ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΦΥΣΙΚΟΥ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΑΚΤΙΝΟΦΥΣΙΚΟΥ ΣΕ ΑΚΤΙΝΟΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ Χ1 Χ2 Χ3

Transcript

1 ΕΝΩΣΗ ΦΥΣΙΚΩΝ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΦΥΣΙΚΟΥ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΑΚΤΙΝΟΦΥΣΙΚΟΥ ΣΕ ΑΚΤΙΝΟΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ Χ1 Χ2 Χ3 ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ Χρήστος Αντύπας, Γιάννης Λασπάς, Στέλιος Νικολετόπουλος, Θανάσης Παπασταμούλης, Λευτέρης Πλατύραχος, Ανδρέας Στρατής, Κατερίνα Συληβρίδου, Χριστίνα Τζιάκα, Βιργινία Τσαπάκη Απρίλιος 2015

2 Παροχή υπηρεσιών Ακτινοφυσικού σε ακτινολογικά εργαστήρια κατηγοριών Χ1, Χ2 και Χ3: Αρμοδιότητες και απαιτούμενα όργανα ελέγχων ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ ΑΚΤΙΝΟΦΥΣΙΚΟΥ: Σε εργαστήριο κατηγορίας Χ1 (Κ.Α. 3.2) ο Φυσικός Ιατρικής Ακτινοφυσικός εργάζεται ως σύμβουλος ακτινοπροστασίας με τις κάτωθι αρμοδιότητες σύμφωνα με τον κανονισμό ακτινοπροστασίας (ΦΕΚ 216/6 Μαρτίου 2001 παρ 3.4.2): Συμβουλεύει για τη διαρρύθμιση νέων ακτινολογικών τμημάτων, εργαστηρίων ή χώρων Συντάσσει τις εκθέσεις ασφαλούς λειτουργίας και ακτινοπροστασίας όπως απαιτούνται για την έκδοση, μετατροπή και ανανέωση της άδειας λειτουργίας των ήδη υπαρχόντων μηχανημάτων που βρίσκονται στο εργαστήριο. Οποιαδήποτε προσθήκη εξοπλισμού στο εργαστήριο είναι εκτός σύμβασης. Παρέχει στο εργαστήριο συμβουλές επί θεμάτων ακτινοπροστασίας οποτεδήποτε χρειασθεί ή ζητηθεί. Πραγματοποιεί προγραμματισμένους ποιοτικούς ελέγχους τουλάχιστον 1 φορά το χρόνο σε όλα τα συστήματα του ακτινολογικού εργαστηρίου (σύμφωνα με τα πρωτόκολλα της ΕΕΑΕ). Σε εργαστήριο κατηγορίας Χ2 Χ3 (Κ.Α. 3.2) ο Φυσικός Ιατρικής Ακτινοφυσικός εργάζεται ως υπεύθυνος ακτινοπροστασίας με τις κάτωθι αρμοδιότητες σύμφωνα με τον κανονισμό ακτινοπροστασίας (ΦΕΚ 216/6 Μαρτίου 2001 παρ 3.4.3): Συμβουλεύει για τη διαρρύθμιση νέων ακτινολογικών τμημάτων, εργαστηρίων ή χώρων Συντάσσει τις εκθέσεις ασφαλούς λειτουργίας και ακτινοπροστασίας όπως απαιτούνται για την έκδοση, μετατροπή και ανανέωση της άδειας λειτουργίας των ήδη υπαρχόντων μηχανημάτων που βρίσκονται στο εργαστήριο. Οποιαδήποτε προσθήκη εξοπλισμού στο εργαστήριο είναι εκτός σύμβασης. Ως υπεύθυνος ακτινοπροστασίας είναι υπεύθυνος για την τήρηση των κανόνων ακτινοπροστασίας. Παρέχει στο εργαστήριο συμβουλές επί θεμάτων ακτινοπροστασίας οποτεδήποτε χρειασθεί ή ζητηθεί. Έχει την ευθύνη, μαζί με τον υπεύθυνο ιατρό του

3 εργαστηρίου, έναντι της ΕΕΑΕ επί θεμάτων ακτινοπροστασίας και τήρησης των κανονισμών και κανόνων ακτινοπροστασίας στο εργαστήριο, Συμμετέχει στην οργάνωση και επιβλέπει τα προγράμματα διασφάλισης ποιότητας στο εργαστήριο, που έχουν στόχο τη βελτίωση των παρεχόμενων ιατρικών πράξεων από πλευράς ακτινοπροστασίας, τη βελτίωση των διαγνωστικών πληροφοριών και την ελαχιστοποίηση των δόσεων στους εξεταζόμενους, εργαζόμενους και το κοινό, Προτείνει νέες μεθόδους ή τροποποίηση των εφαρμοζόμενων μεθόδων για τη μείωση της δόσης στους εξεταζόμενους και τη βελτιστοποίηση της απεικονιστικής, Οργανώνει, επιβλέπει και εκτελεί προγράμματα ποιοτικών ελέγχων, που έχουν στόχο τη σωστή και ασφαλή λειτουργία και ικανοποιητική απόδοση των ακτινολογικών συστημάτων και του βοηθητικού εξοπλισμού (αυτομάτων εμφανιστηρίων, Hard Copy camera, κασετών, ενισχυτικών πινακίδων, ψηφιοποιητών, ψηφιακών μέσων, κλπ)). Η περιοδικότητα των ελέγχων (βλ. ενότητα Αριθμός Επισκέψεων ), τα ελάχιστα σημεία ελέγχου, τα όρια αποδοχής και τα επίπεδα διορθωτικών ενεργειών, παρέχονται στις εγκυκλίους της ΕΕΑΕ που εκδίδονται για το σκοπό αυτό. Ελέγχει, παραλαμβάνει και παραδίδει για κλινική χρήση κάθε ακτινολογικό σύστημα μετά τις απαραίτητες ρυθμίσεις, επισκευές, τροποποιήσεις ή μετά από συντήρηση σε αυτό. Είναι υπεύθυνος για την τήρηση ημερολογίου λειτουργίας (Log book) κάθε ακτινολογικού συστήματος, καθώς και του βοηθητικού εξοπλισμού, το οποίο ενημερώνει για κάθε έλεγχο, επισκευή ή επέμβαση στο σύστημα. Επίσης, είναι υπεύθυνος για την τήρηση και ενημέρωση βιβλίου βλαβών κάθε ακτινολογικού συστήματος. Τηρεί αρχείο δοσιμέτρησης των εργαζομένων κατηγορίας Α και Β. Το αρχείο υπογράφει και ο υπεύθυνος του εργαστηρίου. Βοηθά στον καθορισμό των ορθών φυσικοτεχνικών παραμέτρων για τις ακτινολογικές εξετάσεις για την ελαχιστοποίηση των δόσεων στους εξεταζομένους. Οργανώνει και εκτελεί προγράμματα για τον καθορισμό των δόσεων αναφοράς (Reference level) για κάθε ακτινολογική εξέταση. Σε συνεργασία με τον υπεύθυνο ιατρό του εργαστηρίου προβαίνουν σε ενδεδειγμένες αναθεωρήσεις των ιατρικών πράξεων σε περίπτωση συστηματικής υπέρβασης των Διαγνωστικών Επίπεδων Αναφοράς (ΔΕΑ) σύμφωνα με το ΦΕΚ 3176/ Εισηγείται μέτρα στη Δ/νση ή στον υπεύθυνο του εργαστηρίου για τη συμμόρφωση με τα ΔΕΑ.

4 Είναι υπεύθυνος για την επιμόρφωση και εκπαίδευση του προσωπικού του εργαστηρίου για θέματα ακτινοπροστασίας. ΟΡΓΑΝΑ ΕΛΕΓΧΩΝ: Αν το εργαστήριο δεν έχει πρόσβαση σε κατάλληλο και πλήρη εξοπλισμό για τη διενέργεια ποιοτικών ελέγχων, θα πρέπει ο ακτινοφυσικός να διαθέτει όργανα μετρήσεων και ομοιώματα, άμεσα διαθέσιμα για χρήση οποτεδήποτε αυτό είναι απαραίτητο. Τα όργανα μετρήσεων και τα δοσίμετρα θα πρέπει να έχουν ισχύον πιστοποιητικό διακρίβωσης από το ΕΒΟΙΑ της ΕΕΑΕ ή άλλο πρότυπο ή υποπρότυπο εργαστήριο βαθμονόμησης αναγνωρισμένο από την ΕΕΑΕ. Σύμφωνα με τον Κανονισμό Ακτινοπροστασίας, το πιστοποιητικό διακρίβωσης θα πρέπει να ανανεώνεται ανά 2 χρόνια. Ο απαιτούμενος εξοπλισμός για τη διενέργεια των ελέγχων σύμφωνα με τα ισχύοντα πρωτόκολλα της ΕΕΑΕ είναι ο εξής: 1. kv p meter & timer Ηλεκτρονικό όργανο μέτρησης της υψηλής τάσης και του χρόνου έκθεσης ακτινολογικών συστημάτων με μη επεμβατικές τεχνικές. Ανάλογα με τα ακτινολογικά συστήματα που υπάρχουν στο νοσοκομείο και ελέγχονται πρέπει να είναι κατάλληλο για μετρήσεις σε kv p για έλεγχο σταθερών και κινητών ακτινολογικών συστημάτων ακτινογράφησης, ακτινοσκόπησης και αξονικού τομογράφου kv p για έλεγχο μαστογράφων kv p για έλεγχο οδοντιατρικών ακτινολογικών συστημάτων msec Η επαναληψιμότητα του οργάνου πρέπει να είναι καλύτερη από 2% και η ακρίβεια (απόκλιση από τη μέση τιμή) καλύτερη από 5%. 2. Δοσίμετρο Για μέτρηση έκθεσης και δόσης και ανάλογα με τα ακτινολογικά συστήματα που υπάρχουν στο νοσοκομείο και ελέγχονται, με ανιχνευτές κατάλληλους για μετρήσεις σε ακτινογράφηση και ακτινοσκόπηση μαστογράφους ενισχυτές εικόνας και με cine καταγραφή αξονικούς τομογράφους (pencil type)

5 οδοντιατρικά, πανοραμικά. Η επαναληψιμότητα του οργάνου πρέπει να είναι καλύτερη από 2%, η ακρίβεια (απόκλιση από τη μέση τιμή) καλύτερη από 5% και η γραμμικότητα καλύτερη από 5%. 3. Φορητός ανιχνευτής ακτινοβολίας χώρου (survey meter) Κατάλληλος για μετρήσεις σε ποιότητες δέσμης kv και ρυθμούς δόσης τουλάχιστον στο εύρος 0,1μSv/h- 10mSv/h (10μR/h-1R/h) Χρόνος απόκρισης μικρότερος των 5sec H ενεργειακή εξάρτηση στο εύρος 30keV-1250keV πρέπει να δίνεται από τον κατασκευαστή και η βαθμονόμηση του οργάνου να έχει γίνει σε 3 τουλάχιστον χαμηλές ενέργειες που προσομοιάζουν ακτινολογικές συνθήκες Η χρήση ανιχνευτών τύπου Geiger-Muller για μέτρηση ρυθμού ισοδύναμης δόσης κατά τον έλεγχο ακτινοπροστασίας πρέπει να αποφεύγεται. 4. Ομοίωμα για τη σύμπτωση πεδίου ακτινοβόλησης και φωτεινού πεδίου ή markers μολύβδου ή άλλα ακτινοσκιερά σημάδια. 5. Ομοιώματα νερού, Plexi ή άλλων κατάλληλων σκεδαστών Για ακτινολογικά/ ακτινοσκοπικά, μαστογράφο, επεμβατική ακτινολογία 6. Όργανο ελέγχου καθετότητας της δέσμης στον υποδοχέα της εικόνας 7. Φύλλα αλουμινίου καθαρότητας τουλάχιστον 99% για μετρήσεις HVL. Το συνολικό πάχος των φύλλων να κυμαίνεται από 0,5 ως 5mm για ακτινολογικά συστήματα και 0,1-0,5mm για μαστογράφους. Εναλλακτικά κατάλληλο ηλεκτρονικό εξοπλισμό προσδιορισμού του HVL, με πιστοποιητικό βαθμονόμησης. 8. Densitometer Για ακτινολογικά/ ακτινοσκοπικά, επεμβατική ακτινολογία 9. Ομοίωμα διακριτικής ικανότητας υψηλής αντίθεσης για συστήματα ακτινοσκόπησης και επεμβατικής ακτινολογίας (εύρος τιμών 0,5-10 lp/mm) 10. Ομοίωμα διακριτικής ικανότητας χαμηλής αντίθεσης για συστήματα ακτινοσκόπησης και επεμβατικής ακτινολογίας. Συνιστάται η ύπαρξη περιοχών με αντίθεση 2% και διαστάσεις 0,1-2cm 11. Φύλλα Pb 2mm 12. Φύλλα Cu Για μαστογράφο

6 13. Ομοίωμα μαστού με περιοχές διαφορετικής σύστασης (ασβεστοποιήσεις, κύστεις και ινώσεις), διαφόρων μεγεθών και αντιθέσεων ακτινογράφησης (με περιοχές υψηλής και χαμηλής διακριτικής ικανότητας) 14. Star pattern ή slit camera ή pinhole camera 15. Δυναμόμετρο Για αξονικό τομογράφο 16. Ομοίωμα δοσιμετρίας αξονικού τομογράφου με τα ακόλουθα χαρακτηριστικά τουλάχιστον: Κυλινδρικό ομοίωμα από PMMA για δοσιμετρία κεφαλής και σώματος, διαμέτρου 16cm και 32cm αντίστοιχα, Κατάλληλο για μέτρηση CTDI (CTDI w, CTDI vol) με οπές στο κέντρο και περιφερικά για τοποθέτηση ανιχνευτή δοσιμετρίας CT. 17. Ομοίωμα ελέγχου ποιότητας εικόνας αξονικού τομογράφου, κατάλληλο για μέτρηση τουλάχιστον των παρακάτω παραμέτρων: Κλίμακα αριθμών υπολογιστικής τομογραφίας (AYT) - CT scale Ομοιογένεια αριθμών υπολογιστικής τομογραφίας (AYT) CT number Uniformity Γραμμικότητα αριθμών υπολογιστικής τομογραφίας (AYT) (CT number Linearity) με 3 τουλάχιστον περιοχές διαφορατικής σύστασης εκτός από νερό και αέρα. Διακριτική ικανότητα χαμηλής αντίθεσης Low Contrast Resolution Διακριτική Ικανότητα Υψηλής Αντίθεσης High Contrast Resolution Μέτρηση πάχους τομών Για φιλμ/ εμφανιστήρια 18. Sensitometer 19. Θερμόμετρο

7 ΑΔΕΙΑ ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ: Ο φυσικός ιατρικής θα πρέπει να διαθέτει άδεια ασκήσεως επαγγέλματος εντός ιοντιζουσών ακτινοβολιών και να καταθέσει την άδεια αυτή με την υπογραφή της σύμβασης. ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΩΝ: Ο αριθμός των επισκέψεων στα εργαστήρια Χ1 καθορίζεται στη 1 ετησίως κατ ελάχιστο. τα εργαστήρια κατηγορίας Χ-1, όπου ο ημερήσιος αριθμός των εξεταζομένων ανά ακτινολογικό σύστημα υπερβαίνει τους 30, οφείλουν να ακολουθούν την περιοδικότητα ελέγχων των εργαστηρίων κατηγορίας Χ-2 και Χ-3. Ο αριθμός των επισκέψεων στα εργαστήρια Χ2 καθορίζεται στη 1 ανά τρίμηνο (4 συνολικά ετησίως) κατ ελάχιστο Στα εργαστήρια Χ3 και για κάθε 15 λυχνίες ο ακτινοφυσικός πρέπει να είναι πλήρους απασχόλησης Επιπλέον επισκέψεις θα πρέπει να πραγματοποιούνται σε περίπτωση αντικατάστασης του συστήματος ή της λυχνίας ή ενός σημαντικού τμήματος του, ή τροποποίησης του χώρου εγκατάστασής του και οι προβλεπόμενοι έλεγχοι πρέπει να προηγούνται της κανονικής λειτουργίας του συστήματος και της εγκατάστασης όπως άλλωστε προβλέπεται και από τους κανονισμούς ακτινοπροστασίας Ο αριθμός των επισκέψεων αυτών αναφέρεται στις ελάχιστες έτσι ώστε να πραγματοποιούνται οι προγραμματισμένοι ποιοτικοί έλεγχοι σύμφωνα με τα πρωτόκολλά της ΕΕΑΕ. ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Είναι επιθυμητό αλλά όχι λόγος αποκλεισμού από διαγωνισμό, ο ακτινοφυσικός, ή οι ακτινοφυσικοί, εάν πρόκειται για εταιρεία, να φέρουν πιστοποιητικά συνεχιζόμενης εκπαίδευσης, αναγνωρισμένα από την Ένωση Φυσικών Ιατρικής Ελλάδος (ΕΦΙΕ). Αξιολόγηση της συνεχιζόμενης εκπαίδευσης προκύπτει από τις μονάδες ΣΕΑ που δίνει η ΕΦΙΕ.

8 ΠΟΙΝΙΚΕΣ ΡΗΤΡΕΣ O ακτινοφυσικός θα πρέπει να καταθέτει την έκθεσή του για τον έλεγχο των μηχανημάτων μετά από κάθε επίσκεψή του, και στο ίδιο το νοσοκομείο που συνεργάζεται, λαμβάνοντας τον σχετικό αριθμό πρωτοκόλλου. Στην αντίθετη περίπτωση, το νοσοκομείο δεν θα του καταβάλει ούτως ή άλλως την αμοιβή του ενώ παράλληλα υφίστανται οι αστικές κυρώσεις αποζημίωσης κατά βάση από τη μη προσήκουσα εκτέλεση της σύμβασης, οι οποίες θα πρέπει να αναφέρονται και στα ειδικά τεύχη συμμετοχής στον διαγωνισμό, καθώς και οι διάφορες διοικητικές ή/και ποινικές κυρώσεις για παράβαση καθήκοντος κλπ. Ειδικές κυρώσεις για τη μη προσήκουσα ή/και καθόλου εφαρμογή του Κανονισμού Ακτινοπροστασίας προβλέπονται από το ΦΕΚ 4310/2014.