Γενικές εξετάσεις Αρχαία Ελληνικά Γ λυκείου θεωρητικής κατεύθυνσης

Transcript

1 Φροντιστήρια δυαδικό 1 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ δυαδικό Γενικές εξετάσεις 2015 Αρχαία Ελληνικά Γ λυκείου θεωρητικής κατεύθυνσης Τα θέματα επεξεργάστηκαν οι καθηγητές των Φροντιστηρίων «δυαδικό» Αρετάκη Επιστήμη Μπουμπούση Ευαγγελία Σαλασίδου Δήμητρα Σαλασίδου Σοφία Διδαγμένο κείμενο Πλάτωνος Πρωταγόρας (322 d) Ἐπειδὴ δὲ ὁ ἄνθρωπος θείας μετέσχε μοίρας, πρῶτον μὲν διὰ τὴν τοῦ θεοῦ συγγένειαν ζῴων μόνον θεοὺς ἐνόμισεν, καὶ ἐπεχείρει βωμούς τε ἱδρύεσθαι καὶ ἀγάλματα θεῶν ἔπειτα φωνὴν καὶ ὀνόματα ταχὺ διηρθρώσατο τῇ τέχνῃ, καὶ οἰκήσεις καὶ ἐσθῆτας καὶ ὑποδέσεις καὶ στρωμνὰς καὶ τὰς ἐκ γῆς τροφὰς ηὕρετο. Οὕτω δὴ παρεσκευασμένοι κατ ἀρχὰς ἄνθρωποι ᾤκουν σποράδην, πόλεις δὲ οὐκ ἦσαν ἀπώλλυντο οὖν ὑπὸ τῶν θηρίων διὰ τὸ πανταχῇ αὐτῶν ἀσθενέστεροι εἶναι, καὶ ἡ δημιουργικὴ τέχνη αὐτοῖς πρὸς μὲν τροφὴν ἱκανὴ βοηθὸς ἦν, πρὸς δὲ τὸν τῶν θηρίων πόλεμον ἐνδεής πολιτικὴν γὰρ τέχνην οὔπω εἶχον, ἧς μέρος πολεμική ἐζήτουν δὴ ἁθροίζεσθαι καὶ σῴζεσθαι κτίζοντες πόλεις ὅτ οὖν ἁθροισθεῖεν, ἠδίκουν ἀλλήλους ἅτε οὐκ ἔχοντες τὴν πολιτικὴν τέχνην, ὥστε πάλιν σκεδαννύμενοι διεφθείροντο. Ζεὺς οὖν δείσας περὶ τῷ γένει ἡμῶν μὴ ἀπόλοιτο πᾶν, Ἑρμῆν πέμπει ἄγοντα εἰς ἀνθρώπους αἰδῶ τε καὶ δίκην, ἵν εἶεν πόλεων κόσμοι τε καὶ δεσμοὶ φιλίας συναγωγοί. Ἐρωτᾷ οὖν Ἑρμῆς Δία τίνα οὖν τρόπον δοίη δίκην καὶ αἰδῶ ἀνθρώποις «Πότερον ὡς αἱ τέχναι νενέμηνται, οὕτω καὶ ταύτας νείμω; Νενέμηνται δὲ ὧδε εἷς ἔχων ἰατρικὴν πολλοῖς ἱκανὸς ἰδιώταις, καὶ οἱ ἄλλοι δημιουργοί καὶ δίκην δὴ καὶ αἰδῶ οὕτω θῶ ἐν τοῖς ἀνθρώποις, ἢ ἐπὶ πάντας νείμω»; «Ἐπὶ πάντας»,ἔφη ὁ Ζεύς, «καὶ πάντες μετεχόντων οὐ γὰρ ἂν γένοιντο πόλεις, εἰ ὀλίγοι αὐτῶν μετέχοιεν ὥσπερ ἄλλων τεχνῶν καὶ νόμον γε θὲς παρ ἐμοῦ τὸν μὴ δυνάμενον αἰδοῦς καὶ δίκης μετέχειν κτείνειν ὡς νόσον πόλεως». Α1. Από το παραπάνω κείμενο να γράψετε στο τετράδιό σας τη μετάφραση του αποσπάσματος : «Οὕτω δὴ παρεσκευασμένοι... φιλίας συναγωγοί». Β1. «Ὁ ἄνθρωπος θείας μετέσχε μοίρας» : Να ερμηνεύσετε τη φράση.

2 2 Φροντιστήρια δυαδικό Β2. «Οὕτω δὴ παρεσκευασμένοι...μετεχόντων» : Από ποιες φάσεις διέρχεται η προσπάθεια των ανθρώπων να δημιουργήσουν πολιτικά οργανωμένες κοινωνίες, σύμφωνα με το απόσπασμα; Β3. Με βάση το απόσπασμα «οὐ γὰρ ἂν γένοιντο... ὡς νόσον πόλεως»: του πρωτότυπου κειμένου και το μεταφρασμένο απόσπασμα που ακολουθεί, να δικαιολογήσετε την επιβολή της θανατικής ποινής σε όσους δεν μετέχουν στην πολιτική αρετή, παρόλο που ο Δίας την είχε δωρίσει σε όλους. ΜΕΤΑΦΡΑΣΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Πλάτωνος Πρωταγόρας (326e) Ότι το πράγμα αυτό 1 το θεωρούν διδακτό και στο ιδιωτικό και στο δημόσιο επίπεδο, το αποδείξαμε ήδη. Ενώ όμως είναι το πράγμα αυτό διδακτό, αφού είναι κάτι που μπορεί να φροντίσει και να καλλιεργήσει κανείς, αυτοί διδάσκουν στους γιους τους τα άλλα, των οποίων η άγνοια δεν πρόκειται να επιφέρει ως ποινή τον θάνατο, αυτό όμως, την αρετή, που εάν τα αγόρια δεν τη μάθουν και δεν τη φροντίσουν, μπορεί να υποστούν ως ποινή και τον θάνατο και την εξορία και τη δήμευση της περιουσίας εκτός από τη θανάτωση και, με μια λέξη, τη συνολική καταστροφή του οἴκου τους, αυτή δεν τη διδάσκουν και δεν τη φροντίζουν με κάθε δυνατή επιμέλεια! 1 την αρετή Β4. Να γράψετε στο τετράδιό σας, δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε καθεμιά από τις παρακάτω θέσεις, τη λέξη Σωστό, αν είναι σωστή, ή τη λέξη Λάθος, αν είναι λανθασμένη: α. Η δίκη και καταδίκη του Σωκράτη ήταν πολιτική δίωξη. β. Ο Πλάτων με τα ταξίδια του στη Σικελία κατάφερε να εφαρμόσει το πολιτικό του όραμα. γ. Ο Πλάτων ανέλαβε πολιτικά αξιώματα στην Αθήνα. δ.οι λογοτεχνικές ικανότητες του Πλάτωνα αποτυπώνονται στον «Πρωταγόρα». ε. Στον διάλογο «Πρωταγόρας» ο Σωκράτης και ο Πρωταγόρας συμφώνησαν ότι η αρετή είναι διδακτή. Β5. Να βρείτε στο παραπάνω πρωτότυπο διδαγμένο κείμενο μία ετυμολογικά συγγενή λέξη, απλή ή σύνθετη, για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις της αρχαίας ελληνικής: λοχαγός, ἀγαλλίασις, θρέψις, βαθμίς, ἄφιξις, ὀχυρός, διάδημα, νεογνός, ὀλέθριος, δεισιδαίμων.

3 Φροντιστήρια δυαδικό 3 A παντήσεις Α1. Έτσι λοιπόν εφοδιασμένοι οι άνθρωποι κατοικούσαν στην αρχή σκόρπια, ενώ πόλεις δεν υπήρχαν καταστρέφονταν λοιπόν από τα θηρία, επειδή ήταν πιο αδύναμοι απ αυτά από κάθε άποψη, και οι τεχνικές γνώσεις για την τροφή πρόσφεραν αρκετή βοήθεια σ αυτούς, για τον πόλεμο όμως με τα θηρία [ήταν] ανεπαρκείς γιατί δεν είχαν ακόμη την πολιτική τέχνη, της οποίας μέρος [είναι] η πολεμική επιζητούσαν λοιπόν να συγκεντρώνονται και να σώζονται κτίζοντας πόλεις κάθε φορά λοιπόν που συγκεντρώνονταν, αδικούσαν ο ένας τον άλλον, επειδή δεν είχαν την πολιτική τέχνη, ώστε πάλι διασκορπιζόμενοι καταστρέφονταν. Ο Δίας λοιπόν, επειδή φοβήθηκε για το γένος μας, μήπως χαθεί ολότελα, στέλνει τον Ερμή για να φέρει στους ανθρώπους και το σεβασμό και τη δικαιοσύνη, για να υπάρχουν τάξη στις πόλεις και συνεκτικοί δεσμοί φιλίας. Β1. Η φωτιά αποτελεί το θεϊκό μερίδιο που είχαν την τύχη, χάρη στην παρέμβαση του Προμηθέα, να λάβουν οι άνθρωποι. Είναι θεϊκό γιατί: Το κατείχαν ως τότε μόνον οι θεοί, Είναι θεϊκό γιατί, επιτρέποντας στον άνθρωπο να αναπτύξει πολιτισμό, του επέτρεψε κατά συνέπεια να αναγνωρίσει την ύπαρξη των θεών. Είναι επίσης θεϊκό γιατί, επιτρέποντας στον άνθρωπο να αναπτύξει πολιτισμό, του επέτρεψε κατά συνέπεια να αναγνωρίσει την ύπαρξη των θεών. Η πρώτη και άμεση συνέπεια του δώρου της φωτιάς, σύμφωνα με τον Πρωταγόρα, είναι ακριβώς η εμφάνιση της θρησκείας. Στα πλαίσια του μύθου, το γεγονός ότι ο Προμηθέας προσφέρει στους ανθρώπους τα θεϊκά αυτά δώρα, ωθεί τους ανθρώπους στο να πιστέψουν στους θεούς και να θελήσουν να τους τιμήσουν με τη δημιουργία βωμών και αγαλμάτων. Γεγονός που, αν εξεταστεί χωρίς το μυθικό περίβλημα, μας οδηγεί να αντικρίσουμε την απαρχή του θρησκευτικού συναισθήματος ως προϊόν θαυμασμού. Οι άνθρωποι στην αρχή της πορείας τους μένουν έκπληκτοι μπροστά στη δύναμη της φωτιάς, μια δύναμη καταστροφική από τη φύση της, που μπορεί όμως να προσφέρει μεγάλα οφέλη αν τιθασευτεί. Αντικρίζοντας λοιπόν, οι άνθρωποι δυνάμεις όπως είναι η φωτιά, που τους προκαλούν δέος και την προέλευση των οποίων αδυνατούν να τη γνωρίσουν, τους κάνει να παρατηρούν με θαυμασμό τη φύση και τους ωθεί να συνειδητοποιήσουν πως υπάρχει μια δύναμη ανώτερη από αυτούς, με ανυπολόγιστη σοφία. Με αυτόν τον τρόπο, η επαφή του ανθρώπου με δυνάμεις και πανίσχυρα στοιχεία της φύσης, αποτέλεσε το πρώτο και βασικό ερέθισμα για τη δημιουργία μιας θρησκευτικής αντίληψης.

4 4 Φροντιστήρια δυαδικό Β2. Σύμφωνα με το μύθο του Πρωταγόρα, στην αρχή οι άνθρωποι ζούσαν διασκορπισμένοι χωρίς να εντάσσονται σε κάποια οργανωμένη κοινότητα. Η δημιουργική τέχνη, η οποία ορίζεται ως η τέχνη των δημιουργών, δηλαδή των τεχνιτών, ήταν σημαντική ως προς το να εξασφαλίσει την τροφή στον άνθρωπο και να του παρέχει τη στοιχειώδη επιβίωσή του, όμως δεν αρκούσε για να τον προστατεύει από την απειλή των άγριων θηρίων. Έτσι, οι άνθρωποι απειλούνταν από τα άγρια θηρία, γιατί ήταν πιο αδύναμοι από αυτά, αφού δεν είχαν διαμορφώσει ακόμη την πολιτική τέχνη ʺοὕτω δή πρεσκευασμένοι κατ ἀρχάς ἄνθρωποι ᾤκουν σποράδην, πόλεις δε οὐκ ἦσανʺ. Η πολεμική παρουσιάζεται ως μέρος της πολιτικής, γιατί δημιουργείται και αναπτύσσεται σε πολιτικά οργανωμένες κοινωνίες ʺπολιτικήν γαρ οὔπω εἶχον, ἧς μέρος πολεμικήʺ Ο Πρωταγόρας αναγνωρίζει την ανάγκη του ανθρώπου για συνάθροιση και κοινωνική συμβίωση, όμως αποδίδει τη συγκρότηση των πολιτικών κοινοτήτων στο φόβο των ανθρώπων προς τα θηρία και στην ανάγκη εξασφάλισης της επιβίωσης και τη θεωρεί ως μέσο άμυνας και ασπίδα προφύλαξης. Έμμεσα, δηλαδή, δηλώνει ότι οι πολιτικές κοινότητες δημιουργήθηκαν ύστερα από σύμβαση, συμφωνία των ανθρώπων (νόμων) ʺἐζήτουν δή ἁθροιζεσθαι και σῴζεσθαι κτίζοντες πόλεις.ʺ Αυτή η συμβατική συμβίωση των ανθρώπων σε κοινωνίες, δεν μπορούσε να έχει διάρκεια. Εφόσον οι άνθρωποι δεν κατείχαν την τέχνη της πολιτικής οργάνωσης, αλληλοκαταστρέφονταν. Όταν οργάνωσαν τις πρώτες κοινωνίες, είχαν να αντιμετωπίσουν ένα πιο άγριο θηρίο, τον ίδιο τον άνθρωπο. Άλλωστε, ο άνθρωπος έχει από τη φύση του την τάση να αδικεί και να υπονομεύει το συνάνθρωπό του, προκειμένου να εξυπηρετήσει τα συμφέροντά του. ʺὁτ οὖν ἁθροισθεῖεν, ἠδίκουν ἀλλήλους.διεφθείροντοʺ. Η απειλητική αυτή κατάσταση προκάλεσε την παρέμβαση του Δία πως ως ύψιστος ρυθμιστής των ανθρωπίνων πραγμάτων, υπέρτατος κυβερνήτης, πατέρας θεών και ανθρώπων συμβάλλει δραστικά στη λύτρωση του ανθρώπινου γένους από τον αφανισμό, Στέλνει τον Ερμή, τον αγγελιοφόρο των θεών, για να φέρει στο ανθρώπινο γένος δίκαιο και ηθική που αποτελούν το θεμέλιο της πολιτικής αρετής ʺ Ζευς οὖν δείσας. μην ἀπόλοιτοʺ. Η αιδώς είναι το αίσθημα της ντροπής που νιώθει ένας κοινωνικός άνθρωπος για τις παράνομες και ανήθικες πράξεις του, για κάθε ενέργεια που προσκρούει στον καθιερωμένο ηθικό κώδικα. Η δίκη είναι το αίσθημα της δικαιοσύνης, ο σεβασμός των δικαιωμάτων των συνανθρώπων μας αλλά και οι ενέργειες για την αποκατάσταση αυτών των δικαιωμάτων. Η αιδώς και η δίκη συνιστούν την πολιτική αρετή και κρίνονται απαραίτητες για την πολιτική και κοινωνική οργάνωση. Η αιδώς και η δίκη δόθηκαν σε όλους τους ανθρώπους ως έννοιες (δυνάμει), δηλαδή ως πρότυπα που έπρεπε να κατακτηθούν από τους ανθρώπους με τη λογική τους και τον προσωπικό αγώνα τους. Στην περίπτωση της πολιτικής αρετής δεν εφαρμόζεται ο καταμερισμός της εργασίας όπως εφαρμόζεται στην περίπτωση των τεχνών. ʺἘπί πάντας. πάντες μετεχόντωνʺ

5 Φροντιστήρια δυαδικό 5 Β3. Σε ολόκληρο το πρωτότυπο κείμενο αλλά κυρίως στο απόσπασμα ʺοὐ γάρ ἄν γένοιντο. ὡς νόσον πόλεωςʺ ο Δίας αποφασίζει τη διανομή της αιδούς και της δίκης σε όλους, τους ανθρώπους, απόφαση που διατυπώνεται κατηγορηματικά με τις δύο φράσεις ʺἐπί πάντας. πάντες μετεχόντωνʺ. Θέλοντας να δικαιολογήσει την απόφαση του καταδεικνύει πόσο απαραίτητη είναι η διανομή της πολιτικής αρετής σε όλους. Η ύπαρξη των πόλεων και κατ επέκταση η επιβίωση του ανθρώπου εξαρτάται αποκλειστικά από την καθολική συμμετοχή στην αιδώ και στη δίκη. Οι δύο αυτές ιδιότητες δεν είναι δυνατόν να έχουν το χαρακτηριστικό της εξειδίκευσης όπως οι άλλες τέχνες ʺὧσπερ ἄλλων τεχνῶνʺ. Οι δύο αρετές, αιδώς και δίκη, πρέπει να μοιραστούν σε όλους τους ανθρώπους και να μην περιοριστούν σε ορισμένους μόνο εκλεκτούς και ειδήμονες, όπως γίνεται με τις άλλες τέχνες. Αν οι ιδιότητες αυτές δεν ήταν κοινές σε όλα τα μέλη της κοινωνίας τότε η πολιτική συγκρότηση θα ήταν αδύνατη και δεν θα υπήρχαν πόλεις ʺοὐ γάρ ἄν γενοιτο πόλεις. μετέχοιενʺ. Με την έννοια ότι η πολιτική προϋποθέτει πως οι άνθρωποι αποδέχονται κοινές ηθικές αξίες. Αν δεν αποδέχονται τις εννοιες της αιδούς και της δίκης, οι κοινωνικοί ανταγωνισμοί θα κατέληγαν στην αλληλοεξόντωση των ανθρώπων. Παρά το γεγονός όμως ότι η αιδώς και η δίκη κατανέμονται σε όλους, ο Δίας δεν μπορεί να εξασφαλίσει την καθολικότητα στο μέγιστο βαθμό, αλλά στο ελάχιστο, επειδή δεν αποτελούσαν μέρος της αρχικής τους φύσης. Αν αφαιρέσουμε το περίβλημα του μύθου, σημαίνει ότι ο νόμος αυτός ήταν έργο του χρόνου, της πικρής πείρας και της ανάγκης των ανθρώπων. Έτσι, θεσπίζει νόμο ʺκαι νόμον γεθές παρ ἐμοῦ..ὡς νόσον πόλεωςʺ σύμφωνα με τον οποίο η άνθρωποι που δεν έχουν συνείδηση των αξιών της αιδούς και της δίκης, που δεν μπορούν να ενταχθούν στο κοινωνικό σύστημα, και να παραβιάζουν τις αρχές της ηθικότητας και της δικαιοσύνης, αποτελούν νοσηρά στοιχεία της πόλης που είχε δικαίωμα να τους τιμωρήσει, αφού πρώτα θα έχει χρησιμοποιήσει όλα τα μέσα για να τους αλλάξει. Ως τιμωρία επιβάλλεται η θανατική ποινή. Ο νόμος αυτός θεσπίστηκε ως προληπτικό μέτρο για τις επικείμενες παραβιάσεις των αρχών της ηθικότητας και της δικαιοσύνης που θα γινόταν στον πέρασμα του χρόνου. Παράλληλα, φανερώνει την ανάγκη για αποδοχή αυτών των αρχών από όλους, ανθρώπους και το καθήκον του κάθε ανθρώπου να συμμετέχει στην πολιτική ζωή. Βέβαια η συμπεριφορά αυτή προς τα ʺάρρωσταʺ μέλη της κοινωνίας προβάλλει ως ακραία και η αμείλικτη. Η ιδιαίτερα σκληρή ωστόσο εντολή του Δία προς τον Ερμή φανερώνει την ύψιστη σημασία που δίνει ο Πρωταγόρας στα στοιχεία αυτά για τη διατήρηση και την ακεραιότητα της κοινωνίας. Αυτό ακριβώς το γεγονός προβάλλεται και στο μεταφρασμένο κείμενο, όπου ο Πρωταγόρας καταδεικνύει την προσπάθεια που γίνεται κυρίως από τους σπουδαίους πολιτικούς άνδρες προκειμένου να διδάξουν στα παιδιά τους την πολιτική αρετή. Εφόσον αυτή διδάσκεται, τονίζει πως δεν είναι φυσιολογικό να τους μαθαίνουν όλα εκείνα των οποίων η άγνοια δεν επιφέρει καμία συνέπεια και να μην τους διδάσκουν την πολιτική αρετή που αν δεν την έχουν, κινδυνεύουν με θανάτωση, εξορία, δήμευση

6 6 Φροντιστήρια δυαδικό περιουσίας, διάλυση της οικογένειας. Σ αυτό το σημείο ο Πρωταγόρας χρησιμοποιεί το συλλογισμό ἐκ του ἐλάσσονος προς το μεῖζον, δηλαδή από το μικρότερο προς το μεγαλύτερο, σύμφωνα με το οποίο, αφού οι αγαθοί άντρες διδάσκουν στα παιδιά τους τα λιγότερα σπουδαία, θα διδάσκουν οπωσδήποτε και τα περισσότερο σπουδαία, δηλαδή την πολιτική αρετή. Β4. α. Σωστό β. Λάθος γ. Λάθος δ. Σωστό ε. Λάθος Β5. Λοχαγός ἀγοντα, συναγωγοί ἀγαλλίασις ἀγάλματα θρέψις τροφάς βαθμίς βώμους ἀφιξις ἱκανή, ἱκανὀς ὀχυρός μετέσχε, μετεχόντων, μετέχοιεν, μετέχειν διάδημα ὐποδέσεις, δεσμοί νεογνός γενοιντο, συγγένειαν, γένει ὀλέθριος απωλλυντο, ἀπόλοιτο δεισιδαίμων δεἰσας Γ. Αδίδακτο κείμενο Θουκυδίδου Ἱστορίαι Α (εκδ. Teubner) Τά μὲν οὖν ναυτικὰ τῶν Ἑλλήνων τοιαῦτα ἦν, τά τε παλαιὰ καὶ τὰ ὕστερον γενόμενα. ἰσχὺν δὲ περιεποιήσαντο ὅμως οὐκ ἐλαχίστην οἱ προσσχόντες αὐτοῖς χρημάτων τε προσόδῳ καὶ ἄλλων ἀρχῇ ἐπιπλέοντες γὰρ τὰς νήσους κατεστρέφοντο, καὶ μάλιστα ὅσοι μὴ διαρκῆ εἶχον χώραν. κατὰ γῆν δὲ πόλεμος, ὅθεν τισὶ καὶ δύναμις παρεγένετο, οὐδεὶς ξυνέστη πάντες δὲ ἦσαν, ὅσοι καὶ ἐγένοντο, πρὸς ὁμόρους τοὺς σφετέρους ἑκάστοις, καὶ ἐκδήμους στρατείας πολὺ ἀπὸ τῆς ἑαυτῶν ἐπ ἄλλων καταστροφῇ οὐκ ἐξῇσαν οἱ Ἕλληνες. οὐ γὰρ ξυνειστήκεσαν πρὸς τὰς μεγίστας πόλεις ὑπήκοοι, οὐδ αὖ αὐτοὶ ἀπὸ τῆς ἴσης κοινὰς στρατείας ἐποιοῦντο[...]. ἐξῇσαν στρατείας = έκαναν εκστρατείες Γ1. Να γράψετε στο τετράδιό σας τη μετάφραση του παραπάνω κειμένου. Μονάδες 20 Γ2. Να γράψετε στο τετράδιό σας τους ζητούμενους τύπους για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου:

7 Φροντιστήρια δυαδικό 7 ἦν : το τρίτο ενικό πρόσωπο οριστικής μέλλοντα ἐλαχίστην : τη δοτική πληθυντικού του συγκριτικού βαθμού στο ίδιο γένος προσσχόντες : το πρώτο πληθυντικό πρόσωπο υποτακτικής του ίδιου χρόνου στην ίδια φωνή ἐπιπλέοντες : το δεύτερο πληθυντικό πρόσωπο προστακτικής του ίδιου χρόνου στην ίδια φωνή κατεστρέφοντο : το τρίτο ενικό πρόσωπο προστακτικής παρακειμένου στην ίδια φωνή μάλιστα : τον θετικό βαθμό διαρκῆ : την κλητική ενικού του αρσενικού γένους ἐκδήμους : τη δοτική πληθυντικού του θηλυκού γένους οὐδείς : τη γενική ενικού του θηλυκού γένους ἐξῇσα : το απαρέμφατο του αορίστου β. Γ3 α. Να γίνει πλήρης συντακτική αναγνώριση των παρακάτω τύπων: τὰ ναυτικά, αὐτοῖς, ἄλλων (το πρώτο στο κείμενο), ἐπὶ καταστροφῇ, ὑπήκοοι. μονάδες 5 Γ3 β. «ἰσχὺν δὲ περιεποιήσαντο ὅμως οὐκ ἐλαχίστην οἱ προσσχόντες αὐτοῖς»: Να μεταφέρετε την παραπάνω πρόταση στον πλάγιο λόγο με όλους τους δυνατούς τρόπους, με εξάρτηση από τη φράση: «Ἅπαντες γιγνώσκουσι». μονάδες 5 Απαντήσεις Γ1. Τέτοια λοιπόν υπήρξαν τα ναυτικά των Ελλήνων και τα παλιά και τα νεώτερα. Ωστόσο, όσοι έστρεψαν την προσοχή τους σε αυτά, απέκτησαν σημαντική δύναμη, και με την αύξηση των εσόδων τους και με την κυριαρχία στους άλλους. Διότι πλέοντας εναντίον των νησιών, όσοι ιδίως δεν είχαν επαρκή χώρα, άρχισαν να τα υποτάσσουν. Στη ξηρά, όμως, κανείς πόλεμος δεν έγινε, τέτοιος, τουλάχιστον, από τον οποίο να προέλθει σημαντική αύξηση δύναμης, αλλά όλοι όσοι τυχόν έγιναν ήταν πόλεμοι μεταξύ ομόρων/γειτόνων, ενώ οι Έλληνες δεν επιχειρούσαν εκστρατείες σε ξένες και μακρινές χώρες για να κατακτήσουν/υποτάξουν άλλους. Διότι, ούτε με τα ισχυρότερα κράτη συμπαρατάσσονταν ως υπήκοοι ούτε ενώθηκαν με τη θέλησή τους ως ίσοι για κοινές εκστρατείες. Γ2. ἦν ἔσται ἐλαχίστην ἐλάττοσι (ν) προσσχόντες πρόσσχωμεν ἐπιπλέοντες ἐπιπλεῖτε κατεστρέφοντο κατεστράφθω μάλιστα μάλα

8 8 Φροντιστήρια δυαδικό διαρκῆ διαρκές ἐκδήμους ἐκδήμοις οὐδείς οὐδεμιᾶς ἐξῇσαν ἐξελθεῖν Γ3α. τὰ ναυτικά υποκείμενο του ρήματος ἦν. Παρατηρείται αττική σύνταξη αὐτοῖς αντικείμενο της επιθετικής μετοχής προσσχόντες ἄλλων γενική αντικειμενική στο ουσιαστικό ἀρχῇ ἐπὶ καταστροφῇ εμπρόθετος προσδιορισμός του σκοπού στο οὐκ ἐξῇσαν στρατείας ὑπήκοοι επιρρηματικό κατηγορούμενο του τρόπου στο ρήμα οὐ ξυνειστήκεσαν Γ3β. i) Ἅπαντες γιγνώσκουσι ὅτι ἰσχὺν περιεποιήσαντο ὅμως οὐκ ἐλαχίστην οἱ προσσχόντες αὐτοῖς. (ειδική πρόταση). ii) Ἅπαντες γιγνώσκουσι ἰσχὺν περιποιήσασθαι ὅμως οὐκ ἐλαχίστην τοὺς προσσχόντας αὐτοῖς. (ειδικό απαρέμφατο). iii) Ἅπαντες γιγνώσκουσι ἰσχὺν περιποιησαμένους ὅμως οὐκ ἐλαχίστην τοὺς προσσχόντας αὐτοῖς. (κατηγορηματική μετοχή).