάδοση ηπατίτιδας, AIDS, ελονοσίας κ.ά. Διερεύνηση των παρενεργειών της μετάγγισης Σε περίπτωση άμεσης αντίδρασης από μετάγγιση Σ.Ε. σύμφωνα με τις οδηγίες του Δελτίου Ανεπιθύμητων Αντιδράσεων του Σ.Κ.Α.Ε. γίνεται: 1) Διακοπή της μετάγγισης και διατήρηση της φλέβας. 2) Αντιμετώπιση των συμπτωμάτων του ασθενή. 3) Επανέλεγχος των στοιχείων του ασκού και του ασθενή.

85 Αποστολή: -Γραπτής αναφοράς της αντίδρασης -Του ασκού με τη συσκευή μετάγγισης και -Νέο δείγμα αίματος του ασθενή. Η ασφάλεια της μετάγγισης απαιτεί επένδυση σε αξιολόγηση και εγκατάσταση Ηλεκτρονικών συστημάτων, συνεχής εκπαίδευση και αιμοεπαγρύπνηση (έλεγχο λαθών). Κατά τον Bertolt Brecht: «Ευφυϊα δεν είναι να μη κάνεις λάθος, αλλά να βρίσκεις τρόπο να το διορθώνεις γρήγορα».

86 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Στόχος είναι οι μεταγγίσεις αίματος να γίνονται καθημερινά ασφαλέστερες, κάθε μετάγγιση να μπορεί να πραγματοποιηθεί με μηδενικό κίνδυνο για τον ασθενή, και να λαμβάνεται υπ όψιν το σύνολο των πληροφοριών που αφορούν τον ασθενή ώστε να επιλέγεται το κατάλληλο προϊόν. Πάντα όμως θα υπάρχει ο κίνδυνος των παρενεργειών, γι αυτό οι ασθενείς πρέπει να μεταγγίζονται με προσοχή και όταν υπάρχει πραγματικά ανάγκη.

87

88

89 ευχαριστώ