Π.3.2.1 Εκπαιδευτικά σενάρια και µαθησιακές δραστηριότητες, σύµφωνα µε συγκεκριµένες προδιαγραφές, που αντιστοιχούν σε 30 διδακτικές ώρες ανά τάξη Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραµµατεία Α Λυκείου Θεµατική ενότητα: Ξενοφώντος, «Ελληνικά» Β 2. 3. 50-51 Τίτλος: «Παρωδία δίκης» ΑΝΝΑ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΠΟΥΛΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙ ΕΙΑΣ & ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ Θεσσαλονίκη 2014
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΓΟΥ ΠΡΑΞΗ: «ηµιουργία πρωτότυπης µεθοδολογίας εκπαιδευτικών σεναρίων βασισµένων σε ΤΠΕ και δηµιουργία εκπαιδευτικών σεναρίων για τα µαθήµατα της Ελληνικής Γλώσσας στην Α/βάθµια και Β/βάθµια εκπαίδευση» MIS 296579 (κωδ. 5.175), - ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΠΡΑΞΗ, στους άξονες προτεραιότητας 1-2-3 του Επιχειρησιακού Προγράµµατος «Εκπαίδευση και ια Βίου Μάθηση», η οποία συγχρηµατοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταµείο) και εθνικούς πόρους. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: Ι.Ν. ΚΑΖΑΖΗΣ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΗΣ ΠΑΡΑ ΟΤΕΟ: Π.3.2.1. Εκπαιδευτικά σενάρια και µαθησιακές δραστηριότητες, σύµφωνα µε συγκεκριµένες προδιαγραφές, που αντιστοιχούν σε 30 διδακτικές ώρες ανά τάξη. ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΑΡΑ ΟΤΕΟΥ: ΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΗΣ Υπεύθυνοι υπο-οµάδας εργασίας αρχαίας ελληνικής γλώσσας δευτεροβάθµιας: Λάµπρος Πόλκας, Κοσµάς Τουλούµης ΦΟΡΕΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ: http://www.greeklanguage.gr Καραµαούνα 1 Πλατεία Σκρα Τ.Κ. 55 132 Καλαµαριά, Θεσσαλονίκη Τηλ.: 2310 459101, Φαξ: 2310 459107, e-mail: centre@komvos.edu.gr Σελίδα 2 από 55
Α. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ Τίτλος Παρωδία δίκης ηµιουργός Άννα Χαραλαµποπούλου ιδακτικό αντικείµενο Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραµµατεία (Προτεινόµενη) Τάξη Α Λυκείου Χρονολογία Αύγουστος 2014 ιδακτική/ θεµατική ενότητα Αρχαίοι Έλληνες Ιστοριογράφοι, Ξενοφώντος, «Ελληνικά» 2.3.50-51 ιαθεµατικό Όχι Εµπλεκόµενα γνωστικά αντικείµενα Χρονική διάρκεια 10 διδακτικές ώρες Χώρος Ι. Φυσικός χώρος: Εντός σχολείου: Αίθουσα διδασκαλίας, Εργαστήριο πληροφορικής. Εκτός σχολείου: ΙΙ. Εικονικός χώρος: ιαδίκτυο, Wiki του µαθήµατος (Παρωδία δίκης) Προϋποθέσεις υλοποίησης για δάσκαλο και µαθητή Η εφαρµογή του παρόντος σεναρίου προϋποθέτει τη δυνατότητα πρόσβασης στο Εργαστήριο Πληροφορικής µε επτά ηλεκτρονικούς υπολογιστές σε λειτουργία και/ή Σελίδα 3 από 55
σε αίθουσα, όπου υπάρχει υπολογιστής µε σύνδεση στο ιαδίκτυο και βιντεοπροβολέας. Επίσης, είναι απαραίτητη η εγκατάσταση του λογισµικού CmapTools σε όλους τους υπολογιστές, για να µπορούν οι µαθητές να επεξεργάζονται τους µερικώς προσχεδιασµένους εννοιολογικούς χάρτες. Η εξοικείωση του διδάσκοντα µε το λογισµικό προκειµένου να είναι σε θέση να κατευθύνει τους µαθητές στην αξιοποίησή του θεωρείται επιβεβληµένη, ώστε να τηρηθούν τα χρονοδιαγράµµατα επιτέλεσης των δραστηριοτήτων. Ο διδάσκων πρέπει να κατέχει σε ικανοποιητικό βαθµό δεξιότητες χειρισµού Εργαλείων Web2.0. (πέρα από τις δεξιότητες χειρισµού των Εφαρµογών Γραφείου και πλοήγησης στο διαδίκτυο), ώστε να προετοιµάσει το κατάλληλο ηλεκτρονικό περιβάλλον (Wiki), να το παρουσιάσει διεξοδικά και να καθοδηγήσει τους µαθητές στην αξιοποίησή του κατά τη µαθησιακή διαδικασία. Επιπλέον, θα πρέπει να σχεδιάσει, να οργανώσει το διδακτικό υλικό και να ενηµερώσει τους µαθητές για το σενάριο, τους στόχους και τις δραστηριότητες που περιλαµβάνει. Η προηγούµενη εµπειρία του διδάσκοντα σε οµαδοσυνεργατικές διδακτικές πρακτικές θεωρείται ευνοϊκή προϋπόθεση τόσο για τον σχεδιασµό των δραστηριοτήτων όσο και για τη διαχείριση των µαθητικών οµάδων. Οι µαθητές θα πρέπει να κατέχουν τουλάχιστον βασικές γνώσεις χειρισµού των Εφαρµογών Γραφείου και δεξιότητες πλοήγησης στο διαδίκτυο, να έχουν κάποιο βαθµό εξοικείωσης µε την οµαδοσυνεργατική διαδικασία και κυρίως να έχουν την περιέργεια να δοκιµάσουν και τη διάθεση να εργαστούν µε τρόπους προσέγγισης του µαθήµατος διαφορετικούς από τους παραδοσιακούς. Εφαρµογή στην τάξη Το συγκεκριµένο σενάριο αποτελεί πρόταση διδασκαλίας. Το σενάριο στηρίζεται Το σενάριο αντλεί Σελίδα 4 από 55
Β. ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ / ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η διδακτική πρόταση αναφέρεται στην αφήγηση της δίκης-παρωδίας του Θηραµένη, η οποία είναι χαρακτηριστική της κρίσης του ελληνικού κόσµου στο τέλος του 5 ου αι. π. Χ. Οι µαθητές εργάζονται κατά οµάδες προκειµένου να επιτελέσουν τις δραστηριότητες που περιλαµβάνονται στα Φύλλα Εργασίας, µε στόχο: α) την αναζήτηση των αφηγηµατικών δεδοµένων που υποδηλώνουν ότι η δίκη του Θηραµένη είναι δίκη-παρωδία, β) την κατανόηση και ερµηνεία της παρέµβασης του Κριτία και της στάσης των βουλευτών στο δικαστήριο γ) την κατανόηση των συνεκτικών σχέσεων δοµής και νοήµατος του κειµένου δ) τη διαµόρφωση προσωπικής άποψης σχετικά µε τη θέση και τη λειτουργία των νόµων στην αρχαία Ελλάδα. Γ. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σύλληψη και θεωρητικό πλαίσιο Η πρόταση διδασκαλίας βασίζεται στις κοινωνιογνωστικές προσεγγίσεις της µάθησης και συνδέεται µε την ιδέα της «ζώνης επικείµενης ανάπτυξης» του Vygotsky και µε τη θεωρία «της εγκαθιδρυµένης µάθησης» των Lave και Wenger. Στο πλαίσιο αυτό οι µαθητές µέσω διερευνητικών και ανακαλυπτικών δραστηριοτήτων παράγουν προσωπικό νόηµα και ενεργώντας αναπτύσσουν νοητικές, αναστοχαστικές και µεταγνωστικές δεξιότητες. Η διερεύνηση της αφηγηµατικής δοµής του κειµένου, η διαδικασία δόµησης και ανασύνθεσης των πληροφοριών σε ποικίλα κειµενικά είδη και η αναστοχαστική προσέγγιση του µαθησιακού προϊόντος στο τέλος κάθε φάσης του σεναρίου διεξάγονται µέσω της επικοινωνίας και της αλληλεπίδρασης µε άλλους ανθρώπους (εκπαιδευτικό & µαθητές) και συγκλίνουν στην κατασκευή και τοποθέτηση της γνώσης µέσα σε συγκεκριµένα πλαίσια. Οι επιµέρους στόχοι του σεναρίου συνδέονται µε το θεωρητικό µοντέλο του ρόµβου της γλωσσικής εκπαίδευσης, στο οποίο οι γνώσεις για τον κόσµο, οι γνώσεις Σελίδα 5 από 55
για τη γλώσσα, οι γραµµατισµοί και οι διδακτικές πρακτικές συνεισφέρουν στη συγκρότηση της ταυτότητας µαθητών και διδάσκοντα (Κουτσογιάννης 2012). Η υιοθέτηση αυτού του διδακτικού µοντέλου επιτυγχάνεται µέσω ψηφιακών εργαλείων και προγραµµάτων που λειτουργούν ως µέσα παροχής ενός υποστηρικτικού πλαισίου για τη µάθηση και επιτρέπουν την επικοινωνία και ανταλλαγή πληροφοριών µεταξύ µαθητών και εκπαιδευτικού.. ΣΚΕΠΤΙΚΟ-ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝ ΥΑΣΜΟΣ ΤΟΥΣ Γνώσεις για τον κόσµο, αξίες, πεποιθήσεις πρότυπα, στάσεις ζωής Με την παρούσα διδακτική πρόταση επιδιώκεται οι µαθητές /µαθήτριες: Να αντιληφθούν ότι η αυθαιρεσία στην άσκηση της εξουσίας οδηγεί στη δυσλειτουργία των θεσµών. Να συνειδητοποιήσουν ότι η προσωπικότητα των πολιτικών ηγετών συνιστά καθοριστικό στοιχείο της πολιτικής ζωής. Να κατανοήσουν τη σχέση µεταξύ του δηµοκρατικού πολιτεύµατος και των θεσµών της δικαιοσύνης. Γνώσεις για τη γλώσσα Με την παρούσα διδακτική πρόταση επιδιώκεται οι µαθητές /µαθήτριες: Να κατανοήσουν τη σχέση µορφής και περιεχοµένου της γλωσσικής έκφρασης µέσω της διαγραµµατικής αναπαράστασης των συνδέσεων του κύριου και των δευτερευόντων νοηµάτων του κειµένου. Να αντιληφθούν τη σχέση αρχαίας και νέας ελληνικής γλώσσας ως µιας εξελικτικής διαδικασίας τόσο σε επίπεδο λέξης όσο και σε επίπεδο δοµής. Γραµµατισµοί Γλωσσικός-Κλασικός γραµµατισµός Επιδιώκεται οι µαθητές / µαθήτριες: Να αξιοποιούν την οπτικοποίηση της κειµενικής δοµής προκειµένου να κατανοήσουν το νόηµα. Σελίδα 6 από 55
Να είναι σε θέση να µεταφράσουν το αρχαίο κείµενο στη νέα ελληνική γλώσσα. Να αντιληφθούν τη λειτουργία της πειθούς σε συγκεκριµένες επικοινωνιακές περιστάσεις. Να ερµηνεύουν και να αξιολογούν γεγονότα, επιλογές και στάσεις προσώπων που εµπλέκονται στην ιστορική αφήγηση. Νέοι γραµµατισµοί Επιδιώκεται οι µαθητές / µαθήτριες: Να ερµηνεύουν και να αξιολογούν γεγονότα, επιλογές και στάσεις προσώπων που εµπλέκονται στην ιστορική αφήγηση. Να χρησιµοποιούν ψηφιακά εργαλεία, για να αναπαραστήσουν κειµενικές δοµές. Να αξιοποιούν ψηφιακούς πόρους του ιαδικτύου στη λεξιλογική διερεύνηση του κειµένου. Να δηµιουργούν µε την υποστήριξη των ΤΠΕ διαφορετικά κειµενικά είδη. Κριτικός γραµµατισµός Επιδιώκεται οι µαθητές / µαθήτριες: Να αντιληφθούν τον τρόπο µε τον οποίο οι γλωσσικές επιλογές και η συντακτική δοµή υπόκεινται στην απόδοση του νοήµατος. Να αντιληφθούν ότι ο συνδυασµός συνεργασίας και αυτενέργειας συµβάλλει στην επίτευξη των στόχων. ιδακτικές πρακτικές Κατά την εφαρµογή του σεναρίου ακολουθούνται οι διδακτικές µέθοδοι που συνδέονται µε τις κοινωνιογνωστικές προσεγγίσεις της µάθησης. Οι µέθοδοι αυτές βοηθούν τους µαθητές να κατακτήσουν ένα σύνολο δεξιοτήτων µέσα από διαδικασίες παρατήρησης και καθοδηγούµενης πρακτικής. Η έκφραση και ο αναστοχασµός βοηθούν τους µαθητές να εστιάσουν τις παρατηρήσεις τους στις διαδικασίες, τις οποίες ακολούθησαν για την εκτέλεση µιας δραστηριότητας, καθώς επίσης να Σελίδα 7 από 55
αποκτήσουν επίγνωση των στρατηγικών που χρησιµοποίησαν συγκρίνοντάς τες µε αυτές του δασκάλου ή των συµµαθητών τους. Η διερευνητική µέθοδος αποσκοπεί στην ενθάρρυνση της µαθησιακής αυτονοµίας και αυτενέργειας και στην εµπέδωση αισθήµατος αυτοπεποίθησης και εµπιστοσύνης στην προσωπική συµβολή για την επίτευξη κοινών στόχων. Τέλος, µε την οµαδοσυνεργατική µέθοδο προωθείται η καλλιέργεια κλίµατος αναγνώρισης και αποδοχής και η αξιοποίηση των κοινωνικών αλληλεπιδράσεων που αναπτύσσονται κατά τη µαθησιακή διαδικασία. Ε. ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ Αφετηρία Η πρόταση του σεναρίου αφορά στη διδασκαλία µιας ενότητας των Ελληνικών του Ξενοφώντα, η οποία αποτελεί µέρος της ιστορικής αφήγησης της ταραχώδους πολιτικής ζωής της Αθήνας κατά την περίοδο της διακυβέρνησης των Τριάκοντα. Η διαµάχη Κριτία-Θηραµένη και η συνακόλουθη εισαγωγή σε δίκη του δεύτερου, που διαδραµατίζονται στο πλαίσιο συγκρούσεων στο εσωτερικό της ολιγαρχικής παράταξης, παρουσιάζουν ενδιαφέρον και ενδεχοµένως αποτελούν αφορµή για παραλληλισµούς µε γεγονότα της εποχής µας, καθώς αποκαλύπτουν αφενός τη δυσλειτουργία των θεσµών κατά την περίοδο της Τυραννίας αφετέρου υποδηλώνουν την άµβλυνση του δηµοκρατικού ήθους των Αθηναίων. Σύνδεση µε τα ισχύοντα στο σχολείο Το παρόν διδακτικό σενάριο λαµβάνει υπόψη το Πρόγραµµα Σπουδών του µαθήµατος των Αρχαίων Ελληνικών της Α Λυκείου (ΦΕΚ 1562/27-6-2011), τις Οδηγίες για τη διδασκαλία και αξιολόγηση του µαθήµατος για το σχ. έτος 2012-13 καθώς και το Π. 68/2014 µε θέµα «Τροποποίηση και συµπλήρωση του Π.. 60/2006 «Αξιολόγηση των µαθητών του Ενιαίου Λυκείου ( Α 65)» όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει»». Η παρούσα διδακτική πρόταση ακολουθεί στα βασικά τους σηµεία τις οδηγίες του Προγράµµατος Σπουδών όσον αφορά τη διδακτέα ύλη του µαθήµατος, ωστόσο Σελίδα 8 από 55
επιχειρεί την εµπλοκή στη µαθησιακή διαδικασία διδακτικών πρακτικών που στοχεύουν στην ανακαλυπτική-κριτική µάθηση και τη διαχείριση της γνώσης από τους ίδιους τους µαθητές, αξιοποιώντας τις δυνατότητες που παρέχουν οι ΤΠΕ. Αξιοποίηση των ΤΠΕ Οι Τεχνολογίες της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών (ΤΠΕ) αφενός παρέχουν τα µέσα και τους τρόπους, ώστε να καταστεί εφικτή η πρόσβαση σε ένα εικονικό ( virtual ) περιβάλλον µάθησης αφετέρου προσφέρουν τη δυνατότητα διεξαγωγής της µαθησιακής διαδικασίας µέσω συνεργατικών-διερευνητικών δραστηριοτήτων των µαθητών. Τα ψηφιακά µέσα ( ιαδίκτυο, Wiki µαθήµατος) χρησιµοποιούνται στο σενάριο ως υποστηρικτικό πλαίσιο για την επιτέλεση ποικίλων δραστηριοτήτων και για να διευκολύνουν την ανάπτυξη δεξιοτήτων και την παραγωγή µαθησιακών προϊόντων ως αποτέλεσµα του διδακτικού σχεδιασµού. Κείµενα Κείµενα σχολικών εγχειριδίων Αρχαίοι Έλληνες Ιστοριογράφοι (Ξενοφών, Θουκυδίδης), Α Τάξη Ενιαίου Λυκείου: Ξενοφώντος, «Ελληνικά» 2.3.50-56 Ανθολόγιο Φιλοσοφικών Κειµένων. Κεφάλαιο 3, Ενότητα 2 η : «Η ικαιοσύνη είναι συνεργασία» Υποστηρικτικό/εκπαιδευτικό υλικό Ιστοσελίδες CmapTools [Λογισµικό δηµιουργίας εννοιολογικών χαρτών]. Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα [Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας]. Ψηφιακοί Πόροι για ην Ελληνική Γλώσσα [Ψηφίδες για την ελληνική γλώσσα και τη γλωσσική εκπαίδευση. Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας]. Ψηφιακό Σχολείο Wiki ARXAIA ELLHNIKA Σελίδα 9 από 55
ιδακτική πορεία / στάδια / φάσεις 1 η Φάση: Ένταξη της διδακτικής ενότητας στα συµφραζόµενα [χώρος: Αίθουσα διδασκαλίας και εργαστήριο πληροφορικής. ιάρκεια: 2 ώρες] 1 η ώρα 1 η δραστηριότητα: Γιατί κατηγορείται ο Θηραµένης; Στην αίθουσα διδασκαλίας, ο εκπαιδευτικός διαβάζει ή αναθέτει σε κάποιον µαθητή να αναγνώσει από το σχολικό βιβλίο το απόσπασµα, το οποίο θα µελετήσουν κατά τη διεξαγωγή του σεναρίου. Η προς επεξεργασία διδακτική ενότητα ακολουθεί µετά την περιληπτική απόδοση του περιεχοµένου των παραγράφων 17-49 του 3 ου Κεφαλαίου και επισηµαίνεται στο περιθώριο του σχολικού βιβλίου µε τον πλαγιότιτλο «παρωδία δίκης». Το περιεχόµενό της αναφέρεται στον θετικό αντίκτυπο που είχε στους δικαστές-βουλευτές η απολογία του Θηραµένη, γεγονός που εξώθησε τον Κριτία να παρέµβει εκτοξεύοντας απειλές κατά της βουλής. Συνεπώς, η αναφορά στις συνθήκες διεξαγωγής της δίκης του Θηραµένη θεωρείται αναγκαία, ώστε να εξασφαλιστεί, κατά το δυνατόν, η ενότητα της ιστορικής αφήγησης αλλά και να διευκολυνθούν οι µαθητές στην κατανόηση των εξελίξεων. Για τον σκοπό αυτό ο εκπαιδευτικός έχει ετοιµάσει µια σύντοµη παρουσίαση τόσο των ιστορικών γεγονότων που προηγήθηκαν της δίκης όσο και των απόψεων του Κριτία και του Θηραµένη σχετικά µε την άσκηση της εξουσίας από τους Τριάκοντα. Οι πληροφορίες αυτές αναµένεται να διευκολύνουν τους µαθητές στην κατανόηση του είδους των συγκρουσιακών σχέσεων που αναδύθηκαν στους κόλπους του τυραννικού καθεστώτος της Αθήνας και να υποδείξουν το ήθος των πρωταγωνιστών εκείνης της περιόδου. Ο εκπαιδευτικός χρησιµοποιεί τον βιντεοπροβολέα και προβάλλει στον πίνακαοθόνη της αίθουσας την παρουσίαση των βασικών στοιχείων της ιστορικής «στιγµής» και κυρίως των πολιτικών απόψεων του Θηραµένη και του Κριτία, όπως αυτές καταγράφονται από τον Ξενοφώντα (Ελληνικά, Βιβλίο 2, Κεφάλαιο 3, 17-45). Με κατάλληλες ερωτήσεις επιδιώκει να ανακαλύψουν/επισηµάνουν οι µαθητές τις Σελίδα 10 από 55
διαφορές των απόψεων των δυο ολιγαρχικών Αθηναίων, οι οποίες οδήγησαν στη σύγκρουσή τους και στις κατηγορίες εξαιτίας των οποίων ο Θηραµένης εισήχθη σε δίκη. Ο διδάσκων σηµειώνει στον πίνακα, εν είδει διαγράµµατος, λέξεις-κλειδιά από τις απαντήσεις των µαθητών και τους ζητά να αναδιηγηθούν τα γεγονότα που προηγήθηκαν της δίκης. Με τη δραστηριότητα αυτή αναµένεται οι µαθητές µέσα από διαδικασίες ερωταποκρίσεων να γνωρίσουν, να κατανοήσουν και να είναι σε θέση να αξιολογήσουν το πολιτικό πλαίσιο, τα γεγονότα και τα πρόσωπα που έδρασαν στη συγκεκριµένη χρονική περίοδο. Η αξιολόγηση των µαθητών µπορεί να γίνει µε κριτήρια: α) τον βαθµό συµµετοχής στη διαδικασία των ερωταποκρίσεων β) την ικανότητα πρόσληψης και κριτικής επεξεργασίας των δεδοµένων γ) την ικανότητα σύνθεσης των δεδοµένων και επαναδιατύπωσής τους σε προφορικό λόγο. 2 η ώρα 1 η δραστηριότητα: Η απολογία του Θηραµένη Οι µαθητές µετακινούνται στο Εργαστήριο της Πληροφορικής και εργάζονται κατά οµάδες σε ηλεκτρονικούς υπολογιστές, συνδεδεµένους στο διαδίκτυο. Ο εκπαιδευτικός παρουσιάζει το ηλεκτρονικό συνεργατικό περιβάλλον του Wiki στο οποίο θα εργαστούν οι οµάδες, δείχνει τα βασικά βήµατα της λειτουργίας του και παρέχει καθοδήγηση προκειµένου οι µαθητές να αναζητήσουν στο περιεχόµενό του το διδακτικό υλικό και τα Φύλλα Εργασίας. Η 1 η οµάδα εντοπίζει στην αρχική σελίδα του Wiki στα Περιεχόµενα Εργασιών τον Φάκελο ΟΜΑ Α 1, ανοίγει και επεξεργάζεται το 1 ο Φύλλο Εργασίας. Από εκεί, µέσω της Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα οι µαθητές ακολουθούν τη διαδροµή Αρχαία Ελληνική-Εργαλεία, Σώµατα Κειµένων, Ανθολόγιο Αττικής Πεζογραφίας, Κατάλογος Κειµένων και επιλέγουν να µελετήσουν το απόσπασµα «Πρώτα απ όλα, άνδρες... απ' όσα έκανε αυτός εκεί!» από τα Ελληνικά, Βιβλίο 2, Σελίδα 11 από 55
Κεφάλαιο 3, 35-49. Σηµειώνουν στον προσχεδιασµένο Πίνακα του Φύλλου Εργασίας τα βασικά σηµεία της επιχειρηµατολογίας του Θηραµένη, όπως διατυπώνονται στο συγκεκριµένο απόσπασµα, και την αναδιηγούνται γραπτώς σε µια παράγραφο. Τέλος, αποθηκεύουν την εργασία τους στο Φύλλο Εργασίας, στον φάκελο ΟΜΑ Α 1, στο Wiki. Η 2 η οµάδα εντοπίζει στην αρχική σελίδα του Wiki στα Περιεχόµενα Εργασιών τον Φάκελο ΟΜΑ Α 1, ανοίγει και επεξεργάζεται το 2 ο Φύλλο Εργασίας. Από εκεί, µέσω της Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα οι µαθητές ακολουθούν τη διαδροµή Αρχαία Ελληνική-Εργαλεία, Σώµατα Κειµένων, Ανθολόγιο Αττικής Πεζογραφίας, Κατάλογος Κειµένων και επιλέγουν να µελετήσουν το απόσπασµα «Σ ένα πράγµα πάντως...ακόµα µε την πείνα» από τα Ελληνικά, Βιβλίο 2, Κεφάλαιο 3, 35-49. Σηµειώνουν στον προσχεδιασµένο Πίνακα του Φύλλου Εργασίας τα βασικά σηµεία της επιχειρηµατολογίας του Θηραµένη, όπως διατυπώνονται στο συγκεκριµένο απόσπασµα, και την αναδιηγούνται γραπτώς σε µια παράγραφο. Τέλος, αποθηκεύουν την εργασία τους στο Φύλλο Εργασίας, στον φάκελο ΟΜΑ Α 2, στο Wiki. Η 3 η οµάδα εντοπίζει στην αρχική σελίδα του Wiki στα Περιεχόµενα Εργασιών τον Φάκελο ΟΜΑ Α 1, ανοίγει και επεξεργάζεται το 3 ο Φύλλο Εργασίας. Από εκεί, µέσω της Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα οι µαθητές ακολουθούν τη διαδροµή Αρχαία Ελληνική-Εργαλεία, Σώµατα Κειµένων, Ανθολόγιο Αττικής Πεζογραφίας, Κατάλογος Κειµένων και επιλέγουν να µελετήσουν το απόσπασµα «εν συµφώνησα...πολλούς οπαδούς» από τα Ελληνικά, Βιβλίο 2, Κεφάλαιο 3, 35-49. Σηµειώνουν στον προσχεδιασµένο Πίνακα του Φύλλου Εργασίας τα βασικά σηµεία της επιχειρηµατολογίας του Θηραµένη, όπως διατυπώνονται στο συγκεκριµένο απόσπασµα, και την αναδιηγούνται γραπτώς σε µια παράγραφο. Τέλος, αποθηκεύουν την εργασία τους στο Φύλλο Εργασίας, στον φάκελο ΟΜΑ Α 3, στο Wiki. Σελίδα 12 από 55
Η 4 η οµάδα εντοπίζει στην αρχική σελίδα του Wiki στα Περιεχόµενα Εργασιών τον Φάκελο ΟΜΑ Α 1, ανοίγει και επεξεργάζεται το 4 ο Φύλλο Εργασίας. Από εκεί, µέσω της Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα οι µαθητές ακολουθούν τη διαδροµή Αρχαία Ελληνική-Εργαλεία, Σώµατα Κειµένων, Ανθολόγιο Αττικής Πεζογραφίας, Κατάλογος Κειµένων και επιλέγουν να µελετήσουν το απόσπασµα «Αυτός που δίνει στα φανερά...εκείνη που εφαρµόζουν τούτοι;» από τα Ελληνικά, Βιβλίο 2, Κεφάλαιο 3, 35-49. Σηµειώνουν στον προσχεδιασµένο Πίνακα του Φύλλου Εργασίας τα βασικά σηµεία της επιχειρηµατολογίας του Θηραµένη, όπως διατυπώνονται στο συγκεκριµένο απόσπασµα, και την αναδιηγούνται γραπτώς σε µια παράγραφο. Τέλος, αποθηκεύουν την εργασία τους στο Φύλλο Εργασίας, στον φάκελο ΟΜΑ Α 4, στο Wiki. Η 5 η οµάδα εντοπίζει στην αρχική σελίδα του Wiki, στα Περιεχόµενα Εργασιών τον Φάκελο ΟΜΑ Α 1 από όπου ανοίγει και επεξεργάζεται το 5 ο Φύλλο Εργασίας. Από εκεί, µέσω της Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα οι µαθητές ακολουθούν τη διαδροµή Αρχαία Ελληνική-Εργαλεία, Σώµατα Κειµένων, Ανθολόγιο Αττικής Πεζογραφίας, Κατάλογος Κειµένων και επιλέγουν να µελετήσουν το απόσπασµα «Κατά τη δική µου γνώµη...προδοσία προς τους φίλους;» από τα Ελληνικά, Βιβλίο 2, Κεφάλαιο 3, 35-49. Σηµειώνουν στον προσχεδιασµένο Πίνακα του Φύλλου Εργασίας τα βασικά σηµεία της επιχειρηµατολογίας του Θηραµένη, όπως διατυπώνονται στο συγκεκριµένο απόσπασµα, και την αναδιηγούνται γραπτώς σε µια παράγραφο. Τέλος, αποθηκεύουν την εργασία τους στο Φύλλο Εργασίας, στον φάκελο ΟΜΑ Α 5, στο Wiki. Η 6 η οµάδα εντοπίζει στην αρχική σελίδα του Wiki στα Περιεχόµενα Εργασιών τον Φάκελο ΟΜΑ Α 1, ανοίγει και επεξεργάζεται το 6 ο Φύλλο Εργασίας. Από εκεί, µέσω της Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα οι µαθητές ακολουθούν τη διαδροµή Αρχαία Ελληνική-Εργαλεία, Σώµατα Κειµένων, Ανθολόγιο Αττικής Πεζογραφίας, Κατάλογος Κειµένων και επιλέγουν να µελετήσουν το απόσπασµα Σελίδα 13 από 55
«Με ονοµάζει κόθορνο...και να πεθάνω» από τα Ελληνικά, Βιβλίο 2, Κεφάλαιο 3, 35-49. Σηµειώνουν στον προσχεδιασµένο Πίνακα του Φύλλου Εργασίας τα βασικά σηµεία της επιχειρηµατολογίας του Θηραµένη, όπως διατυπώνονται στο συγκεκριµένο απόσπασµα, και την αναδιηγούνται γραπτώς σε µια παράγραφο. Τέλος, αποθηκεύουν την εργασία τους στο Φύλλο Εργασίας, στον φάκελο ΟΜΑ Α 6, στο Wiki. 3 η ώρα 1 η δραστηριότητα: Παραγωγή λόγου Οι οµάδες «ανταλλάσσουν» µεταξύ τους στο περιβάλλον του Wiki τα Φύλλα Εργασίας που επεξεργάστηκαν κατά την προηγούµενη ώρα µε σκοπό να ανασυνθέσει κάθε οµάδα ολόκληρη την επιχειρηµατολογία του Θηραµένη σε ένα τελικό, ενιαίο κείµενο. Η 1 η οµάδα δηλαδή «προσθέτει» στο δικό της κείµενο στοιχεία που έχουν καταγράψει οι οµάδες 2, 3, 4, 5 και 6, η 2 η οµάδα αντλεί από τις οµάδες 1, 3, 4, 5, 6 κ.ο.κ. Κάθε οµάδα αποθηκεύει την εργασία της στον οικείο Φάκελο ΟΜΑ ΑΣ στο Wiki. Μετά την επιτέλεση των προηγούµενων δραστηριοτήτων αναµένεται οι µαθητές: α) να διαµορφώσουν άποψη για την πειστικότητα των επιχειρηµάτων του Θηραµένη, β) να αντιληφθούν τους λόγους για τους οποίους ο Κριτίας αντέδρασε και παρενέβη στη δίκη, προκειµένου να αποτρέψει ενδεχόµενη αθώωση του Θηραµένη, γ) να είναι σε θέση να διερευνήσουν, να αναλύσουν και να συνθέσουν ποικίλα δεδοµένα σε γραπτό λόγο, δ) να ασκηθούν στην αξιοποίηση ψηφιακών πόρων και εργαλείων των ΤΠΕ κατά τη µαθησιακή διαδικασία. Για την αξιολόγηση των προηγούµενων δραστηριοτήτων θα ληφθούν υπόψη: α) η ικανότητα των µαθητών να αναγνωρίζουν τα χαρακτηριστικά της πειθούς σε ένα απολογητικό λόγο, β) η ικανότητα να συνθέτουν και να διατυπώνουν τη σκέψη τους Σελίδα 14 από 55
σε γραπτή αφηγηµατική µορφή λόγου, γ) ο βαθµός αξιοποίησης του συνεργατικού περιβάλλοντος, πραγµατικού και εικονικού, για την επιτέλεση των δραστηριοτήτων. 2 η Φάση: Από τις λέξεις στα πράγµατα (χώρος: Εργαστήριο πληροφορικής. ιάρκεια: 1 διδακτικό δίωρο) 4 η και 5 η ώρα 1 η δραστηριότητα: Αναπαράσταση της µικροδοµής του κειµένου Προκειµένου να υλοποιηθούν οι δραστηριότητες αυτού του βήµατος προϋπόθεση είναι όχι µόνον η πρόσβαση στο διαδίκτυο αλλά και η εγκατάσταση σε όλους τους υπολογιστές του λογισµικού εννοιολογικής χαρτογράφησης CmapTools.. Με το πρόγραµµα αυτό ο εκπαιδευτικός έχει προετοιµάσει τους εννοιολογικούς χάρτες και τους έχει αποθηκεύσει στον αντίστοιχο για κάθε οµάδα ΦΑΚΕΛΟ στο Wiki. Καθεµιά µια από τις έξι οµάδες εισέρχεται στο Wiki, εντοπίζει τον οικείο Φάκελο στα Περιεχόµενα Εργασιών και ανοίγει τη σελίδα µε το όνοµα CMAP. Από εκεί κατευθύνεται στο Φύλλο Εργασίας, όπου παρέχονται οδηγίες για την πρόσβαση στον προσχεδιασµένο εννοιολογικό χάρτη, στον οποίο αναπαριστάνεται διαγραµµατικά, κατά νοηµατικές ενότητες (κώλα), η συντακτική δοµή ενός χωρίου (διαφορετικού για κάθε οµάδα) των παραγράφων του προς διερεύνηση κειµένου. Στον χάρτη αποτυπώνονται τα κύρια νοήµατα (κύριες προτάσεις) του µικροκειµένου, ενώ οι µαθητές συµπληρώνουν τα κενά µελετώντας το ένθετο πρωτότυπο απόσπασµα, επιλέγοντας και τοποθετώντας κατόπιν στο σωστό πλαίσιο του χάρτη τα δευτερεύοντα (δευτερεύουσες προτάσεις) και τα τριτεύοντα (προσδιορισµοί, κ.ά.) νοήµατα του κειµένου. Με τη δραστηριότητα αυτή: α) Αναµένεται να αντιληφθούν οι µαθητές το νόηµα και τις λογικές σχέσεις που αρθρώνονται στο εσωτερικό της µικροδοµής, ώστε να κατευθυνθούν ασφαλέστερα στην κατανόηση του κειµένου εν συνόλω και να είναι σε θέση να «συνθέσουν» µε προσωπικό τρόπο το περιεχόµενό του. Σελίδα 15 από 55
β) Αξιολογείται η διαδικασία που ακολουθούν οι µαθητές προκειµένου να αναγνωρίσουν και να αποτυπώσουν τη συντακτική δοµή του κειµένου καθώς και η ικανότητά τους να κατανοούν το νόηµα ως προϊόν λογικών σχέσεων µεταξύ των µεριδίων αυτής της συντακτικής δοµής. 6 η ώρα 1 η δραστηριότητα: Ο αντίκτυπος της απολογίας του Θηραµένη Οι έξι οµάδες εργάζονται στο περιβάλλον του Wiki προκειµένου να επεξεργαστούν το κοινό Φύλλο Εργασίας. Ακολουθούν τις σχετικές οδηγίες του Φύλλου Εργασίας, το οποίο αναζητούν στην Αρχική σελίδα-περιεχόµενο Εργασιών, στον αντίστοιχο ΦΑΚΕΛΟ της ΟΜΑ ΑΣ τους, στο Wiki. Οι µαθητές εισέρχονται στον ιστότοπο του Ψηφιακού Σχολείου και εντοπίζουν στο σχολικό βιβλίο το κειµενικό απόσπασµα (Ξενοφώντος, Ελληνικά, Βιβλίο 2. Κεφάλαιο 3. 50-51), στο οποίο περιγράφονται οι αντιδράσεις της βουλής και του Κριτία µετά την απολογία του Θηραµένη. Στη συνέχεια, εντοπίζουν στο πρωτότυπο κείµενο και καταγράφουν, στον προσχεδιασµένο Πίνακα του Φύλλου Εργασίας, τις λέξεις που δηλώνουν τις ενέργειες του Κριτία και τις αντιδράσεις των βουλευτών κατά τη διεξαγωγή της δίκης του Θηραµένη. Ο διδάσκων ελέγχει την ορθότητα των απαντήσεων και καθοδηγεί µε κατάλληλες επισηµάνσεις και ερωτήσεις τους µαθητές να διορθώσουν τα τυχόν λάθη τους. Κατόπιν, οι οµάδες επεξεργάζονται τα διορθωµένα Φύλλα Εργασίας και διερευνούν τη σχέση των ενεργειών του Κριτία µε τον αντίκτυπο της απολογίας του Θηραµένη στο δικαστήριο. Τέλος, συνθέτουν ένα σύντοµο κείµενο (παράγραφο) στο οποίο αναδιηγούνται την αντίδραση της βουλής και του Κριτία στην απολογία του Θηραµένη και αποθηκεύουν το Φύλλο Εργασίας στον αντίστοιχο Φάκελο της Οµάδας τους, στο Wiki. Με την επιτέλεση αυτής της δραστηριότητας αναµένεται οι µαθητές: α) να κατανοήσουν τη σχέση γραµµατικοσυντακτικής δοµής και νοήµατος του κειµένου β) να αντιληφθούν την πολιτική σκοπιµότητα της παρέµβασης του Κριτία γ) να Σελίδα 16 από 55
αναπτύξουν ικανότητες κριτικής προσέγγισης των δεδοµένων, δ) να ασκηθούν στον έλεγχο της µαθησιακής τους διαδικασίας. Για την αξιολόγηση της δραστηριότητας λαµβάνονται υπόψη: α) ο βαθµός κατανόησης της αφηγηµατικής δοµής του κειµένου από τους µαθητές, β) η ικανότητα κριτικής προσέγγισης των δεδοµένων, γ) η ικανότητα να ερµηνεύουν τους λόγους και τις πράξεις των προσώπων που εµπλέκονται στην ιστορική αφήγηση. 3 η Φάση: Η αρχαία ελληνική αντίληψη περί νόµου (χώρος: Εργαστήριο πληροφορικής. ιάρκεια: 3 ώρες) 7 η ώρα 1 η δραστηριότητα: «Επίσκεψις» λέξεων Οι οδηγίες των Φύλλων Εργασίας (τα οποία έχει φροντίσει προηγουµένως ο εκπαιδευτικός να αναρτήσει στο Wiki) κατευθύνουν τους µαθητές καταρχάς στον ιστότοπο Ψηφίδες για την Ελληνική Γλώσσα του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας και ακολούθως στη διαδροµή Αρχαία Ελληνική-Εργαλεία-Λεξικό Α. Ε. Γλώσσας (Liddell Scott). Αναζητούν στο Επίτοµο Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής τις σηµασίες µιας συγκεκριµένης λέξης του κειµένου (διαφορετικής για κάθε οµάδα: η 1 η οµάδα αναζητεί τη λέξη. βουλή, η 2 η οµάδα τη λέξη προστάτης, η 3 η οµάδα τη λέξη φίλος, η 4 η οµάδα τη λέξη νόµος, η 5 η οµάδα τη λέξη ψήφος και η 6 η οµάδα τη λέξη κύριος) και τις σηµειώνουν στον προσχεδιασµένο Πίνακα του αντίστοιχου Φύλλου Εργασίας. Στη συνέχεια, οι µαθητές µεταβαίνουν στον ιστότοπο της Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα, ακολουθούν τη διαδροµή Νέα Ελληνική-Εργαλεία-Ηλεκτρονικά Λεξικά και επιλέγουν το Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής (Τριανταφυλλίδη). Στο πεδίο αναζήτησης του Λεξικού πληκτρολογούν την ίδια λέξη που αναζήτησαν στο Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής και σηµειώνουν τις σηµασίες που αυτή έχει στη νεοελληνική γλώσσα, στη δεύτερη στήλη του προσχεδιασµένου Πίνακα σε κάθε Φύλλο Εργασίας. Σελίδα 17 από 55
Έπειτα, συγκρίνουν τις σηµασίες της λέξης στην αρχαία και τη νέα ελληνική γλώσσα και σηµειώνουν την ενδεχόµενη σηµασιολογική διαφορά στην τρίτη στήλη του ίδιου Πίνακα, στο αντίστοιχο Φύλλο Εργασίας. Τέλος, κάθε οµάδα αποθηκεύει το Φύλλο Εργασίας στον αντίστοιχο Φάκελο της Οµάδας, στο Wiki. 8 η ώρα 1 η δραστηριότητα: Οι σηµασίες των λέξεων: «είναι σωστό;» - «αυτό σηµαίνει;» Οι οµάδες ανταλλάσσουν µεταξύ τους στο περιβάλλον του Wiki τα Φύλλα Εργασίας που επεξεργάστηκαν κατά την προηγούµενη ώρα. Αφού διαβάσουν τις τελικές εργασίες των συµµαθητών τους, τις αξιοποιούν µε σκοπό να δηµιουργήσουν µικροκείµενα στα οποία θα εντάξουν τις λέξεις που αναζήτησαν προηγουµένως χρησιµοποιώντας τες µε τη νεοελληνική σηµασία τους. Ειδικότερα: Η 1 η οµάδα αναλαµβάνει να σχηµατίσει τέσσερα µικροκείµενα µε τις σηµασίες που κατέγραψαν στα φύλλα εργασίας τους η 2 η, 3 η, 4 η, 5 η και 6 η οµάδα. Η 2 η οµάδα αντλεί από τις εργασίες της 1 ης, 3 ης, 4 ης, 5 ης και 6 ης οµάδας και συντάσσει το δικό της µικροκείµενο κ.ο.κ. Τέλος, κάθε οµάδα αποθηκεύει την εργασία της στο αντίστοιχο Φύλλο Εργασίας και στον οικείο Φάκελο Οµάδας, στο Wiki. Με την επιτέλεση των δύο προηγούµενων δραστηριοτήτων αναµένεται οι µαθητές να είναι σε θέση: α) να ασκηθούν στη χρήση ηλεκτρονικών λεξικών, β) να διακρίνουν τη σηµασιολογική διαφορά λέξεων µεταξύ της αρχαίας και της νέας ελληνικής γλώσσας, β) να ασκηθούν στην επιλογή και χρήση των λέξεων σε κατάλληλα συµφραζόµενα. Μετά την επιτέλεση των δραστηριοτήτων οι µαθητές θα αξιολογηθούν ως προς: α) τον βαθµό αξιοποίησης των ηλεκτρονικών λεξικών, β) την κατανόηση της σηµασιολογικής εξέλιξης των λέξεων, µέσα από την ορθότητα των επιλογών τους κατά τη χρήση αυτών των λέξεων σε κατάλληλα µικροκείµενα. Σελίδα 18 από 55
9 η ώρα 1 η δραστηριότητα: Η σηµασία των νόµων Οι µαθητές εισέρχονται στο περιβάλλον του Wiki, όπου ο εκπαιδευτικός έχει αποθέσει το Φύλλο Εργασίας, στον αντίστοιχο για κάθε οµάδα ΦΑΚΕΛΟ ΟΜΑ ΑΣ. Η 1 η οµάδα µελετά µεταφρασµένο απόσπασµα, από τον ρητορικό λόγο Κατά Τιµάρχου (1.4 7), του Αισχίνη. Στο κείµενο αυτό γίνεται λόγος για τη σχέση νόµου και πολιτεύµατος. Οι µαθητές εντοπίζουν λέξεις-κλειδιά του περιεχοµένου και το ανασυνθέτουν στη δεξιά στήλη του προσχεδιασµένου Πίνακα, στο Φύλλο Εργασίας. Η 2 η οµάδα µελετά µεταφρασµένο απόσπασµα από τον ρητορικό λόγο Κατά Τιµοκράτους (24.139 143) του ηµοσθένη. Στο κείµενο αναφέρεται η πρόταση του ρήτορα για τη θέσπιση των νόµων µιας πόλης (πρόκειται για το παράδειγµα των Λοκρών). Οι µαθητές αναδιηγούνται στη δεξιά στήλη του προσχεδιασµένου Πίνακα, στο Φύλλο Εργασίας, το περιεχόµενο αυτής της πρότασης. Η 3 η οµάδα επεξεργάζεται µεταφρασµένο απόσπασµα από τον ρητορικό λόγο Κατά Τιµοκράτους (24.210-214), του ηµοσθένη. Σε αυτό το απόσπασµα ο ρήτορας επιχειρεί να συνδέσει το ήθος µιας πόλης µε την εύρυθµη λειτουργία των νόµων. Οι µαθητές εντοπίζουν και ανασυνθέτουν στη δεξιά στήλη του προσχεδιασµένου Πίνακα, στο Φύλλο Εργασίας, τα στοιχεία αυτής της σύνδεσης νόµου πολιτικού ήθους. Η 4 η οµάδα µελετά µεταφρασµένο απόσπασµα από τον ρητορικό λόγο Κατ Αριστογείτονος Α (25.15-16) του ηµοσθένη. Το απόσπασµα αναφέρεται στη σχέση φύσης-νόµου. Οι µαθητές εντοπίζουν και ανασυνθέτουν, γράφοντας στη δεξιά στήλη του προσχεδιασµένου Πίνακα, τα στοιχεία αυτής της αντιθετικής σχέσης φύσηςνόµου. Η 5 η οµάδα ασχολείται µε µεταφρασµένο απόσπασµα από την «Πολιτεία» (519 e) του Πλάτωνα. Στο κείµενο αυτό ο νόµος προσωποποιείται και «χρησιµοποιεί» κάποια µέσα, για να πετύχει τον στόχο του, που είναι η ευδαιµονία του συνόλου των πολιτών και όχι µόνο µιας κοινωνικής οµάδας. Οι µαθητές ανασυνθέτουν το Σελίδα 19 από 55
περιεχόµενο του αποσπάσµατος, στη δεξιά στήλη του προσχεδιασµένου Πίνακα, στο Φύλλο Εργασίας. Η 6 η οµάδα µελετά µεταφρασµένο απόσπασµα από τον πλατωνικό διάλογο «Κρίτων» (52c-e), όπου διατυπώνονται οι απόψεις του Σωκράτη και του Πλάτωνα σχετικά µε τη µεγάλη σηµασία της υπακοής των πολιτών στους νόµους. Οι µαθητές ανασυνθέτουν τις απόψεις αυτές σε κείµενο που γράφουν στη δεξιά στήλη του προσχεδιασµένου Πίνακα, στο Φύλλο Εργασίας. Τέλος, κάθε οµάδα αποθηκεύει το τελικό κείµενο που συνέθεσε στο αντίστοιχο Φύλλο Εργασίας, στον Φάκελο της Οµάδας στο Wiki. 10 η ώρα 2 η δραστηριότητα: Παραγωγή κειµένου Ακολουθώντας τις οδηγίες του Φύλλου Εργασίας που βρίσκουν στα περιεχόµενα των φακέλων τους στο Wiki, οι οµάδες ανταλλάσσουν µεταξύ τους τα κείµενα που παρήγαγαν κατά την προηγούµενη δραστηριότητα και καθεµιά αναλαµβάνει να συνοψίσει σε ένα ενιαίο, τελικό κείµενο τις αντιλήψεις που αφορούν τη θέση και τη λειτουργία των νόµων στην αρχαία πόλη-κράτος. Το τελικό αυτό κείµενο το διαµορφώνουν ως εισήγηση της οµάδας τους κατά την παρουσίαση ερευνητικής εργασίας, µε θέµα τη λειτουργία του νόµου στις ελληνικές πόλεις-κράτη. Κάθε οµάδα, τέλος, αποθηκεύει την εργασία της στον αντίστοιχο ΦΑΚΕΛΟ ΟΜΑ ΑΣ, στο Wiki. Με την επιτέλεση των προηγούµενων δραστηριοτήτων αναµένεται οι µαθητές: α) να ανακαλέσουν ήδη προϋπάρχουσες γνώσεις τους σχετικά µε τη θέσπιση και τη λειτουργία των νόµων στην αρχαιότητα β) να αναπτύξουν δεξιότητες κριτικής ανάγνωσης των πηγών τους, γ) να ασκηθούν στην αφαιρετική σκέψη, δ) να ασκηθούν στην παραγωγή διαφόρων κειµενικών ειδών, ε) να προβληµατιστούν σχετικά µε τη λειτουργία του νόµου στα πλαίσια του δηµοκρατικού πολιτεύµατος. Σελίδα 20 από 55
Η αξιολόγηση των προηγούµενων δραστηριοτήτων θα γίνει µε κριτήριο την ικανότητα των µαθητών να προσεγγίζουν µε κριτικό τρόπο τα κείµενα, να διερευνούν, να συλλέγουν στοιχεία και να τα συνθέτουν σε κείµενα κατάλληλα για παρουσίαση σε µαθητικό κοινό. Σελίδα 21 από 55
ΣΤ. ΦΥΛΛΟ/Α ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1 η Φάση Φύλλο Εργασίας 1 ΟΜΑ Α 1 η Στην Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα θα βρείτε το πρωτότυπο κείµενο και νεοελληνικές µεταφράσεις της απολογίας του Θηραµένη στο δικαστήριο. Α. Αφού µελετήσετε τις µεταφράσεις της 1 ης παραγράφου («Πρώτ απ όλα, άνδρες... απ' όσα έκανε αυτός εκεί!»): α. Να εντοπίσετε τα βασικά σηµεία της απολογίας και να σηµειώσετε τις λέξειςκλειδιά στην αριστερή στήλη του επόµενου Πίνακα. Εστιάστε στην αναφορά του Θηραµένη σε γεγονότα, πράξεις και συµπεριφορές του παρελθόντος. Β. Υποθέστε ότι πρόκειται να αναδιηγηθείτε το περιεχόµενο του αποσπάσµατος στους συµµαθητές σας και για τον σκοπό αυτό συγκεντρώνετε τα επιχειρήµατα που σηµειώσατε κατά την προηγούµενη δραστηριότητα και τα ανασυνθέτετε σε µια παράγραφο. Να γράψετε το κείµενό σας στη δεξιά στήλη του επόµενου Πίνακα. Γ. Αποθηκεύστε την εργασία σας στο Φύλλο Εργασίας, στον φάκελο ΟΜΑ Α 1, στο Wiki. ΛΕΞΕΙΣ - ΚΛΕΙ ΙΑ ΚΕΙΜΕΝΟ Σελίδα 22 από 55
Φύλλο Εργασίας 1 ΟΜΑ Α 2 η Στην Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα θα βρείτε το πρωτότυπο κείµενο και νεοελληνικές µεταφράσεις της απολογίας του Θηραµένη στο δικαστήριο. Α. Αφού µελετήσετε τις µεταφράσεις της 2 ης παραγράφου («Σ ένα πράγµα πάντως...ακόµα µε την πείνα»): α. Να εντοπίσετε τα βασικά σηµεία της απολογίας και να σηµειώσετε τις λέξειςκλειδιά στην αριστερή στήλη του επόµενου Πίνακα. Εστιάστε στην αναφορά του Θηραµένη σε γεγονότα, πράξεις και συµπεριφορές του παρελθόντος. Β. Υποθέστε ότι πρόκειται να αναδιηγηθείτε το περιεχόµενο του αποσπάσµατος στους συµµαθητές σας και για τον σκοπό αυτό συγκεντρώνετε τα επιχειρήµατα που σηµειώσατε κατά την προηγούµενη δραστηριότητα και τα ανασυνθέτετε σε µια παράγραφο. Να γράψετε το κείµενό σας στη δεξιά στήλη του επόµενου Πίνακα. Γ. Αποθηκεύστε την εργασία σας στο Φύλλο Εργασίας, στον φάκελο ΟΜΑ Α 2, στο Wiki. ΛΕΞΕΙΣ - ΚΛΕΙ ΙΑ ΚΕΙΜΕΝΟ Σελίδα 23 από 55
Φύλλο Εργασίας 1 ΟΜΑ Α 3 η Στην Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα θα βρείτε το πρωτότυπο κείµενο και νεοελληνικές µεταφράσεις της απολογίας του Θηραµένη στο δικαστήριο. Α. Αφού µελετήσετε τις µεταφράσεις της 3 ης παραγράφου («εν συµφώνησα...πολλούς οπαδούς»): α. Να εντοπίσετε τα βασικά σηµεία της απολογίας και να σηµειώσετε τις λέξειςκλειδιά στην αριστερή στήλη του επόµενου Πίνακα. Εστιάστε στην αναφορά του Θηραµένη σε γεγονότα, πράξεις και συµπεριφορές του παρελθόντος. Β. Υποθέστε ότι πρόκειται να αναδιηγηθείτε το περιεχόµενο του αποσπάσµατος στους συµµαθητές σας και για τον σκοπό αυτό συγκεντρώνετε τα επιχειρήµατα που σηµειώσατε κατά την προηγούµενη δραστηριότητα και τα ανασυνθέτετε σε µια παράγραφο. Να γράψετε το κείµενό σας στη δεξιά στήλη του επόµενου Πίνακα. Γ. Να αποθηκεύστε την εργασία σας στο Φύλλο Εργασίας στον φάκελο ΟΜΑ Α 3, στο Wiki. ΛΕΞΕΙΣ - ΚΛΕΙ ΙΑ ΚΕΙΜΕΝΟ Σελίδα 24 από 55
Φύλλο Εργασίας 1 ΟΜΑ Α 4 η Στην Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα θα βρείτε το πρωτότυπο κείµενο και νεοελληνικές µεταφράσεις της απολογίας του Θηραµένη στο δικαστήριο. Α. Αφού µελετήσετε τις µεταφράσεις της 4 ης παραγράφου («Αυτός που δίνει στα φανερά...εκείνη που εφαρµόζουν τούτοι;») α. Να εντοπίσετε τα βασικά σηµεία της απολογίας και να σηµειώσετε τις λέξειςκλειδιά στην αριστερή στήλη του επόµενου Πίνακα. Εστιάστε στην αναφορά του Θηραµένη σε γεγονότα, πράξεις και συµπεριφορές του παρελθόντος. Β. Υποθέστε ότι πρόκειται να αναδιηγηθείτε το περιεχόµενο του αποσπάσµατος στους συµµαθητές σας και για τον σκοπό αυτό συγκεντρώνετε τα επιχειρήµατα που σηµειώσατε κατά την προηγούµενη δραστηριότητα και τα ανασυνθέτετε σε µια παράγραφο. Να γράψετε το κείµενό σας στη δεξιά στήλη του επόµενου Πίνακα. Γ. Αποθηκεύστε την εργασία σας στο Φύλλο Εργασίας στον φάκελο ΟΜΑ Α 4, στο Wiki. ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙ ΙΑ ΚΕΙΜΕΝΟ Σελίδα 25 από 55
Φύλλο Εργασίας 1 ΟΜΑ Α 5 η Στην Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα θα βρείτε το πρωτότυπο κείµενο και νεοελληνικές µεταφράσεις της απολογίας του Θηραµένη στο δικαστήριο. Α. Αφού µελετήσετε τις µεταφράσεις της 5 ης παραγράφου («Κατά τη δική µου γνώµη...προδοσία προς τους φίλους;»): α. Να εντοπίσετε τα βασικά σηµεία της απολογίας και να σηµειώσετε τις λέξειςκλειδιά στην αριστερή στήλη του επόµενου Πίνακα. Εστιάστε στην αναφορά του Θηραµένη σε γεγονότα, πράξεις και συµπεριφορές του παρελθόντος. Β. Υποθέστε ότι πρόκειται να αναδιηγηθείτε το περιεχόµενο του αποσπάσµατος στους συµµαθητές σας και για τον σκοπό αυτό συγκεντρώνετε τα επιχειρήµατα που σηµειώσατε κατά την προηγούµενη δραστηριότητα και τα ανασυνθέτετε σε µια παράγραφο. Να γράψετε το κείµενό σας στη δεξιά στήλη του επόµενου Πίνακα. Γ. Αποθηκεύστε την εργασία σας στο Φύλλο Εργασίας, στον φάκελο ΟΜΑ Α 5, στο Wiki. ΛΕΞΕΙΣ - ΚΛΕΙ ΙΑ ΚΕΙΜΕΝΟ Σελίδα 26 από 55
Φύλλο Εργασίας 1 ΟΜΑ Α 6 η Στην Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα θα βρείτε το πρωτότυπο κείµενο και νεοελληνικές µεταφράσεις της απολογίας του Θηραµένη στο δικαστήριο. Α. Αφού µελετήσετε τις µεταφράσεις της 6η ης παραγράφου («Με ονοµάζει κόθορνο...και να πεθάνω»): α. Να εντοπίσετε τα βασικά σηµεία της απολογίας και να σηµειώσετε τις λέξειςκλειδιά στην αριστερή στήλη του επόµενου Πίνακα. Εστιάστε στην αναφορά του Θηραµένη σε γεγονότα, πράξεις και συµπεριφορές του παρελθόντος. Β. Υποθέστε ότι πρόκειται να αναδιηγηθείτε το περιεχόµενο του αποσπάσµατος στους συµµαθητές σας και για τον σκοπό αυτό συγκεντρώνετε τα επιχειρήµατα που σηµειώσατε κατά την προηγούµενη δραστηριότητα και τα ανασυνθέτετε σε µια παράγραφο. Να γράψετε το κείµενό σας στη δεξιά στήλη του επόµενου Πίνακα. Γ. Αποθηκεύστε την εργασία σας στο Φύλλο Εργασίας, στον φάκελο ΟΜΑ Α 6, στο Wiki. ΛΕΞΕΙΣ - ΚΛΕΙ ΙΑ ΚΕΙΜΕΝΟ Σελίδα 27 από 55
2 η Φάση Φύλλο Εργασίας ΟΜΑ Α 1 η Εννοιολογικοί χάρτες Μεταβείτε στο Wiki και, από τα Περιεχόµενα Εργασιών, µετακινηθείτε στον φάκελο ΟΜΑ Α 1 στη Σελίδα CMAP1. Θα βρείτε εννοιολογικό χάρτη στον οποίο - µέσα στο προσχεδιασµένο πλαίσιο - υπάρχει το χωρίο «γνοὺς ὁ Κριτίας... καὶ τοῦτο οὐ βιωτὸν ἡγησάμενος, προσελθὼν καὶ διαλεχθείς τι τοῖς τριάκοντα ἐξῆλθε». Να συµπληρώσετε τα κενά πλαίσια του χάρτη τοποθετώντας στη σωστή θέση τα κύρια, τα δευτερεύοντα και τα τριτεύοντα νοήµατα του αποσπάσµατος. Σελίδα 28 από 55
Φύλλο Εργασίας ΟΜΑ Α 2 η Μεταβείτε στο Wiki και, από τα Περιεχόµενα Εργασιών, µετακινηθείτε στον φάκελο ΟΜΑ Α 2 και στη Σελίδα CMAP2. Θα βρείτε εννοιολογικό χάρτη στον οποίο, µέσα στο προσχεδιασµένο πλαίσιο, υπάρχει το χωρίο «καὶ ἐπιστῆναι ἐκέλευσε τοὺς τὰ ἐγχειρίδια ἔχοντας φανερῶς τῇ βουλῇ ἐπὶ τοῖς δρυφάκτοις». Να συµπληρώσετε τα κενά πλαίσια του χάρτη τοποθετώντας στη σωστή θέση τα κύρια, τα δευτερεύοντα και τα τριτεύοντα νοήµατα του αποσπάσµατος. Σελίδα 29 από 55
Φύλλο Εργασίας ΟΜΑ Α 3 η Μεταβείτε στο Wiki και, από τα Περιεχόµενα Εργασιών, µετακινηθείτε στον φάκελο ΟΜΑ Α 3 και στη Σελίδα CMAP3. Θα βρείτε εννοιολογικό χάρτη στον οποίο - µέσα στο προσχεδιασµένο πλαίσιο - υπάρχουν δύο χωρία: «Πάλιν δὲ εἰσελθὼν εἶπεν» και «Ἐγώ, ὦ βουλή, νομίζω προστάτου ἔργον εἶναι». Να συµπληρώσετε τα κενά πλαίσια του χάρτη τοποθετώντας στη σωστή θέση τα κύρια, τα δευτερεύοντα και τα τριτεύοντα νοήµατα του αποσπάσµατος. Σελίδα 30 από 55
Φύλλο Εργασίας ΟΜΑ Α 4 η Μεταβείτε στο Wiki και, από τα Περιεχόµενα Εργασιών, µετακινηθείτε στον φάκελο ΟΜΑ Α 4 στη Σελίδα CMAP4. Θα βρείτε εννοιολογικό χάρτη στον οποίο - µέσα στο προσχεδιασµένο πλαίσιο - υπάρχουν τα χωρία: «Καὶ ἐγὼ οὖν τοῦτο ποιήσω» και «Καὶ γὰρ οἵδε οἱ ἐφεστηκότες οὔ φασιν ἡμῖν ἐπιτρέψειν». Να συµπληρώσετε τα κενά πλαίσια του χάρτη τοποθετώντας στη σωστή θέση τα κύρια, τα δευτερεύοντα και τα τριτεύοντα νοήµατα. Σελίδα 31 από 55
Φύλλο Εργασίας ΟΜΑ Α 5 η Μεταβείτε στο Wiki και, από τα Περιεχόµενα Εργασιών, µετακινηθείτε στον φάκελο ΟΜΑ Α 5 στη Σελίδα CMAP5. Θα βρείτε εννοιολογικό χάρτη στον οποίο - µέσα στο προσχεδιασµένο πλαίσιο - υπάρχει το χωρίο «Ἔστι δὲ ἐν τοῖς καινοῖς νόμοις τῶν μὲν ἐν τοῖς τρισχιλίοις ὄντων μηδένα ἀποθνῄσκειν ἄνευ τῆς ὑμετέρας ψήφου,τῶν δ ἔξω τοῦ καταλόγου κυρίους εἶναι τοὺς τριάκοντα θανατοῦν». Να συµπληρώσετε τα κενά πλαίσια του χάρτη τοποθετώντας στη σωστή θέση τα κύρια, τα δευτερεύοντα και τα τριτεύοντα νοήµατα του αποσπάσµατος. Σελίδα 32 από 55
Φύλλο Εργασίας ΟΜΑ Α 6 η Μεταβείτε στο Wiki. Από τα Περιεχόµενα Εργασιών, µετακινηθείτε στον φάκελο ΟΜΑ Α 6 και στη Σελίδα CMAP6. Θα βρείτε εννοιολογικό χάρτη στον οποίο - µέσα στο προσχεδιασµένο πλαίσιο - υπάρχει το χωρίο «ἐξαλείφω ἐκ τοῦ καταλόγου, συνδοκοῦν ἅπασιν ἡμῖν. Καὶ τοῦτον, ἔφη, ἡμεῖς θανατοῦμεν». Να συµπληρώσετε τα κενά πλαίσια του χάρτη τοποθετώντας στη σωστή θέση τα κύρια, τα δευτερεύοντα και τα τριτεύοντα νοήµατα του αποσπάσµατος. Σελίδα 33 από 55
Φύλλο Εργασίας II - Κοινό για όλες τις οµάδες 1. Εισέρχεστε στο Ψηφιακό Σχολείο και επιλέγετε το βιβλίο Αρχαίοι Έλληνες Ιστοριογράφοι από τα ιαδραστικά Βιβλία Μαθητή. Στη συνέχεια ανοίγετε τη σελίδα µε το απόσπασµα των παραγράφων 50-51 του 3 ου Κεφαλαίου του 2 ου Βιβλίου των Ελληνικών του Ξενοφώντα. Α. Αφού µελετήσετε το κείµενο: α) Να εντοπίσετε και να καταγράψετε στην κατάλληλη θέση του επόµενου Πίνακα τις λέξεις που δηλώνουν τις ενέργειες του Κριτία. β) Να εντοπίσετε και να καταγράψετε στην κατάλληλη θέση του επόµενου Πίνακα τις λέξεις που δηλώνουν τη στάση των βουλευτών. ΚΡΙΤΙΑΣ ΒΟΥΛΗ Β. Υποθέστε ότι αναδιηγείσθε τις αντιδράσεις του Κριτία και των βουλευτών µετά την απολογία του Θηραµένη. Γράψτε ένα σύντοµο κείµενο για αυτές, λαµβάνοντας υπόψη στην αξιολόγησή σας: α) Την πειστικότητα των επιχειρηµάτων του Θηραµένη, β) Την παρουσία και τις ενέργειες του Κριτία. Γ. Αποθηκεύστε την εργασία σας στον Φάκελο της ΟΜΑ ΑΣ σας στο Wiki. Σελίδα 34 από 55
3 η Φάση Φύλλο Εργασίας III ΟΜΑ Α 1 η 1 η δραστηριότητα α) Εισέλθετε στον ιστότοπο Ψηφίδες για την Ελληνική Γλώσσα, ακολουθήστε τη διαδροµή Αρχαία Ελληνική-Εργαλεία-Λεξικό Α. Ε. Γλώσσας (Liddell Scott) και στο πεδίο αναζήτησης του Λεξικού, γράψτε τη λέξη βουλή. Από τα αποτελέσµατα της αναζήτησης επιλέξετε το λήµµα «βουλή, ἡ» και αντιγράψτε τη σηµασία του (δεν θα συµπεριλάβετε τις επισηµάνσεις µε το µπλε χρώµα) στην πρώτη στήλη του Πίνακα 1, στο Φύλλο Εργασίας. β) Μετακινηθείτε στον ιστότοπο της Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα, ακολουθήστε τη διαδροµή Νέα Ελληνική-Εργαλεία-Ηλεκτρονικά Λεξικά, επιλέξτε το Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής (Τριανταφυλλίδη). Στο πεδίο αναζήτησης του Λεξικού πληκτρολογήστε πάλι τη λέξη βουλή. Αντιγράψτε τις σηµασίες της λέξης στη δεύτερη στήλη του Πίνακα 1, του Φύλλου Εργασίας. 2 η δραστηριότητα α) Αφού συµπληρώσετε στον Πίνακα 1 τις σηµασίες της λέξης στην αρχαία και τη νέα ελληνική γλώσσα, να τις συγκρίνετε και να δείξετε στην τρίτη στήλη του Πίνακα 1 - την ενδεχόµενη σηµασιολογική αλλαγή που επήλθε στη διαχρονική χρήση της στην ελληνική γλώσσα. Πίνακας 1 Βουλή Αρχαία ελληνική γλώσσα Νέα ελληνική γλώσσα Σύγκριση σηµασιών 3 η δραστηριότητα α) Ανοίξτε τα Φύλλα Εργασίας που έχουν επεξεργαστεί και αποθηκεύσει οι υπόλοιπες οµάδες [2, 3 4, 5, 6] στον αντίστοιχο φάκελο των οµάδων τους στο Wiki Σελίδα 35 από 55
και αναζητήστε τις σηµασίες της λέξης που διερεύνησε η καθεµιά, όπως τις κατέγραψαν στον Πίνακα 1. Κατόπιν, χρησιµοποιήστε τις πέντε αυτές λέξεις στη νεοελληνική τους σηµασία, για να σχηµατίσετε πέντε αντίστοιχες φράσεις, τις οποίες θα καταγράψετε στον επόµενο Πίνακα 2. β) Αποθηκεύστε την εργασία στο δικό σας Φύλλο Εργασίας, στον φάκελο της οµάδας σας στο Wiki. Πίνακας 2 1 2 3 4 5 Σελίδα 36 από 55
Φύλλο Εργασίας III ΟΜΑ Α 2 η 1 η δραστηριότητα α) Εισέλθετε στον ιστότοπο Ψηφίδες για την Ελληνική Γλώσσα, ακολουθήστε τη διαδροµή Αρχαία Ελληνική-Εργαλεία-Λεξικό Α. Ε. Γλώσσας (Liddell Scott) και το πεδίο αναζήτησης του Λεξικού, γράψτε τη λέξη προστάτης. Από τα αποτελέσµατα της αναζήτησης βρείτε και αντιγράψτε τις σηµασίες της λέξης στην πρώτη στήλη του Πίνακα 1, στο Φύλλο Εργασίας. β) Μετακινηθείτε στον ιστότοπο της Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα, ακολουθήστε τη διαδροµή Νέα Ελληνική-Εργαλεία-Ηλεκτρονικά Λεξικά, επιλέξτε το Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής (Τριανταφυλλίδη). Στο πεδίο αναζήτησης του Λεξικού πληκτρολογήστε πάλι τη λέξη προστάτης. Αντιγράψτε τις σηµασίες της λέξης στη δεύτερη στήλη του Πίνακα 1, στο Φύλλο Εργασίας. 2 η δραστηριότητα α) Αφού συµπληρώσετε στον Πίνακα 1 τις σηµασίες της λέξης στην αρχαία και τη νέα ελληνική γλώσσα µπορείτε τώρα να τις συγκρίνετε και να δείξετε στην τρίτη στήλη του Πίνακα 1 - την ενδεχόµενη σηµασιολογική αλλαγή που επήλθε στη διαχρονική χρήση τους στην ελληνική γλώσσα. Πίνακας 1 Προστάτης Αρχαία ελληνική γλώσσα Νέα ελληνική γλώσσα Σύγκριση 3 η δραστηριότητα α) Ανοίξτε τα Φύλλα Εργασίας που έχουν επεξεργαστεί και αποθηκεύσει οι υπόλοιπες οµάδες [1, 3 4, 5, 6] στον αντίστοιχο Φάκελο στο Wiki και αναζητήστε τις σηµασίες της λέξης που διερεύνησε η καθεµιά, όπως τις κατέγραψαν στον Πίνακα 1. Κατόπιν, χρησιµοποιήστε τις πέντε αυτές λέξεις στη νεοελληνική τους σηµασία, για Σελίδα 37 από 55
να σχηµατίσετε πέντε αντίστοιχες φράσεις τις οποίες θα καταγράψετε στον επόµενο Πίνακα 2. β) Αποθηκεύστε την εργασία στο Φύλλο Εργασίας, στον Φάκελο της δικής σας οµάδας στο Wiki. Πίνακας 2 1 2 3 4 5 Σελίδα 38 από 55
Φύλλο Εργασίας III ΟΜΑ Α 3 η 1 η δραστηριότητα α) Εισέλθετε στον ιστότοπο Ψηφίδες για την Ελληνική Γλώσσα, ακολουθήστε τη διαδροµή Αρχαία Ελληνική - Εργαλεία - Λεξικό Α. Ε. Γλώσσας (Liddell Scott) και στο πεδίο αναζήτησης του Λεξικού, γράψτε τη λέξη φίλος. Από τα αποτελέσµατα της αναζήτησης βρείτε και αντιγράψτε τη σηµασία της λέξης στην πρώτη στήλη του Πίνακα 1, στο Φύλλο Εργασίας. β) Μετακινηθείτε στον ιστότοπο της Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα, ακολουθήστε τη διαδροµή Νέα Ελληνική-Εργαλεία-Ηλεκτρονικά Λεξικά, επιλέξτε το Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής (Τριανταφυλλίδη). Στο πεδίο αναζήτησης του Λεξικού πληκτρολογήστε πάλι τη λέξη φίλος. Αντιγράψτε τις σηµασίες της λέξης στη δεύτερη στήλη του Πίνακα 1, στο Φύλλο Εργασίας. 2 η δραστηριότητα α) Αφού συµπληρώσατε στον Πίνακα 1 τις σηµασίες της λέξης στην αρχαία και τη νέα ελληνική γλώσσα µπορείτε τώρα να τις συγκρίνετε και να δείξετε στην τρίτη στήλη του Πίνακα 1 την ενδεχόµενη σηµασιολογική αλλαγή που επήλθε στη διαχρονική χρήση τους στην ελληνική γλώσσα. Πίνακας 1 Φίλος Αρχαία ελληνική γλώσσα Νέα ελληνική γλώσσα Σύγκριση 3 η δραστηριότητα α) Ανοίξτε τα Φύλλα Εργασίας που έχουν επεξεργαστεί και αποθηκεύσει οι υπόλοιπες οµάδες [1, 2, 4, 5, 6] στον αντίστοιχο Φάκελο του Wiki και αναζητήστε τις σηµασίες της λέξης που διερεύνησε η καθεµιά, όπως τις κατέγραψαν στον Πίνακα 1. Κατόπιν, χρησιµοποιήστε τις πέντε αυτές λέξεις στη νεοελληνική τους σηµασία, για Σελίδα 39 από 55
να σχηµατίσετε πέντε αντίστοιχες φράσεις τις οποίες θα καταγράψετε στον επόµενο Πίνακα 2. β) Αποθηκεύστε την εργασία στο Φύλλο Εργασίας, στον Φάκελο της δικής σας οµάδας στο Wiki. Πίνακας 2 1 2 3 4 5 Σελίδα 40 από 55
Φύλλο Εργασίας III ΟΜΑ Α 4 η 1 η δραστηριότητα α) Εισέλθετε στον ιστότοπο Ψηφίδες για την Ελληνική Γλώσσα, ακολουθήστε τη διαδροµή Αρχαία Ελληνική-Εργαλεία-Λεξικό Α. Ε. Γλώσσας (Liddell Scott) και στο πεδίο αναζήτησης του Λεξικού, γράψτε τη λέξη νόµος. Από τα αποτελέσµατα της αναζήτησης βρείτε και αντιγράψτε τη σηµασία της λέξης στην πρώτη στήλη του Πίνακα 1, στο Φύλλο Εργασίας. β) Μετακινηθείτε στον ιστότοπο της Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα, ακολουθήστε τη διαδροµή Νέα Ελληνική-Εργαλεία-Ηλεκτρονικά Λεξικά, επιλέξτε το Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής (Τριανταφυλλίδη). Στο πεδίο αναζήτησης του Λεξικού πληκτρολογήστε πάλι τη λέξη νόµος. Αντιγράψτε τις σηµασίες της λέξης στη δεύτερη στήλη του Πίνακα 1, στο Φύλλο Εργασίας. 2 η δραστηριότητα Αφού συµπληρώσετε στον Πίνακα 1 τις σηµασίες της λέξης στην αρχαία και τη νέα ελληνική γλώσσα µπορείτε τώρα να τις συγκρίνετε και να δείξετε στην τρίτη στήλη του Πίνακα 1 - την ενδεχόµενη σηµασιολογική αλλαγή που επήλθε στη διαχρονική χρήση τους στην ελληνική γλώσσα. Πίνακας 1 Νόµος Αρχαία ελληνική γλώσσα Νέα ελληνική γλώσσα Σύγκριση 3 η δραστηριότητα α) Ανοίξτε τα Φύλλα Εργασίας που έχουν επεξεργαστεί και αποθηκεύσει οι υπόλοιπες οµάδες [1, 2, 3, 5, 6] στον αντίστοιχο Φάκελο του Wiki και αναζητήστε τις σηµασίες της λέξης που διερεύνησε η καθεµιά, όπως τις κατέγραψαν στον Πίνακα 1. Κατόπιν, χρησιµοποιήστε τις πέντε αυτές λέξεις στη νεοελληνική τους σηµασία για Σελίδα 41 από 55
να σχηµατίσετε πέντε αντίστοιχες φράσεις τις οποίες θα καταγράψετε στον επόµενο Πίνακα 2. β) Αποθηκεύστε την εργασία στο Φύλλο Εργασίας, στον Φάκελο της δικής σας οµάδας στο Wiki. Πίνακας 2 1 2 3 4 5 Σελίδα 42 από 55
Φύλλο Εργασίας III ΟΜΑ Α 5 η 1 η δραστηριότητα α) Εισέλθετε στον ιστότοπο Ψηφίδες για την Ελληνική Γλώσσα, ακολουθήστε τη διαδροµή Αρχαία Ελληνική-Εργαλεία-Λεξικό Α. Ε. Γλώσσας (Liddell Scott) και στο πεδίο αναζήτησης του Λεξικού, γράψτε τη λέξη ψήφος. Από τα αποτελέσµατα της αναζήτησης βρείτε και αντιγράψτε τη σηµασία της λέξης στην πρώτη στήλη του Πίνακα 1, στο Φύλλο Εργασίας. β) Μετακινηθείτε στον ιστότοπο της Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα, ακολουθήστε τη διαδροµή Νέα Ελληνική-Εργαλεία-Ηλεκτρονικά Λεξικά, επιλέξτε το Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής (Τριανταφυλλίδη). Στο πεδίο αναζήτησης του Λεξικού πληκτρολογήστε πάλι τη λέξη ψήφος. Αντιγράψτε τις σηµασίες της λέξης στη δεύτερη στήλη του Πίνακα 1, στο Φύλλο Εργασίας. 2 η δραστηριότητα α) Αφού συµπληρώσετε στον Πίνακα 1 τις σηµασίες της λέξης στην αρχαία και τη νέα ελληνική γλώσσα µπορείτε τώρα να τις συγκρίνετε και να δείξετε στην τρίτη στήλη του Πίνακα 1 - την ενδεχόµενη σηµασιολογική αλλαγή που επήλθε στη διαχρονική χρήση τους στην ελληνική γλώσσα. Πίνακας 1 Ψήφος Αρχαία ελληνική γλώσσα Νέα ελληνική γλώσσα Σύγκριση 3 η δραστηριότητα α) Ανοίξτε τα Φύλλα Εργασίας που έχουν επεξεργαστεί και αποθηκεύσει οι υπόλοιπες οµάδες [1, 2, 3 4, 6] στον αντίστοιχο για καθεµιά Φάκελο του Wiki και αναζητήστε τις σηµασίες της λέξεων που διερεύνησαν, όπως τις κατέγραψαν στον Πίνακα 1. Κατόπιν, χρησιµοποιήστε τις πέντε αυτές λέξεις στη νεοελληνική τους Σελίδα 43 από 55
σηµασία, για να σχηµατίσετε πέντε αντίστοιχες φράσεις τις οποίες θα καταγράψετε στον επόµενο Πίνακα 2. β) Αποθηκεύστε την εργασία στο Φύλλο Εργασίας, στον Φάκελο της δικής σας οµάδας στο Wiki. Πίνακας 2 1 2 3 4 5 Σελίδα 44 από 55
Φύλλο Εργασίας III ΟΜΑ Α 6 η 1 η δραστηριότητα α) Εισέλθετε στον ιστότοπο Ψηφίδες για την Ελληνική Γλώσσα, ακολουθήστε τη διαδροµή Αρχαία Ελληνική-Εργαλεία-Λεξικό Α. Ε. Γλώσσας (Liddell Scott) και στο πεδίο αναζήτησης του Λεξικού γράψτε τη λέξη κύριος. Από τα αποτελέσµατα της αναζήτησης βρείτε και αντιγράψτε τη σηµασία της λέξης στην πρώτη στήλη του Πίνακα 1, στο Φύλλο Εργασίας. β) Μετακινηθείτε στον ιστότοπο της Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα, ακολουθήστε τη διαδροµή Νέα Ελληνική-Εργαλεία-Ηλεκτρονικά Λεξικά, επιλέξτε το Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής (Τριανταφυλλίδη). Στο πεδίο αναζήτησης του Λεξικού πληκτρολογήστε πάλι τη λέξη κύριος. Αντιγράψτε τις σηµασίες της λέξης στη δεύτερη στήλη του Πίνακα 1, στο Φύλλο Εργασίας. 2 η δραστηριότητα α) Αφού συµπληρώσετε στον Πίνακα 1 τις σηµασίες της λέξης στην αρχαία και τη νέα ελληνική γλώσσα µπορείτε τώρα να τις συγκρίνετε και να δείξετε στην τρίτη στήλη του Πίνακα 1 - την ενδεχόµενη σηµασιολογική αλλαγή που επήλθε στη διαχρονική χρήση τους στην ελληνική γλώσσα. Πίνακας 1 Κύριος Αρχαία ελληνική γλώσσα Νέα ελληνική γλώσσα Σύγκριση 3 η δραστηριότητα α) Ανοίξτε τα Φύλλα Εργασίας που έχουν επεξεργαστεί και αποθηκεύσει οι υπόλοιπες οµάδες [1, 2, 3, 4, 5] στον αντίστοιχο Φάκελο Wiki και αναζητήστε τις σηµασίες της λέξης που διερεύνησε η καθεµιά, όπως τις κατέγραψαν στον Πίνακα 1. Κατόπιν, χρησιµοποιήστε τις πέντε αυτές λέξεις στη νεοελληνική τους σηµασία, για Σελίδα 45 από 55