7 -مربيوعضوهيأتعلميدانشگاهآزاداسالميواحدالهيجان )مسئولمکاتبات( 5 -دانشياروعضوهيأتعلميدانشگاهآزاداسالميواحدالهيجان

Transcript

1 بهادار اوراق مديريت و مالي مهندسي مجله 5931 بهار / دوم و بيست شماره شبکه: پویایی مدل بکارگیری با بهادارتهران اوراق بورس در ورشکستگی ارزیابی دادهها پوششی تحلیل پایه بر روشی تاريخدريافت: 83/1/71 تاريخپذيرش: 83/74/6 1 اقدامی اسماعیل 2 رستمی کرد سهراب 3 ملکی مجتبی 4 آزماینده حبیبه ام چکیده وجود موزل درايران بهادار اوراق بورس نوسانهاي و بينالمللي سطح در بزرگ شرکتهاي اخير ورشکستگيهاي زا ميدهد.يکي شرکتهاازطريقتعيينکارآييشرکتهارانشان ورشکستگي ارزيابي براي ابزارهايي يلام ياهتبسن از استفاده شرکتهاراموردارزيابيقرارداد ورشکستگي روشهاييکهميتوانبهکمکآن هاميباشد. وبهکارگيريمدلپوياييشبکهدرتحليلپوششيداده نيا هدف يبايزرا يارب شبکه پويايي مدل از ميتوان چگونه که پژوهشپاسخبهاينسوالميباشد ورشکستگيدردورههايزمانيکههرکداممستقلازهمهستنداستفادهکرد برايپاسخبهاينسوالاز رد هدش پذيرفته شرکتهاي تحقيق انجام براي آماري نمراتکارآييشرکتهااستفادهشدهاست.جامعه سال 68 تا 68 از زماني دردوره تهران بهادار اوراق بورس يم باشد.تحقيقحاضرازنوعتوصيفي کاربرديو تکرش 25 نيب شدهاز بررسيهايانجام ميباشد.برطبق DEA رياضي تکنيک بر مبتني رويدادي پس موجود( شرکتهاي شرکت) 04/3 %از 57 تعداد کارآ موجود( شرکتهاي شرکت) 71/3 %از 9 تعداد موجود دربعضيازسالهاکارآودربعضيازسالها شرکتهايموجود( شرکت)حدود 05/3 %از 55 ناکارآوتعداد شدند. ناکارآشناخته مالي مدلپوياييشبکه نمراتکارآيي DEA.. کلیدی:ورشکستگي نسبتهاي واژههای مربيوعضوهيأتعلميدانشگاهآزاداسالميواحدالهيجان )مسئولمکاتبات( e.eghdami@liau.ac.ir 5 -دانشياروعضوهيأتعلميدانشگاهآزاداسالميواحدالهيجان گروهرياضيکاربردي krostami@guilan.ac.ir 3 -مربيوعضوهيأتعلميدانشگاهآزاداسالميواحدالهيجان گروهحسابداري Harfenoo_2005@yahoo.com 0 -دانشگاهآزاداسالميواحدالهيجان گروهرياضيکاربردي matin_azmayandeh@yahoo.com

2 5931 بهار دوم/ و بيست شماره بهادار/ اوراق مديريت و مالي مهندسي فصلنامه مقدمه 1- يگتسکشرو ارزيابي است. آن شرکتهاي ورشکستگي ملي اقتصادي تهديدهاي مهمترين از يکي رد دنناوتيم سهامداران و ميکندکهبرمبنايآندولتها سرمايهگذاران فراهم را ارزشمندي اطالعات گيريهايماليوسرمايهگذاريخودبهمنظورجلوگيريازضرروزياناحتماليازآناستفادهکنند تصميم [. ]شتيوهمکارآن شده تعريف شرکت سودآوري ناتواني ورشکستگي تئوري روي بر آکادميک مطالعات اولين از يکي در افزايش را اصلبدهي و بهره بازپرداخت توانايي عدم احتمال که است راوضعيتي ورشکستگي ديگر 5 تعريفي 1971 (.در )گوردون ميدهد بهره هزينههاي مجموع از شرکت نقدي جريانهاي آن در که ميگيرند نظر در 3 زيانده به ميتوان را ورشکستگي اقتصادي نظر نقطه 1999 (.از است)ويتکر کمتر مدت بلند بدهي به مربوط حالتنرخ اين در واقع است.در شده موفقيت عدم دچار شرکت حالت اين در که تعبيرکرد شرکت بودن (. کوپلند و ميباشد.)وستون سرمايه هزينهي نرخ از کمتر شرکت بازدهي کشورها است داده رخ امروز جهان در که تحوالتي به توجه با تهديدات با که توسعه حال در کشورهاي بهويژه مناسبي راهکارهاي يافتن نيازمند خود اقتصادي مشکالت حل جهت هستند روبهرو بيشماري گسترش مهم راهکارهاي از يکي راستا اين در هستند. خود خدادادي ثروتهاي و امکانات از استفادهبهتر براي سرمايههاي جذب موجب سو يک از سرمايهگذاري است]خواجويوهمکارآن 7360 [.توسعه سرمايهگذاري سرمايهگذاران جهتگيري به توجه با ديگر سوي از و اقتصاديشده مولد بخشهاي به آنها هدايت و غيرکارآ بازده( و خطرپذيري بر )مبتني خطر يا بيشتر سود از که شد خواهند صنايعيهدايت در گذاريها سرمايه سريع شد.ازطرفيپيشرفت منابعخواهد بهينه تخصيص سبب نهايت در امر اين و است برخوردار کمتري ياه فزايند شتاب وسيع محيطي تغييرات و فناوري اقتصادي روزافزون است.رقابت بخشيده اقتصاد به بنگاههاي تصميمگيري ترتيب است.بدين داده افزايش ورشکستگيرا واحتمال محدود را سود به دستيابي شدهاست]منصور 7361 [. راهبرديتر گذشته به نسبت مالي نآ از يا مجموعه تصميمگيري براي که جا پوششي تحليل روش کرد. استفاده چندمعياره ممکن را کار اين انجام تصميمگيري روش يک از بايد ميباشند توجه مورد متغيرها از 2 است معياره چند تصميمگيري روشهاي از يکي که دادهها يبايزرا منظور به دادهها پوششي تحليل در شبکه پوياي مدل اجراي ميسازد.با نيدنچ از استفاده با ميتوان روش اين کرد.در مشخص را گزينهها بهترين ميتوان ورشکستگيشرکتها کارآيي ميزان خروجي و ورودي متغير کرد. ناکارآجدا شرکتهاي از را کارآ شرکتهاي و محاسبه ميباشد دست در آنها اطالعات که را شرکتهايي هدفازانجاماينتحقيقپاسخبهاينسوالاستکهچگونهميتوانازمدلپوياييشبکهبرايارزيابي ورشکستگيدردورههايزمانيکههرکداممستقلازهمهستنداستفادهکرد ازاينرودراينتحقيقبا استفادهازنسبتهايماليوبابهکارگيريروشپوياييشبکهدرتحليلپوششيدادههاراهکاريمناسب واعتباردهندگانارايهخواهدشد. برايسرمايهگذاران 566

3 آزماينده امحبيبه و ملكي مجتبي رستمي كرد سهراب اقدامي اسماعيل /... بكارگيري با تهران بهادار اوراق بورس در ورشكستگي ارزيابي -2 پژوهش پیشینه بر مروری و نظری مبانی نارادماهس يعني ذينفعان روي بر ورشکستگي برابر در آن پايداري و شرکت يک مالي موقعيت (.ازاينروموضوعورشکستگيبه سانيني اعتباردهندگان کارکنانوغيرهتاثيرگذاراست)آرواو 1.)5474 عنوانيکيازمباحثچالشبرانگيزومهمدرمطالعاتعلميمطرحاست)چينگ جانگومين موضوعورشکستگيبهواسطهپيامدهاياقتصاديکهبراقتصادکشورهادارددرمطالعاتماليدارايجايگاه بسيارمهمياست.درواقعمطالعهورشکستگيبرايسازمانهايمختلفبسيارمهماست زيراورشکستگي يکشرکتمنجربهگسترشبحرانبهسايرسيستمهايماليودرنهايتباعثايجادبحرانسيستماتيک 6.)5473 ميگردد)خليلعراقي عدماطمينانازبقايشرکتهايموجوددربورساوراقبهاداريکيازعواملياستکهممکناست سرمايهگذارانراازسرمايهگذاريدربورسمنصرفکند چراکهممکناستشرکتورشکستهشودواز هب ناوتيم هستند ورشکستگي حال در که شرکتهايي درست ارزيابي با بنابراين شود. خارج بازار گذاريکنند)رکابدار چينيپردازو سرمايهگذارانايناطمينانرادادکهبتوانندباريسکپايينتريسرمايه سرمايهگذاري ميزان با جامعه اقتصادي پيشرفت ميزان اقتصادي کالن نظريههاي ديدگاه سليماني 5448 (.از آن در شده انجام يا رابطه اين اگر حال دارد. متناسب و همسو مناسبصورت فرصتهاي در سرمايهگذاري شد خواهد ملي اقتصاد به لطمه باعث باشد نداشته را الزم کارايي که شود استفاده آن از نحوي به يا نگيرد اهتکرش ورشکستگي هاييکهميتوانبهکمکآن روش از )وکيليفرد پيلهوريوزيدي 7383 (.لذايکي نسبتهاي از استفاده داد قرار ارزيابي مورد را هاميباشد. داده پوششي تحليل تکنيک همه خروجي يششوپ تحليل در شبکه پويايي مدل ماليوبهکارگيري عنوان به تعدادي و ورودي بهعنوان نسبتها از تعدادي گرفتن نظر در با دادهها و مقايسه ميتوان آن نتيجه در که ميکند نام"کارآيي"ترجمه به معيار يک به را نسبتها داد. بهترانجام را تجاري واحدهاي عملکرد ارزيابي تعيين مقايسه از استفاده روش DEAبا ار آنها کارايينسبي ناکارا و کارا شرکتهاي معيارهاي با شرکتها ناونع تحت که کارا ازشرکتهاي گروه يک با را نظر مورد که DEAشرکت صورت اين ميکند.به هورگ قالب در مطالعه مورد شرکت مالي ويژگي ميکند.چنانچه مقايسه شدهاند طبقهبندي برتر شرکتهاي ميشود.به طبقهبندي ناکارا بهعنوان صورت اين غير در و کارا عنوان تحت گيرد شرکت قرار برتر شرکتهاي گردش يا کاال موجودي گردش نسبت آني نسبت جاري نسبت چه هر عنوانمثال براي بيشتري شانس شرکت باشد داراييهابيشتر نسبت و بوده باالتر اهرممالي نسبت هرچه و دارد را کارا بهعنوان طبقهبندي قالب در کهشرکت اين احتمال باشد توجهي قابل مقدار نيز سرمايه به بدهي [. هوتراومالهوترا بود]مال خواهد بيشتر گيرد قرار ناکارا شرکتهاي دريکبازارکارآ قيمتاوراقبهادارمنعکسکنندهمجموعهايازهمهاطالعاتموجودبودهواطالعات جديدبهسرعترويقيمتاوراقبهادارمنعکسميشودوسرمايهگذارانباتوجهبهاطالعاتدردسترسو 561

4 5931 بهار دوم/ و بيست شماره بهادار/ اوراق مديريت و مالي مهندسي فصلنامه از گيريميکنند]صالحآبادي مهرانراد 7384 [. انتظاريکهازبازدهاوراقبهاداردرآيندهدارندتصميم جوان ايران در سرمايه بازار که تئوريکي براي اين پايهريزي بازار آنجا بياني ميتواند علمي تحقيقات نميباشد مطرح کارآ بازار عنوانيک به و است نمايد تا اطالعات منتشره از سوي بورس اوراق بهادار تهران در مفيديجهت اطالعات کرد سعي بايد لذا باشد. مفيد بالقوه سرمايهگذاران و سرمايه گيريهايصاحبان تصميم در تصميمگيري ورشکستگي اختيار استفادهکنندگان از اطالعات بازار تحليل موارد اين از يکي گيرد. قرار سرمايه چاشمي 7368 [.درادامهبهتعداديازاينتحقيقات باشد]نبوي مفيد ميتوانند که ميباشند کهدررابطهباورشکستگيانجامشدهاستاشارهميگردد. براي مدلي ايجاد باعث که پژوهشي اولين براي که بود کسي اولين 7888 [.وي بود قادر او کرد.مدل استفاده 78 در 74 ]بيور بود بيور ويليام تحقيق شد ورشکستگي پيشبيني يلام ونسبتهاي آماري روشهاي از شرکتها ورشکستگي پيشبيني موارد درصد ارايه مالي درماندگي از قبل 2 سال در درستي پيشبيني 77 زاغآ چندمتغيره و جامع مدلي تهيه خودرابراي مطالعه بيور مطالعههاي 7886 (پيرو )آلتمن دهد.آلتمن به تحليلآنها و تجزيه و مالي نسبت 22 انتخاب با او کرد. تابع Z-Scoreرا چندگانه تشخيصي تحليل آماري روش وسيلهي از قبل سال يک براي آلتمن مدل دقت کرد. ارايه بود شده تشکيل نسبتمالي پنج از که آمد. دست به حدود 63 درصد ورشکستگي از قبل سال دو براي و درصد 95 حدود ورشکستگي و دوزاکين 75 کشورترکيه صنعتي مختلف بخشهاي عملکرد ارزيابي به پژوهشي ) 5441 (در دوزاکين و ورودي عنوان به ناخالص ارزشافزوده و کارکنان تعداد خالص داراييهاي مؤلفه 3 پژوهش اين در پرداختند. تحليل ارزيابي مدل براي خروجي بهعنوان هربخش صادراتي درآمد و ماليات کسر از قبل سود مؤلفه دو شد.نتايج استفاده صنايع از يک هر در موجود شرکتهاي وهمچنين شرکتها کل سطح در دادهها پوششي تکرش 65 صنعت هر سطح در و شرکت 9 تنها شرکتها کل سطح سال 5443 در درطول که است آن بيانگر عمل کارا طور به مجموع در بسيار که شدند شرکتهاشناسايي ناکاراترين عنوان به هم شرکت 278 کردهاند فعاليتميکردند. صنايع سطح و شرکتها کل سطح متوسط حد از پايينتر 73 و تحقيق هزينههاي تأثير بهبررسي دادهها پوششي تحليل مدل از استفاده ) 5448 (با ميکا و سويوشي پرداختند. ژاپن در ماشينآالت و الکتريکي صنايعتجهيزات در فعال شرکتهاي مالي عملکرد روي بر توسعه صنعت در موجود شرکتهاي مالي عملکرد بر توسعه و تحقيق کههزينههاي بود آن بيانگر پژوهش نتيجهي ماشينآالت تأثير که بود موضوع اين بيانگر نتايج ديگر بهعبارت بود. گذاشته منفي تأثير الکتريکي تجهيزات صنعت در و تأثيرمثبت است. بوده وابسته صنعت نوع به ازورشکستگي( اجتناب )شامل مالي عملکرد بر توسعه و تحقيق هزينههاي شتيوهمکارآن) 5475 (تحقيقيتحتعنوانفرموالسيوناصالحفاصلهجهتدارازتحليلپوششي دادهها) DEA (بهمنظورارزيابيورشکستگيدرکشورهندانجامدادند.دراينتحقيقشرکتهاييکهدر وخدمات (IT) اطالعات فناوري صنعت (ITES) قيقحت گرفت.نتايج قرار مطالعه مورد ميکنند فعاليت 561

5 آزماينده امحبيبه و ملكي مجتبي رستمي كرد سهراب اقدامي اسماعيل /... بكارگيري با تهران بهادار اوراق بورس در ورشكستگي ارزيابي و ورشکستگي احتمال کمترين Hewlett-Packardداراي Globalsoft Ltd شرکت که بود آن از حاکي MicrosystemsLogixبيشتريناحتمالورشکستگياست. 70 و يملاسا بانکهاي عملکرد مقايسه عنوان تحت همکارآن و جونز جيل توسط )5475( تحقيقي 2004 تا 2009 بااستفادهازتحليلپوششيدادههاوبااستفادهازاطالعات بانکهايمعمولدردورهزماني بانکهاي 78 کشورانجامگرفت.نتايجنشاندهندهآنبودکههيچتفاوتقابلتوجهيدربازدهناخالص)به طورمتوسط( بينبانکهاياسالميدربينکشورهايمختلفوجودندارد.همچنيننتايجنشاندهندهآن بودکهبانکهايغيراسالميکارآمدترازبانکهاياسالميبودند. پوششي تحليل کاربرد بررسي ) 7360 (به همکاران و خواجوي کاراترين از پرتفويي تعيين در دادهها روحم الگوي CCRورودي پژوهشاز اين پرداختند.در تهران بهادار اوراق بورس در شده پذيرفته شرکتهاي که شرکت 29 تعداد بررسي مورد شرکت 90 ازبين داد نشان پژوهش اين شد.نتايج استفاده پوششي فرم با و است. بوده ناکارا شرکت 61 تعداد و کارا ميدادند راتشکيل شرکتها کل درصد 32 واقع در تحليلپوششي و مراتبي سلسله )تحليل رياضي برنامهريزي تکنيک کاربرد پژوهشي محمدي) 7368 (در داد. قرار بررسي مورد 1383 را سال در داروسازي شرکتهاي مالي صورتهاي تحليل و تجزيه براي دادهها( نشان پژوهش نتايج در و سهام صاحبان حقوق بازده سودآوري نسبتهاي ميان در و سريع نقدينگي نسبت نسبتهاي ميان در که ميدهد ميان در و سهام صاحبان حقوق افزايش نسبت رشد نسبتهاي ميان به از پس است. داشته داروسازي صنعت در را اهميت بيشترين موجودي نسبتگردش عملياتي نسبتهاي جمعي نمرهي دادههاي پوششي تحليل مدل از استفاده و ستاده بهعنوان ترکيبي کارگيريشاخصهاي ناکارآمدي شرکت و باالترين البرز داروسازي شرکت ميان اين در که شد محاسبه داروسازي شرکتهاي دادند. اختصاص خود به را رتبه پايينترين لقمان دارويي يارب مکملي دادهها پوششي تحليل خواجويوهمکارآن) 7368 (تحقيقيتحتعنوان"تکنيک شکراله تحليلسنتي رد هدش پذيرفته مالي 581 شرکت تحقيقصورتهاي اين مالي"انجامدادند.در نسبتهاي براي تهران بهادار اوراق بورس و دادشد.نسبتها قرار وتحليل تجزيه زماني مورد دورهي اجراي دادند. تشکيل را تکنيکمذکور محور پوششي BCCورودي مدل خروجي 7 و ورودي 4 مالي دادههاي و 532 شرکت نسبي کارايي بررسي 35 شرکتداراي مورد ميان 581 شرکت در که داد نشان مذکور مدل هستند. ناکارا آن متغیرهای و پژوهش مدل 3- نآ ييآراک محاسبه منظور به DMU تصميمگيرنده واحدهاي براي مهم کار يک عملکرد ارزيابي ميباشد مدلپوياييشبکهدراينراستامفيداستبهطوريکهبهبودهايبعديدرآنايجادشود.در دنيايپوياييشبکه اينمهمبرايهر DMUدرعرضيکدورهزمانيرخميدهد فاروهمکارآندرسال 5448 مدليرابرايحلپتانسيلخروجيدردورهزماني) (پيشنهاددادند.مدلمطرحشده 563

6 5931 بهار دوم/ و بيست شماره بهادار/ اوراق مديريت و مالي مهندسي فصلنامه توسطآنهابهمحاسبهکارآييکلسيستمدرهردورهميپردازد.دراينبخشبهبررسيپوياييشبکهبراي اينسيستمهايتوليديپرداختهميشود بهطوريکههريکازواحدها ازوروديمستقلوخروجيدوره قبلبرايتوليدخروجيمرحلهبعداستفادهميکنند. زا هدافتسا اب مدل اين کرد. فرمولبندي گسسته زماني دوره در را مدلي 7866 سال در رامزي برنامهريزيخطيبهسادگيقابلحلاست ويارتباطبينمصرفکنندهوسرمايهگذاريرادرمدلزماني ناونع هب دياب که متجانس خروجي توليد براي را کلي توليد تابع مدل در او نمود. مطرح پيوسته مصرفکنندهياسرمايهگذاريباشداستفادهنمود.درمدلارايهشدهتوسطفاروهمکارآنازفرمولبندي زمانيگسستهومدل DEAبهعنوانتکنولوژيتوليداستفادهشدهاست درمدلمذکورآنهاسريزماني نمودند بهعالوهدرهردورهوروديبيروني فرض را 1+t و t t-1 خروجينهاييبخشيازتوليدکل است يعني: استکهبهسرمايهگذاريشخصي بااستفادهازمفاهيمفوقمدلفاربهعنوانشبکهبهصورتزيررسمميشود: وخروجينهايي وعمومي دارد وجود تخصيصيافته آنها و فيرعت دعب دوره خروجيهايتوليدشدهدرهماندورهووروديهاي عنوان به را کردند.درحاليکه δ نرخکاهشبهاو δ 7 برايواحدتحتبررسيبهصورتزيراست: است.بنابراينمدلبرنامهريزيمدنظرفاروهمکارآن 511

7 آزماينده امحبيبه و ملكي مجتبي رستمي كرد سهراب اقدامي اسماعيل /... بكارگيري با تهران بهادار اوراق بورس در ورشكستگي ارزيابي Max st.. t z t 1 t t t t t t t z y fy iy gy r, T t t t z y x i, T t t t 1 t 1 z ic ic ( 1 ) iy r, T t t t 1 t 1 z gc gc ( 1 ) gy r, T و و رابهعنوانسرمايهگذاريکهوابستهبراندازهحجمسرمايهعموميوشخصياست تعريفنمودنديعني: با = ( ) = ( ) درمدلفوقکارآييهردورهرابامقداربزرگترمساوي 7 محدودنمودندکهاينبدانمعنياستکهمصرف نهايينميتوانددرهردورهمعلوميکاهشيابد. پژوهش شناسی روش 4- استفاده زماني روش اين ميکند.از استفاده پسرويدادي رويکرد و شبهتجربي طرح از و است کاربردي پژوهش اين اي واقعه از دادهها که ميشود انجام براي اينروش ديگر بيان به شود. فراهم داده رخ پژوهشگر مستقيم دخالت بدون که معيني عللروابط يا علت جوي و جست در پژوهشگر که ميرود کار به پژوهشهايي اين است.بنابراين شده تمام و داده رخ گذشته در که است است]نمازي 7318 [. برخوردار بااليي بيروني روايي از پژوهش طرح نوع اطالعاتيمرتبطبامبنايتئوريکوادبياتتحقيقازطريقمطالعاتکتابخانهايگردآوريواطالعات طسوت هدش ارايه مالي گزارشهاي طريق از تهران بهادار اوراق بورس در شده پذيرفته شرکتهاي مالي سازمانبورساوراقبهادارتهرانکسبشدهاست.همچنينبخشديگردادههايتحقيقازطريقنرمافزار رهآوردنوينجمعآوريشدهاست. ياهصخاش و نمودارها جداول شامل توصيفي آمار روشهاي از تحقيق اهداف بررسي براي سپس مدلپويايشبکهدرتحليلپوششي اطالعاتاز تحليل و تجزيه آمارياستفادهشدهاست.همچنينبراي دادههااستفادهگرديدهاست. 515

8 5931 بهار دوم/ و بيست شماره بهادار/ اوراق مديريت و مالي مهندسي فصلنامه متغيرهاياينتحقيقباتوجهبهتحقيقشتيوهمکاران) 5475 (انتخابشدند]شتيوهمکارآن 5475 [.متغيرهايتحقيقدردودستهقرارميگيرند: متغيرهايمستقلکهشاملشاخصهاييازنوعنسبتهايماليهستندوبرکارآييواحدهادرهردوره تأثيرمستقيمميگذارند.متغيرهايوابستهکههدفگذارهستند.همچنينمتغيرهايوروديوخروجيو نحوهمحاسبهآنهادرنگاره 7 ارايهشدهاست. متغیر نام نسبتکلبدهيبهکلدارايي نسبتبدهيهايجاريبهکلدارايي نسبتبازدهکلدارائيها نسبتجريانوجوهنقدعملياتيبهکلدارايي نسبتداراييهايجاريبهکلدارايي متغیرها محاسبه نحوه و نوع 1: نگاره نسبتنسبتارزشبازارسهامبهارزشدفتريسهام متغیر نوع ورودي ورودي خروجي خروجي خروجي خروجي محاسبه نحوه بدهي کل دارايي کل جاري بدهي دارايي کل عملياتي خالص سود دارايي کل عملياتي نقد وجوه جريان دارايي کل جاري دارايي دارايي کل ارزش بازار سهام ارزش دفتري سهام است.در بهادارتهران اوراق بورس در موجود شرکتهاي کليهي شامل حاضر پژوهش آماري جامعهي روش از اينجا تهران بهادار اوراق بورس رد موجود ازشرکتهاي شرکت 25 است.دراينتحقيق نشده استفاده خاصي نمونهگيري نيا فده شدهاست.همچنينازآنجائيکه گرفته نظر در آماري نمونهي جزء تحقيقآزمونالگوي DEAجهتارزيابيورشکستگيشرکتهايپذيرفتهشدهدربورساوراقبهادارتهران ميباشد بنابراينفرضيهايارايهنميشود. پژوهش یافتههای 5- دراينتحقيقدادههاي 25 شرکتپذيرفتهشدهدربورساوراقبهاداردرسالهاي 7368 تا 7368 )نسبتکلبدهيبهکلداراييونسبت شاملدووروديمستقل موردبررسيقرارگرفت هرشرکت بدهيهايجاريبهکلداراييها(ودوخروجيمياني)نسبتداراييهايجاريبهکلداراييهاونسبت 511

9 آزماينده امحبيبه و ملكي مجتبي رستمي كرد سهراب اقدامي اسماعيل /... بكارگيري با تهران بهادار اوراق بورس در ورشكستگي ارزيابي سرمايهدرگردشبهکلداراييها(استکهبرايتوليدخروجينهايي)نسبتبازدهکلداراييهاونسبت جريانوجهنقدبهکلداراييها(بهکاربردهميشود.درادامهاسامي 25 شرکتنمونهذکرميشود. نمونه شرکت 52 اسامی 2: نگاره ردیف شرکت الکتريکخودرو ردیف شرکت مهرکامپارس ردیف شرکت فرآوردهنسوزآذر ردیف شرکت نيروکلر ايرانخودرو ايرانخودروديزل نصيرماشين نيرومحرکه پارسپامچال پاکسان بهنوش بيسکويتگرجي پارسخودرو ريختهگريتراکتور آذريت پارسسرام پتروشيميآبادان پتروشيميخارک پارسمينو پگاهاصفحان رينگسازيمشهد سازهپوش پشمشيشهايران خاکچينيايران پتروشيميشازند رنگين پگاهخراسان پياذر سايپا فنرسازيخاور سايپاشيشه سراميکاردکان شيمياييفارس صنايعشيمياييايران خوراکدامپارس دشتمرغاب فنرسازيزر قطعاتاتومبيل داروييرازي شيشههمدان کف گلتاش کيوان گلوکوزان کاربراتورايران لنتترمزپارس شيشهوگاز فرآوردهنسوزايران 58 لعابيران معدنيامالحايران لبنياتپاک نوشمازندران دادهها توصیفی جدول : 3 نگاره شاخص سال تعداد برد مینیمم ماکسیمم مجموع میانگین استاندارد انحراف واریانس 4/40 4/45 4/48 4/45 4/42 4/57 4/72 4/58 4/72 4/55 7/71 7/73 7/56 7/77 7/71 87/41 26/88 88/80 21/12 500/78 4/23 4/81 4/00 4/28 5/ /61 4/24 7/56 4/88 7/ کل جياتن هب هجوت تا 68 ارايهميکند.با شرکتهارادردورهزماني 68 دادههاي آماري نتايج 3 نگاره بهدستآمده درتمامسالهابيشترينميزانکارآييبرابر 7 است.کمترينميزانکارآيينيزبرابر 4/00 استکهدرسال 7366 دستآمد.بهطورمتوسطدرسالهايمختلفتحقيق ميزانکارآييبهترتيب هب 519

10 کارآیی 5931 بهار دوم/ و بيست شماره بهادار/ اوراق مديريت و مالي مهندسي فصلنامه برابر 4/81 4/23 و 4/28 است.انحرافاستانداردهايمحاسبهشدهنشانميدهندکهکارآييشرکتهاي نمونهدرسالهايمختلفبهيکديگرنزديکبودهوازايننظرهمگنهستند θ1 θ2 θ3 θ شرکت شرکت و دوره تفکیک به کارآیی مقادیر 4: نگاره درنمودارفوقميزانکارآييشرکتهايعضونمونهدرسالهايمختلفنشاندادهشدهاست.باتوجه لکش زا هک جالبي ميباشد.نکته 66 سال در شازند شرکت به متعلق کارآيي ميزان شکل کمترين به برداشتميشودآناستکهدراغلبشرکتهاينمونه بيشترينميزانکارآييدرسال 7366 حاصلشده است)ميلهسبزرنگ(. حالمدلپوياييشبکهرابرايايندادههابهکارميبريمواندازهکارآييرابرايسالهاي 7368 تا 7368 محاسبهميکنيم. دوره هر کارآیی اندازه - نگاره 5 کارآیی مجموع اول دوره θ اول دوره 66 اول دوره θ θ اول دوره θ شرکتها

11 يريگراكب اب نارهت راداهب قاروا سروب رد يگتسكشرو يبايزرا... / هبيبحما و يكلم يبتجم يمتسر درك بارهس يمادقا ليعامسا هدنيامزآ 511 اهتکرش 68 لوا هرود 68 لوا هرود 66 لوا هرود 68 لوا هرود ییآراک عومجم θ1 θ2 θ3 θ

12 هرامش /راداهب قاروا تيريدم و يلام يسدنهم همانلصف تسيب و /مود 5931 راهب 516 اهتکرش 68 لوا هرود 68 لوا هرود 66 لوا هرود 68 لوا هرود ییآراک عومجم θ1 θ2 θ3 θ تکرش3هراگنجياتنهبهجوتاب يمآراکينامزهرودراهچرهرد ياه دنشاب تکرشيلو لاسرد24و ياه رد7366لاسردودنتسهآراکان7368و ياه تکرشنيا.دنتسهييآراکينعيتيعضونيرتهب لاسردوهتشاداردوختيعضونيرتهب7366لاسرداه هديسرييآراکانتلاحهبأددجم7368 يدوروعقاورد.دنا يجورخوهتفايشيازفااه.تساهتفايشهاکاه تکرش لاسرد37و8ياه 61 68ياه و تيعضونيرتهبردينعيدنتسهآراک66 لاسردامادنتسه يمآراکان68 يمشهاکيجورخينعيدنوش.دباي تکرش لاسرد07و04 77ياه لاسردوآراک61و68ياه.دنتسهآراکان68و66ياه تکرش لاسردامادنتسهآراکان68لاسرد08و32 58ياه.دنتسهآراک68و66 61ياه تکرش لاسردوآراک68لاسرد01و38ياه.دنتسهراکان68و66 61ياه تکرش لاسرد25و08 00ياه.دنتسهآراک68لاسردوآراکان66و61 68ياه تکرش لاسرد70و74ياه لاسرد74تکرشودنتسهآراک66و68ياه دنتسهآراکان68و61ياه يمآراک68لاسردوتساآراکان61لاسردطقف70تکرشاما.دشاب

13 کارآیی میانگین آزماينده امحبيبه و ملكي مجتبي رستمي كرد سهراب اقدامي اسماعيل /... بكارگيري با تهران بهادار اوراق بورس در ورشكستگي ارزيابي شرکتهاي 72 و 31 درسالهاي 68 و 68 کارآهستندوشرکت 72 درسالهاي 61 و 66 ناکارآ اما شرکت 31 درسال 61 کارآودرسال 66 ناکارآميباشد. يمامت رد هستند.سايرشرکتها ناکارآ و ودرسالهاي 68 کارآ و 61 درسالهاي 36 شرکت دورههاناکارآميباشند. اندازهميانگينکارآييدر 0 دورهزمانيبراي 25 شرکتدرنگاره 0 آمدهاست. 511 کارآیی میانگین 8: نگاره نگاره 0 ميانگينکارآييدرکلدورههارابراي 25 شرکتنشانميدهد.دراينشکلمشاهدهميکنيم نيب رد ناکارآ شرکتها مابقي اما هستند کارآ دورهها کل در شرکتهاي که حطس به نزديک شرکتهاي ناکارآ شرکتهاي کارآييهستندونسبتبهشرکتهايناکارآدروضعيتبهتريقراردارندزيرااينشرکتهادربعضياز دورههاکارآودربعضيدورههاناکارآبودند. )7 )5 )3 کارآ :تسا زيربهطورخالصهقابلذکر موارد تحقيق نتايج گرفتن نظر در درراستاياهدافپژوهشوبا شدند.بهعبارتي 71/3 %از شناخته کارآ شرکت 9 تعداد موجود شرکت 25 بين از موجود شرکتهاي ميگرددکه سرمايهگذارانپيشنهاد وبه شده داده تشخيص سرمايهگذاري براي مناسب و ميباشند گذاريکنند.لذاميتوانگفتکهاحتمالورشکستگياينشرکتهاباتوجهبه دراينشرکتهاسرمايه روندمطلوبفعاليتاينشرکتهابسيارکماست.بهعبارتديگرچنينشرکتهاييراميتواندردوره مالي بهعنوانشرکتهايمرجع)الگو(برايسايرشرکتهامعرفيکرد. شرکتهاي شدند.بهعبارتيحدود 04/3 %از شناخته ناکارآ شرکت 57 تعداد موجود شرکت 25 بين از سرمايهگذارانپيشنهاد وبه نميشوند داده تشخيص سرمايهگذاري براي مناسب و ميباشند موجودناکارآ ميگرددکهدراينشرکتهاسرمايهگذارينکنند.بهعبارتيميتوانگفتکهاحتمالورشکستگياين شرکتهاباتوجهبهروندنامطلوبفعاليتاينشرکتهابسيارزياداست. دربعضيازسالهاکارآودربعضيازسالهاناکارآ شرکت 55 تعداد موجود شرکت 25 بين همچنيناز شناخته شدند. از حدود %05/3 عبارتي به ها شرکت کارآیی میانگین ميگيرند. قرار گروه اين در شرکتهاي شرکت به اينرو از

14 5931 بهار دوم/ و بيست شماره بهادار/ اوراق مديريت و مالي مهندسي فصلنامه سرمايهگذارانپيشنهادميشودکهدرانتخاباينشرکتهابرايسرمايهگذاريدقتبيشتريرااعمال نمايند.بهعبارتيميتوانگفتکهاحتمالورشکستگياينشرکتهانسبتبهشرکتهايکارآبيشتر ونسبتبهشرکتهايناکارآکمتراست. بحث و نتیجهگیری 8- راحتي به که مردمي راکد و سرگردان نقدينگي جذب براي روشها کاملترين از يکي کالن اقتصاد بعد از مشارکت باعث طرف يک از است.بورس بهادار اوراق بورس نيستند خود سرمايه از بهينه بهاستفاده قادر بذج طريق از ديگر طرف از و ميشود سرمايهگذاري مزاياي از بهرهمندي و واحدها درمالکيت افراد گسترده هدايت و نقدينگي خواهد دولت تورمي ضد اهداف تحقق باعث اقتصادي مفيد و سازنده فعاليتهاي آنهادر توجهي قابل تأثير پديده اين و ميشود تأمين جريان در پول از اقتصادي نيازفعاليتهاي مورد وجوه زيرا شد دارد. کنترلآن و گردش در پول حجم بر نقش به توجه با بين از که دارد ضرورت باالتر بازده اهميتسرمايهگذاريدرستدرراستايدستيابيبه و سرمايهگذاري در تصميمگيري و ميباشند بهتري عملکرد داراي که شرکتهايي موجود شرکتهاي يبايزرا و کارآيي موضوع اهميت نشاندهندة گردند کهاينامر انتخاب احتمالورشکستگيآنهاکمتراست ميباشد. کارآ شرکتهاي يک هب رازاب نيا اصلي است.وظيفه انکار غيرقابل کشور يک اقتصادي توسعه در بهادار اوراق بازار تأثير حرکتانداختنمؤثرسرمايههاوتخصيصبهينهاينمنابعميباشد.کهبراياينامرضرورتوجوديکبازار کارآاحساسميشود.يکيازشرايطالزمبرايچنينبازاريايناستکهکليهاطالعاتموجودازجمله اطالعاتحسابداريکهدارايويژگيمربوطبودنوقابليتاتکابودنهستند بدونهزينهوبهطورمساوي دردسترسکليهمعاملهگرانباشدومعاملهگرانبرداشتنسبتا يکسانيازاطالعاتداشتهباشند. آراک درکلمع داراي بررسي مورد شرکتهاي نتايجپژوهشحاضربيانگرآناستکهدرصدکمياز هستندوکمتريناحتمالورشکستگيرادارند)تنها 71/3 %شرکتها(وبقيهشرکتهايموردبررسييا ناکارآهستندوبيشتريناحتمالورشکستگيرادارند) 04/3 %شرکتها(ويااينکهدربعضيازسالهاکارآ ودربعضيازسالهاناکارآهستند) 05/3 %شرکتها( بهعبارتيايندستهازشرکتهاازلحاظورشکستگي درحدوسطشرکتهايکارآوناکارآقراردارند.نتايجپژوهشحاضرمطابقبايافتههايپژوهشانجامشده خواجويوهمکارآن) 7368 ( همکاران) 7360 (وشکراله و دوزاکين) 5441 ( خواجوي و توسطدوزاکين ميباشد.بهعبارتينتايجتحقيقاتفوقالذکرنيزحاکيازاينبودکهدرصدکميازشرکتهاکارآميباشند. موردبررسي شرکتهاي ميان از بهراحتي ميتواند پژوهش اين نتايج از استفاده با سرمايهگذاريااعتباردهنده آنها به يا و سرمايهگذاريکند آنها در و کرده انتخاب را کارا( شرکتهاي آنها)يعني بهترينهاي درراستاينتايجتحقيقپيشنهاداتيبهشرحزيرارايهميشود: دهد.همچنين وام 511

15 )7 )5 * * * * * * آزماينده امحبيبه و ملكي مجتبي رستمي كرد سهراب اقدامي اسماعيل /... بكارگيري با تهران بهادار اوراق بورس در ورشكستگي ارزيابي پوششي تحليل تکنيک از استفاده اعتباردهي. و سرمايهگذاري تصميمات براي مناسب اطالعات الگوي) DEA ( بهمحققينآتيپيشنهادميشودکهترکيب کردن فراهم براي تهران بهادار اوراق بورس توسط دادهها کارآترين تعيين جهت رگرسيون با هدافتسا با و با) DEA (محاسبه را شرکتها کارآييماهانه که صورت بدين شرکتهارابهکارگيرند. را کارآيي مقدار رگرسيون از را متغيرها رگرسيون از استفاده با که اين يا نماييم پيشبيني آورند. دست به را شرکتها کارآترين الگوي) DEA (پرتفوي با و پيشبيني منابع فهرست 8- دادهها پوششي تحليل تکنيک )7368(. محمد غفاري جواد علي مقدم غيوري شکراله خواجوي هرامش 17 حسابرسي دوره و حسابداري مالي فصلنامهبررسيهاي نسبتهاي برايتحليلسنتي مکملي تا تابستان 7368 صص خواجوي شکراله سليميفر عليرضا ربيعه مسعود) 7360 ( کاربردتحليلپوششيدادهها) DEA (در يناسنا و اجتماعي علوم پرتفوييازکارآمدترينشرکتهايپذيرفتهشدهدربورساوراقبهادار مجله تابستان پياپي 03. دوم شماره دوم و بيست شيراز دوره دانشگاه صالحآبادي علي مهرانراد مهدييار ) 7384 ( آزمونکارآيياطالعاتيسطحضعيفبورساوراقبهادار تهران فصلنامهبورساوراقبهادار شماره 78 زمستان سالچهارم. تکنيک کاربرد علي محمدي شرکتهاي مالي صورتهاي تحليل و تجزيه براي رياضي برنامهريزي شيراز 7368 دوره :771. دانشگاه انساني و اجتماعي علوم داروسازي.مجله ديدار. انتشارات تجارت تهران منصور جهانگير ) 1387 ( قانون ورشکستگي بيني آبادي صادق ) 7368 ( پيش فرح سيدعلي احمدي موسي مهدوي چاشمي نبوي زمستان ص پنجم پرتفوي شماره مديريت و مالي مهندسي الجيت مجله مدل از استفاده با شرکتها * *.شيراز: اول شناختي.چاپ روش حسابداري:ديدگاه در تجربي ) 7318 (.پژوهشهاي محمد نمازي شيراز. دانشگاه انتشارات ينيبشيپ جهت مدلي ارائه )7383( سمانه سيده زيدي نازنين پيلهوري حميدرضا وکيليفرد فازي استنتاج سيستم از استفاده با تهران بهادار اوراق بورس در شده پذيرفته شرکتهاي ورشکستگي هجدهم. بهادار شماره اوراق مديريت و مالي مهندسي پذير( ANFIS ) مجله انطباق عصبي * Altman E.I. (1968) Financial Ratios, Disarmament Analysis and the Prediction of Corporate Bankruptcy. The Journal of Finance; Vol. 23: * Arora, Nidhi, Saini, Jatinderkumar. R, (2013), Time Series Model for Bankruptcy Prediction via Adaptive Neuro-Fuzzy Inference System, International Journal of Hybrid Information Technology Vol. 6, No. 2. * Beaver W.H. (1966) Financial Ratios as Predictors of Failure. Journal of Accounting Research; Issue 4:

16 5931 بهار دوم/ و بيست شماره بهادار/ اوراق مديريت و مالي مهندسي فصلنامه * Ching- Ching, y. Der Jang, Ch., & Min g, Fu, H. (2010), a hybrid approach of DEA rough, set and support vector ma chines for business failure prediction. Expert System with Application, 37(2), * Duzakin E., Duzakin H. (2007), Measuring the performance of manufacturing firms with super slacks based model of data envelopment analysis: An application of 500 maor industrial enterprises in Turkey. European Journal of Operational Research; 182: * Fare R. and Grosskopf S. Taylor L. Dynamic Network DEA. Journal of the operations Research, (2009), * Gordon, M.J. (1971). Towards a Theory of Financial Distress. The Journal of Finance, 26: * Johnes, Jill, Lzzeldin, Marwan, Pappas, Vasileios (2012), A comparison of performance of Islamic and conventional banks 2004 to 2009, * Khalili Araghi, Maryam, (2013), Comparing logit, probit and multiple discriminant analysis models in predicting bankruptcy of companies, asian Journal of finance & accounting, Vol. 5, no. 1. * Malhotra D.K., Malhotra R. (2008), Analyzing Financial Statements Using Data Envelopment Analysis. Commercial Lending Review; September October: * Ramsey, F.P. (1988), Truth and Probability, in G ardenfors and Sahlin. pp * Rekabdar,G. H., Chinipardaz, R., & Solimani, B. (2006). The Discriminant analysis of mixed in prediction of bankruptcy ournal of applied mathematics,1 2, * Shetty, U, Pakkala, T.P.M, Mallikarunappa, T (2012), A modified directional istance formulation of DEA to assess bankruptcy: An application to IT/ITES companies in India, Expert Systems with Applications 39 (2012) * Sueyoshi T., Mika G. Can R&D Expenditure Avoid Corporate Bankruptcy? Comparison between Japanese Machinery and Electric Equipment Industries Using DEA Discriminant Analysis. * Weston J. F. & E.T. Copeland. (1992). Managerial Finance, Dryden Press, 9th Edition. * Whitaker, R. (1999). The Early Stage of Financial Distress. Journal of Economics and Finance, 23 (2): یادداشتها 1 - Shetty, Pakkala, Mallikarunappa 2 - Gordon 3 - Whitaker 4 - Weston and Copeland 5 - Data Envelopment Analysis 6 - Arora, Saini 7 - Ching, Jang, Min 8 - Khalili Araghi 9 - Malhotra, Malhotra 10 - Beaver 11 - Altman 12 - Duzakin, Duzakin 13 - Sueyoshi T., Mika 14 - Jill Johnes, Marwan Izzeldin, Vasileios Pappas 511