Μετεκλογική ανάλυση 2014 ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ 2014

Directorate-General for Communication PUBLIC OPINION MONITORING UNIT Brussels, October 2014 Μετεκλογική ανάλυση 2014 ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ 2014 ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Κάλυψη: Πληθυσμός: Μεθοδολογία: Περίοδος διεξαγωγής: UE28 27.331 Ευρωπαίοι σε ηλικία για να ψηφίσουν (ηλικίας 18 και άνω/16 και άνω στην Αυστρία) Ενώπιος ενωπίω (CAPI) 30 Μαΐου - 27 Ιουνίου 2014, διεξήχθη από την TNS Opinion ΕΙΣΑΓΩΓΗ 3 Ι. ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ.18 ΙΙ. ΤΟ ΠΡΟΦΙΛ ΟΣΩΝ ΨΗΦΙΣΑΝ..21 ΙΙΙ. ΤΟ ΠΡΟΦΙΛ ΤΩΝ ΑΠΕΧΟΝΤΩΝ.31 ΙV. Η ΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΙΩΝ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΙΣ ΕΚΛΟΓΕΣ.38 V. ΤΟ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΝ ΓΕΝΕΙ.63 VI. ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΚΑΙ ΒΑΘΜΟΣ ΕΚΘΕΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΕΚΛΟΓΙΚΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ 75 Μονάδα Παρακολούθησης της Κοινής Γνώμης Jacques Nancy +32 2 284 24 85 EPEurobarometer@europarl.europa.eu 1

Παρατήρηση Η έρευνα έγινε στο πλαίσιο της σύμβασης για την εκλογική βραδιά του 2014 (βάσει της μεθοδολογίας της κλασικής προσωπικής συνέντευξης (ενώπιος ενωπίω), κατά το πρότυπο της μετεκλογικής έρευνας του 2009). Τα διορθωτικά κριτήρια σε αυτή τη μετεκλογική έρευνα είναι το φύλο, η ηλικία, η περιοχή κατοικίας καθώς και η αναπαράσταση της συμμετοχής στις ευρωεκλογές και η αναπαράσταση της ψήφου. 2

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ιστορικό Η έρευνα έγινε επί τόπου από την TNS opinion στον απόηχο των ευρωεκλογών του Μαΐου 2014. Σκοπός της είναι η καλύτερη κατανόηση των λόγων που ώθησαν τους ευρωπαίους ψηφοφόρους να συμμετάσχουν ή να απόσχουν κατά τις εκλογές αυτές. Όπως πάντα σε αυτού του τύπου τις έρευνες, πρέπει να έχουμε υπόψη το γενικότερο πλαίσιο των ευρωπαϊκών, ευρωπαϊκών και διεθνών συνθηκών τη στιγμή που έγινε η επιτόπια έρευνα. Όπως συμβαίνει τα τελευταία έξι έτη, το ευρωπαϊκό πλαίσιο στο οποίο εντάσσεται η παρούσα έρευνα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου χαρακτηρίζεται κυρίως από τις επιπτώσεις της νομισματικής, χρηματοοικονομικής, οικονομικής και κοινωνικής κρίσης. Επί πλέον, σε σχέση με τις ευρωεκλογές του 2009, η πολιτική κατάσταση στην ΕΕ χαρακτηρίζεται από σημαντικές πολιτικές αλλαγές: Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ένα κράτος μέλος παραπάνω, την Κροατία. Κατόπιν των καινοτομιών της Συνθήκης της Λισαβόνας, ο αριθμός των ευρωβουλευτών πέρασε από 766 σε751. Για πρώτη φορά ο υποψήφιος πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προτείνεται από το Συμβούλιο σε συνάρτηση με τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών. Ασκώντας τη νέα του αυτή εξουσία, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εξέλεξε στις 15 Ιουλίου 2014 τον Jean- Claude Juncker Πρόεδρο της Επιτροπής. Επί πλέον, σε πολλά κράτη μέλη, οι πολίτες είχαν κληθεί να ψηφίσουν και σε εθνικό επίπεδο: παράλληλες εκλογές έγιναν στο Βέλγιο (ομοσπονδιακές και περιφερειακές εκλογές), στη Λιθουανία (προεδρικές εκλογές), στην Ελλάδα (τοπικές εκλογές), στη Γερμανία (τοπικές εκλογές), στην Ιρλανδία (τοπικές εκλογές), στην Ιταλία (επαρχιακές και δημοτικές εκλογές), στη Μάλτα (τοπικές εκλογές) και στο Ηνωμένο Βασίλειο (τοπικές εκλογές). 3

ΚΥΡΙΟΤΕΡΑ ΔΙΔΑΓΜΑΤΑ 1. Η συμμετοχή: Η συμμετοχή στις ευρωεκλογές του 2014 ανήλθε σε 42,54% (43% το 2009). Αυτός ο ευρωπαϊκός μέσος όρος κρύβει σημαντικές διαφορές μεταξύ των 28 κρατών μελών, με μια ψαλίδα 76,5 ποσοστιαίων μονάδων μεταξύ Βελγίου (89,6%) και Σλοβακίας (13,1%). Έτσι, διαπιστώνουμε μια σημαντική αύξηση της συμμετοχής σε επτά χώρες, μια οιονεί σταθερότητα σε έξη, και μια μείωση της συμμετοχής σε 15 άλλες χώρες (βασικά στα περισσότερα από τα κράτη που έγιναν μέλη της ΕΕ το 2004, το 2007 και το 2013). 2. Οι λόγοι της συμμετοχής ή της αποχής: Το βασικότερο σκεπτικό των πολιτών που προσήλθαν στις κάλπες ήταν, όπως και το 2009: Η εκπλήρωση του καθήκοντός των ως πολιτών, επειδή ψηφίζουν εκ συστήματος για να στηρίξουν ένα πολιτικό κόμμα με το οποίο αισθάνονται συνάφεια. Τους "παραδοσιακούς" αυτούς λόγους ακολουθούν αμέσως μετά λόγοι καθαρά ευρωπαϊκής φύσης: για να εκφράσουν την υποστήριξή τους στην ΕΕ επειδή "αισθάνεστε ευρωπαίος/α ή πολίτης της ΕΕ", επειδή "ψηφίζοντας στις ευρωεκλογές μπορείτε να κάνετε να αλλάξουν τα πράγματα ". Μετά την έναρξη ισχύος των θεσμικών διατάξεων της Συνθήκης της Λισαβόνας, ένα νέο σκεπτικό προστέθηκε στον κατάλογο που προτάθηκε στους ερωτώμενους που ψήφισαν στις 25 Μαΐου 2014: "Για να επηρεάσω την επιλογή Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής". Κατά μέσον όρο το 5% των ψηφισάντων διάλεξε αυτό το σκεπτικό μεταξύ των τριών απαντήσεων που μπορούσαν να δώσουν για το λόγο για τον οποίο πήγαν να ψηφίσουν. Ενδιαφέρον έχει η διαπίστωση ότι σε τρεις χώρες το ποσοστό αυτό έφτασε ή ξεπέρασε το όριο του 10%: στην Αυστρία (12%), στη Γερμανία (10%) και στο Λουξεμβούργο (10%). Ως προς τους λόγους που προβλήθηκαν περισσότερο από τους μη ψηφίσαντες, αφορούν, όπως και το 2009, μια έλλειψη εμπιστοσύνης και ενδιαφέροντος για την πολιτική εν γένει: "έλλειψη εμπιστοσύνης ή δυσαρέσκεια έναντι της πολιτικής εν γένει", "δεν με ενδιαφέρει η πολιτική", "η ψήφος δεν έχει αποτελέσματα ή δεν αλλάζει τίποτε". Πρέπει να σημειώσουμε ότι, μεταξύ των λόγων της αποχής, οι συνδεόμενοι με αρνητική στάση έναντι της ΕΕ δεν είναι στην πρώτη θέση των απαντήσεων: έλλειψη ενδιαφέροντος για τις ευρωπαϊκές υποθέσεις, δυσαρέσκεια έναντι του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, έλλειψη γνώσεων για την ΕΕ, αντίθεση στην ΕΕ, και απουσία πολιτικού διαλόγου. 4

3. Το σκεπτικό της ψήφου: Η ανεργία αποτελεί το κύριο στοιχείο που επηρέασε την ψήφο των πολιτών που ψήφισαν στις ευρωεκλογές. Στα μάτια των πολιτών, το δεύτερο στοιχείο ήταν η οικονομική μεγέθυνση. Το θέμα της μετανάστευσης, που έρχεται τρίτο, αυξήθηκε σημαντικά σε επίπεδο ΕΕ σε σχέση με το 2009. 4. Η στάση έναντι της Ευρωπαϊκής Ένωσης: Η αίσθηση του ανήκειν στην ΕΕ αντιμετωπίζεται ως "κάτι καλό" από την πλειονότητα των απαντησάντων. Ως προς την προσήλωση στην ΕΕ που οι Ευρωπαίοι, είτε ψήφισαν είτε όχι, αισθάνονται, αυτή έχει την ευρεία πλειοψηφία. Επί πλέον, η απόλυτη πλειοψηφία των Ευρωπαίων εξακολουθεί να αισθάνεται "πολίτης της ΕΕ", παρ' όλο ότι το αίσθημα αυτό σημείωσε σημαντική πτώση στις χώρες που επλήγησαν περισσότερο από την κρίση. Αντίθετα, διαπιστώνουμε ότι οι περισσότεροι Ευρωπαίοι εκτιμούν πως το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν λαμβάνει καλά υπόψη του τις ανησυχίες τους, ποσοστό σε άνοδο σε σχέση με το 2009. Η εμπιστοσύνη έναντι των ευρωπαϊκών θεσμών μειώνεται. Όντως, η εμπιστοσύνη μειώθηκε σε 15 κράτη μέλη σε σχέση με το 2009. Τούτο ισχύει ιδίως σε ορισμένες από τις χώρες που επλήγησαν περισσότερο από την κρίση, όπως είναι η Ελλάδα, η Ισπανία, η Ιταλία, η Πορτογαλία, και επίσης η Γαλλία. 5. Το ενδιαφέρον για τις ευρωεκλογές: Η απόλυτη πλειοψηφία των απαντησάντων θεωρεί ότι "διέθετε όλες τις αναγκαίες πληροφορίες" για να επιλέξει στις εκλογές. 6. Βαθμός έκθεσης στην προεκλογική εκστρατεία: Όπως και το 2009, ερευνήθηκε μεταξύ των Ευρωπαίων η ανάμνηση μιας "προεκλογικής εκστρατείας που να προτρέπει τον κόσμο να πάει να ψηφίσει". Πάνω από έξη Ευρωπαίους στους δέκα είχαν μια τέτοια ανάμνηση. 5

Αυτός ο ευρωπαϊκός μέσος όρος κρύβει εντούτοις σημαντικές εθνικές αποκλίσεις διότι διαπιστώνουμε ψαλίδες ικανές να φτάσουν στις 45 ποσοστιαίες μονάδες μεταξύ των 28 κρατών μελών της ΕΕ (μεταξύ της Σουηδίας: 89%, και του Βελγίου: 44%). 7. Οι κοινωνικοδημογραφικές τάσεις: Ο αναγνώστης μπορεί να ανατρέξει στο παράρτημα για την λεπτομερή κοινωνικοδημογραφική ανάλυση επί συγκεκριμένων ερωτημάτων. Μεταξύ των κυριοτέρων τάσεων, παρατηρούμε ότι: Η διαφορά μεταξύ της ψήφου των ανδρών και της ψήφου των γυναικών μεγαλώνει και έφτασε στις 4 μονάδες. Ήταν 2 μονάδες το 2009. Όπως και το 2009, τα διευθυντικά στελέχη και οι ανεξάρτητοι κινητοποιήθηκαν περισσότερο. Διαπιστώνουμε εντούτοις μια αύξηση κινητικότητας στους φοιτητές και τους ανέργους. Ξανά, εκείνοι που είχαν μεγαλύτερη αποχή στις ευρωεκλογές ήταν οι νέοι (18-24), παρ' όλο ότι αυτοί δείχνουν οι πλέον θετικοί έναντι της ΕΕ. Ως προς το βαθμό έκθεσης στην προεκλογική εκστρατεία, η ανάμνηση της εκστρατείας είναι μικρότερη στις γυναίκες, στα άτομα χαμηλότερης μόρφωσης και στους άνδρες/γυναίκες που ασχολούνται με οικιακά. 6

Ι. ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ Α. Η συμμετοχή σταθεροποιήθηκε σε επίπεδο ΕΕ28 Τελικά, το ποσοστό συμμετοχής στις ευρωεκλογές του 2014 ανήλθε σε 42,54%. Β. Σε εθνικό επίπεδο, η συμμετοχή ποικίλλει 1 Η διαπιστωθείσα διαφορά ανάμεσα στη χώρα με τη μεγαλύτερη συμμετοχή (Βέλγιο89,6%, υποχρεωτική ψήφος και παράλληλες βουλευτικές εκλογές) και σε εκείνη με τη χαμηλότερη συμμετοχή (Σλοβακία 13,1%) είναι 76,5 ποσοστιαίες μονάδες. Γ. Ανά κράτος εξέλιξη της συμμετοχής 2 Σε σχέση με το 2009, διαπιστώνουμε μια σημαντική αύξηση της συμμετοχής σε επτά χώρες: στη Λιθουανία (47,3% +26,3), στην Ελλάδα (60% +7,4), στη Σουηδία (51,1% +5,6), στη Γερμανία (48,1% +4,8), στη Ρουμανία(32,4% +4,7), στην Κροατία (25,24% +4,4 3 ) και στη Γαλλία (42,4%, +1,8). Η συμμετοχή είναι σταθερή (+/- 1 μονάδα) σε έξη κράτη μέλη: Βέλγιο, Αυστρία, Φινλανδία, Κάτω Χώρες, Ηνωμένο Βασίλειο και Πολωνία. Η συμμετοχή μειώθηκε στα άλλα κράτη μέλη, με τη μεγαλύτερη μείωση να σημειώνεται στη Λετονία με -23,5 μονάδες (στο 30,2%). 1 Η ψήφος είναι υποχρεωτική σε Βέλγιο, Λουξεμβούργο, Ελλάδα και Κύπρο. 2 Τη στιγμή που γίνονταν οι υπολογισμοί, τα οριστικά στοιχεία για Φινλανδία και Ηνωμένο Βασίλειο δεν ήταν ακόμη διαθέσιμα. 3 Σε σχέση με το 2013, στην περίπτωση της Κροατίας 7

ΙΙ. ΤΟ ΠΡΟΦΙΛ ΟΣΩΝ ΨΗΦΙΣΑΝ Α. Όσοι ψήφισαν αποφάσισαν πιο αργά από ό,τι το 2009 να πάνε στις κάλπες Πήραν την απόφαση να πάνε να ψηφίσουν πιο κοντά στην ημέρα των εκλογών. Οι ψηφίσαντες δηλώνουν κατά πλειοψηφία (45%) ότι ανέκαθεν ψήφιζαν έτσι. Εντούτοις, η απάντηση αυτή σημείωσε πτώση 5 μονάδων (50% το 2009) με μετακίνηση σε ημέρα πλησιέστερη προς την ημέρα των εκλογών. Όντως, διαπιστώνουμε μια πολύ ελαφρά αύξηση των ψηφισάντων που δηλώνουν ότι το αποφάσισαν μήνες (23%, +2), εβδομάδες (14%, +1), ημέρες (10%, +1) πριν από τις εκλογές, ή και την ίδια την ημέρα των εκλογών (7%, +1). σε εθνικό επίπεδο : Τα ποσοστά των ψηφισάντων που το αποφάσισαν μερικούς μήνες ή μερικές εβδομάδες πριν από τις εκλογές ήταν μεγαλύτερα σε Ελλάδα (48%), Ιταλία (47%), Ιρλανδία και Σουηδία (αμφότερες 43%). Τα ποσοστά των ψηφισάντων που το αποφάσισαν μερικές ημέρες πριν από τις εκλογές ήταν μεγαλύτερα στην Τσεχική Δημοκρατία (19%), στη Δανία και στις Κάτω Χώρες (από 18%) και στη Σουηδία (17%). Β. Σκεπτικό της συμμετοχής Η σειρά προτεραιότητας στους λόγους της συμμετοχής παραμένει σταθερή σε σχέση με το 2009. Μεταξύ των όσων ψήφισαν, πρώτος από τους λόγους συμμετοχής είναι "το καθήκον μου ως πολίτη" (41%, -6) και "ψηφίζω εκ συστήματος" (41%, +1). Ακολουθεί το "για να στηρίξω το πολιτικό κόμμα με οποίο αισθάνομαι συνάφεια" (22%,-2). Ακολουθούν τρεις λόγοι καθαρά ευρωπαϊκού χαρακτήρα, ήτοι: "είμαι υπέρ της ΕΕ" (14%, -2) "αισθάνομαι ευρωπαίος/α" (13%, =) "ψηφίζοντας στις ευρωεκλογές μπορώ να κάνω να αλλάξουν τα πράγματα" (12%, -7). Μεταξύ των απαντήσεων στα ερωτήματα που έρχονται μετά, τρεις σημαντικές εξελίξεις πρέπει να επισημανθούν: όσοι σκέπτονται ότι ψηφίζουμε "για να κάνουμε τα πράγματα να αλλάξουν" μειώθηκαν (12%, -7), ενώ εκείνοι που θέλουν να "εκφράσουν την αποδοκιμασία τους έναντι της ΕΕ" (7%, +5) και να "εκφράσουν την αποδοκιμασία τους έναντι της εθνικής τους κυβέρνησης" (10%, +5) αυξήθηκαν. 8

Γ. Διακυβεύματα της ψήφου Στις σημερινές συνθήκες κρίσης, η ανεργία (45%, +8) θεωρείται το κύριο διακύβευμα της ψήφου. Η οικονομική μεγέθυνση έρχεται μετά (40%, -1). Να σημειωθεί ότι, αν και το 2009 επίσης τα δυο αυτά θέματα ήταν πρώτα, τώρα η μεταξύ τους σειρά αντιστράφηκε. Η μετανάστευση (23%, +7) ως θέμα αυξήθηκε κατά πολύ σε σχέση με το 2009. Το μέλλον των συντάξεων παραμένει σταθερό στο 22%. Ο ρόλος της ΕΕ στη διεθνή σκηνή σημειώνει μικρή πτώση (20% -2). Να σημειωθεί ότι το ενιαίο νόμισμα ως απάντηση αυξήθηκε κατά 5 μονάδες, στο 17%. Οι απαντήσεις των οποίων τα ποσοστά μειώθηκαν περισσότερο σε σχέση με το 2009, είναι η τρομοκρατία (7%, - 4) και ο αγώνας κατά της κλιματικής αλλαγής (12%, - 4). Σε εθνικό επίπεδο : Η ανεργία είναι το θέμα που προτιμήθηκε περισσότερο σε Ελλάδα (73%, +13, Κύπρο (67%, +28), Ισπανία (66%, +1) και Ιταλία (65%, +29), χώρες που επλήγησαν περισσότερο από την κρίση. Η οικονομική μεγέθυνση προτιμήθηκε περισσότερο στην Πορτογαλία (55%, +12), τη Λετονία (50%, -7) και στη Λιθουανία (49%, -5). Τα ποσοστά για το ζήτημα της "μετανάστευσης" αυξήθηκαν σε 19 κράτη μέλη, διπλασιαζόμενα π.χ. στο Ηνωμένο Βασίλειο (42%, +21 μονάδες σε σχέση με το 2009), καθώς και στη Γαλλία (21%, +11). 9

ΙΙΙ. ΤΟ ΠΡΟΦΙΛ ΤΩΝ ΑΠΕΧΟΝΤΩΝ Τελικά το ποσοστό αποχής στις ευρωεκλογές του 2014 ανήλθε σε 57,46%. Α. Το προφίλ των οπαδών της αποχής επιβεβαιώνεται σε σχέση με το 2009 Η ανάλυση καταδεικνύει ότι κάπου ένας στους πέντε μη ψηφίσαντες αποφάσισε αποχή την ίδια την ημέρα των εκλογών. Για την ανάλυση των απαντήσεων σε αυτή την ερώτηση χρησιμοποιήσαμε την ταξινόμηση που προέκυψε από την desk research (δευτερογενή ανάλυση) που είχε γίνει μετά τις εκλογές του 2009. Η σύγκριση με το 2009 δείχνει ότι το προφίλ των απεχόντων ελάχιστες μόνο διαφορές παρουσιάζει. 1. Οι εκ πεποιθήσεως απέχοντες Αυτοί δεν ψηφίζουν ποτέ. Αντιπροσωπεύουν το 24% των μη ψηφισάντων και αυξήθηκαν κατά 2 μονάδες σε σχέση με το 2009. 2. Οι προβληματισμένοι απέχοντες Είναι όσοι αποφάσισαν να απόσχουν εντός των μηνών (18%, όπως και το 2009) ή των εβδομάδων (13%, -2) που προηγήθηκαν των εκλογών. Συνολικά, αντιπροσωπεύουν το 31% των απεχόντων (-2). 3. Οι παρορμητικοί απέχοντες Συνολικά, αντιπροσωπεύουν το 34% των απεχόντων : είναι όσοι αποφάσισαν να μην ψηφίσουν κάποιες ημέρες πριν από τις εκλογές (15%, -1) ή την ίδια την ημέρα των εκλογών (19%, +3). 4. Οι απροσδιόριστοι απέχοντες Αυτοί οι ψηφοφόροι, που αντιπροσωπεύουν το 11% (-2) των μη ψηφισάντων, δεν γνωρίζουν πότε αποφάσισαν να μην ψηφίσουν στις ευρωεκλογές. Το ποσοστό αυτό παρουσιάζει πτώση κατά 2 μονάδες σε σχέση με το 2009. Σε εθνικό επίπεδο : Οι παρορμητικοί απέχοντες ήταν περισσότεροι σε Δανία (57%, +15), Κάτω Χώρες (56%, +12) και Σουηδία (43%, -1). Να σημειωθεί ότι οι απροσδιόριστοι απέχοντες ήταν περισσότεροι (23%, +6) στο Ηνωμένο Βασίλειο. 10

Β. Λόγοι που δεν ψήφισαν Αν και η "έλλειψη εμπιστοσύνης προς την πολιτική εν γένει" ήταν όπως και το 2009 ο λόγος που αναφέρθηκε περισσότερο από τους απέχοντες, εντούτοις είναι σε πτώση (23%, -5). Σε εθνικό επίπεδο, προτιμήθηκε περισσότερο σε Κύπρο (56%, +12), Ισπανία (41%, +17) και Βουλγαρία (38%, -7). Αντιστρόφως, ελάχιστα προτιμήθηκε σε Δανία (7%), Βέλγιο (8%) και Λουξεμβούργο (9%). Ο δεύτερος λόγος που προτιμήθηκε ήταν η έλλειψη ενδιαφέροντος για την πολιτική, με 19% (+2). Σε εθνικό επίπεδο, προτιμήθηκε περισσότερο σε Ουγγαρία (32%, +3), Ισπανία (30%, +4) και Πορτογαλία (27%, +4). Ο λόγος που προτιμήθηκε στη συνέχεια ήταν "η ψήφος δεν έχει επιπτώσεις/δεν αλλάζει τίποτε" (14%, -3). Σε εθνικό επίπεδο, διαπιστώνουμε ότι η απάντηση "η ψήφος δεν έχει επιπτώσεις" προτιμήθηκε περισσότερο στη Βουλγαρία (29%, -2), την Κύπρο (25%, +4) και τη Λετονία (22%, -16). Αντιστρόφως, ελάχιστα προτιμήθηκε σε Δανία και Ηνωμένο Βασίλειο (από 6%) και Ιρλανδία (8%). Έχει σημασία να σημειωθεί ότι η έλλειψη γνώσεων για την ΕΕ, για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ή για τις ευρωεκλογές ως λόγος είναι μόλις στην 9η θέση, με 7% (-3). Σε εθνικό επίπεδο, η απάντηση αυτή προτιμήθηκε περισσότερο στη Σουηδία (22%) και στις Κάτω Χώρες (15%). 11

ΙV. Η ΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΙΩΝ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΙΣ ΕΚΛΟΓΕΣ 1. Το αίσθημα του ανήκειν στην ΕΕ: Η ερώτηση για το αίσθημα του ανήκειν δεν υπήρχε στη μετεκλογική ανάλυση του 2009. Η σύγκριση έγινε βάσει διαφόρων ερευνών του Ευρωβαρόμετρου που διεξήχθησαν μετά την άνοιξη του 2009. Οι απαντήσεις επιβεβαιώνουν μια σταθερότητα του αισθήματος του ανήκειν: η απόλυτη πλειοψηφία όσων απάντησαν εκτιμά ότι το να ανήκεις στην ΕΕ είναι "κάτι καλό" (51%). Υπάρχουν εντούτοις διαφορές μεταξύ ψηφισάντων και μη ψηφισάντων: το 63% των ψηφισάντων πιστεύουν ότι το να ανήκεις στην ΕΕ είναι "κάτι καλό", έναντι ποσοστού 42% των απεχόντων. Να σημειωθεί ότι το 29% των Ευρωπαίων πιστεύει πως το να ανήκεις στην ΕΕ είναι "ούτε καλό ούτε κακό": το 22% στους ψηφίσαντες έναντι του 34% στους μη ψηφίσαντες. Σε εθνικό επίπεδο : Η αίσθηση του ότι το να ανήκεις στην ΕΕ είναι "κάτι καλό" είναι πιο έντονη στο Λουξεμβούργο (78%), στο Βέλγιο (69%) και στη Μάλτα (68%). Αντίθετα, είναι μικρότερη στην Τσεχική Δημοκρατία (27%), στην Ιταλία (35%) και στην Κύπρο (37%). 2. Η αγάπη για τη χώρα σας, για την Ευρώπη Εννέα απαντήσαντες στους δέκα αισθάνονται αγάπη για τη χώρα τους (90%, -1 σε σχέση με το 2009). Παράλληλα, το 62% (-2) από αυτούς αισθάνεται αγάπη για την Ευρώπη. Πρέπει να επισημάνουμε ότι τόσο οι ψηφίσαντες όσο και οι μη ψηφίσαντες αισθάνονται κατά πλειοψηφία, αν και σε αρκετά διαφορετικές αναλογίες, αγάπη για την Ευρώπη (αντιστοίχως 72% και 56%). Σε εθνικό επίπεδο : Οι χώρες όπου το αίσθημα αγάπης για την Ευρώπη είναι το πλέον χαμηλό είναι η Ελλάδα (41%, -12), η Κύπρος (41%, -15) και η Ιταλία (45%, -14). 12

Το Ηνωμένο Βασίλειο (47%) είναι επίσης μεταξύ των χωρών όπου το αίσθημα της αγάπης προς την Ευρώπη είναι το πλέον χαμηλό. Διαπιστώνουμε εντούτοις μια αύξηση κατά 13 μονάδες σε σχέση με το 2009. 3. Η αίσθηση του ότι είσαι πολίτης της ΕΕ Το 63% (-1) από τους απαντήσαντες αισθάνεται "πολίτης της ΕΕ". Η αίσθηση αυτή πλειοψηφεί, αν και σε αρκετά διαφορετικές αναλογίες, τόσο μεταξύ των ψηφισάντων (72%) όσο και μεταξύ όσων απείχαν (56%). Σε εθνικό επίπεδο : Σε 24 κράτη μέλη, η απόλυτη πλειοψηφία των απαντησάντων αισθάνεται "πολίτης της ΕΕ". Και πάλι, η πιο σημαντική πτώση είναι στις χώρες που επλήγησαν περισσότερο από την κρίση : Κύπρο (52%, -19), Ελλάδα (46%, -17) και Ιταλία (45%, -16). 4. Εμπιστεύομαι τους θεσμούς της ΕΕ Στο ερώτημα αυτό της εμπιστοσύνης διαπιστώνουμε επίσης την ίδια πτωτική τάση με των Ευρωβαρόμετρων των τελευταίων ετών. Έτσι, το 43% εκφράζει την εμπιστοσύνη του προς τους θεσμούς. Στη μετεκλογική έρευνα του 2009 ήταν 50%. Εκφράζει εμπιστοσύνη το 55% στους ψηφίσαντες και το 35% στους μη ψηφίσαντες. Το 52% (+12) των Ευρωπαίων πολιτών δεν έχει εμπιστοσύνη στους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Σε εθνικό επίπεδο : Η εμπιστοσύνη προς τους ευρωπαϊκούς θεσμούς μειώθηκε σε 15 από τα 27 κράτη μέλη 4 σε σχέση με το 2009. Η μείωση της εμπιστοσύνης είναι ιδιαίτερα έντονη σε ορισμένες από τις χώρες που επλήγησαν περισσότερο από την κρίση : σε Ιταλία (35%, -25), Πορτογαλία (34%, -24), Ισπανία (38 %, -21), Κύπρο (48%, -18), Ελλάδα (39%, -12), καθώς και Γαλλία (36%, -10). Έχει ενδιαφέρον να σημειώσουμε ότι ένα σημαντικό ποσοστό πολιτών απαντάει ότι δεν γνωρίζει σε Πολωνία (13%), Ηνωμένο Βασίλειο (10%) και Εσθονία (9%). 4 Το 2009 η Κροατία δεν ήταν μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 13

5. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο λαμβάνει υπόψη του τις ανησυχίες των Ευρωπαίων πολιτών Οι ανησυχίες των πολιτών, που σίγουρα εντάθηκαν στο πλαίσιο της κρίσης, είναι τόσο έντονες ώστε, μέσα από τις απαντήσεις, δείχνουν να αντανακλούν στα ευρωπαϊκά όργανα. Το 54% των απαντησάντων εκτιμά ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν λαμβάνει "επαρκώς υπόψη του τις ανησυχίες των Ευρωπαίων πολιτών". Το 2009 το ποσοστό ήταν 41%. Οι ψηφίσαντες εκτιμούν σε ποσοστό 47% ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν λαμβάνει επαρκώς υπόψη τις ανησυχίες τους. Το ίδιο σκέφτεται το 59% των μη ψηφισάντων. Αντίθετα, το 38% των απαντησάντων εκτιμά ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο λαμβάνει επαρκώς υπόψη του τις ανησυχίες τους : το 48% από τους ψηφίσαντες, το 31% από τους μη ψηφίσαντες. Σε εθνικό επίπεδο : Η αίσθηση ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο λαμβάνει υπόψη του τις ανησυχίες των πολιτών είναι σε πτώση σε 19 κράτη μέλη. Σε σχέση με το 2009, η πτώση αυτή είναι μεγαλύτερη σε Ισπανία (27%, -26), Κύπρο (35%, -25), και Σλοβακία (35%, -22). Η αίσθηση είναι σε άνοδο σε 8 κράτη μέλη, βασικά Μάλτα (63%, +5), Γερμανία (48%, +5) και Βουλγαρία (39%, +4). 14

V. ΤΟ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΝ ΓΕΝΕΙ Σήμερα, η απόλυτη πλειοψηφία των πολιτών της ΕΕ δηλώνει ότι "δεν ενδιαφέρεται για την πολιτική" (54%), αλλά σε πολύ διαφορετικά ποσοστά μεταξύ κρατών μελών, που φτάνουν μέχρι και 43 ποσοστιαίες μονάδες. Εντούτοις, οφείλουμε να σημειώσουμε ότι αυτή η έλλειψη ενδιαφέροντος είναι 37% στους ψηφίσαντες έναντι 68% στους μη ψηφίσαντες. Σε εθνικό επίπεδο : Η αδιαφορία για την πολιτική είναι μεγαλύτερη στην Κροατία (75%), στην Τσεχική Δημοκρατία και στην Πορτογαλία (από 71%), καθώς και στη Ρουμανία (70%). Είναι μικρότερη στη Δανία (32%), στο Λουξεμβούργο και στη Γερμανία (από 33%). 15

VI. ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΚΑΙ ΒΑΘΜΟΣ ΕΚΘΕΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΕΚΛΟΓΙΚΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ Α. Επαρκείς πληροφορίες για να ψηφίσω Το 57% (+4) των Ευρωπαίων πολιτών εκτιμά ότι "διέθετε όλες τις αναγκαίες πληροφορίες" για να διαλέξει αυτούς τους οποίους θα ψήφιζαν στις ευρωεκλογές. Την εκτίμηση αυτή την κάνει το 75% των ψηφισάντων έναντι του 44% των μη ψηφισάντων. Σε εθνικό επίπεδο : Σε 26 χώρες από τις 28 η απόλυτη πλειοψηφία των πολιτών δήλωσε ότι διέθετε όλες τις αναγκαίες πληροφορίες για να ψηφίσει. Υπάρχει μια θετική εξέλιξη σε 16 χώρες, με πρώτες τη Βουλγαρία (65%, +16), τη Λιθουανία (71%, +14) και το Ηνωμένο Βασίλειο (55%, +13). Σε δυο μόνο χώρες η απόλυτη πλειοψηφία των απαντησάντων εκτιμά ότι δεν διέθετε όλες τις αναγκαίες πληροφορίες : στην Πορτογαλία (54%, +4) και στην Τσεχική Δημοκρατία (53%, +5). Β. Ανάμνηση της εκστρατείας Ερωτηθέντες εάν θυμούνται μια "εκστρατεία που ενθάρρυνε τον κόσμο να πάει να ψηφίσει" στις ευρωεκλογές, το 65% (-2) των απαντησάντων απάντησε καταφατικά. Η ανάμνηση έχει την απόλυτη πλειοψηφία τόσο στους ψηφίσαντες (73%) όσο και στους μη ψηφίσαντες (58%). Σε εθνικό επίπεδο : Αυτός ο ευρωπαϊκός μέσος όρος κρύβει εντούτοις σημαντικές εθνικές αποκλίσεις διότι διαπιστώνουμε στο ερώτημα αυτό ψαλίδες ικανές να φτάσουν στις 45 ποσοστιαίες μονάδες μεταξύ της πρώτης χώρας, της Σουηδίας (89%) και της τελευταίας, που είναι το Βέλγιο (44%). 16

17

I. ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ 1. Συμμετοχή 1) Ευρωπαϊκός μέσος όρος Η προσέλευση στις κάλπες στις ευρωπαϊκές εκλογές (%ΕΕ) 18

2) Εθνικά αποτελέσματα Η προσέλευση στις κάλπες στις ευρωπαϊκές εκλογές από τις 22 έως τις 25 Μαΐου 2014 στα 28 κράτη μέλη 19

3) Ανάπτυξη της χώρας Η προσέλευση στις κάλπες στις ευρωπαϊκές εκλογές από τις 22 έως τις 25 Μαΐου 2014 στα 28 κράτη μέλη - Σύγκριση με τις προηγούμενες εκλογές (%) Τα αποτελέσματα των προηγούμενων ευρωπαϊκών εκλογών στην Κροατία είναι από το 2013 20

II. ΨΗΦΟΣ 1. Η στιγμή της απόφασης για ψήφο 1) Ευρωπαϊκός μέσος όρος Βάση : ερωτώμενοι που ψήφισαν 21

Βάση : ερωτώμενοι που ψήφισαν 22

2) Εθνικά αποτελέσματα Βάση : ερωτώμενοι που ψήφισαν 23

3) Ανάπτυξη της χώρας Βάση : ερωτώμενοι που ψήφισαν 24

2. Οι λόγοι πίσω από την απόφαση για ψήφο 1) Ευρωπαϊκός μέσος όρος Βάση : ερωτώμενοι που ψήφισαν 25

2) Εθνικά αποτελέσματα Βάση : ερωτώμενοι που ψήφισαν 26

3) Ανάπτυξη της χώρας Βάση : ερωτώμενοι που ψήφισαν 27

3. Το διακύβευμα της ψήφου 1) Ευρωπαϊκός μέσος όρος Βάση : ερωτώμενοι που ψήφισαν 28

2) Εθνικά αποτελέσματα Βάση : ερωτώμενοι που ψήφισαν 29

3) Ανάπτυξη της χώρας Βάση : ερωτώμενοι που ψήφισαν 30

III. ΑΠΟΧΗ 1. Η στιγμή της απόφασης για αποχή 1) Ευρωπαϊκός μέσος όρος Βάση : ερωτώμενοι που δεν ψήφισαν 31

Βάση : ερωτώμενοι που δεν ψήφισαν 32

2) Εθνικά αποτελέσματα Βάση : ερωτώμενοι που δεν ψήφισαν 33

3) Ανάπτυξη της χώρας Βάση : ερωτώμενοι που δεν ψήφισαν 34

2. Οι λόγοι πίσω από την απόφαση για αποχή 1) Ευρωπαϊκός μέσος όρος Βάση : ερωτώμενοι που δεν ψήφισαν 35

2) Εθνικά αποτελέσματα Βάση : ερωτώμενοι που δεν ψήφισαν 36

3) Ανάπτυξη της χώρας Βάση : ερωτώμενοι που δεν ψήφισαν 37

IV. ΟΙ ΣΤΑΣΕΙΣ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ 1. Η ιδιότητα μέλους της ΕΕ: καλό ή κακό; 1) Ευρωπαϊκός μέσος όρος 38

2) Ψηφοφόροι/απέχοντες στις ευρωπαϊκές εκλογές 39

3) Εθνικά αποτελέσματα 40

41

2. Δεσμός με την Ευρώπη 1) Ευρωπαϊκός μέσος όρος 42

2) Ψηφοφόροι/απέχοντες στις ευρωπαϊκές εκλογές 43

3) Εθνικά αποτελέσματα 44

4) Ανάπτυξη της χώρας 45

3. Δεσμός με τη χώρα 1) Ευρωπαϊκός μέσος όρος 46

2) Ψηφοφόροι/απέχοντες στις ευρωπαϊκές εκλογές 47

3) Εθνικά αποτελέσματα 48

4) Ανάπτυξη της χώρας 49

4. Το αίσθημα να είναι κανείς Ευρωπαίος πολίτης 1) Ευρωπαϊκός μέσος όρος 50

2) Ψηφοφόροι/απέχοντες στις ευρωπαϊκές εκλογές 51

3) Εθνικά αποτελέσματα 52

4) Ανάπτυξη της χώρας 53

5. Η εμπιστοσύνη στα θεσμικά όργανα της ΕΕ 1) Ευρωπαϊκός μέσος όρος 54

2) Ψηφοφόροι/απέχοντες στις ευρωπαϊκές εκλογές 55

3) Εθνικά αποτελέσματα 56

4) Ανάπτυξη της χώρας 57

6. Η ενασχόληση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με όσα προβληματίζουν τους Ευρωπαίους πολίτες 1) Ευρωπαϊκός μέσος όρος 58

2) Ψηφοφόροι/απέχοντες στις ευρωπαϊκές εκλογές 59

3) Εθνικά αποτελέσματα 60

61

4) Ανάπτυξη της χώρας 62

V. ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΓΕΝΙΚΟΤΕΡΑ 1. Το ενδιαφέρον για την πολιτική 1) Ευρωπαϊκός μέσος όρος 63

2) Ψηφοφόροι/απέχοντες στις ευρωπαϊκές εκλογές 64

3) Εθνικά αποτελέσματα 65

4) Ανάπτυξη της χώρας 66

2. Η σημασία να γνωρίζει κανείς ποιοι υποψήφιοι εξελέγησαν μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου 1) Ευρωπαϊκός μέσος όρος 67

2) Ψηφοφόροι/απέχοντες στις ευρωπαϊκές εκλογές 68

3) Εθνικά αποτελέσματα 69

4) Ανάπτυξη της χώρας 70

3. Η σημασία να γνωρίζει κανείς ποιο πολιτικό κόμμα έχει τα περισσότερα εκλεγμένα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου 1) Ευρωπαϊκός μέσος όρος 71

2) Ψηφοφόροι/απέχοντες στις ευρωπαϊκές εκλογές 72

3) Εθνικά αποτελέσματα 73

4) Ανάπτυξη της χώρας 74

VI. ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΚΑΙ ΕΚΘΕΣΗ ΣΕ ΜΙΑ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ 1. Το επίπεδο της πληροφόρησης πριν από την ημέρα των εκλογών 1) Ευρωπαϊκός μέσος όρος 75

2) Ψηφοφόροι/απέχοντες στις ευρωπαϊκές εκλογές 76

3) Εθνικά αποτελέσματα 77

4) Ανάπτυξη της χώρας 78

2. Ανάμνηση από μια εκστρατεία που παρότρυνε τους ανθρώπους να ψηφίσουν 1) Ευρωπαϊκός μέσος όρος 79

2) Ψηφοφόροι/απέχοντες στις ευρωπαϊκές εκλογές 80

3) Εθνικά αποτελέσματα 81

4) Ανάπτυξη της χώρας 82

83