Evaluation of the Performance of the Country's Provinces of Consumption Cooperative

Transcript

1 کار و کسب و اقتصاد پژوهشنامه شاپا: 40( تا 29 )صفحه 93 تابستان هفتم شماره پنجم سال كشور استانهاي در مصرف تعاونيهاي شركتهاي عملکرد كارآيي ارزيابي 1 خطي( برنامهريزي روش از استفاده )با 4 رضائی زهره 3 اكرمي هادي 2* رضائي جواد 92/12/5 پذیرش: تاریخ 92/10/2 دریافت: تاریخ چکیده است. شده ارزيابي خطي برنامهريزي روش از استفاده با مصرف تعاونيهاي زمينۀ در كشور استانهاي عملكرد كارآيي مطالعه اين در استوار دادهها پوششي تحليل روش اخص بهطور و رياضي برنامهريزي روشهاي بر كه ناپارامتري روش از بهرهگيري با منظور بدين.تسا شده رتبهبندي و طبقهبندي مصرف تعاونيهاي شركتهاي عملكرد كارآيي بهلحاظ كشور استانهاي است بازدهي فرض دو با آنها كارآيي 1388 سال در استان 30 در مصرف تعاونيهاي خروجيهاي و وروديها به توجه با پژوهش این در است. شده سنجش مقياس به نسبت متغير بازدهي و مقياس به نسبت ثابت لرستان و بلوچستان و سيستان احمد بوير و كهكيلويه شمالي خراسان زنجان استانهاي اول فرض با كه ميدهد نشان نتايج و تهران اصفهان رضوي خراسان فارس استانهاي دوم فرض داشتن درنظر با و دارند كارآيي بيشترين كشور استانهاي درميان تحقيق اين يافتههاي براساس احمد بوير و كهكيلويه استان بودن الگو به توجه با نهايت در ميپيوندند. كارآ استانهاي جمع به نيز قم دهند. قرار خود الگوي را احمد بوير و كهكيلويه استان كارآييبايد افزايش بهمنظور ناكارآ استانهاي كه گفت ميتوان خطي. برنامهريزي کارآيي مصرف تعاوني کلیدواژهها: است. مستقل پژوهشي مطالعۀ يك حاصل مقاله اين 1. jrezaea@yahoo.com مسئول( )نویسندۀ بازرگاني پژوهشهاي و مطالعات مؤسسۀ علمي هئيت عضو و اقتصاد ارشد کارشناس. * 2 نوین اقتصاد بانک عالی کارشناس صنایع- مهندسی لیسانس فوق 3. خودرو ایران اعتیار تعاونی بانکی کارشناس جنوب- تهران واحد بازرگانی مدیریت ارشد کارشناس دانشجوی 4.

2 رضائی زهره اکرمی هادی رضائي جواد 30 Evaluation of the Performance of the Country's Provinces of Consumption Cooperative (Using Linear Programming Method) J, Rezaei M.A; H. Akrami, M.A; Z. Rezaei, M.A Abstract In this study, the performance of the country's provinces has been evaluated using linear planning method. For this purpose, using non-parametric technique that is based on mathematical programming methods, and in particular Data Envelopment Analysis (DEA), provinces of the country have been classified and ranked. In this research, according to the input and output of cooperative agencies, taking in 30 provinces in 2009, their efficiency has been evaluated with the assumption of constant and variable return to scale. The results show that considering the first assumption, provinces of Zanjan, North Khorasan, kohkiloyeh and Boyerahmad, Sistan and Baluchestan and Lorestan, have the highest efficiency among the country's provinces. Also, having the second assumption into the account, the provinces of Fars, Khorasan Razavi, Tehran and Qom, Isfahan would be efficient. Finally, regarding the patterns being kohkilouyeh and Boyerahmad and based on the findings of this study can be said that in order to increase efficiency of the non-efficient provinces, kohkilouyeh and Boyerahmad should be considered as the pattern. Keywords: consumer cooperative, efficiency, linear programming سال ميتوان رسمي فعاليت و تشکيل ازلحاظ حال مقدمه 1. سال اين در زيرا دانست ايران در تعاونيها فعاليت آغاز را کشورهاي اقتصاد در رسمي تعاونيهاي تشكيل در روستایي تعاوني شرکت نخستين تشکيل به دولت نخستين از آن روند و دارد طوالني پيشينهای مختلف کرد. اقدام گرمسار داودآباد منطقۀ کشور در اما است. شده آغاز ميالدي نوزدهم سدۀ سالهاي 1320 سال تا ايران در تعاونيها تشکيل آغاز از نميگذرد. دهه چند از بيش آن رسمي نوع پيدايش از ما 1050 عضويت با روستایي تعاوني شرکت سه درمجموع قانون تصويب از ميتوان را ايران در رسمي تعاوني آغاز تبصرۀ براساس 1341 سال در است. آمده بهوجود کشاورز قانون اين از موادي در دانست. شمسي 1303 سال تجارت گذشته رژيم ارضي اصالحات به مربوط قانون 165 مادۀ 2 این با است. شده بحث مصرف و توليد تعاونيهاي دربارۀ Journal of Economic Business Research, Vol. 5, No. 7, Summer 2014

3 31 ارزيابي كارآيي عملکرد شركتهاي تعاونيهاي مصرف در استانهاي كشور کشاورزاني که زمين دريافت ميکردند ناچار بودند قبال عضويت شرکت تعاوني روستايي را بپذيرند. به اين ترتيب در مدت کوتاهي بيش از 8 هزار شرکت تعاوني روستائي تشکيل شد که بعدا در هم ادغام شد و حدود سه هزار شرکت بهوجود آمد. در سال 1350 قانون شرکتهاي تعاوني با مطالعۀ قوانين ساير کشورها تهيه و تصويب شد که موادي از آن هنوز هم مبناي کار تعاونيها است. پس از پيروزي انقالب اسالمي تشکيل تعاوني در راستاي تغيير روابط حاکم اقتصادي و درجهت مشارکت هرچه بيشتر مردم در تأمين نيازمنديهايشان با استقبال بيسابقۀ اقشار مختلف مردم روبهرو شد. در اصل 44 قانون اساسي بهروشني تصريح شده که نظام اقتصادي جمهوري اسالمي ايران بر سه بخش دولتي تعاوني و خصوصي با برنامهريزي صحيح و منظم استوار است. در همين اصل محدودشدن فعاليتهاي بخش دولتي در چهارچوب معين و نيز مکمل فعالیتهاي دولتي و تعاوني قرارگرفتن بخش خصوصي وسعت قلمرو بخش تعاوني را بهخوبي نشان ميدهد. براساس آخرين آمار منتشرشده در مركز آمار ايران تا پايان ديماه 1388 مجموع تعاوني مصرف فعال کارمندي فرهنگي کارگري محلي آزاد دانشجويي با بيش از 5497 شرکت تعاوني و با عضويت بيش از 1/4 ميليون نفر خانوار با سرمايهاي بالغ بر ميليارد ريال در سطح کشور فعاليت ميکنند. متوسط متراژ سطح فروشگاهي تعاونيهاي مصرف از حدود 88/7 مترمربع در پايان سال 70 به مقدار 180 مترمربع در پايان سال 1387 افزايش يافته است. نسبت تعداد واحدهاي عمدهفروش به خردهفروش در بخش خصوصي 1 به 15 است که همين نسبت در تعاونيهاي مصرف 1 به 100 است. نسبت واحدهاي موجود خردهفروش به خانوارهاي شهري در بخش خصوصي 1 به 11 است که همين نسبت در تعاونيهاي مصرف به خانوارهاي تحت پوشش 1 به 760 است. از 7226 شرکت تعاوني مصرف ثبتشده در کشور 5497 آنها درگرايشهاي کارمندي کارگري محلي دانشجويي و متفرقه با 6000 واحد فروشگاه در سطح کشور فعاليت دارند. با وجود این آمار در حال حاضر سهم تعاونيهاي مصرف در تأمين کاالهاي مورد نياز اعضا تنها 5/2 درصد است در حاليکه در کشورهاي اروپايي اين تعاونيها سهم عمدهاي از بازار خردهفروشي کاال را در دست دارند برای مثال این نسبت در سوئد 50 درصد در دانمارک درصد در فنالند 30 درصد و در نروژ 25 درصد است. تفاوت موجود بين نسبت کاال در تعاونيهاي مصرف ايران و کشورهاي نامبردهشده و توجه به اين نکته که رفع مشکالت تعاونيهاي مصرف تأثير مستقيمي در افزايش قدرت خريد و سطح زندگي اعضا و نيز كارآيي شبكۀ توزيع كاال و خدمات كشور دارد نگارندگان اين مقاله را بر آن داشت نحوۀ عملكرد تعاونيهاي مصرف را با بهرهگيري از مفهوم كارآيي ارزيابي کنند تا چگونگي استفاده از منابع و ظرفيتها درجهت ايجاد و توسعۀ تعاونيهاي مصرف در تمامی استانهاي كشور بهدق ت بررسي شود. در اين مطالعه سعی شده است به اين سؤال اساسي پاسخ داده شود كه آيا استانهاي كشور با همۀ امكانات موجود اين قابليت و انعطافپذيري را دارند كه بتوانند متغيرهاي موردانتظار از بنگاههاي تعاونيهاي مصرف را افزايش دهند و با همين ميزان نهاده مقدار ستاندۀ بيشتري داشته باشند و آيا همۀ استانهاي كشور در زمينۀ تعاونيهاي مصرف بهشكل بهينه عمل ميکنند يا نه. عالوه بر اين ميتوان به هر استان كشور بهتنهايي نگاه كرد و اين پرسش را مطرح کرد كه آيا ميتوان هر استان را با توجه به نهادههايي كه دراختيار آن قرار ميگيرد و مقدار ستاندهاي كه در تعاونيهاي مصرف از آن حاصل ميشود بهعنوان يك استان كارآ قلمداد کرد و اگر پاسخ منفي است تعاونيهاي مصرف در كدام استان ميتواند الگويي براي افزايش كارآيي ساير استانهاي كشور باشد. برای پاسخ به اين سؤالها در اين پژوهش از مفهوم كارآيي استفاده شده و با توجه به پرسشهاي مطرحشده در اين پژوهشنامه اقتصاد و کسب و کار سال پنجم شماره هفتم تابستان 1393

4 رضائی زهره اکرمی هادی رضائي جواد 32 برای 1 دادهها پوششي تحليل روش قابليتهاي و تحقیق بهکار روش اين اساسي پرسشهاي اين به پاسخگویي است. رفته محاسبه( روشهاي كارآيي)تعريف 2. رضايت ميزان به اصوال که است كم ي مفهومی كارآيي و دارد اشاره موردنظر اهداف به دستيابي ميزان يا مشتري عملكرد جنبههاي از برخي آن با كه است نسبتي درواقع شده متحمل عملكرد آن انجام بر كه هزينههايي با واحدها ميشود. مقايسه است هزینۀ آن با که است مفهومی کارآیی كلي بهطور میشود ارزیابی هدف کسب فرایند در صرفشده منابع اب بهدستآمده خروجیهای مقايسۀ با که صورت بدین میشود. مشخص کارآیی میزان مصرفشده ورودیهای هزينۀ انسانی منابع تأمین هزينۀ کارآیی سنجش برای بازگشت نرخ و تسهیالت نگهداری و تجهیزات از استفاده میشود. گرفته درنظر آن نظایر و سرمایه است کسي واحد مدير کارآترین کارآیی از تعبیر این در روزانه دستمزد و مواد هزینۀ کمترین با بتواند واحدش که 1386( 78 کند.)رضائیان ص کار یعنی اثربخشي معادل كارآيي وبستر واژهنامة در پول زمان انرژي مصرف حداقل با مطلوب توليد ظرفيت 1362( 252 است.)وبستر ص شده تعريف مواد يا زمينۀ در كه است محققاني ازجمله نيز )1957( 2 فارل براي روشي و داده انجام مختلفي پژوهشهاي كارآيي عنوان تحت مقالهاي در او است. کرده پيشنهاد آن ارزيابي يك كارآيي 1957 سال در توليد«كارآيي»اندازهگيري مقدار يك از بيشتر كافي حد به ستانده يك»توليد را بنگاه است. كرده تعريف نهاده«مفروض روش اساسي پايۀ ميتوان را فارل ديدگاه اساسا مطالعه اين در دادهها( پوششي موردبحث)تحليل کرد. قلمداد مختلفی روشهاي پژوهشگران كارآيي ارزيابي برای زير دستۀ دو به را آنها ميتوان عمدتا كه کردهاند ارائه کرد: تقسيمبندي 3 پارامتري روشهاي الف. 4 ناپارامتري روشهاي ب روشهاي بر كارآيي تحليل رويكرد كه آنجا از تمركز روش اين بر مقاله اين در است مبتني ناپارامتري است. شده اب بنگاهها كارآيي ناپارامتري روشهاي در كلي بهطور ميشود. ارزيابي رياضي برنامهريزي تكنيكهاي از استفاده چنانچه و نيست نيازي توليد تابع برآورد به روش اين در با كارآيي ارزيابي در باشد داشته متفاوت خروجي چند بنگاه پوششي تحليل روش آمد. نخواهد پیش مشكلي روش اين کرد معرفي ناپارامتري روشهاي از يكي ميتوان را دادهها تكنيكهاي از استفاده با موردنظر واحدهاي آن در كه میشود. ارزيابي رياضي برنامهريزي واحدهاي آن كارآيي ارزيابي براي پارامتري روشهاي درصورت يا و دارند ستانده يك كه مناسباند توليدي يكديگر به را ستاندهها اين بتوان بيشتر ستاندۀ داشتن فرض اما كرد. تبديل يكسان ستاندۀ واحد يك به يا با را آموزش در خدماتي واحد دو كارآيي بخواهيم كنيد مثال برای دارند ستانده يك از بيش که کنيم مقايسه هم تعداد و فارغالتحصيالن تعداد ستاندهها اين از نمونه دو واحد هر كه است معتبر مجالت در پذيرفتهشده مقاالت دو اين از يكي تبديل برای شاخصي هيچ و است داده ارائه اهميت يا وزن درمورد حال عين در و نداشته ديگري به باشد. نداشته وجود كلي توافق هيچ دو اين از يك هر با كارايي مقايسۀ سپس و ارزیابی فرض این درخصوص چراكه است غيرممكن عمال قبلي روشهاي از استفاده توليد تابع بهعنوان تابعي برآورد جهت واحدي ستاندة 1. Data Envelopment Analysis 2. Farrell, M. 3. Parametric Method 4. Non Parametric Method Journal of Economic Business Research, Vol. 5, No. 7, Summer 2014

5 33 كشور استانهاي در مصرف تعاونيهاي شركتهاي عملکرد كارآيي ارزيابي ارزيابي مشكالت از يكي مشكل اين ندارد. وجود مرزي تمامي در طرفي از است. مرزي توليد تابع روش به كارآيي مرزي توليد توابع از استفاده با كارآيي ارزيابي روشهاي فروضي و ميشود تصريح توليد تابع براي خاص شكل يك ممكن عمل در كه ميشود اعمال تصادفي جزء متغير براي روشي از ميتوان مشكالت این حل براي شود. نقض است اين در کرد. استفاده دادهها پوششي تحليل روش نام به واحد يك ابتدا واحد هر كارآيي ارزيابي براي روش ساير از خطي تركيبي بهصورت كه ميكنند ايجاد مجازي اين از حاصل ستاندة سپس است تصميمگيري واحدهاي يكي نهادة بهكاربردن با كه را مجازي تصميمگيري واحد واقعي ستاندة با ميآيد بهدست تصميمگيري واحدهاي از اقدام كارآيي ارزيابي به ترتيب اين به و مقايسه واحد اين ميکنند. دادهها پوششي تحليل نظري مباني 3. مدل دادهها پوششي تحليل روش در اوليه حالت در ميشود: ارائه نسبي كارآيي اندازهگيري برای زير دادهها پوششي تحليل روش در ديگر عبارت به ميکنند ماكزيمم را وروديها و خروجيها موزون نسبت را آنها كارآيي بنگاهها ساير در ضرايب همين كه شرطی به نکند. بيشتر واحد از جهت است غيرخطي مدلی مدل این كه آنجا از يك به را آن فرض با مدل حل در سهولت مجموعهاي اعمال با درنهايت ميکنند. تبديل خطي مدل میشود: نتیجه مدل دوآل به توجه با و رياضي عمليات از ثابت اعداد شامل Nx1 بردار يك λ روابط این در ميدهد. نشان را θ براي مرجع مجموعۀ وزنهاي كه است بود خواهد بنگاهها كارآیي كه بهدستآمده اسكالر مقادير DEA روش در را فوق مدل ميکند. تأمين را θ 1 شرط مينامند. CCR مدل mام استان خروجيهاي وزنهاي : u rm mام استان وروديهاي وزنهاي : v im 1393 تابستان هفتم شماره پنجم سال کار و کسب و اقتصاد پژوهشنامه mام استان خروجيهاي : X im mام استان وروديهاي : Y rm ديگر استانهاي خروجيهاي : X ij ديگر استانهاي وروديهاي : Y rj و وروديها استانها تعداد از عبارتاند ترتيب به : r,i,j خروجيها. پوششي تحليل در مقياس به بازده 3 1. دادهها كه ميشود مطرح زماني مقياس به بازده مفهوم مشخصي نسبت يك به را وروديها اگر بدانيم بخواهيم کرد. خواهند تغييري چه خروجيها دهيم تغيير گنجاند DEA مدل در ميتوان فروضي با را بحث اين اينكه اول ميشود: عايد مهم نتيجۀ دو آن بهواسطة كه مقياس كارآيي و مديريتي كارآيي جزء دو به فني كارآيي بنگاههاي از بزرگ بنگاههاي اينكه دوم ميشود تفكيك ميشود. داده تميز كوچك

6 جواد رضائي هادی اکرمی زهره رضائی بازده مقياس ثابت فرض بازدهي ثابت نسبت به مقياس تنها درصورتي قابل اعمال است كه بنگاهها در مقياس بهينه عمل کنند)قسمت مسطح منحني هزينۀ متوسط بلندمدت(.)امامی میبدی ص 1379( 63 در مدل CCR با فرض بازده ثابت نسبت به مقياس كارآیي بهگونهاي ارائه ميشد كه دربرگيرندۀ كارآیي فني خالص يعني كارآیي ناشي از مديريت و كارآیي ناشي از صرفهجوئي مقياس يك بنگاه باشد ليكن از آنجا كه براي ارزيابي تأثيرات تغيير و اصالح ساختاري به اطالعاتي دربارۀ كارآیي مقياس نياز است و نيز براي تشويق مديران نمونه داشتن اطالعاتي درمورد كارآیي ناشي از مديريت ضرورت مييابد الزم است اهميت تفكيك اين دو كارآیي از هم روشن شود بازده به مقياس متغير بانكر 1 چارنز 2 و كوپر )1984( 3 مدل CCR را بهگونهاي بسط دادند كه بازده متغير نسبت به مقياس را دربر گيرد. انجام اين مهم در فرمولهكردن مسئلۀ دوگان در برنامهريزي خطي با فرض بازده ثابت نسبت به مقياس با اضافهکردن محدوديت NI'λ=0 )قيد تحد ب( به اين مدل است. در اين حالت محاسبات با فرض بازده متغير نسبت به مقياس انجام ميشود بهطوريكه: در مدل مذکور با قيد بازده متغير نسبت به مقياس مشخص نميشود كه آيا بنگاه در ناحية بازده صعودي يا نزولي نسبت به مقياس فعاليت ميکند. اين مهم د ر عمل ب ا مق ايس ة قيد ب ا زد ه غ يرص عودي ن سبت ب ه مقياس) 0 NI'λ ) صورت ميگيرد بهطوریکه: به عبارت ديگر ماهيت نوع بازده در عدم كارآیي مقياس براي يك بنگاه خاص با مقايسۀ مقدار كارآیي فني در حالت بازده غيرصعودي نسبت به مقياس و با مقدار كارآیي فني بازده متغير نسبت به مقياس تعيين ميشود بدين صورت كه اگر اين دو با هم مساوي باشند بنگاه موردنظر با بازده نزولي نسبت به مقياس مواجه است و در غير اين صورت شرط بازده صعودي نسبت به مقياس برقرار خواهد بود. مدل فوق را در روش DEA مدل BCC با فرض بازدهي متغير نسبت به مقياس مينامند. بر اساس مدل BCC كارآيي محاسبهشده در مدل CCR به دو جزء كارآيي مديريتي و كارآيي مقياس تقسيم ميشود اولويتبندي DMUهاي كارا از آنجا كه در فرايند تحقيق ممكن است بيش از يك DMU كارآ وجود داشته باشد روش تحليل پوششي دادهها اين امكان را ميدهد تا DMUهاي كارآ و مرجع رتبهبندي شوند و لذا با استفاده از دو شيوۀ تعداد دفعات الگوبودن و نيز روش وزني DMUهايي كه مرجع هستند 1. Banker, R. D. 2. Charnes, A. 3. Cooper, W. W. Journal of Economic Business Research, Vol. 5, No. 7, Summer 2014

7 35 كشور استانهاي در مصرف تعاونيهاي شركتهاي عملکرد كارآيي ارزيابي اشارهشده روش دو در محاسباتي رابطۀ ميشوند. رتبهبندي است: زیر بهصورت DMUها اولويتبندي براي تصميم روابط: این در متغير و Kام DMU به مربوط كارآيي معكوس D= تصميم متغير λ= 1393 تابستان هفتم شماره پنجم سال کار و کسب و اقتصاد پژوهشنامه اول DMU براي ام j خروجي Y= 1i اول. DMU براي ام i ورودي X= 1i رد DEA مدل خروجيهاي و وروديها 4. استانهاي مصرف تعاونيهاي ارزيابي ر کشو تعاونيهاي توسعۀ در استان هر عملكرد بررسي اين در مجموعهاي كه ميشود قلمداد واحد يك بهمنزلۀ مصرف درواقع استان هر وروديهاي دارد. خروجي و ورودي در كارآ عملكرد درجهت استان آن در آنچه از است عبارت آنها از استفاده با تا میشود برده بهكار مصرف تعاونيهاي شود. توليد بهينهای خروجيهاي يا خروجي اين در درنظرگرفتهشده وروديهاي ترتيب بدين تعداد 2. كارگاهها كل تعداد 1. از: عبارتاند بررسي كاركنان خدمات جبران 4. )1( واسطه مصارف 3. شاغالن درنظرگرفتهشده خروجي و )2( سرمايه خدمات ارزش 5. )3( است. مصرف تعاونيهاي افزودۀ ارزش )4( مدل نتايج استخراج 5. به تحقيق فرايند شد اشاره مقدمه در همانطوركه و خروجيها و وروديها درنظرگرفتن با كه است نحوي مقايسهاي دادهها پوششي تحليل روش به كارآيي ارزيابي مقاله اين در لذا است. شده انجام مختلف استانهاي ميان و مقياس به نسبت ثابت بازدهي فرض با CCR مدل دو از شده استفاده مقياس به نسبت متغير بازدهي فرض با BCC ارزيابي و خروجيها و وروديها درنظرگرفتن با که است حاصل زير نتايج دادهها پوششي تحليل روش به كارآيي شد. ميانگين ميشود مشاهده 1 جدول در چنانكه 0/747 مديريت كارآيي ميانگين و 0/884 مقياس كارآيي با كشور استانهاي در كه است معنا بدان اين و است مه و مقياس بهلحاظ هم شرايط ساير ثابتفرضکردن بايد بنابراين و دارد وجود خالي فضاي مديريت بهلحاظ استفاده بهينه بهطور منابع اين از كه شود اتخاذ ترتيبي شود. ميتوان كارآيي نتايج به توجه با كه ديگري موضوع در كارآيي كل ميانگين كه است اين کرد اشاره آن به است معنا بدان اين و است 0/647 كشور استانهاي مصرف تعاونيهاي موجود ظرفيت واحد 1000 از كه و شده استفاده واحد 647 از فقط كشور استانهاي در عمال توسعه قابل ظرفيت بهعنوان آن ديگر واحد 353 هر گفت ميتوان ديگر عبارت به است مانده بالاستفاده ظرفيتهاي همين با و خود ظرفيت افزايش بدون استان دهد. افزايش % 35/3 را خود خروجي ميتواند موجود کرد ادعا علمي فرايند يك براساس ميتوان ترتيب بدين مصرف تعاونيهاي توسعۀ درجهت كشور استانهاي كه ميکنند. فعاليت ظرفيت زير % 35/3

8 جواد رضائي هادی اکرمی زهره رضائی 36 جدول 1. ميزان انواع كارآیي به تفكيك استانها در سال 1388 مأخذ: محاسبات محققان. Journal of Economic Business Research, Vol. 5, No. 7, Summer 2014

9 37 ارزيابي كارآيي عملکرد شركتهاي تعاونيهاي مصرف در استانهاي كشور 6. رتبهبندي استانهاي داراي كارآيي واحد از آنجا كه يكي از اهداف روش تحليل پوششي دادهها ارائۀ الگوي مرجع براي استانهاي ناكارآ است در اينجا براساس نتايج خروجي نرمافزار Deap2 الگوي هر يك از استانهاي موردمطالعه مشخص و در جدول 2 ارائه شده است. جدول 2. استانهاي الگو براي افزايش كارآيي استانهاي كشور در سال 1388 مأخذ: محاسبات محققان. پژوهشنامه اقتصاد و کسب و کار سال پنجم شماره هفتم تابستان 1393

10 رضائی زهره اکرمی هادی رضائي جواد 38 تعيين الگو عنوان به تحقيق اين در استان 8 آنجاكه از استانهاي از يك هر تا ميدهد را امكان اين DEA شدهاند مرجع واحدهاي اینجا در بنابراين شود اولويتبندي مرجع تعداد وزني مجموع و دفعات تعداد روش دو از استفاده با ميشود. اولويتبندي دفعات دادهها پوششي تحليل روش در الگوبودن دفعات وزني مجموع روش 4. جدول دفعات تعداد روش 6 1. استان كه است دفعاتي تعداد به مراجعه روش اولين با است. گرفته قرار استانها ساير مرجع يا و الگو موردنظر لحاظ به بلوچستان و سيستان استان روش اين به توجه را اول رتبۀ بوده مطرح الگو بهعنوان بيشتري دفعات اينكه است. کرده كسب استانها ساير درميان دادهها پوششي تحليل روش در الگوبودن دفعات تعداد روش 3. جدول محققان. محاسبات مأخذ: مستدل نظری پايۀ يك از مذكور روش كه آنجا از بيشتري اعتماد روش اين از حاصل نتايج به است برخوردار تعداد روش براساس كه است ذكر شايان داشت. ميتوان و استان بهترين بلوچستان و سيستان استان دفعات كهكيلويه استان دفعات تعداد وزني مجموع روش براساس مصرف تعاونيهاي زمينۀ در استان بهترين بويراحمد و شدهاند. معرفي محققان. محاسبات مأخذ: دفعات تعداد وزني مجموع روش 6 2. مجموع به مراجعه رتبهبندي براي ديگر مطرح روش كه است بار هر در واحد كارآيي داراي استانهاي وزني 4 جدول در چنانكه بودهاند. الگو استانها ساير براي كهكيلويه استان روش اين به توجه با ميشود مشاهده اول رتبۀ موردمطالعه استانهاي ساير درميان بويراحمد و است. داشته را سياستي توصيههاي و جمعبندي 7. ارائۀ قابليت دادهها پوششي تحليل روش كه آنجا از قدرت از دارد را خروجي و ورودي ماهيت دو با نتايج استانهاي كارآيي افزايش براي راهكار ارائۀ در بيشتري با است. برخوردار مصرف تعاونيهاي زمينۀ در كشور طي كشور استانهاي كارآيي ارزيابي نتايج توصيف اين با استانها فني كارآيي كه ميدهد نشان 1388 سال استان 5 تنها و دارد نامناسبي وضعيت 0/647 ميانگين و سيستان بويراحمد و كهكيلويه شمالي خراسان زنجان در %100 يا كامل كارآيي حالت در لرستان و بلوچستان نيز استانها مديريتي كارآيي هستند. مصرف تعاونيهاي بيانگر را مطلوبي عملكردي وضعيت 0/747 ميانگين با كهكيلويه شمالي خراسان زنجان استان 10 تنها و نيست خراسان فارس لرستان بلوچستان و سيستان بويراحمد و محسوب كارآ استانهاي قم و تهران اصفهان رضوي 0/884 ميانگين با نيز مقياس كارآيي زمينۀ در ميشوند. Journal of Economic Business Research, Vol. 5, No. 7, Summer 2014

11 39 كشور استانهاي در مصرف تعاونيهاي شركتهاي عملکرد كارآيي ارزيابي استان 5 تنها و نميشود مالحظه مطلوبي وضعيت سيستان بويراحمد و كهكيلويه شمالي خراسان زنجان ميکنند. فعاليت بهينه مقياس در لرستان و بلوچستان و موجود ظرفيت واحد 1000 از گفت ميتوان همچنين 647 از تنها كشور استانهاي در مصرف تعاونيهاي ظرفيت بهعنوان آن ديگر واحد 353 و شده استفاده واحد ديگر عبارت به است بالاستفادهمانده عمال توسعه قابل با و خود ظرفيت افزايش بدون استان هر گفت ميتوان 35/3 % را خود خروجي ميتواند موجود ظرفيتهاي همين فرايند يك براساس ميتوان ترتيب بدين دهد. افزايش به دستيابي برای كشور استانهاي كه کرد ادعا علمي بهرهگيري جهت بايد مصرف تعاونيهاي در كارآ عملكرد کنند. برنامهريزي موجود خالي ظرفيت 35/3 % از پینوشتها پرداختي ارزش از: است عبارت واسطه مصارف ارزش 1. كمدوام ملزومات مصرفي واسطۀ مواد و اوليه مواد بابت كارگاه بابت پرداختي مصرفشده لوازم و مواد ساير و بستهبندي لوازم سرمايهاي كاالهاي ساخت و اساسي تعميرات براي اوليه مواد قطعات و لوازم بابت پرداختي كارگاه كاركنان توسط بابت پرداختي حقالعمل تعميرات و خدمات براي مصرفشده تجهيزات و نقليه وسايل ساختمان جزئي تعميرات فروش گازوئيل سفيد نفت مصرفي)شامل سوختهاي انواع كارگاه آب برق سوختي( مواد بنزين ساير طبيعي گاز مايع گاز توزين انبارداري ذهاب و اياب حملونقل كاال ضايعات هزينۀ حق بازاريابي و تبليغات پشتيباني خدمات ساير و باربري و اقالم ساير و مأموريت حق ارتباطات پرداختي تجاري بيمههاي و نقدي پرداختيهاي ساير و حقوق و مزد خدمات)بهجز جبران بگيران(. حقوق و مزد خدمت پايان پاداش و بازخريد غيرنقدي سرمايه اجارهاي ارزش معادل سرمايه خدمات ارزش 2. ارزش برمبناي نيز سرمايه اجارهاي ارزش ميشود. گرفته درنظر درصد( 10 سرقفلي)معادل فرصت هزينۀ كارگاه پرداختي اجارۀ است. شده محاسبه تجهيزات و ماشينآالت بابت پرداختي اجارۀ از آمارگيري طرح از مقاله اين در موردبررسي آمارهاي 3. است. شده استخراج 1390 سال در بازرگاني و صنفي واحدهاي شده استخراج DEAP2 نرمافزار براساس مطالعه نتايج 4. است. کتابنامه و کارآیي اندازهگيري اصول علي. ميبدي امامي پژوهشهاي و مطالعات مؤسسۀ انتشارات تهران: بهرهوري. بازرگاني. نتايج جواد. رضائي جعفر نامور صادقي عليرضا اميني كشور. كل در بازرگاني و صنفي واحدهاي از آمارگيري طرح و مطالعات مركز بازرگاني پژوهشهاي و مطالعات مؤسسۀ بهرهوري. بهبود كارآيي»بررسي جواد. رضائي و محمدحسين پوركاظمي ناپارامتري«روشهاي از استفاده با گردشگري صنعت ص سوم شمارۀ ششم سال اقتصادي پژوهشنامۀ مجلۀ سمت. مدیریت انتشارات و سازمان مبانی علی رضائیان گرشاسبي مرجان نصيري فقيه حسن محمدزاده جواد رضائي و آب شركتهاي كارآيي»ارزيابي زمستان عليرضا. دادهها«پوششي تحليل روش از استفاده با شهري فاضالب 17. ش 6 س دوم دورۀ آب منابع تحقيقات مجلۀ تحوالت از تصويري»ارائۀ محمدرضا. رمضاني نشريۀ آن«توسعۀ در تعاون اتاق نقش و ايران تعاونيهاي ص 118 دورۀ تعاون شركتهاي در بهرهوري»ارتقاي محمدحسين. عظيميزاده ص 6 ش 1 دورۀ تعاون و فرهنگ مصرف«تعاوني ويرايش اقتصادي. علوم فرهنگ منوچهر. فرهنگ البرز. انتشارات هفتم. هميار تعاونيها«امور»ادارۀ محمدحسين. مستعاني ص 1 دورۀ 1393 تابستان هفتم شماره پنجم سال کار و کسب و اقتصاد پژوهشنامه

12 جواد رضائي هادی اکرمی زهره رضائی 40 وبستر ميريام Collegiate Webster's New.Dictionary چاپ اول. انتشارات ارغوان. Banker, R. D.; Charnes, A.; Cooper, W. W Some Models For Estimating Technical Scale Efficiencies in Envelopment Analysis, Management Science 30(9), Charnes, A.; Cooper, W. W.; Rhodes, E Measuring the Efficiency of Decision Making Units, European Journal of Operational Research 2, Farrell, M The Measurement of Productive Efficiency, Journal of the Royal Statistics Society, Series A, 120(3), Foray, D Economics of Knowledge. Massachusetts Institute of Technology. Johnes, G. & Johnes, J Measuring the Research Performance of U.K. Economic Department: An Application of Data Envelopment Analysis, Oxford Economic Paper, no. 45, p Schmidt, P. & Sickles, R. C Production Frontiers and Panel Data, Journal of Business and Economics Statistics, Journal of Economic Business Research, Vol. 5, No. 7, Summer 2014