ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΛΙΓΝΙΤΗ & «ΜΙΚΡΗ» ΕΗ ΥΣΟΙΩΝΕΣ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑ

Transcript

1 ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΛΙΓΝΙΤΗ & «ΜΙΚΡΗ» ΕΗ ΥΣΟΙΩΝΕΣ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑ ( ΧΡ. Γ. ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ τ. /ντης ΛΚ Μ ΕΗ ΑΕ) Με αφορµή τις τρέχουσες εξελίξεις αναφορικά µε το θέµα της «µικρής» ΕΗ, που µεταξύ των άλλων περιλαµβάνει την εκχώρηση πώληση σε ιδιώτες λιγνιτικών κοιτασµάτων, ορυχείων λιγνίτη και ατµοηλεκτρικών σταθµών (ΑΗΣ) της περιοχής µας, κρίνεται σκόπιµη µια µικρή αναφορά και αναδροµή σε κρίσιµες αποφάσεις κατά την πρόσφατη 5ετία, οι οποίες επιδρούν καταλυτικά στο άµεσο µέλλον της λιγνιτοενεργειακής δραστηριότητας και κατά συνέπεια και στους κατοίκους της υτ. Μακεδονίας και δεν εξυπηρετούν τα καλώς εννοούµενα συµφέροντα της περιοχής και της χώρας γενικότερα. Η αναδροµή αυτή, καθώς και η επισκόπηση της σηµερινής κατάστασης στον τοµέα αυτό, θεωρώ ότι συµβάλλει στην ουσιαστική ενηµέρωση των πολιτών της υτικής Μακεδονίας, που θα πληγούν ανεπανόρθωτα από τυχόν υλοποίηση των σχεδίων παραγκωνισµού και υποβάθµισης του λιγνίτη της περιοχής από το ενεργειακό ισοζύγιο της χώρας µας. 1. Πρόταση επιτροπής , Υ.Π.Ε.Κ.Α. (21-Ιουνίου 2010) Σύµφωνα µε την πρόταση αυτή, επί υπουργίας Τ. Μπιρµπίλη, για την περιοχή Πτολ/δας Αµυνταίου προβλέπονταν η απόσυρση των µονάδων ΑΗΣ ΛΙΠΤΟΛ και ΠΤΟΛ/ Α 1 (2011), ΠΤΟΛ/ Α 2 (2012), ΠΤΟΛ/ Α 3 (2014), ΠΤΟΛ/ Α 4 (2015), ΚΑΡ ΙΑ 1,2,3 και 4 (2019), ΑΜΥΝΤΑΙΟ - ΦΙΛΩΤΑΣ 1 και 2 (2019) και ΑΓΙΟΣ ΗΜΗΤΡΙΟΣ 1,2,3 και 4 (2019), συνολικής ισχύος 3733 MW, καθώς και ένταξη δύο νέων µονάδων ΠΤΟΛ/ Α 5 (2017) και ΑΓΙΟΣ ΗΜΗΤΡΙΟΣ 6 (2025), συνολικής ισχύος περίπου 1260 MW. Ειδικά για την 5ετία προβλέπονταν να λειτουργούν στην πιο πάνω περιοχή µόνο οι µονάδες ΠΤΟΛ/ Α 5 και ΑΓΙΟΣ ΗΜΗΤΡΙΟΣ 5, συνολικής ισχύος περίπου 1000 ΜW έναντι της απόσυρσης ισχύος 3733 MW. Τούτο σηµαίνει ότι η ετήσια παραγωγή λιγνίτη θα µειώνονταν από το επίπεδο των 50 εκατ. τόνων (2010) στα 11 εκατ. τόνους για την περίοδο , που αντιστοιχεί σε µείωση της εξορυκτικής δραστηριότητας στα λιγνιτωρυχεία της πιο πάνω περιοχής και της επακόλουθης οικονοµικής κατά 78% περίπου. Αργότερα, τροποποιήθηκε η πιο πάνω ρύθµιση επιµηκύνοντας κάπως την περίοδο απόσυρσης των µονάδων για τα τέλη 2023, αλλά µε δραστική µείωση των ωρών λειτουργίας των λιγνιτικών µονάδων, άρα και της παραγωγής λιγνίτη για την 8ετία από έως , όπως επεξηγείται στη συνέχεια της παρούσας διερεύνησης. 2. Φωτοβολταϊκός σταθµός 200 MW Σε αντιστάθµιση των δυσµενέστατων επιπτώσεων για την περιοχή µας από την προαναφερθείσα πρόταση του Υ.Π.Ε.Κ.Α, εξαγγέλθηκε κατά την ίδια χρονική περίοδο από το ίδιο υπουργείο, µε την οµόθυµη συµπαράσταση πολλών τοπικών παραγόντων (κυβερνητικών βουλευτών, δηµάρχων, κοινωνικο-οικολογικών οργανώσεων, µεγαλοσυνδικαλιστών κ..α), η εγκατάσταση στο χώρο των αποθέσεων αγόνων υλικών του εξοφληµένου λιγνιτωρυχείου Κυρίου Πεδίου του µεγαλύτερου παγκόσµια, όπως διαφηµίστηκε, φωτοβολταϊκού σταθµού, ισχύος 200 MW. Πολύ σύντοµα αποδείχτηκε πως η πιο πάνω πρόταση - απόφαση ήταν φιάσκο πρώτου µεγέθους, οδήγησε σε διεθνή διασυρµό, δεδοµένου ότι δεν προσήλθε κανείς ενδιαφερόµενος στο σχετικό διαγωνισµό. Εξάλλου, η αποτυχία αυτού του φαραωνικού φωτοβολταϊκού εγχειρήµατος στην περιοχή µας ήταν προδιαγεγραµµένο εξαρχής να συµβεί, δυστυχώς, όµως οι αρµόδιοι δεν είχαν διδαχθεί από την αντίστοιχη διεθνή αρνητική εµπειρία και ιδιαίτερα την ισπανική, που παρουσιάζει αναλογία µε τη χώρα µας, καθώς και την παράλληλη χρεοκοπία αρκετών γερµανικών επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνταν στη βιοµηχανία των φωτοβολταϊκών. 1

2 3. Απόφαση ΕΗ ΑΕ (.Σ. 28/ ) Εφαρµογή οδηγίας 2010/75/ΕΕ Με την πιο πάνω απόφαση το.σ. της ΕΗ ΑΕ σε εφαρµογή της Οδηγίας 2010/75/ΕΕ ενέκρινε τα εξής: - Την απένταξη των Μονάδων 3 και 4 του ΑΗΣ Καρδιάς από το Μεταβατικό Εθνικό Σχέδιο Μείωσης Εκποµπών (ΜΕΣΜΕ). - Την ένταξη στο καθεστώς παρέκκλισης περιορισµένης διάρκειας του άρθρου 33 της Οδηγίας 2010/75/ΕΕ, των Μονάδων 1-2 του ΑΗΣ Αµυνταίου και 1,2,3 και 4 του ΑΗΣ Καρδιάς. - Την υλοποίηση των απαραίτητων, για τη συµµόρφωση µε τους στόχους του ΜΕΣΜΕ, περιβαλλοντικών επενδύσεων στις Μονάδες 1 έως 5 του ΑΗΣ Αγ. ηµητρίου, σύµφωνα µε επικαιροποιηµένο χρονικό προγραµµατισµό. Οι πιο πάνω αποφάσεις πρακτικά θα έχουν τις ακόλουθες δυσµενείς επιπτώσεις: -Στους ΑΗΣ ΑΜΥΝΤΑΙΟΥ και ΚΑΡ ΙΑΣ, για την 8ετία από έως , περιορίζεται η λειτουργία των µονάδων τους συνολικά για την 8ετία σε ώρες ανά καµινάδα, που αντιστοιχεί κατά µέσο όρο σε : 8 = 2187,5 ώρες, δηλ. 91 ηµέρες ανά έτος και καµινάδα. Τούτο σηµαίνει ότι η λειτουργία όλων των µονάδων των ΑΗΣ ΚΑΡ ΙΑΣ και ΑΜΥΝΤΑΙΟΥ περιορίζεται στο ένα τρίτο της κανονικής λειτουργίας, που θα έπρεπε να ανέρχεται τουλάχιστο σε ώρες (ισοδύναµης λειτουργίας µε ονοµαστική ισχύ) ανά έτος για κάθε µονάδα. Ειδικότερα, εκτιµάται µείωση της κατανάλωσης λιγνίτη συνολικά για τους δύο πιο πάνω ΑΗΣ από το επίπεδο των ~22 εκατ. τόνων ανά έτος στα ~7,5 εκατ. τον. ανά έτος, γεγονός που θα επιφέρει µείωση του προϋπολογισµού των ετήσιων λειτουργικών δαπανών των ορυχείων της ΛΚ Μ και των πιο πάνω ΑΗΣ συνολικά κατά 240 εκατοµ. ευρώ, περίπου, µηδενισµό τυχόν επενδύσεων στους αναφερόµενους ΑΗΣ και προφανώς µεγάλη οικονοµική ζηµία για την περιοχή µας. Επιπλέον, λόγω της αναγκαστικής ετήσιας λειτουργίας του ΑΗΣ ΑΜΥΝΤΑΙΟΥ µόνο για τρείς µήνες (µία καµινάδα-δύο µονάδες), είναι φανερό ότι θα προκύψει άµεσα σοβαρότατο πρόβληµα στην παροχή τηλεθέρµανσης στην πόλη του Αµυνταίου και στους παρακείµενους οικισµούς Λεβαίας και Φιλώτα, στους οποίους παρέχεται σήµερα. Παρόµοιο πρόβληµα ενδέχεται να δηµιουργηθεί, αν και σε πολύ µικρότερη έκταση, και στην πόλη της Πτολ/δας, ιδιαίτερα εάν καθυστερήσει η ανέγερση και λειτουργία της νέας µονάδας Πτολ/δα 5, από την οποία προβλέπεται η επαρκής παροχή τηλεθέρµανσης. Μέχρι τότε θα παρέχεται τηλεθέρµανση στην Πτολ/δα από τις µονάδες 3 και 4 του ΑΗΣ Καρδιάς, µε προγραµµατιζόµενη µειωµένη λειτουργία, όπως προαναφέρθηκε, κατά την 8ετία 2016 έως και Στον ΑΗΣ ΑΓ. ΗΜΗΤΡΙΟΥ (µονάδες 1 έως 5), σύµφωνα µε την προαναφερθείσα απόφαση, πρέπει να γίνουν σηµαντικές περιβαλλοντικές επενδύσεις προκειµένου να συνεχιστεί η κανονική, χωρίς δηλ. χρονικούς περιορισµούς, λειτουργία όλων των µονάδων. Οι επενδύσεις αυτές, εάν τελικά δεν βρεθεί αξιόπιστη και φθηνή λύση και καταστεί αναγκαία η εφαρµογή της κλασσικής µεθόδου της «υγρής αποθείωσης» των καυσαερίων του ΑΗΣ, ενδέχεται να προσεγγίσουν τα 400 εκατοµµύρια ευρώ για τις πέντε µονάδες. Πρόκειται ασφαλώς για πολύ µεγάλη δαπάνη, που θα προβληµατίσει τους αρµόδιους της ΕΗ ΑΕ µε δεδοµένη την οικονοµική κατάσταση της επιχείρησης, ενώ παράλληλα θα µειωθεί και ο βαθµός απόδοσης του ΑΗΣ ΑΓ. ΗΜΗΤΡΙΟΥ, λόγω αύξησης της ιδιοκατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας από την αναγκαστική λειτουργία του πρόσθετου εξοπλισµού των προαναφερθεισών περιβαλλοντικών επενδύσεων. Εάν δεν πραγµατοποιηθούν οι επενδύσεις αυτές ή περιοριστούν επιλεκτικά σε κάποιες µόνο µονάδες, αναγκαστικά θα αποµειωθεί ανάλογα και η λειτουργία του ΑΗΣ ΑΓ. ΗΜΗΤΡΙΟΥ µε πρόσθετες δυσµενείς επιπτώσεις στη συνολική εξορυκτική και κατά συνέπεια και στην οικονοµική δραστηριότητα καθώς και στην τηλεθέρµανση της πόλης της Κοζάνης. 2

3 4. Περιοχή Φλώρινας (ΑΗΣ Μελίτης) Είναι γνωστό ότι η µονάδα Μελίτη 1, ισχύος 330 MW, του ΑΗΣ Μελίτης λειτούργησε για πρώτη φορά την άνοιξη του Επίσης, προβλέπονταν εξαρχής στον ίδιο χώρο η ανέγερση από τη EH AE και δεύτερης µονάδας, για τούτο παράλληλα µε την ανέγερση της πρώτης µονάδας κατασκευάστηκαν κι όλες οι υποδοµές, που θα εξυπηρετήσουν τη λειτουργία και της δεύτερης µονάδας Μελίτη 2. Το συνολικό κόστος ανέγερσης των σηµερινών εγκαταστάσεων του ΑΗΣ Μελίτης, δηλ. της µονάδας Μελίτη 1 και των κοινών έργων υποδοµής και υποστήριξης της λειτουργίας των δύο µονάδων, ανήλθε περίπου σε 250 δισεκατοµµύρια δραχµές, δηλ. περίπου 733 εκ. ευρώ σε τιµές 2003, σχεδόν πάνω από ένα (1) δισεκ. ευρώ σε σηµερινές τιµές, εάν συνυπολογιστεί και η µεταγενέστερη δαπάνη για την κατασκευή του φράγµατος Παπαδιάς από το οποίο υδροδοτείται µε πολύ µεγάλες ποσότητες νερού ο πιο πάνω ΑΗΣ. Σηµαντικό ποσοστό του κόστους αυτού αφορά τις κοινές υποδοµές της λειτουργούσας πρώτης µονάδας αλλά και της µελλοντικής δεύτερης. υστυχώς, δεν κατέστη µέχρι σήµερα δυνατή η κατασκευή και δεύτερης µονάδας, διότι στο σχετικό διαγωνισµό που προκηρύχτηκε από τη ΕΗ ΑΕ για την κατασκευή της νέας µονάδας Μελίτη 2, ισχύος 450MW, σύµφωνα µε την αρχική απόφαση του.σ. της ΕΗ ΑΕ ( ), δεν συµµετείχε κανείς ενδιαφερόµενος, ενώ συµµετείχαν στον παράλληλο και παρόµοιο διαγωνισµό για τη νέα λιγνιτική µονάδα Πτολ/δα 5, όπου και ανεδείχθη µειοδότης για την κατασκευή της υπόψη µονάδας. Τονίζεται ιδιαίτερα ότι αµέσως µετά εγκρίθηκε και παραχωρήθηκε σχετική άδεια από τον αρµόδιο υπουργό Ανάπτυξης κ. Φώλια σε ιδιωτική εταιρεία, που είχε υποβάλλει σχετική αίτηση (Γ3007/ ) για την ανέγερση και λειτουργία λιγνιτικής µονάδας ισχύος 450 MW σε περιοχή του Ν. Φλώρινας. Μάλιστα, η εταιρεία αυτή προέβη και σε µίσθωση ικανής έκτασης για τη µελλοντική ανέγερση του νέου ΑΗΣ στο αγρόκτηµα της Βεγόρας. Ακόµη, ο απαιτούµενος λιγνίτης για τη λειτουργία της νέας ιδιωτικής µονάδας θα εισάγονταν (!!) από τα βόρεια σύνορά µας, δεδοµένου ότι η εταιρεία αυτή δεν κατείχε τότε, ούτε κατέχει µέχρι σήµερα λιγνιτικό κοίτασµα ικανό να τροφοδοτήσει µια λιγνιτική µονάδα. Αργότερα παραχωρήθηκε από την επόµενη κυβέρνηση και δεύτερη σχετική άδεια, µετά από αίτηση που υποβλήθηκε (Γ4335/ ), σε άλλη ιδιωτική εταιρεία για ανέγερση λιγνιτικής µονάδας ισχύος 340 MW στο ηµ. ιαµ. Μελίτης, η οποία επίσης δεν διαθέτει µέχρι σήµερα δικαιώµατα εκµετάλλευσης σε λιγνιτικό κοίτασµα της περιοχής της υτ. Μακεδονίας. Τα σχόλια περιττεύουν!! Η λειτουργία της µονάδας Μελίτη 1, της πλέον σύγχρονης λιγνιτικής µονάδας της ΕΗ ΑΕ, κατά την τελευταία 4ετία χαρακτηρίζεται από σταθερά φθίνουσα παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, λόγω ανεπάρκειας λιγνίτη εξαιτίας της «συνδυασµένης» υπολειτουργίας του ιδιωτικού ορυχείου Αχλάδας, της αδυναµίας παραγωγής λιγνίτη κατά την ίδια περίοδο από το ορυχείο Κλειδιού της ΕΗ λόγω κατολισθήσεων στο χώρο εκσκαφής και της συνέχισης της 12ετούς απραξίας του πρώην ιδιωτικού λιγνιτωρυχείου Βεύης. Η δυσµενής αυτή εξέλιξη για την πλέον σύγχρονη λιγνιτική µονάδα προκάλεσε απώλεια σηµαντικών κερδών από τη ΕΗ ΑΕ. Τονίζεται ιδιαίτερα ότι από αβελτηρία του αρµόδιου υπουργείου καθυστερεί (γιατί άραγε;), µετά από τρεις (3) σχετικούς διαγωνισµούς, επί τουλάχιστο επτά (7) έτη η διαδικασία ανάθεσης της εκµετάλλευσης του λιγνιτωρυχείου Βεύης (τµήµα ιδιωτικής παραχώρησης) σε αξιόπιστο εκµεταλλευτή. Οι τρείς διαγωνισµοί προκηρύχτηκαν κατά σειρά επί υπουργίας Σιούφα Μάρτης 2006, Χατζηδάκη Αύγουστος 2009 και Μπιρµπίλη Μάρτης Ακόµη, διευκρινίζεται ότι η λειτουργία του λιγνιτωρυχείου Βεύης ήταν απαραίτητη εξαρχής για την απρόσκοπτη εξασφάλιση της τροφοδοσίας µε λιγνίτη (ποσοτικά και ποιοτικά) της µονάδας Μελίτη 1. υστυχώς, για την κάλυψη των αναγκών του ΑΗΣ Μελίτης η ΕΗ ΑΕ προσέφυγε, ενώ υπήρχαν αξιόπιστες και φθηνότερες λύσεις από εγχώρια λιγνιτωρυχεία, µέχρι και σε εισαγωγές λιγνίτη από γειτονικές µας χώρες (Βουλγαρία, Τουρκία). 3

4 5. Λιγνίτης και ηλεκτρενεργειακό ισοζύγιο της χώρας Κατά τα τελευταία χρόνια παρατηρείται µεγάλη µείωση της συµµετοχής της παραγόµενης ηλεκτρικής ενέργειας µε καύσιµη ύλη το λιγνίτη, στο διασυνδεδεµένο ηλεκτρικό σύστηµα της χώρας. Έτσι, από ποσοστό συµµετοχής 66% κατά το 2004 ( GWH) µειώθηκε σε 46% το 2013 ( GWH). Τα αντίστοιχα ποσοστά συµµετοχής για το λιγνίτη της υτ. Μακεδονίας ήταν 56% ( GWH) κατά το 2004 και 40% ( GWH) κατά το Συγχρόνως αυξήθηκαν σηµαντικά τα αντίστοιχα ποσοστά συµµετοχής των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) καθώς και του εισαγόµενου φυσικού αερίου στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Συγκεκριµένα, η παραγόµενη ηλεκτρική ενέργεια µε πρώτη ύλη το εισαγόµενο φυσικό αέριο κατά την τελευταία 3ετία κυµαίνεται σε πολύ υψηλά επίπεδα (24,3 % έως 29,7 %) και δεν συµβάλλει στη µείωση της ενεργειακής εξάρτησης της χώρας από εισαγόµενους ενεργειακούς πόρους. Το γεγονός αυτό, οι ποικίλες επιδοτήσεις στους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας από φυσικό αέριο καθώς και οι επιδοτήσεις της παραγόµενης ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ, συνετέλεσαν στη σηµαντική άνοδο της τιµής της ηλεκτρικής ενέργειας για τον έλληνα καταναλωτή, οδήγησαν δε σε οικονοµικό αδιέξοδο πολλές εγχώριες ηλεκτροβόρες βιοµηχανικές επιχειρήσεις και στην παρεπόµενη µείωση της βιοµηχανικής και οικονοµικής δραστηριότητας, αύξηση της ανεργίας κ.ο.κ. Ασφαλώς, υπάρχουν ακόµη σηµαντικά περιθώρια για τη µείωση του κόστους και της λιγνιτικής κιλοβατώρας, αρκεί να επιλυθούν άµεσα τα προβλήµατα επάνδρωσης και λειτουργίας του πάγιου εξοπλισµού των λιγνιτωρυχείων της ΛΚ Μ, ώστε να αυξηθεί ο βαθµός αξιοποίησής του µε παράλληλη µείωση των χωµατουργικών εργολαβιών. Επίσης, πρέπει να αντιµετωπιστούν έγκαιρα και αποτελεσµατικά τα χρονίζοντα προβλήµατα αναφορικά µε τη συντέλεση των απαλλοτριώσεων γεωργικών εκτάσεων, τη µετεγκατάσταση οικισµών, την έγκαιρη εκτέλεση των σωστικών αρχαιολογικών ανασκαφών κ.τ.λ, που ταλανίζουν τη λειτουργία των λιγνιτωρυχείων της ΛΚ Μ και προκαλούν επιπρόσθετη αύξηση δαπανών. Έτσι, µόνο «αιτιολογείται» το αυξηµένο κόστος για τη λιγνιτική µεγαβατώρα το 2013, δεδοµένου ότι η σχέση εκµετάλλευσης των λιγνιτωρυχείων διατηρείται πρακτικά σταθερή κατά την περίοδο , ενώ συγχρόνως µειώθηκαν κατακόρυφα (-35%) οι δαπάνες για τη µισθοδοσία του προσωπικού κατά την πρόσφατη 5ετία ( ). 6. Ευρώπη - γαιάνθρακες στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας Σε όλες τις χώρες της Ευρώπης, ακόµη και σε όσες δεν διαθέτουν δικά τους κοιτάσµατα γαιανθράκων (λιγνίτες-λιθάνθρακες), χρησιµοποιούνται στερεά καύσιµα, έστω και εισαγόµενα, για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Ειδικότερα, µεταξύ των χωρών (14), που διαθέτουν σηµαντικά κοιτάσµατα γαιανθράκων (Βουλγαρία, Γερµανία, Ελλάδα, Ην. Βασίλειο, Ισπανία, Ουγγαρία, Ουκρανία, Πολωνία, Ρουµανία, Σερβία, Σλοβακία, Σλοβενία, Τουρκία και Τσεχία), σύµφωνα µε στοιχεία της EURACOAL για το έτος 2012 η χώρα µας κατατάσσεται: -8 η στα γεωλογικά αποθέµατα λιγνίτη -4 η στα εκµεταλλεύσιµα αποθέµατα λιγνίτη -4 η στην παραγωγή λιγνίτη -5 η στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από λιγνίτη -6 η στην εγκατεστηµένη ισχύ των λιγνιτικών ΑΗΣ -11 η στον αριθµό των απασχολουµένων στην εξόρυξη στερεών καυσίµων -6 η στο κατά κεφαλή ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ) -7 η στην κατά κεφαλή κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας και -5 η στην κατά κεφαλή παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας µε βάση τα στερεά καύσιµα. 4

5 ιαπιστώνουµε, λοιπόν, από τον πιο πάνω πίνακα, ότι η Ελλάδα βρίσκεται σε µια ενδιάµεση θέση ως προς το επίπεδο αξιοποίησης των στερεών καυσίµων, ωστόσο, υστερεί δραµατικά στον εκσυγχρονισµό των λιγνιτικών µονάδων ή και την κατασκευή νέων, µε αποτέλεσµα να σπαταλιέται ο λιγνίτης λόγω του χαµηλού συγκριτικά βαθµού απόδοσης των λειτουργούντων λιγνιτικών ΑΗΣ, ενώ η τεχνολογία καύσης προχώρησε µε άλµατα στον τοµέα αυτό κατά την πρόσφατη 15ετία, η δε πρόοδος συνεχίζεται και σήµερα µε σηµαντικά επιτεύγµατα. Ειδικότερα, πρέπει να αναφερθεί ότι έχουν κατασκευαστεί νέοι λιγνιτικοί ΑΗΣ µε καθαρό βαθµό απόδοσης (β.α,) > 40% σε αντικατάσταση παλιών, που είχαν αντίστοιχο β.α. στο επίπεδο του 30 έως 32%. Συγχρόνως, µε την εφαρµογή των βέλτιστων τεχνικών (ΒΑΤ) στους νέους λιγνιτικούς ΑΗΣ µειώνονται δραστικά οι δυσµενείς περιβαλλοντικές επιπτώσεις, διότι µειώνονται κατακόρυφα οι εκποµπές οξειδίων του αζώτου, οξειδίων του θείου και των ιπτάµενων στερεών σωµατιδίων, ενώ παράλληλα µειώνονται σε πολύ µεγάλο ποσοστό (> 30%) οι εκποµπές διοξειδίου του άνθρακα ανά παραγόµενη κιλοβατώρα από τη σηµαντικότατη αύξηση του βαθµού απόδοσης των ΑΗΣ µε νέα τεχνολογία καύσης. Προφανώς περιορίζεται και το εξωτερικό κόστος από τη ραγδαία µείωση των δυσµενών περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Αναφέρονται σχετικά τα ακόλουθα χαρακτηριστικά παραδείγµατα νέων λιγνιτικών ΑΗΣ: ΓΕΡΜΑΝΙΑ -BoA 1, 1012 MW, NIEDERAUSSEM (2003), β.α. >43% -BoA 2/3, 2X1100 MW, NEURATH (2010, 2012), β.α. >43% -LIPPENDORF, 934 MW, (1999), β.α. 42,6% - 46% µε αξιοποίηση της θερµότητας. -BOXBERG, 900 MW, (2000), β.α. 41,8% - 44% µε αξιοποίηση της θερµότητας. - SCHWARZE PUMPE(1998), 2Χ750 MWe, β.α. 41% και µε τη συνολική εκµετάλλευση της θερµότητας ανέρχεται έως 55%. ΠΟΛΩΝΙΑ -ΑΗΣ TUROW. Έγινε ανέγερση-αντικατάσταση των 10Χ200 ΜW παλιών µονάδων β.α 31% µε έξι (6) νέες µονάδες (3Χ235 ΜW και 3Χ262 MW) µε β.α. ~41% κατά τη χρονική περίοδο ΑΗΣ LAGISZA 460 MW (2009), β.α. >40% -AHΣ BELHATOW 858 MW (2010), β.α >42% ΤΣΕΧΙΑ Αναµένεται εντός του τρέχοντος έτους 2014 να λειτουργήσει ο νέος λιγνιτικός ΑΗΣ LEDVICE µε τα ακόλουθα στοιχεία: Ισχύς 660 MWe, καθαρός β.α. 42,5%, µικτός β.α. 47%, λιγνίτης µε ΚΘΙ 2600 KCAL/KG (ελαφρά καλύτερη θερµογόνος ικανότητα ως προς το κοίτασµα Βεύης - Φλώρινας), εκποµπές NOx < 200 mg/nm³, SOx <150 mg/ NM³ και ιπτάµενα στερεά < 20 mg/nm³ και χρόνος ζωής του ΑΗΣ σαράντα (40) χρόνια, Παράλληλα η ίδια τάση επικρατεί σε πολύ µεγαλύτερη κλίµακα και σε χώρες όπως η Κίνα και η Ινδία, όπου κατά τα τελευταία χρόνια εγκαταστάθηκαν πολλές δεκάδες νέων κυρίως λιθανθρακικών αλλά και λιγνιτικών ΑΗΣ. Ήδη η πρόοδος στις νέες τεχνολογίες καύσης των γαιανθράκων εγγυάται βαθµούς απόδοσης >46% στην περίοδο και >50% µετά το Πρόταση αξιοποίησης των λιγνιτικών κοιτασµάτων της υτ. Μακεδονίας 7.1. Από τα προαναφερθέντα και µε βάση τα ισχύοντα σήµερα στην ευρύτερη περιοχή Κοζάνης Φλώρινας ως προς το ιδιοκτησιακό καθεστώς στα λιγνιτωρυχεία και τους ΑΗΣ, προκύπτουν τα ακόλουθα συµπεράσµατα για τη βραχυµεσοπρόθεσµη περίοδο: - Μειωµένη στο 1/3 λειτουργία των ΑΗΣ ΚΑΡ ΙΑΣ και ΑΜΥΝΤΑΙΟΥ- ΦΙΛΩΤΑ για την 8ετία έως και παύση λειτουργίας των στις

6 -Για να συνεχιστεί η απρόσκοπτη λειτουργία των πέντε µονάδων του ΑΗΣ ΑΓ. ΗΜΗΤΡΙΟΥ µετά την , πρέπει να γίνουν περιβαλλοντικές επενδύσεις ύψους ~ 400 εκ. ευρώ. - Προβλέπεται να λειτουργεί, (πάντως όχι ενωρίτερα από το 2019) η νέα µονάδα Πτολ/δα 5, ισχύος 660 MW, εφόσον, ξεκινήσει άµεσα η ανέγερσή της. -Στην περιοχή της Φλώρινας θα λειτουργεί η µονάδα Μελίτη 1, ισχύος 330 MW. Παραµένει άγνωστο εάν και πότε θα κατασκευαστεί η νέα µονάδα Μελίτη 2. Κατά την άποψή µας δεν διαφαίνεται πιθανή λειτουργία της Μελίτης 2 πριν από το 2020, παρόλο που υπάρχουν ήδη οι κοινές υποδοµές, όπως προαναφέρθηκε, που µειώνουν το κόστος και το χρόνο κατασκευής. Υπενθυµίζεται ότι µε σχετική απόφαση του.σ. της ΕΗ ΑΕ ( ) είχε προγραµµατιστεί η λειτουργία της µονάδας Μελίτη 2 για το 2012 και της Πτολ/δας 5 για τις αρχές του Ωστόσο, για διάφορους λόγους δεν κατασκευάστηκε µέχρι σήµερα καµία από τις δύο µονάδες, ούτε καν ξεκίνησε η κατασκευή των, ενώ στις χώρες της κεντρικής Ευρώπης, όπως προαναφέρθηκε καθώς και στη Βουλγαρία, Τουρκία -κι όχι µόνο- κατά την ίδια χρονική περίοδο κατασκευάστηκαν νέες λιγνιτικές µονάδες Σύµφωνα µε τα πιο πάνω νέα δεδοµένα ως προς την προβλεπόµενη µεσοπρόθεσµη διάρκεια και ρυθµό λειτουργίας των ΑΗΣ της περιοχής Πτολ/δας - Αµυνταίου, τα εκµεταλλεύσιµα αποθέµατα λιγνίτη στα λειτουργούντα ήδη σήµερα τέσσερα (4) λιγνιτωρυχεία της ΕΗ ΑΕ στην περιοχή Πτολ/δας-Αµυνταίου, δηλ. στο Νότιο Πεδίο, στο Νοτιοδυτικό Πεδίο (γνωστό και ως ορυχείο Υψηλάντη), στο ορυχείο Μαυροπηγής και στο ορυχείο Αµυνταίου θα ανέρχονται τουλάχιστο σε 700 εκατοµ. τόνους στις Με βάση αυτό το δεδοµένο και χωρίς να απαιτηθεί η διάνοιξη νέων ορυχείων (Κοµνηνά, Προάστειο), εφόσον βέβαια ληφθούν άµεσα οι απαραίτητες αποφάσεις και δεν µεταβληθεί το υφιστάµενο ιδιοκτησιακό καθεστώς, είναι δυνατή η λειτουργία µετά το 2021, των ακόλουθων µονάδων (βασικό σενάριο): -ΑΓ. ΗΜ.5, 365 ΜW (έως το 2040). -AΓ. ΗΜ.6, 600 MW, νέα µονάδα σε αντικατάσταση των µονάδων ΑΓ. ΗΜ. 1 έως 4 -ΠΤOΛ/ Α 5, 660 ΜW, νέα µονάδα σε αντικατάσταση των 4 µονάδων του ΑΗΣ ΠΤΟΛ. -ΑΜΥΝΤΑΙΟ 3, 300 ΜW, νέα µονάδα σε αντικατάσταση των δύο µονάδων του ΑΗΣ ΑΜΥΝΤΑΙΟΥ ΦΙΛΩΤΑ µε κατά προτίµηση εφαρµογή της νέας τεχνολογίας καύσης της ρευστοποιηµένης κλίνης για την κάλυψη µεγαλύτερου εύρους διακύµανσης της ποιότητας του καυσίµου (λιγνίτες, ξυλίτες κλπ) -ΜΕΛΙΤΗ ΜW. -ΜΕΛΙΤΗ ΜW, νέα µονάδα σύµφωνα µε τις υφιστάµενες αποφάσεις της ΕΗ ΑΕ. Οι µονάδες Μελίτη 1 και 2 είναι δυνατό να τροφοδοτηθούν πλήρως µε λιγνίτη για όλη τη διάρκεια ζωής των από τα ήδη ανοικτά λιγνιτωρυχεία της περιοχής Φλώρινας (Αχλάδα, Βεύη, Κλειδί), χωρίς δηλ. να απαιτείται η διάνοιξη κι άλλων ορυχείων στην περιοχή αυτή, ενώ οι αντίστοιχες µονάδες της περιοχής Πτολ/δας - Αµυνταίου (ΠΤΟΛ. 5, ΑΓ. ΗΜ. 5 και 6 καθώς και ΑΜΥΝ. 3) από τα λειτουργούντα σήµερα (4) ορυχεία της ΕΗ ΑΕ. Η διάρκεια λειτουργίας των νέων µονάδων εκτιµάται τουλάχιστο σε 33 έτη. Προτείνεται, δηλ. η λειτουργία λιγνιτικών µονάδων συνολικής ισχύος ~2700 ΜW, εκ των οποίων ~2000 ΜW µε νέα(-ες) τεχνολογία καύσης, δυνατότητα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας ~ GWH/ έτος έως το 2040 και ~ GWH/έτος κατά την περίοδο Τονίζεται ιδιαίτερα ότι οι µονάδες µε νέα τεχνολογία καύσης επιδέχονται προσθήκη εξοπλισµού για τη δέσµευση του διοξειδίου του άνθρακα (CARBON CAPTURE READY, CCR) ενόψει πιθανής µελλοντικής ανάπτυξης τεχνολογικών µεθόδων βιοµηχανικής κλίµακας για τη µεταφορά και αποθήκευσή του σε κατάλληλους γεωλογικούς σχηµατισµούς. 6

7 Επισηµαίνεται, επίσης, ότι σε περίπτωση που θα ήταν δυνατή επιπρόσθετα η διάνοιξη νέων λιγνιτωρυχείων (Κοµνηνά και Προάστειο), τότε θα ήταν δυνατή και σκόπιµη, αντίστοιχα, η αύξηση της ισχύος της νέας µονάδας Αµύνταιο 3 από τα 300 στα ~450 έως 500 MW µε τροφοδοσία από το ορυχείο Κοµνηνών καθώς και η κατασκευή και δεύτερης µονάδας ίδιας περίπου ισχύος στο χώρο της νέας µονάδας Πτολ/δα 5 µε τροφοδοσία από το ορυχείο Προαστείου. Ωστόσο, το σενάριο αυτό είναι πολύ δύσκολο να υλοποιηθεί στο άµεσο µέλλον λόγω της οικτρής κατάστασης στην οποία έχει περιέλθει η ελληνική οικονοµία και µε δεδοµένη τη διάρθρωση των εγκατεστηµένων µονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Οπωσδήποτε, όµως, τούτο θα ήταν εφικτό και ευκταίο σε καλύτερες οικονοµικές συνθήκες, διότι συµβάλλει καθοριστικά στη µείωση της ενεργειακής και εντέλει της οικονοµικής εξάρτησης της χώρας, διασφαλίζοντας συγχρόνως χαµηλή τιµή κιλοβατώρας. Πρόκειται ακριβώς γι αυτό που εφαρµόζεται κατά κόρο τα τελευταία χρόνια στη γειτονική µας χώρα Τουρκία, που µας ξεπέρασε ήδη στην παραγωγή λιγνίτη και προγραµµατίζει σύντοµα να διπλασιάσει την εγκατεστηµένη ισχύ των λιγνιτικών µονάδων της µε αξιοποίηση πληθώρας λιγνιτικών κοιτασµάτων, σε µια γιγάντια προσπάθεια περιορισµού της εξάρτησης από εισαγόµενους ενεργειακούς πόρους Η πιο πάνω πρόταση (βασικό σενάριο) εµπεριέχει χαρακτηριστικά πλεονεκτήµατα για την περιοχή της υτ. Μακεδονίας και για τη χώρα γενικότερα, που είναι τα εξής: -Ανέγερση νέων ΑΗΣ µε νέα τεχνολογία καύσης του λιγνίτη και σηµαντικά αυξηµένο καθαρό βαθµό απόδοσης (>40%). - ραστική µείωση της περιβαλλοντικής επιβάρυνσης στους Ν. Κοζάνης - Φλώρινας λόγω της εφαρµογής των βέλτιστων διαθέσιµων τεχνικών (ΒΑΤ) στους νέους ΑΗΣ. -Αποδοτικότερη αξιοποίηση των λιγνιτικών κοιτασµάτων µε χρονική επιµήκυνση της λιγνιτικής δραστηριότητας και µετά το Εξασφάλιση δυνατότητας τηλεθέρµανσης πόλεων (Κοζάνη, Πτολ/δα, Αµύνταιο και Φλώρινα έως το 2050) µε προφανή και σηµαντικότατη βελτίωση των περιβαλλοντικών συνθηκών στο αστικό περιβάλλον. -Βιοµηχανική δραστηριότητα, οικονοµική και περιφερειακή ανάπτυξη για 40 τουλάχιστο ακόµη χρόνια από σήµερα στους Ν. Κοζάνης και Φλώρινας µε σηµαντική συνεισφορά στην εθνική οικονοµία. - υνατότητα αποκατάστασης του περιβάλλοντος των λιγνιτικών εκµεταλλεύσεων σύµφωνα µε τις εγκεκριµένες Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και τη σύµφωνη γνώµη της τοπικής αυτοδιοίκησης. -Παροχή ικανού χρόνου προετοιµασίας και σχεδιασµού για τη µεταλιγνιτική περίοδο στους Ν. Κοζάνης-Φλώρινας. -Εφαρµογή σηµαντικών οικονοµιών κλίµακας στα ορυχεία λόγω της ύπαρξης ήδη από σήµερα του απαραίτητου πάγιου εξοπλισµού, δεν απαιτούνται δηλ. νέες επενδύσεις για πάγιο εξοπλισµό στα υφιστάµενα λιγνιτωρυχεία. -Εξοικονόµηση τεράστιων χρηµατικών πόρων από την ανέγερση των νέων ΑΗΣ στους χώρους των παλιών µε εκµετάλλευση των υφιστάµενων υποδοµών (κτίρια, συνεργεία, δίκτυα δρόµων-νερού-σιδηροδρόµου-µεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, εγκαταστάσεις µεταφοράς λιγνίτη και αποκοµιδής τέφρας κ.τ.λ). -Εξασφάλιση για τη χώρα µιας µακρόχρονης, ασφαλούς, ευσταθούς και οικονοµικής βάσης ηλεκτροπαραγωγής, που της παρέχει την ευχέρεια να ανταποκριθεί στις διεθνείς δεσµεύσεις της (αύξηση µεριδίου ΑΠΕ, µείωση εκποµπών αερίων του θερµοκηπίου). -Μείωση των ετήσιων εκποµπών διοξειδίου του άνθρακα (CO2) κατά τη χρονική περίοδο κατά 50% ως προς τις αντίστοιχες π.χ. του 2009 από τους λιγνιτικούς ΑΗΣ της ΕΗ ΑΕ στη. Μακεδονία. 7

8 Η πιο πάνω πρόταση, δηλαδή της ανέγερσης και των νέων µονάδων Αγ. ηµήτριος 6 και Αµύνταιο 3, πέραν των προταθέντων από το.σ. της ΕΗ ΑΕ ( ) νέων µονάδων Πτολ/δα 5 και Μελίτη 2, είχε υποβληθεί ήδη από τον υπογράφοντα το παρόν κείµενο το Σεπτέµβριο 2009 προς τις αρµόδιες υπηρεσίες της ΕΗ ΑΕ και είχε κοινοποιηθεί στα τέλη 2009 στους τοπικούς βουλευτές της τότε συµπολίτευσης, πριν δηλ. την πρόταση του ΥΠΕΚΑ ( ) και την εξαγγελία της φωτοβολταϊκής «φωτοβολίδας» για την περιοχή µας. Ακόµη, δηµοσιεύτηκε και στο διαδίκτυο τον Ιούνιο Κατά συνέπεια, έλαβαν έγκαιρα γνώση της πιο πάνω πρότασης όλοι οι αρµόδιοι παράγοντες της περιοχής της υτ. Μακεδονίας (βουλευτές, κόµµατα, αιρετοί της Τ. Α. συνδικάτα κ.α.). 8. Παρατηρήσεις σχόλια στην πρόταση για τη «µικρή» ΕΗ Σήµερα συζητείται, πλέον, επίσηµα το σχέδιο του τεµαχισµού της ΕΗ ΑΕ και της παραχώρησης - πώλησης της «µικρής» ΕΗ σε ιδιώτες, το οποίο περιλαµβάνει το 30% των µονάδων παραγωγής από φυσικό αέριο, υδροηλεκτρικούς και ατµοηλεκτρικούς ΑΗΣ µαζί µε λειτουργούντα λιγνιτωρυχεία καθώς και µε «παρθένα» λιγνιτικά πεδία, δηλ. λιγνιτικά κοιτάσµατα της περιοχής για µελλοντική εκµετάλλευση. Παρέχεται, επίσης, και το 30% του πελατολογίου της επιχείρησης. Ειδικότερα σε ό,τι αφορά τα λιγνιτικά πεδία και τους ΑΗΣ της υτ. Μακεδονίας που περιέρχονται στη «µικρή» ΕΗ, αυτά είναι τα ακόλουθα: - Η µονάδα Μελίτη 1, εγκατεστηµένης ισχύος 330 MW καθώς και άδεια για ανέγερση στον ίδιο χώρο και δεύτερης µονάδας (Μελίτη 2) ισχύος 450 MW. - Οι δύο (2) µονάδες του ΑΗΣ Αµυνταίου Φιλώτα εγκατεστηµένης ισχύος 2Χ300 MW. - Τα λιγνιτωρυχεία Αµυνταίου και Κλειδιού στα οποία υπάρχει ήδη εξορυκτική δραστηριότητα από τη ΕΗ ΑΕ καθώς και τα µη διανοιχθέντα ακόµη λιγνιτικά πεδία Κοµνηνά, Μελίτη και Βεύη (παραχώρηση ΕΗ), τα οποία παραχωρούνται για δυνητική µελλοντική εκµετάλλευση. -Συγχρόνως, διατίθεται και το προσωπικό του ορυχείου Αµυνταίου (680 άτοµα) καθώς και το 30% του προσωπικού των υποστηρικτικών υπηρεσιών. Από µια πρώτη επισκόπηση των πιο πάνω συστατικών στοιχείων της νέας ιδιωτικής «µικρής» ΕΗ και των επιδράσεων προβληµάτων, που θα προκύψουν στο συνολικό σύστηµα της λιγνιτοενεργειακής δραστηριότητας στην περιοχή της υτ. Μακεδονίας, αλλά και µε σοβαρές επιπτώσεις στο συνολικό ηλεκτρενεργειακό σύστηµα της χώρας, δεδοµένης της νευραλγικής θέσης σε τούτο του λιγνίτη, σηµειώνονται τα ακόλουθα: 1. Πώς θα αποτιµηθεί η αξία των παραχωρούµενων ΑΗΣ και των λειτουργούντων λιγνιτωρυχείων; Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά την πλέον σύγχρονη µονάδα της ΕΗ ΑΕ Μελίτη 1, πώς θα αξιολογηθεί το γεγονός ότι συµπεριλαµβάνονται κι όλες οι υποδοµές για την ανέγερση και για την εξυπηρέτηση της λειτουργίας και της νέας µονάδας Μελίτη 2; Για όσους δεν είναι εξοικειωµένοι µε παρόµοιες εγκαταστάσεις πρόκειται για σηµαντικές κατασκευές για την τροφοδοσία του ΑΗΣ µε λιγνίτη (αυλή λιγνίτη), το σύστηµα αποκοµιδής της τέφρας, τις πηγές (φράγµα Παπαδιάς & υδρογεωτρήσεις) και το σύστηµα παροχής νερού που είναι απαραίτητο για την παραγωγή του ατµού, πλήθος κτιριακών εγκαταστάσεων (γραφεία, διάφορα συνεργεία, µηχανουργείο, αποθήκες, χηµικά εργαστήρια κ.α.), το δίκτυο υψηλής τάσης κ.ο.κ. συνολικής αξίας εκατοντάδων εκατοµµυρίων ευρώ, τις οποίες πλήρωσε πανάκριβα ο έλληνας καταναλωτής και φορολογούµενος. 2. Πως θα διασφαλιστεί η απρόσκοπτη λειτουργία των δύο (2) µονάδων του ΑΗΣ Αµυνταίου για την περίοδο , κατά την οποία αποφασίστηκε ήδη να λειτουργεί 8

9 κατά µέσο όρο µόνο τρεις µήνες ανά έτος σε εφαρµογή της οδηγίας 2010/75/ΕΕ; Θα αλλάξει, πώς και προς ποια κατεύθυνση η ρύθµιση αυτή; Θα γίνουν περιβαλλοντικές επενδύσεις από το νέο ιδιοκτήτη αξίας 160 εκατοµ. ευρώ, περίπου, για να διασφαλιστεί η κανονική λειτουργία του ΑΗΣ; Αν ναι, τότε θα συνεχιστεί η κατασπατάληση του λιγνίτη λόγω του χαµηλού βαθµού απόδοσης (~32%), όταν οι ΑΗΣ νέας τεχνολογίας καύσης επιτυγχάνουν β.α. >41%, όπως προαναφέρθηκε. Από πού έλκει κανείς το δικαίωµα στη χώρα µας να σπαταλήσει τον ενεργειακό ορυκτό µας πλούτο (λιγνίτη), όταν η τεχνολογική εξέλιξη παρέχει ήδη σήµερα αξιόπιστες βιοµηχανικές λύσεις για την κατά 30% τουλάχιστο βελτίωση της αξιοποίησής του; 3. Αν υποθέσουµε ότι θα υποχρεωθεί - άγνωστο µε ποια µέθοδο - ο νέος ιδιοκτήτης της «µικρής» ΕΗ να κατασκευάσει νέα σύγχρονη λιγνιτική µονάδα, τη µονάδα Αµύνταιο 3 σε αντικατάσταση των µονάδων Αµύνταιο 1 και 2, τότε οφείλει αναγκαστικά να προβεί στη διάνοιξη και εκµετάλλευση του λιγνιτικού πεδίου των Κοµνηνών για να διασφαλίσει την τροφοδοσία µε λιγνίτη του νέου ΑΗΣ από δικό του κοίτασµα. Η εκµετάλλευση του ορυχείου Κοµνηνών αναµένεται, σύµφωνα µε τη µεταλλευτική µελέτη που εκπονήθηκε προ 20ετίας από τις αρµόδιες υπηρεσίες της Γ.. Ορυχείων της ΕΗ ΑΕ, να αντιµετωπίσει σηµαντικές δυσκολίες, µεταξύ άλλων δε προϋποθέτει και την έγκαιρη µετεγκατάσταση του οικισµού των Κοµνηνών. Τίθεται, εποµένως, το ερώτηµα κατά πόσο είναι εφικτή η µετεγκατάσταση ενός ολόκληρου οικισµού από το νέο ιδιώτη-ιδιοκτήτη του ορυχείου, όταν οι αντίστοιχες µετεγκαταστάσεις που εκτελούνται από τη σηµερινή ΕΗ ΑΕ, η οποία διαθέτει τεράστια εµπειρία και πλήρως επανδρωµένες µελετητικές και υποστηρικτικές υπηρεσίες για το σκοπό αυτό, καθυστερούν συχνότατα πέραν του αναµενοµένου για ποικίλους λόγους. Ας διδαχθούµε τουλάχιστο από την περίπτωση του πολύ µικρού οικισµού της Αχλάδας, του οποίου η µετεγκατάσταση καθυστερεί ανεπίτρεπτα επί 4ετία κι έχει οδηγήσει στο διπλασιασµό του κόστους του εξορυσσόµενου λιγνίτη στο ιδιωτικό ορυχείο Αχλάδας, µε αποτέλεσµα να επιβαρύνεται υπέρµετρα το κόστος της παραγόµενης κιλοβατώρας του ΑΗΣ Μελίτης. 4. Στην περίπτωση που δεν θα κατασκευαστεί από τον ιδιοκτήτη της «µικρής» ΕΗ νέα µονάδα στον ΑΗΣ Αµυνταίου και δεν γίνουν οι δαπανηρές περιβαλλοντικές επενδύσεις στις µονάδες του σηµερινού ΑΗΣ Αµυνταίου, τότε θα υπολειτουργεί αναγκαστικά το ορυχείο Αµυνταίου για την 8ετία εξαιτίας της αντίστοιχης υπολειτουργίας του ΑΗΣ Αµυνταίου. Ακόµη παραπέρα, τι θα απογίνει ο τεράστιας αξίας και µεγέθους πάγιος εξοπλισµός του λιγνιτωρυχείου Αµυνταίου µετά το 2023; Θα µεταπωληθεί(;) στη ΕΗ ΑΕ από την οποία αφαιρέθηκε, ή θα πωληθεί ως scrap στη χαλυβουργία; εν πρέπει να µας διαφεύγει ότι ο εξοπλισµός αυτός είναι σε θέση να λειτουργεί παραγωγικά και στο µέλλον για δεκαετίες. Ποιος, αλήθεια, θα αναλάβει την ευθύνη της απαξίωσης του εξοπλισµού αυτού που πλήρωσε πανάκριβα ο έλληνας φορολογούµενος; 5. Υπάρχει, λοιπόν, σοβαρότατος κίνδυνος να προκύψουν τραγελαφικές καταστάσεις στην εξέλιξη του όλου εγχειρήµατος της «µικρής» ΕΗ. Κι αν η εγχώρια αρνητική εµπειρία δεν θεωρείται από κάποιους επαρκής, ας διδαχθούµε τουλάχιστο από την αντίστοιχη διεθνή εµπειρία, π.χ. της Πολωνίας, όπου στο πλαίσιο της απελευθέρωσης της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας (2003) διατέθηκε λιγνιτικός ΑΗΣ σε ιδιώτες (ZE PAK SA), µε αποτέλεσµα να εµπλακεί σε δικαστικές διαφορές µε τα λιγνιτωρυχεία, από τα οποία τροφοδοτούνταν µε λιγνίτη (KWB KONIN και KWB ADAMOW) για το θέµα της τιµής πώλησης του λιγνίτη, που είχε ως επακόλουθο την υπολειτουργία του ΑΗΣ για σηµαντικό χρονικό διάστηµα. 9

10 6. Πριν προχωρήσουν οι αρµόδιοι στο εγχείρηµα της «µικρής» ΕΗ και σε ό,τι αφορά την λιγνιτοενεργειακή δραστηριότητα στη υτ. Μακεδονία, πρέπει να ληφθούν πολύ σοβαρά υπόψη και τα εξής: - Η περιοχή Πτολ/δας Αµυνταίου αποτελεί ενιαία γεωλογικο-κοιτασµατολογικά λιγνιτική ενότητα για τούτο άλλωστε εκπονήθηκε ιδιαίτερο στρατηγικό σχέδιο εκµετάλλευσης (MINE MASTER PLAN, 1995), χαρακτηρίζεται δε από κοινά ποιοτικά χαρακτηριστικά (γαιώδης λιγνίτης κ.α.), που επιτρέπουν τη δυνατότητα αποδοτικής καύσης του λιγνίτη, προερχόµενου από οποιοδήποτε από τα τέσσερα (4) λειτουργούντα σήµερα λιγνιτωρυχεία, σε οποιονδήποτε από τους τέσσερις (4), αντίστοιχα, λιγνιτικούς ΑΗΣ. Η απόφαση να συµπεριληφθεί το ορυχείο Αµυνταίου και ο ΑΗΣ Αµυνταίου στη «µικρή» ΕΗ διασπά (µήπως επίτηδες;) τη συνεκτική µεταλλευτικά λειτουργική ενότητα και προοιωνίζεται µελλοντικά λειτουργικά αδιέξοδα, που θα επιφέρουν οικονοµική ζηµία στη συνολική ενεργειακή δραστηριότητα της περιοχής και της χώρας. - Η παραχώρηση του λιγνιτικού (ξυλιτικού τύπου) κοιτάσµατος των Κοµνηνών στον ιδιοκτήτη της «µικρής» ΕΗ έχει νόηµα, µόνο εφόσον έχει προαποφασιστεί από το αρµόδιο υπουργείο και υποχρεωθεί ο νέος ιδιοκτήτης στην κατασκευή από τον ίδιο νέας λιγνιτικής µονάδας ανάλογης ισχύος και νέας κατάλληλης τεχνολογίας στο χώρο του ΑΗΣ Αµυνταίου. Σε αντίθετη περίπτωση όχι µόνο στερείται νοήµατος η παραχώρηση του κοιτάσµατος στη «µικρή» ΕΗ, αλλά αποκλείει την ενδεχόµενη αξιοποίηση του κοιτάσµατος τούτου από τη ΕΗ ΑΕ, η οποία δραστηριοποιείται ήδη επί 55 χρόνια στις λιγνιτικές εκµεταλλεύσεις της υτ. Μακεδονίας. Τίθεται, λοιπόν, εκ των πραγµάτων το ερώτηµα: Πως θα υποχρεωθεί, πότε και από ποιόν ο ιδιοκτήτης της «µικρής» ΕΗ να αξιοποιήσει το λιγνιτικό κοίτασµα των Κοµνηνών; Εάν τούτο δεν συµβεί, ποιος θα πληρώσει την απώλεια αυτή και ποιος θα λογοδοτήσει τελικά απέναντι στον έλληνα πολίτη (φορολογούµενο); - Τα λιγνιτικά κοιτάσµατα της περιοχής - λεκάνης της Φλώρινας αποτελούν, επίσης, ενιαία ενότητα µε κοινά ποιοτικά χαρακτηριστικά του λιγνίτη (ξυλώδης τύπος κ.α.), που διαφέρουν, όµως, αισθητά από τα αντίστοιχα της λεκάνης Πτολ/δας Αµυνταίου. Για τούτο άλλωστε εκπονήθηκε σχέδιο εκµετάλλευσης (FLORINA MINING PROJECT, 1993) για την περιοχή αυτή, που πρότεινε την ανέγερση δύο λιγνιτικών µονάδων. Το σχέδιο αυτό βασίζεται σχεδόν αποκλειστικά στο λιγνίτη των κοιτασµάτων Βεύης ( ΕΗ και ιδιώτης), Αχλάδας (ιδιώτης) και Κλειδιού ( ΕΗ), στα οποία έχουν ήδη αναπτυχθεί εκµεταλλεύσεις. υστυχώς, το σχέδιο αυτό καρκινοβατεί µέχρι σήµερα, όπως προαναφέρθηκε. Με την πρόταση της δηµιουργίας της «µικρής» ΕΗ ουσιαστικά χαρίζεται η πλέον σύγχρονη λιγνιτική µονάδα της ΕΗ ΑΕ (Μελίτη 1), και οι πανάκριβες κοινές υποδοµές για την ανέγερση και λειτουργία και της δεύτερης µονάδας, της οποίας το κόστος ανέγερσης είναι πολύ µικρότερο από µια συνήθη µονάδα, λόγω ακριβώς της ύπαρξης ήδη των απαραίτητων υποδοµών. 9. Συµπεράσµατα Προτάσεις Μετά τα πιο πάνω είναι φανερό, ότι ακόµη κι αν δηµιουργηθεί η «µικρή» ΕΗ σύµφωνα µε τα προβλεπόµενα, στην πράξη θα αναφανούν τόσο µεγάλα και τέτοιας έκτασης και φύσης προβλήµατα, τα οποία δεν είναι εύκολο να αντιµετωπίσει και να επιλύσει κανείς ιδιώτης. Είναι γνωστές, σε όσους έχουν ασχοληθεί µε την εκµετάλλευση λιγνιτωρυχείων και τη λειτουργία των ΑΗΣ οι σχετικές δυνατότητες και αδυναµίες των ιδιωτών, που καλούνται να εµπλακούν στο χώρο της λιγνιτοενεργειακής δραστηριότητας, οι οποίες δεν αφήνουν κανένα απολύτως περιθώριο αµφισβήτησης για την επικείµενη αποτυχία του εγχειρήµατος. Ιδιαίτερα στον τοµέα αποκατάστασης των εδαφών στους χώρους των εκµεταλλεύσεων και στο θέµα των σχέσεων µε τις τοπικές κοινωνίες προβλέπεται η 10

11 εµφάνιση πολύ µεγάλων δυσκολιών και αδιεξόδων. Παράλληλα, προκαλούνται παράπλευρες απώλειες στις αντίστοιχες δραστηριότητες της γειτονικής ΕΗ ΑΕ, που επαυξάνουν το κόστος, λόγω της απώλειας των οικονοµιών κλίµακας, και υπεξαίρεσης πολύτιµων πόρων, που παραχωρούνται στη «µικρή» ΕΗ. Ίσως, κάποιοι επιθυµούν διακαώς και σκηνοθετούν την αποτυχία αυτή, προκειµένου να τεθεί ο λιγνίτης εκτός ενεργειακού παιχνιδιού, σε όφελος ανταγωνιστικών πηγών ηλεκτρικής ενέργειας. Ήδη, η εγκατεστηµένη ισχύς των µονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας µε πρώτη ύλη το εισαγόµενο φυσικό αέριο έχει κιόλας ξεπεράσει την αντίστοιχη λιγνιτική. Στο ενδεχόµενο επιχείρηµα κάποιων ότι η χώρα διαθέτει κοιτάσµατα φυσικού αερίου κτλ, η απάντηση, σήµερα, είναι ότι εάν και εφόσον υπάρχουν και είναι εκµεταλλεύσιµα θα απαιτηθεί µεγάλο χρονικό διάστηµα για την αξιοποίησή των (12 15 χρόνια), µε αρκετές αβεβαιότητες, όπως διδάσκει η πρόσφατη ( 100 χρόνια) παγκόσµια ιστορία σχετικά µε τις εκµεταλλεύσεις των υδρογονανθράκων (πολιτικέςστρατιωτικές επεµβάσεις πόλεµοι κτλ). Ακριβώς για τούτο, η χώρα µας χρειάζεται µια εγχώρια, αξιόπιστη, συνεχή, ελεγχόµενου κόστους και φθηνή ηλεκτροπαραγωγική βάση, ιδιαίτερα για τη βραχυµεσοπρόθεσµη περίοδο µε τη ζοφερή οικονοµική προοπτική. Αντίθετα, σε περίπτωση παραγκωνισµού του λιγνίτη, οι συνέπειες θα είναι βαρύτατες για τη χώρα και µάλιστα σε µια περίοδο που η οικονοµική συγκυρία, η ενεργειακή ασφάλεια, κι όχι µόνο, δεν προσφέρονται για ανέξοδους πειραµατισµούς. Ας ξανασκεφτούν, λοιπόν διπλά και τριπλά οι αρµόδιοι για τη συντελούµενη ήδη σήµερα υποβάθµιση του λιγνίτη στο ενεργειακό ισοζύγιο κι ας δουν επιτέλους τι πραγµατικά συντελείται στις προηγµένες χώρες της Ε.Ε. και ιδιαίτερα στις αναδυόµενες υπερδυνάµεις (Κίνα, Ινδία) στον τοµέα των στερεών καυσίµων. Η κατευθυνόµενη και σκόπιµη αδυναµία να κατασκευαστούν µέχρι σήµερα οι νέες λιγνιτικές µονάδες Μελίτη 2 και Πτολ/δα 5, όπως προέβλεπε ο αρχικός προγραµµατισµός (Νοε. 2007), καθώς και η καθυστέρηση της επίλυσης των προβληµάτων ανάπτυξης των λιγνιτωρυχείων και εξασφάλισης της τροφοδοσίας µε λιγνίτη των λιγνιτικών ΑΗΣ, κοστίζει ήδη ακριβά στον έλληνα καταναλωτή. Ωστόσο, θεωρούµε ότι η πρότασή µας, δηλ. της άµεσης ανέγερσης λιγνιτικών µονάδων µε νέα τεχνολογία καύσης, στα πλαίσια της ΕΗ ΑΕ µε τη σηµερινή της µορφή, εξυπηρετούν µε τον πλέον αξιόπιστο τρόπο τα καλώς εννοούµενα συµφέροντα της χώρας. Συγκεκριµένα εξυπηρετούν τους στόχους του τριγώνου της βιώσιµης ανάπτυξης (ανταγωνιστικότητα τιµής της ηλεκτρικής ενέργειας- ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασµού συµβατότητα µε το περιβάλλον) και παρέχουν αξιόπιστες απαντήσεις στο ερώτηµα: πότε, πού, µε(από) ποιον και γιατί. Μόνο µε την ενίσχυση της λιγνιτοπαραγωγής και της αξιοποίησης των στερεών καυσίµων µε σύγχρονες τεχνολογίες καύσης µπορεί να υπάρξει ελπίδα ανάκαµψης για τον ηλεκτροενεργειακό τοµέα, που µπορεί κάλλιστα, όπως απέδειξε η µέχρι σήµερα πορεία της ΕΗ ΑΕ, όταν δεν ναρκοθετήθηκε από ποικιλώνυµα συµφέροντα, να συµβάλει θετικά στην οικονοµική ανάκαµψη µέσω της εξασφάλισης χαµηλής τιµής της ηλεκτρικής κιλοβατώρας από την αποδοτικότερη εκµετάλλευση των εγχώριων λιγνιτών. Οι καιροί ου µενετοί...οι πειραµατισµοί µε τη λειτουργική διάσπαση της ήδη συρρικνούµενης συµµετοχής του λιγνίτη στο ενεργειακό ισοζύγιο θα επιτείνουν αντί να επιλύσουν τα υφιστάµενα σοβαρότατα προβλήµατα και θα κοστίσουν ακριβά στους κατοίκους της υτ. Μακεδονίας, αλλά και στη χώρα γενικότερα. ΚΟΖΑΝΗ