ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΕ ΘΕΜΑΤΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΩΣ ΔΕΥΤΕΡΗΣ/ΞΕΝΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ 2012-2013 Διαχείριση Τάξης και Αποτελεσματική Διδασκαλία σε αλλόγλωσσους μαθητές 1 Ανδρέας Κρίγκος Γιώργος Ορφανίδης Παναγιώτης Σάββα Λειτουργοί Π.Ι.
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ (α) Τι σημαίνει για σας ο όρος αποτελεσματική διδασκαλία; Να προσπαθήσετε να δώσετε έναν ορισμό. «Αποτελεσματική διδασκαλία είναι η διαδικασία πραγματικής επικοινωνίας μεταξύ μαθητή - εκπαιδευτικού που οδηγεί στη γνωστική και ακαδημαϊκή ανάπτυξη ΚΑΘΕ μαθητή». Κουτσελίνη (Ενεργητική Μάθηση και Θεραπευτική Εργασία, 1992, σ. 34) (β) Να σχολιάσετε τον πιο πάνω ορισμό και να προσδιορίσετε τις παραμέτρους που απαρτίζουν την αποτελεσματική διδασκαλία.
Διαφοροποίηση ανάλογα με τα επίπεδα ή υπόβαθρα μαθητών Παροχή κινήτρων για οικοδόμηση της γνώσης Ανάπτυξη μεταγνωστικών δεξιοτήτων ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ Μάθηση με αλληλεπίδραση Ευελιξία στην εναλλαγή προσεγγίσεων Χρήση κατάλληλων τεχνικών ερωτήσεων Διασύνδεση νέας γνώσης με προϋπάρχουσα
Ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΓΝΩΡΙΖΕΙ ΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ ΤΟΥ ΚΑΘΩΣ ΚΑΙ ΠΩΣ ΑΥΤΟΙ ΜΑΘΑΙΝΟΥΝ (ΜΕΤΑΓΝΩΣΗ) 4 Γνώση και σεβασμός προς τα ποικίλα κοινωνικά, πολιτισμικά και θρησκευτικά υπόβαθρα των μαθητών και τις συνέπειες αυτών των παραγόντων στη μάθηση Γνώση των σωματικών, κοινωνικών και διανοητικών αναπτυξιακών χαρακτηριστικών της συγκεκριμένης ηλικιακής ομάδας των μαθητών Γνώση των ποικίλων προσεγγίσεων των μαθητών προς τη μάθηση Γνώση στρατηγικών προς αντιμετώπιση των αναγκών των μαθητών
Ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΖΕΙ, ΑΞΙΟΛΟΓΕΙ ΚΑΙ ΑΝΑΠΡΟΣΑΡΜΟΖΕΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ 5 Προγραμματισμός. Στόχοι διδασκαλίας και μάθησης Επιλογή και οργάνωση περιεχομένου Αξιολόγηση. Δεσμοί μεταξύ αξιολόγησης και μάθησης Ανατροφοδότηση προς τους μαθητές Αξιολόγηση Έλεγχος της προόδου των μαθητών και τήρηση αρχείων
Ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΕΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ Αποτελεσματική επικοινωνία και συζήτηση στην τάξη Οργάνωση των μαθητών σε ομάδες (όποτε αυτό είναι αναγκαίο) Στρατηγικές διδασκαλίας 6
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ 7 Το μεγαλύτερο λάθος που γινόταν στη διδασκαλία κατά τους προηγούμενους αιώνες ήταν η αντιμετώπιση όλων των παιδιών ως παραλλαγών του ιδίου ατόμου. Ως αποτέλεσμα, οι εκπαιδευτικοί θεωρούσαν ότι ήταν λογικό να διδάσκουν στους μαθητές τα ίδια θέματα με τον ίδιο τρόπο. (Howard Gardner)
Διαφοροποίηση = Κοινωνική Δικαιοσύνη
ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ 9 Πώς μπορώ να διαφοροποιήσω την εργασία μου, ούτως ώστε κάθε μαθητής να αποκτά γνώσεις, στάσεις και δεξιότητες που θα τον βοηθήσουν στην επόμενη μαθησιακή του προσπάθεια; Η διαφοροποίηση ορίζεται ως διαδικασία παρέμβασης, η οποία στοχεύει στη μεγιστοποίηση της απόδοσης του μαθητή Η διαφοροποίηση προϋποθέτει διαφορετικά προγράμματα για διαφορετικές ομάδες μαθητών ή και άτομα.
Σκηνή 1η Παραδείγματα αποτελεσματικής διαχείρισης της ετερότητας. Σχολιασμός της αναμενόμενης απάντησης στο ερώτημα της εκπαιδευτικού Ποια είναι τα όρια στην ευαισθητοποίησή μας στην ετερότητα Διαφορά του τρόπου που ο αλλόγλωσσος «βλέπει» τον εαυτό του και της δικής μας αντιρατσιστικής οπτικής
Διαχείριση τάξης Μπορείτε να με βοηθήσετε παρακαλώ; Αυτό δεν το έχω καλύψει στα μαθήματα του πτυχίου μου... 11
ΕΝΑΥΣΜΑ ΠΡΟΣ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΕΡΕΘΙΣΜΑΤΑ 12 Πειθαρχία: Το άρχειν διά της πειθούς Διαχείριση τάξης και Ενσωμάτωση της Τεχνολογίας στη μαθησιακή διαδικασία
ΠΤΥΧΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΑΞΗΣ 13 Διαχείριση τάξης: Ο εκπαιδευτικός πρέπει να γνωρίζει σε ποιους απευθύνεται. Όλοι οι μαθητές και ο καθένας ξεχωριστά στο «μικροσκόπιο» της προσοχής μας, την οποία αξίζουν και δικαιούνται τόσο ως σύνολο όσο και ως μονάδες Διαχείριση τάξης: «Δεν υπάρχουν ασθένειες αλλά ασθενείς». Η κάθε περίπτωση είναι διαφορετική και έτσι πρέπει να εξετάζεται και να αντιμετωπίζεται. Κυρίως όχι γενικεύσεις.
Διαχείριση τάξης - Άξονες 1. (α) Κατανόηση του τύπου του πληθυσμού της τάξης. (β) Καθορισμός και εφαρμογή ξεκάθαρων κανόνων και διαδικασιών στην τάξη 2. Σχεδιασμός και οργάνωση μαθησιακού περιβάλλοντος 3. Επικοινωνιακή ικανότητα Δημιουργία θετικού κλίματος στην τάξη 4. Διαχείριση συγκρούσεων Πειθαρχία 14
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΑΞΗΣ - ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ «Δεν υπάρχουν προτάσεις ή λύσεις που να είναι αποτελεσματικές για όλους τους μαθητές σε όλα τα σχολεία, σε όλες τις τάξεις». Mialaret G, 2002
Σχεδιασμός και οργάνωση μαθησιακού περιβάλλοντος Σχολικές τάξεις: 1952 και 2007 16
Μια διαφορετική... τάξη 17
ΔΕΙΚΤΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗΣ 18 ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΓΟΝΕΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΓΟΝΕΩΝ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΥΠΟΔΟΜΗ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΠΡΟΣΔΟΚΙΕΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΗ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΟΣΟΝ ΑΦΟΡΑ ΤΗΝ ΕΠΙΔΟΣΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ Παραδείγματα: ΑΣΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΑΓΡΟΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΑΝΑΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΑ 19
Σκηνή 2η Να μελετήσετε το σενάριο και να επισημάνετε τους παράγοντες που συνέβαλαν στην αποτυχία του μαθήματος. Να εισηγηθείτε τρόπους αποτελεσματικής διδασκαλίας στην τάξη αυτή, λαμβάνοντας υπόψη τις αρχές της διαφοροποίησης.
ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΠΙΝΑΚΑ 21 Ο εκπαιδευτικός αξιοποιώντας τον πίνακα: δίνει πέρα από τα ακουστικά και οπτικά ερεθίσματα στους μαθητές του, για να προσλάβουν τις νέες έννοιες μπορεί να αναπαραστήσει διαγραμματικά τη σχέση των νέων εννοιών που διδάσκει, δημιουργώντας εννοιολογικά διαγράμματα καταγράφει τις έννοιες-κλειδιά, βοηθώντας τους μαθητές να διαμορφώσουν μια σφαιρική εικόνα της νέας ενότητας
ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΠΙΝΑΚΑ 22 Ο εκπαιδευτικός αξιοποιώντας τον πίνακα: βοηθά τους μαθητές του, να μάθουν καλύτερα, ανταποκρινόμενος στο διαφορετικό μαθησιακό τους προφίλ διαφορετικά κανάλια πρόσληψης και επεξεργασίας των πληροφοριών (ακουστικοί, οπτικοί τύποι) πολλαπλοί τύποι νοημοσύνης (γλωσσική, λογικομαθηματική, χωρική νοημοσύνη) (Barbe and Swassing, 1997; Garder, 1999)
Δημιουργία θετικού κλίματος στην τάξη Οι 7 Συνήθειες της «Οικοδόμησης» των καλών σχέσεων με τους μαθητές 1. Στήριξη 2. Ενθάρρυνση 3. Θετική ακρόαση 4. Αποδοχή 5. Εμπιστοσύνη 6. Σεβασμός 7. Διαπραγμάτευση των διαφορών Οι 7 Συνήθειες του «Θανάτου» των καλών σχέσεων με τους μαθητές 1. Κριτική 2. Μομφή 3. Παράπονο 4. Γκρίνια 5. Απειλή 6. Εξουθενωτική τιμωρία 7. Δωροδοκία για έλεγχο
Απλοί κανόνες και πρακτικές συμβουλές αποτελεσματικής διαχείρισης της τάξης (1) 24 1. Να είστε ακριβείς 2. Να είστε καλά προετοιμασμένοι 3. Ξεκινήστε αμέσως το μάθημα 4. Να επιμένετε στην πλήρη συνεργασία όλης της τάξης 5. Χρησιμοποιήστε τη φωνή αποτελεσματικά 6. Να είστε ενήμεροι για ό,τι συμβαίνει στην τάξη 7. Αναλύστε αυτά που συμβαίνουν στην τάξη 8. Να χρησιμοποιείτε σαφείς και απολύτως κατανοητές στρατηγικές για την αντιμετώπιση των κρίσεων 9. Μοιράστε δίκαια την προσοχή σας 10.Αποφύγετε τις συγκρίσεις 10. Μην καθυστερείτε τη βαθμολόγηση 11. Μην παραλείπετε να τηρείτε τις υποσχέσεις σας 12. Χρησιμοποιήστε σωστά τις ερωτήσεις 13. Εξασφαλίστε τις κατάλληλες ευκαιρίες για πρακτικές δραστηριότητες 14. Αναθέστε τρέχοντα καθήκοντα της τάξης στα παιδιά 15. Οργανώστε αποτελεσματικά την τάξη 16. Δώστε λύσεις στα προβλήματα των παιδιών 17. Περατώστε ευχάριστα το μάθημα.
Απλοί κανόνες και πρακτικές συμβουλές αποτελεσματικής διαχείρισης της τάξης (2) 25 1. Κινήστε το ενδιαφέρον της τάξης 2. Αποφύγετε τους προσωπικούς μανιερισμούς 3. Να είστε αμερόληπτοι 4. Να έχετε χιούμορ 5. Να αποφεύγετε τις περιττές απειλές 6. Να αποφεύγετε τον θυμό 7. Αποφεύγετε την υπερβολική οικειότητα 8. Δώστε ευκαιρίες για υπευθυνότητα 9. Προκαλέστε την προσοχή 10. Αποφεύγετε να ταπεινώνετε τα παιδιά 11. Να βρίσκεστε σε ετοιμότητα 12. Να χρησιμοποιείτε θετική γλώσσα 13. Να φέρεστε με αυτοπεποίθηση 14. Να είστε καλά οργανωμένοι 15. Δείξτε ότι σας αρέσουν τα παιδιά (Fontana, 1996)
ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΩΣΗ 26 Σημαντική η σκηνική παρουσία του εκπαιδευτικού Ορθολογική διαχείριση των άλλων κοινωνικών οικονομικών οικογενειακών πολιτισμικών επιδράσεων που δέχεται ο μαθητής προτού έρθει στην τάξη που θα διαχειριστούμε Η βαλίτσα με τα βιβλία και η «κοινωνική βαλίτσα» του μαθητή Το χιούμορ στα πλαίσια της αποτελεσματικής διαχείρισης της τάξης
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Anderson, G. and Boud, (1996) Introducing Learning Contracts. Κασσωτάκης, Γ. (1999) Η αξιολόγηση της επιδόσεως των μαθητών. Μέσα, μέθοδοι, προβλήματα, προοπτικές. Γρηγόρη. Knowles, M. (2005) The Adult Learner. Κουτσελίνη-Ιωαννίδου, Μ. (2006). Διαφοροποίηση Διδασκαλίας- Μάθησης σε τάξεις μικτής ικανότητας. Φιλοσοφία και έννοια. Προσεγγίσεις και εφαρμογές. Τομ. Α. Λευκωσία. Ματσαγγούρας, Η. (2004) Ομαδοσυνεργατική Διδασκαλία και Μάθηση. Γρηγόρη. Μαυρογιώργος, Γ. (2001) Σχολείο: Διδασκαλία και Αξιολόγηση. Παν/μιο Ιωαννίνων. Νικολάου, Γ. (2000). Ένταξη και Εκπαίδευση των Αλλοδαπών Μαθητών στο Δημοτικό Σχολείο. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. Muijs, J. & Reynolds, D. (2001) Effective Teaching. Sage Publications. Tomlinson, C. A. (2001). Διαφοροποίηση της διδασκαλίας σε τάξεις μικτής ικανότητας. Μτφ. Δέσποινα Μαρτίδου-Φορσιέ. Λευκωσία. Wragg, E.C. (2000). Διαχείριση της σχολικής τάξης στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Σαβάλλας. 27