Η πολιτική ιστορία της Κύπρου τα τελευταία 25 χρόνια - Μια χαρτογραφική προσέγγιση

6 ο Εθνικό Συνέδριο Χαρτογραφίας - Η Χαρτογραφία σε Εξέλιξη, 22-24 Νοεµβρίου 2000 Στράτος Στυλιανίδης 1, Νίκος Καρανικόλας 1, Λάζαρος Δινάκης 1, Ελένη Ζήδρου 2, Δηµήτρης Ράµναλης 2 Η πολιτική ιστορία της Κύπρου τα τελευταία 25 χρόνια - Μια χαρτογραφική προσέγγιση Περίληψη Η ιστορία της Μεγαλονήσου µετά τα τραγικά γεγονότα του πραξικοπήµατος και της τουρκικής εισβολής του 1974 αποτελεί ένα γεγονός που µεταγενέστερα θα καταγραφεί πιο αντικειµενικά και περισσότερο επιστηµονικά µέσα από ιστορικές µελέτες και γεωπολιτικές έρευνες. Η πολιτική της ιστορία όµως σε αυτή την τελευταία εικοσιπενταετία, µε αναφορές που πηγάζουν από την ίδρυση της Κυπριακής Δηµοκρατίας το 1960, παρουσιάζει αρκετό ενδιαφέρον και είναι εφικτό να καταγραφεί µέσα από µια χαρτογραφική προσέγγιση µε σύγχρονες ψηφιακές απεικονίσεις. Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται στην επιλογή των συµβόλων που χρησιµοποιούνται κυρίως στην οπτικοποίηση των αποτελεσµάτων που αφορούν στα «κάστρα» των κοµµάτων, δηλαδή στις περιοχές εκείνες όπου τα κόµµατα πετυχαίνουν τα υψηλότερα ποσοστά τους. Από τη µία για να αποτελεί έναν νέο τρόπο παρουσίασης των πολιτικών δεδοµένων και από την άλλη για να καθίστανται αυτές οι απεικονίσεις, σε συνδυασµό µε τον προτεινόµενο συµβολισµό, αντιληπτές και αξιοποιήσιµες από άλλους επιστήµονες αλλά και απλούς χρήστες. Παρήχθησαν συνολικά τέσσερις σειρές χαρτών µε τους γενικούς τίτλους: ποσοστιαία δύναµη κοµµάτων, ποσοστιαία µεταβολή, «κάστρα» κοµµάτων, πολιτικό δυναµικό κοµµάτων. Για τις ανάγκες της εργασίας συντάχθηκε κώδικας (Avenue-ArcView) για την παραγωγή των χαρτών. Η χρήση αλλά κυρίως η συµβολή των γεωγραφικών συστηµάτων πληροφοριών και των πολυµέσων είναι καταλυτική για την επίτευξη των στόχων της εργασίας. 1. Εισαγωγή Η πολιτική ιστορία ενός κράτους πάντοτε παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Περισσότερο δε όταν πρόκειται για ένα σχετικά «νεοσύστατο» κράτος (1960) όπως η Κυπριακή Δηµοκρατία. Ιστορικά γεγονότα που έλαβαν χώρα την τελευταία πεντηκονταετία αποτέλεσαν καταλύτη των πολιτικών εξελίξεων. Από τον απελευθερωτικό-αντιαποικιακό αγώνα του 1955-59, την ίδρυση της ανεξάρτητης Κυπριακής Δηµοκρατίας το 1960, τις δικοινοτικές ταραχές του 1963-64, το πραξικόπηµα και την τουρκική εισβολή του 1974 αλλά και άλλες περιφερειακές αλλαγές που επηρέασαν έντονα όπως για παράδειγµα η εγκαθίδρυση της χούντας την περίοδο 1967-1974. Όλα αυτά τα γεγονότα, το καθένα µε το δικό του ειδικό βάρος επηρέασε έντονα µε τον ένα ή τον άλλο τρόπο την εξέλιξη της πολιτικής ιστορίας στην Κύπρο. Το στοιχείο που είχε ιδιαίτερα καταλυτικό 1 Υποψήφιος Διδάκτορας ΤΑΤΜ-ΑΠΘ 2 ΑΤΜ-ΑΠΘ

χαρακτήρα είναι η διαµόρφωση, µέσα από την οπτική των ιστορικών γεγονότων, ενός φορτισµένου κλίµατος διαιρετικών τοµών στις δοµές της κυπριακής κοινωνίας. Η χαρτογράφηση των συνθηκών, εξελίξεων και καταστάσεων προσπαθεί να καταγράψει τα πράγµατα µέσα από έναν άλλο φακό και να τα παρουσιάσει µε σύγχρονες µεθόδους οπτικοποίησης. 2. Το πολιτικό σύστηµα στην Κυπριακή Δηµοκρατία Η Κύπρος είναι από το 1960 ανεξάρτητη και κυρίαρχη Δηµοκρατία µε προεδρικό σύστηµα διακυβέρνησης. Σύµφωνα µε τη βασική αρχή της πραγµατικής δηµοκρατίας, που προνοεί το διαχωρισµό των τριών εξουσιών: η εκτελεστική εξουσία ασκείται από τον Πρόεδρο, τους Υπουργούς και το Υπουργικό Συµβούλιο, η νοµοθετική εξουσία ασκείται από την Κυπριακή Βουλή ενώ η δικαστική εξουσία ασκεί έλεγχο στις άλλες δύο. Το εκλογικό σύστηµα που εφαρµόζεται στην Κύπρο είναι η απλή αναλογική. Στην περίπτωση των βουλευτικών εκλογών, όπου οι βουλευτικές έδρες είναι 80 (56 Ελληνοκύπριοι και 24 Τουρκοκύπριοι οι έδρες των Τουρκοκυπρίων παραµένουν κενές λόγω της πολιτικής κατάστασης) για την εκλογή ενός βουλευτή στη Βουλή των Αντιπροσώπων απαιτείται ποσοστό 1.8% (1/56). 2.1 Το κοµµατικό φαινόµενο Σε κάθε κοµµατικό σύστηµα, οι πολιτικές δυνάµεις προσδιορίζονται κυρίως µε βάση ιδεολογικοπολιτικές αντιπαραθέσεις µε ουσιαστικό όµως περιεχόµενο. Πρόκειται για κοινωνικοπολιτικά γεγονότα που διαίρεσαν κυρίως τη συνείδηση της κυπριακής κοινωνίας. Τα κόµµατα που αναδείχθηκαν µέσα από αυτές τις αντιπαραθέσεις ή ταυτίστηκαν µε αυτές, είναι τα κόµµατα που κατάφεραν να αποκτήσουν διάρκεια και ουσιαστική πολιτική υπόσταση µέσα στο χρόνο. Για τη σύγχρονη κυπριακή κοινωνία, τρία είναι τα µείζονα γεγονότα που την έχουν σηµαδέψει αλλά και διαιρέσει: Ο εθνικο-απελευθερωτικός αγώνας (1955-59), που αφενός δίχασε τους Κύπριους σε Έλληνες και Τούρκους, κι αφετέρου διαίρεσε τους ελληνοκύπριους σε οπαδούς της Ένωσης («εθνικόφρονες») και σε υποστηρικτές της Ανεξαρτησίας («µη εθνικόφρονες»). Η δύσκολη και ταραγµένη µετα-ανεξαρτησιακή περίοδος (1960-1974) που διαιρεί περαιτέρω την ελληνοκυπριακή κοινότητα σε προασπιστές της νοµιµότητας («µακαριακοί») και σε υπονοµευτές του κράτους («γριβικοί»). Η διαίρεση αυτή δηµιουργεί ταυτόχρονα µια επιµέρους διαίρεση στο χώρο της παραδοσιακής δεξιάς (µακαριακή γριβική δεξιά). Το πραξικόπηµα και η εισβολή δηµιουργούν τη διαίρεση µεταξύ της «φασιστικής» δεξιάς και των δυνάµεων της αντι-δεξιάς («δηµοκρατικές» δυνάµεις).

2.2 Τα πολιτικά κόµµατα Μετά τις βουλευτικές εκλογές του 1981, το κοµµατικό σύστηµα στην Κύπρο, παγιώθηκε σταδιακά γύρω από τέσσερα κόµµατα (ΔΗΣΥ, ΑΚΕΛ, ΔΗΚΟ, ΕΔΕΚ). Τα τέσσερα αυτά κόµµατα έδειξαν αντοχή στο χρόνο και προσέδωσαν σταθερότητα στο κυπριακό πολιτικό σύστηµα. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι ρίζες των κοµµάτων αυτών βρίσκονται στις µεγάλες διαιρετικές τοµές που προηγουµένως αναπτύχθηκαν. Τα δύο µεγάλα κόµµατα της κυπριακής πολιτικής σκηνής (ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ) κατάφεραν να ταυτιστούν άλλοτε µονοπωλιακά και άλλοτε προνοµιακά µε το περιεχόµενο των διαιρέσεων, γεγονός που εξηγεί τόσο το εκτόπισµά τους, όσο και το κλίµα πόλωσης που επιβλήθηκε. Είναι γεγονός όµως πως η ένταση και η επιρροή που ασκούν οι εν λόγω διαιρετικές τοµές του παρελθόντος εξασθενούν. Στην περίοδο που ακολούθησε την τουρκική εισβολή, δεν προέκυψαν κοινωνικοπολιτικά γεγονότα που µπορούσαν να δηµιουργήσουν σοβαρές αντιθέσεις. Αυτό είχε ως αποτέλεσµα τη σταθεροποίηση του ισοζυγίου µεταξύ των βασικών κοµµατικών σχηµατισµών. Εφόσον, λοιπόν, παρά την ανάδειξη νέων κοινωνικών στρωµάτων, δεν διαφαίνονται ουσιαστικές κοινωνικές µεταβολές, οι προοπτικές δραµατικών ανακατατάξεων στο κοµµατικό σύστηµα δεν είναι ορατές στο άµεσο µέλλον. 3. Τα πολιτικά στοιχεία των βουλευτικών εκλογών και η χαρτογραφική τους προσέγγιση Η προσέγγιση γίνεται µε προβολή στις βουλευτικές εκλογές των ετών 1981, 1985, 1991, 1996 ενώ σηµαντικά ιστορικά πολιτικά στοιχεία αναπτύσσονται µε αναφορά τη δεκαετία του 1960 µέχρι και τις τελευταίες βουλευτικές εκλογές. Ως «µοναδιαία» επιφάνεια αναφοράς για τη χαρτογραφική προσέγγιση (στατιστική επεξεργασία και απόδοση) των πολιτικών στοιχείων επελέγη το επίπεδο της επαρχίας. 3.1 Η περίοδος 1960-1976 Η περίοδος 1960-1976 θα µπορούσε να οριστεί ως η πρώτη πολιτική περίοδος για την νεοσύστατη τότε Κυπριακή Δηµοκρατία. Κι αυτό δεν είναι τυχαίο γιατί καλύπτει ολόκληρο το χρονικό διάστηµα, από την ίδρυση της Κυπριακής Δηµοκρατίας µέχρι και τις πρώτες εκλογές µετά τα τραγικά γεγονότα του 1974. Οι πρώτες λοιπόν βουλευτικές εκλογές γίνονται το 1960 (31.07.1960), λίγο µετά την ίδρυση της Κυπριακής Δηµοκρατίας και σε αυτές συµµετέχουν τρεις σχηµατισµοί: το Πατριωτικό Μέτωπο, το ΑΚΕΛ και ο Παγκύπριος Σύνδεσµος Αγωνιστών. Στο Πατριωτικό Μέτωπο συµµετείχαν προσωπικότητες και δυνάµεις που είχαν συµµετοχή στον αγώνα της ΕΟΚΑ και που στη συνέχεια θα διαδραµατίσουν σηµαντικό ρόλο στην πολιτική ζωή του τόπου (Γλ. Κληρίδης, Β. Λυσσαρίδης κ.α). Το ΑΚΕΛ (το πρώτο κόµµα που δηµιουργήθηκε στην Κύπρο) κατέρχεται για πρώτη φορά στις εκλογές µακριά από τις συνθήκες παρανοµίας ενώ ο Π.Σ Αγωνιστών εκπροσωπείται κυρίως από άτοµα που παρέµειναν προσηλωµένα στην επιδίωξη της Ένωσης. Χαρακτηριστικό αυτών των εκλογών ήταν η µεγάλη αποχή,

περίπου 35 %, που σε ορισµένες επαρχίες (Λάρνακα, Κερύνεια) άγγιξε και το 60%. Το «αποτέλεσµα» των εκλογών κρίθηκε ουσιαστικά από τη συµφωνία για τη διανοµή των εδρών, 30 έδρες για το Πατριωτικό Μέτωπο και 5 έδρες για το ΑΚΕΛ. Οι επόµενες βουλευτικές εκλογές πραγµατοποιούνται δέκα χρόνια αργότερα. Πολλοί ήταν οι λόγοι που οδήγησαν σε αυτή την εξέλιξη (δικοινοτικές ταραχές κλπ). Μια σειρά από γεγονότα, κυρίως την ταραγµένη περίοδο 1967-68 όπως: η εγκαθίδρυση της χούντας των Αθηνών στις 21.4.1967 µε κύριο χαρακτηριστικό στοιχείο της ψυχροπολεµικής περιόδου τη διαίρεση σε κοµµουνιστές και δεξιούς η αποχώρηση της ελληνικής µεραρχίας στο χρονικό διάστηµα 8.12.1967-16.1.1968 (η µεραρχία «εγκαταστάθηκε» στην Κύπρο το 1964 επί πρωθυπουργίας Γ. Παπανδρέου) η ανακήρυξη της προσωρινής τουρκοκυπριακής διοίκησης στις 29.12.1967 οδηγούν τις εξελίξεις και δηµιουργούν την ανάγκη για προσφυγή στις κάλπες. Η προεδρική εκλογή του 1968 (25.2.1968), η διακήρυξη του Μακαρίου για στροφή στην πολιτική του εφικτού (από την Ένωση στην Ανεξαρτησία) δηµιουργούν τις προϋποθέσεις για τη δηµιουργία νέων πολιτικών σχηµατισµών (1968-1969). Έτσι, εκείνη την περίοδο ιδρύονται: το Δηµοκρατικό Εθνικό Κόµµα (ΔΕΚ) από τον Τάκη Ευδόκα που ουσιαστικά εκπροσωπεί και την αντιπολίτευση προς τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο το Ενιαίον από τον Γλαύκο Κληρίδη και τον Πολύκαρπο Γιωρκάτζη η Ενιαία Δηµοκρατική Ένωση Κέντρου (ΕΔΕΚ) από το Βάσο Λυσσαρίδη η Προοδευτική Παράταξη από τον Οδυσσέα Ιωαννίδη το Προοδευτικό Κόµµα από τον Νίκο Σαµψών Όλοι οι νέοι σχηµατισµοί, µε εξαίρεση την ΕΔΕΚ, εντάσσονται στα πολιτικά όρια της δεξιάς µε ουσιαστικά ανύπαρκτες ιδεολογικές διαφορές. Τους οδηγούν όµως οι προσωπικές επιδιώξεις και η προσπάθεια για διαµοιρασµό του χώρου της δεξιάς. Οι βουλευτικές εκλογές πραγµατοποιούνται στις 5 Ιουλίου 1970 ενώ λίγο νωρίτερα επιτυγχάνεται η προσχώρηση του Προοδευτικού Κόµµατος στην Προοδευτική Παράταξη µε αρχηγό τον Οδυσσέα Ιωαννίδη. Έτσι, για πρώτη φορά πέντε κόµµατα διεκδικούν έδρες στη Βουλή. Κύριο χαρακτηριστικό αυτής της εκλογικής αναµέτρησης παραµένει το υψηλό ποσοστό αποχής (µεγαλύτερο του 25%). Η αλληλοπριµοδότηση ΑΚΕΛ-ΕΔΕΚ, η ενίσχυση του ΔΕΚ, και ο κεντρικός στόχος του περιορισµού της δύναµης του Ενιαίου (προκειµένου να µείνει εκτός Βουλής λόγω του ισχύοντος εκλογικού νόµου) συµπληρώνουν τα βασικά χαρακτηριστικά αυτής της εκλογικής αναµέτρησης. Το ΑΚΕΛ αναδεικνύεται πρώτο κόµµα, το Ενιαίο έρχεται πρώτο σε έδρες χωρίς όµως να διαθέτει την πλειοψηφία.

Το πραξικόπηµα και η τουρκική εισβολή, τέσσερα χρόνια αργότερα (1974) ανατρέπουν πλήρως όλα τα δεδοµένα στην κυπριακή πολιτική ζωή, κόµµατα διαλύονται και νέα δηµιουργούνται. Έτσι, το 1976 (12.05.1976) ο Σπύρος Κυπριανού προχωρεί στην ίδρυση της Δηµοκρατικής Παράταξης (ΔΗΠΑ) που δύο χρόνια αργότερα θα µετεξελιχθεί σε Δηµοκρατικό Κόµµα (ΔΗΚΟ). Ο Γλαύκος Κληρίδης αποπέµπεται από την προεδρία της Βουλής και η Προοδευτική Παράταξη διαλύεται, όπως επίσης και το Ενιαίον. Το µεγαλύτερο τµήµα της δεξιάς παραµένει πολιτικά άστεγο και ο Γλαύκος Κληρίδης αναλαµβάνει την πρωτοβουλία να ιδρύσει (15.05.1976) το Δηµοκρατικό Συναγερµό (ΔΗΣΥ). Το πλειοψηφικό εκλογικό σύστηµα διατηρείται µε βασικό στόχο την κάθαρση και την αποµόνωση όλων όσων συµµετείχαν ή είχαν σχέση µε το πραξικόπηµα. Το κλίµα πολώνεται και τόσο η ΕΔΕΚ όσο και το ΑΚΕΛ έχουν διαρκώς στο στόχαστρο τον Γλαύκο Κληρίδη. Μέσα σε αυτό το κλίµα δηµιουργούνται δύο πόλοι: το Λαϊκό Μέτωπο (ΑΚΕΛ, ΔΗΠΑ, ΕΔΕΚ) και το µέτωπο της Δεξιάς (ΔΕΚ, ΔΗΣΥ). Το Λαϊκό Μέτωπο επικρατεί συνολικά και το µέτωπο της δεξιάς παρά το 27% που κερδίζει µένει εκτός Βουλής λόγω του πλειοψηφικού συστήµατος. 3.2 Η περίοδος 1981-1996 Αυτή µπορεί να χαρακτηριστεί ως µια δεύτερη πολιτική περίοδος αφού ο θάνατος του Μακαρίου το 1977 ανοίγει ένα νέο πολιτικό κύκλο. Πίνακας 1α. Εκλογικά στοιχεία για το 1981 και το 1985.

Στους πίνακες 1α και 1β δίνονται τα εκλογικά στοιχεία για το 1981, 1985, 1991, 1996 και αφορούν στον αριθµό των εγγεγραµµένων ψηφοφόρων, των ψηφισάντων και των εγκύρων ψηφοδελτίων ενώ Πίνακας 1β. Εκλογικά στοιχεία για το 1991 και το 1996. παράλληλα δίνονται και τα αντίστοιχα ποσοστά. Οι βουλευτικές εκλογές του 1981 πραγµατοποιούνται στις 24.05.1981 και συµµετέχουν επτά πολιτικοί σχηµατισµοί (ΑΚΕΛ, ΔΗΚΟ, ΔΗΣΥ, ΕΔΕΚ, Ένωση Κέντρου, ΝΕΔΗΠΑ, ΠΑΜΕ) και τρεις ανεξάρτητοι υποψήφιοι. Στη Βουλή τελικά (λόγω της ενισχυµένης αναλογικής) θα καταφέρουν να εισέλθουν τα πρώτα τέσσερα Χάρτης 1. Ποσοστιαία δύναµη των κοµµάτων 1991.

κόµµατα. Πέντε χρόνια αργότερα, στις βουλευτικές εκλογές του 1985 (8.12.1985), το σκηνικό ξεκαθαρίζει και µένουν τα τέσσερα ισχυρότερα κόµµατα, δηλαδή ΑΚΕΛ, ΔΗΚΟ, ΔΗΣΥ-Φιλελεύθεροι, ΕΔΕΚ κάτι που συµβαίνει και στις βουλευτικές εκλογές του 1991 (19.5.1991) παρότι συµµετείχαν άλλα δύο κόµµατα (ΑΔΗΣΟΚ, ΠΑΚΟΠ) και δύο ανεξάρτητοι υποψήφιοι. Στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές του 1996, παρατηρείται η πολυπληθέστερη συµµετοχή πολιτικών σχηµατισµών, οκτώ κόµµατα (ΑΔΗΣΟΚ, ΑΚΕΛ-Αριστερά-Νέες Δυνάµεις, ΔΗΚΟ, ΚΕΔ, Κίνηµα Οικολόγων Περιβαλλοντιστών, Νέοι Ορίζοντες, Σ.Κ. ΕΔΕΚ, ΔΗΣΥ-Φιλελεύθεροι) και τέσσερις ανεξάρτητοι υποψήφιοι. Ο εκλογικός νόµος θέτει ως όριο εισδοχής στη Βουλή το 3% και αυτό πετυχαίνουν τέσσερα κόµµατα (ΑΚΕΛ- Αριστερά-Νέες Δυνάµεις, ΔΗΚΟ, ΚΕΔ, Σ.Κ. ΕΔΕΚ, ΔΗΣΥ-Φιλελεύθεροι). Ένας ενδεικτικός χάρτης (1991), από τη σειρά χαρτών που έχει παραχθεί για τις εκλογικές (βουλευτικές) αναµετρήσεις 1981, 1985, 1991, 1996 µε θέµα τη Δύναµη των Κοµµάτων δίνεται στο Χάρτη 1. Για το ίδιο χρονικό διάστηµα (1981-1996) έχει παραχθεί και µια άλλη σειρά χαρτών που αφορά στην ποσοστιαία µεταβολή της δύναµης των τεσσάρων µεγάλων κοµµάτων για τις περιόδους (1981-1985, 1985-1991, 1991-1996). Ένας ενδεικτικός χάρτης (1991-1996), από αυτή τη σειρά χαρτών είναι ο Χάρτης 2. Αρχικά οι χάρτες παρήχθησαν σε έγχρωµη µορφή και για την απεικόνιση των µεταβολών χρησιµοποιήθηκαν διαβαθµίσεις της έντασης δύο αποχρώσεων: του κόκκινου, προκειµένου να Χάρτης 2. Ποσοστιαία αυξοµείωση του κόµµατος ΑΚΕΛ την περίοδο 1991-1996. αποδοθούν οι θετικές ποσοστιαίες µεταβολές και του µπλε για την παρουσίαση των αρνητικών ποσοστιαίων µεταβολών. Στη συνέχεια και για τις εκδοτικές ανάγκες (ασπρόµαυρη έκδοση), εκδόθηκε µια νέα σειρά χαρτών. Σε αυτή την περίπτωση η ποσοτική πληροφορία του φαινοµένου εκφράζεται µε τις

διαβαθµίσεις του γκρι ενώ η ποιοτική πληροφορία µε δύο σύµβολα: το σύµβολο (+) µε το οποίο παρουσιάζονται οι θετικές ποσοστιαίες µεταβολές και το σύµβολο (-) µε το οποίο απεικονίζονται οι αρνητικές ποσοστιαίες µεταβολές του φαινοµένου. Χάρτης 3. «Κάστρα ΕΔΕΚ» 1991. Μια πολύ ενδιαφέρουσα σειρά χαρτών που έχει παραχθεί στα πλαίσια αυτής της εργασίας αφορά στα πρώτα σε κοµµατική ισχύ εκλογικά κέντρα, αυτά που συνήθως καλούνται τα «Κάστρα των Κοµµάτων» (Χάρτης 3). Η σειρά των χαρτών για τα τέσσερα µεγαλύτερα κόµµατα (ΑΚΕΛ, ΔΗΚΟ, ΔΗΣΥ, ΕΔΕΚ) έχει παραχθεί για τις βουλευτικές εκλογές των ετών 1981, 1985 και 1991. Πρόκειται για µια πολύ σηµαντική σειρά χαρτών καθώς η παραστατικότητα και αµεσότητα του συµβολισµού συµβάλει ουσιαστικά στην ανάλυση του πολιτικού χώρου και την εξαγωγή χρήσιµων ποιοτικών πληροφοριών. Ιδιαίτερα σηµαντικά είναι τα συµπεράσµατα που προκύπτουν από την ανάλυση της χωρικής κατανοµής των εν λόγω δεδοµένων καθώς αναδεικνύονται άκρως ενδιαφέροντα στοιχεία για την τοπική ισχύ των κοµµάτων. Αυτές δε οι πληροφορίες αν αναχθούν στο παρελθόν και συσχετιστούν µε ιστορικά δεδοµένα και γεγονότα, ενισχύουν περαιτέρω τις ποιοτικές πληροφορίες. Στην περίπτωση της Κύπρου, µέσα από τη σχετική ανάλυση ανέκυψαν τα εξής δύο χρήσιµα συµπεράσµατα: η «τοπική» επιρροή κυρίως των αξιωµατούχων των κοµµάτων στα εκλογικά αποτελέσµατα των κοµµάτων τους και η δράση των κοµµάτων σε τοπικό επίπεδο µέσα από τις διάφορες ιστορικές περιόδους (π.χ απελευθερωτικός αγώνας 1955-1959, αντίσταση ή συµµετοχή στο πραξικόπηµα).

Η εργασία αυτή έδωσε όµως και την ευκαιρία για την ανάπτυξη αλγορίθµων. Κρίθηκε αναγκαίο να παραχθεί και µια σειρά χαρτών µε το γενικό τίτλο «Πολιτικό Δυναµικό των Κοµµάτων». Τα ποσοστά των κοµµάτων στα όρια των γεωγραφικών ενοτήτων επιδρούν ή επηρεάζουν το ένα το άλλο ευθέως ανάλογα µε το µέγεθος και αντιστρόφως ανάλογα µε την µεταξύ τους απόσταση. Ο ορισµός αυτός έχει την αναφορά του στους νόµους της βαρύτητας. Η τιµή του δυναµικού σε ένα σηµείο προκύπτει από το άθροισµα των επιδράσεων όλων των άλλων σηµείων ( j ) πάνω σ αυτό συν την επίδραση του ιδίου στον εαυτό του ( i ). Έτσι, το δυναµικό P στη θέση i ενός φαινοµένου Χ, στην προκειµένη περίπτωση η ποσοστιαία δύναµη των κοµµάτων, δίνεται από τη σχέση 1.1: Xj P i = Xi + 1.1 D ij όπου X i : το ποσοστό του κόµµατος στο σηµείο αναφοράς Χ j : το ποσοστό του κόµµατος σε κάθε ένα από τα υπόλοιπα σηµεία και D ij : η απόσταση ανάµεσα στο σηµείο i και το σηµείο j Χάρτης 4. Πολιτικό Δυναµικό ΔΗΣΥ 1996. Οι χάρτες δυναµικού εντάσσονται στην κατηγορία των χαρτών διανοµής. Στους χάρτες δυναµικού το φαινόµενο αναπαριστάται ως όγκος η δε µορφή του γίνεται οπτικά κατανοητή µε το περίγραµµα της εξωτερικής του επιφάνειας, δηλαδή µε τη χρήση ισοδυναµικών καµπυλών. Έτσι, για τις ανάγκες της εργασίας συντάχθηκε κώδικας σε γλώσσα προγραµµατισµού Avenue για το πρόγραµµα ArcView

προκειµένου να υπολογιστούν τα δυναµικά και να είναι δυνατή η παραγωγή των σχετικών χαρτών. Στο Χάρτη 4 παρουσιάζεται το πολιτικό δυναµικό για το κόµµα του Δηµοκρατικού Συναγερµού, στις βουλευτικές εκλογές του 1996. 4. Συζήτηση Μέσα από την εργασία έγινε µια πρώτη προσέγγιση, κυρίως χαρτογραφική, για την πολιτική κατάσταση στην Κύπρο τα τελευταία 25 περίπου χρόνια. Το φαινόµενο προσεγγίστηκε µόνο από την πλευρά των πολιτικών αναµετρήσεων στις βουλευτικές εκλογές, ενώ οι σειρές των χαρτών που παρήχθησαν αποτελούν χρήσιµο εργαλείο για την ουσιαστική πολιτική ανάλυση του φαινοµένου. Το επίπεδο αναφοράς αφορά στην επαρχία που είναι η µεγαλύτερη σε επιφάνεια διοικητική µονάδα. Στα πλαίσια της σχετικής έρευνας, η προσπάθεια επικεντρώνεται τώρα στη χαρτογράφηση των αντίστοιχων φαινοµένων σε µικρότερη επιφάνεια αναφοράς όπως είναι ο δήµος και η κοινότητα. Σε αυτή την περίπτωση τα αποτελέσµατα θα έχουν µια αναλυτικότερη µορφή και θα προσφέρεται η δυνατότητα για λεπτοµερέστερη και ουσιαστικότερη ανάλυση. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Λιβιεράτος, Ε., 1988. Γενική Χαρτογραφία + Εισαγωγή στη Θεµατική Χαρτογραφία, Εκδόσεις Ζήτη, Θεσσαλονίκη. Λιβιεράτος, Ε., 1993. Σηµειώσεις Θεµατικής Χαρτογραφίας. Χατζήκυριακος Α. και Χ. Χριστοφόρου, 1996. Βουλευτικές: Ιστορία, Αριθµοί, Ανάλυση, Εκδόσεις Intercollege.