Θεσσαλονίκη, 07/09/2003 Ε ρ γ α σ τ ή ρ ι ο Π ρ ο σ α ρ μ ο σ μ έ ν η ς Κ ι ν η τ ι κ ή ς Δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η τ α ς - Α ν α π τ υ ξ ι α κ ώ ν & Κ ι ν η τ ι κ ώ ν Δ ι α τ α ρ α χ ώ ν ΤΗΛ.: 210-7276021, FAX: 210-9703626 e - m a i l : d k o u t s o u @ p h e d. u o a. g r
Εισαγωγή Η δυνατότητα για εργασιακή απασχόληση αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους δείκτες κοινωνικής καταξίωσης και αποδοχής του ατόμου από το κοινωνικό σύνολο. Η συμμετοχή στην παραγωγική διαδικασία είναι σημείο αναφοράς ως προς τον ίδιο του τον εαυτό, αλλά και ως προς τα μέλη του οικογενειακού και κοινωνικού του περιβάλλοντος. Ταυτόχρονα, το επάγγελμα αποτελεί διαβατήριο για τη συμμετοχή σε όλες τις κοινωνικές διαδικασίες και εκδηλώσεις. Η σημερινή εποχή έχει σαν κύριο χαρακτηριστικό της τα υψηλά ποσοστά ανεργίας και ως επέκταση τον υψηλό βαθμό ανταγωνιστικότητας ανάμεσα στα άτομα, που επιθυμούν να εισέλθουν στον εργασιακό στίβο. Εξαιτίας της σπουδαιότητας της εργασίας, κύριος στόχος όλων των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, δημόσιων και ιδιωτικών, είναι να παράσχουν στους εκπαιδευόμενους τη μέγιστη δυνατή κατάρτιση, ώστε να εφοδιαστούν κατάλληλα και να καλύψουν με επιτυχία τις θέσεις εργασίας. Η κατάρτιση αυτή οφείλει να καλύπτει τρεις τομείς: α) θεωρητικές γνώσεις, β) πρακτική εξάσκηση και, γ) γνώση των επαγγελματικών δεξιοτήτων. Η επιτυχία των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων εξαρτάται από την ικανότητά τους να προσαρμόζονται στις ραγδαία μεταβαλλόμενες εργασιακές εξελίξεις και να οραματίζονται τη μετεξέλιξη παλαιών επαγγελμάτων ή τη δημιουργία νέων, ούτως ώστε να προσανατολίζουν με αποτελεσματικό τρόπο τους σπουδαστές. 2
Το Ελληνικό Πανεπιστήμιο στη προσπάθειά του να ανταποκριθεί στις σύγχρονες απαιτήσεις, προσαρμόζει το πρόγραμμα σπουδών των σχολών του, ώστε να γίνει ανταγωνιστικό, χωρίς υποχρεωτικά να κάνει εκπτώσεις στο επιστημονικό του κύρος και την αποστολή του να παρέχει παιδεία στους νέους. Το Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού, αφουγκραζόμενο όλες αυτές τις αλλαγές, έχει θέσει σαν αποστολή του τα εξής: 1. να καλλιεργεί και να προάγει την Επιστήμη της Φυσικής Αγωγής και του Αθλητισμού με βασική και εφαρμοσμένη έρευνα, 2. να παρέχει στους πτυχιούχους τα απαραίτητα εφόδια, που θα εξασφαλίσουν την άρτια κατάρτισή τους για την επιστημονική και την επαγγελματική τους σταδιοδρομία, 3. να συμβάλλει στην πρόοδο του Ελληνικού Αθλητισμού και ταυτόχρονα να καλλιεργεί και να διαδίδει στο λαό την αθλητική ιδέα, 4. να συμβάλλει στη συνειδητοποίηση της σημασίας της Φυσικής Αγωγής, ως βασικού παράγοντα για τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής όλων των πολιτών(οδηγός Προπτυχιακών Σπουδών Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού). Πέρα, λοιπόν, από τα παραδοσιακά επαγγέλματα στον αθλητικό χώρο, όπως είναι του προπονητή αθλημάτων και του καθηγητή φυσικής αγωγής, τα Τ.Ε.Φ.Α.Α. όλης της χώρας χρειάζεται να συμπεριλάβουν νέες ειδικεύσεις και παράλληλα δομημένες με επιστημονικό τρόπο, ώστε να εξασφαλίζεται η επιτυχία των πτυχιούχων στην αγορά εργασίας μελλοντικά. Ταυτόχρονα, είναι απαραίτητη η ίδρυση Κέντρων Επαγγελματικής Κατάρτισης με 3
προγράμματα που να είναι επίκαιρα και να εναρμονίζονται με τη δυναμικότητα, που παρουσιάζει ο χώρος του αθλητισμού. Αναπτυξιακή Σύμπραξη EQUAL Η Αναπτυξιακή Σύμπραξη «ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΑΘΛΗΤΙΚΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ» που υλοποιεί στα πλαίσια της κοινοτικής πρωτοβουλίας EQUAL το έργο με τίτλο «ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΟΝ ΑΘΛΗΤΙΚΟ ΤΟΜΕΑ» αποτελεί μία ολοκληρωμένη παρέμβαση για την ανάδειξη και προώθηση Επιχειρηματικών Πρωτοβουλιών και Επαγγελματικών Δραστηριοτήτων στον Αθλητικό Τομέα. Όσον αφορά στα αθλητικά επαγγέλματα θα συνεισφέρουν κυρίως τα ΤΕΦΑΑ Αθηνών, Θεσσαλονίκης, Κομοτηνής και Τρικάλων, ενώ οι υπόλοιποι φορείς (BIC Αττικής, ΓΓΑ, ΓΓΟΑ 2004 και ΕΟΕ) θα συνεισφέρουν κυρίως όσον αφορά στις επιχειρηματικές δραστηριότητες. Οι απόφοιτοι των ΤΕΦΑΑ της χώρας εκπαιδεύονται σε τετραετή βάση αποκτώντας την επιστημονική γνώση που απαιτείται για να εργασθούν ως καθηγητές Φυσικής Αγωγής στην Α/βάθμια και Β/βαθμια εκπαίδευση, καθώς και ως ειδικευμένοι προπονητές σε όλα τα επίπεδα του αθλητισμού. Επίσης σε όλα τα ΤΕΦΑΑ της χώρας λειτουργούν μεταπτυχιακά προγράμματα Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού. Ενώ το πρόβλημα της ανεργίας στον κλάδο συνεχώς αυξάνεται, το μάθημα της Φυσικής Αγωγής στα σχολεία υπολειτουργεί. Ενώ ο αριθμός των αθλητικών σωματείων της χώρας που χρηματοδοτείται από το 4
κράτος υπερβαίνει τις 10.000, εν τούτοις παρατηρείται ότι ο αριθμός των απασχολούμενων προπονητών είναι μικρότερος του αριθμού των αθλητικών σωματείων. Επιπλέον υφίσταται το πρόβλημα, ότι ένας μεγάλος αριθμός των πρώην αθλητών υποαπασχολείται ή βρίσκεται σε ανεργία. Οι αθλητές, όταν ολοκληρώσουν την αθλητική σταδιοδρομία τους, βρίσκονται χωρίς ιδιαίτερα επιστημονικά και επαγγελματικά εφόδια, αφού την περίοδο που ο υπόλοιπος πληθυσμός αποκτά τα εφόδια αυτά, εκείνοι είναι υποχρεωμένοι να ακολουθούν διαφορετικό πρόγραμμα με συνεχείς προπονήσεις και μετακινήσεις- ώστε να μπορούν να πρωταγωνιστούν στο άθλημά τους. Μέσα από το πρόγραμμα EQUAL καθίσταται δυνατή η αποτύπωση του μεγέθους και της έκτασης των ανισοτήτων και της ανεργίας των αποφοίτων των ΤΕΦΑΑ και των πρώην αθλητών. Επιπρόσθετα, οι επιχειρηματικές και επαγγελματικές δραστηριότητες στον Αθλητικό τομέα θα έχουν σημαντικές προοπτικές ανάπτυξης στη χώρα μας. Οι αθλητικές εκδηλώσεις και οργανώσεις που πραγματοποιούνται, συμβάλλουν στην τοπική και εθνική οικονομία (χορηγοί, διαφημίσεις, marketing, θεατές, κλπ). Είναι γεγονός, ότι οι εκδηλώσεις αυτές κινητοποιούν μεγάλο αριθμό διαφόρων επαγγελματιών και επιχειρήσεων που τις υποστηρίζουν. Είναι γεγονός επίσης, ότι ο αθλητισμός παράγει το 3% περίπου του παγκόσμιου εμπορίου. Με την Αναπτυξιακή Σύμπραξη EQUAL δημιουργούνται οι προϋποθέσεις υποστήριξης των νέων για την αύξηση της επιχειρηματικότητας στον αθλητικό τομέα και της απασχόλησης σε τοπικό και εθνικό επίπεδο. 5
Αυτό πραγματοποιείται μέσα από την καταγραφή του δημογραφικού και ψυχογραφικού προφίλ των επαγγελμάτων. Απώτερος σκοπός είναι η βελτίωση του υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου για την υποστήριξη άσκησης της (επιχειρηματικής και) επαγγελματικής δραστηριότητας στον αθλητισμό. Επομένως, είναι αναγκαία η υιοθέτηση μέτρων από την πολιτεία για την υποστήριξη των νέων στην υλοποίηση του προγράμματος σύμφωνα και με την υλοποίηση αντίστοιχων προγραμμάτων EQUAL σε άλλες χώρες της Ε.Ε.. Η ύπαρξη ενός κατάλληλου θεσμικού πλαισίου πέρα από την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας και της άσκησης νέων επαγγελματικών δραστηριοτήτων συμβάλλει και στη βιωσιμότητα των επαγγελμάτων στην Ελλάδα. Τα αθλητικά επαγγέλματα με την εξέλιξη και στην προσθήκη νέων αθλητικών γεγονότων έχουν πολλαπλασιαστεί. Πριν από ορισμένες δεκαετίες, αθλητικά επαγγέλματα όπως Μάνατζερ, Διοργανωτής Διεθνών Αγώνων, Αθλητικός Νομικός Σύμβουλος, Προγραμματιστής Ηλεκτρονικών Προπονητικών Προγραμμάτων, καθώς και μια πληθώρα άλλων επαγγελμάτων δεν ήταν γνωστά στη χώρα μας. Επίσης, διαδεδομένα επαγγέλματα, όπως ναυαγοσώστης, εργοφυσιολόγος ή και αθλητικός ψυχολόγος παρόλο που θεωρούνται κατοχυρωμένα, δεν είναι σύμφωνα με το παρόν θεσμικό πλαίσιο. Με βάση τη διεθνή εμπειρία και τα ελληνικά δεδομένα παραθέτουμε ενδεικτικά ορισμένα επαγγέλματα.. 6
Επαγγέλματα στον αθλητικό τομέα Δ Ι Ε Θ Ν Η Σ Ε Μ Π Ε Ι Ρ Ι Α Σχολικός Αθλητισμός: 1.Αθλητικός Διευθυντής Γυμνασίου Λυκείου 2.Γυμναστής Γυμνασίου Λυκείου Κολεγιακός Αθλητισμός: 1.Προπονητής Κολεγίου 2.Προπονητής δύναμης και φυσικής κατάστασης Διεθνής Αθλητισμός Νομική Διάσταση του Αθλητισμού: 1.Δικηγόρος του Αθλητικού Δικαίου Επαγγελματικός Αθλητισμός: 1.Διευθυντής διαχείρισης εισιτηρίων 2.Μάνατζερ ανάπτυξης/ προώθησης Διαχείριση εγκαταστάσεων/ μέσων (Facilities Management) 1.Διευθυντής αθλητικών εγκαταστάσεων 2.Μάνατζερ εξοπλισμού Διαχείριση Αθλητικών Γεγονότων: 1.Μάνατζερ Παραγωγής αγώνων 2.Συντονιστής εκδηλώσεων Μέσα Ενημέρωσης και Δημόσιες Σχέσεις: 1.Αθλητικός συντάκτης 2.Παραγωγός ιστοσελίδας Προϊόντα για Φιλάθλους και Προϊόντα Κατοχυρωμένα (licensed): 1.Εμπορικός αναλυτής 2.Διευθυντής Μάρκετινγκ Βιομηχανία σχετική με την υγεία και το fitness: 1. Εκπαιδευτής health και fitness 2.Διευθυντής κέντρου υγείας 7
Αναψυχή: 1.Εκπαιδευτής δραστηριοτήτων 2.Διευθυντής δραστηριοτήτων αναψυχής Αθλητικό Μάρκετινγκ: 1.Υπεύθυνος Αθλητικού Μάρκετινγκ 2.Υπεύθυνος σχεδιασμού αθλητικών προγραμμάτων Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η Ε Μ Π Ε Ι Ρ Ι Α ΓΕΝΙΚΑ ΑΘΛΗΤΙΚΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ: Αθλητικός Ανιματέρ, δηλαδή, ο υπεύθυνος για την εκτέλεση αθλητικών, πολιτιστικών και ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων. Fitness Specialist, δηλαδή, ο υπεύθυνος για την ανάπτυξη και το σχεδιασμό προγραμμάτων άσκησης σε ένα γυμναστήριο με σκοπό τη βελτίωση της φυσικής κατάστασης των ασκουμένων. Προπονητής αθλημάτων, δηλαδή, ο υπεύθυνος για την εκγύμναση/ προπόνηση ομάδων ή ατόμων, που ανήκουν σε συλλόγους ή είναι ανεξάρτητοι, με σκοπό τη βελτίωση της φυσικής κατάστασης και τεχνικής στο συγκεκριμένο άθλημα ή δραστηριότητα. Εκπονεί το προπονητικό πρόγραμμα κι ελέγχει την αποτελεσματικότητά του με τη χρήση έγκυρων και επιστημονικών μεθόδων. Φυσικοθεραπευτής, δηλαδή, το άτομο το οποίο αξιολογεί το βαθμό τραυματισμού των αθλητών και συστήνει τις μεθόδους και τους τρόπους αποκατάστασης, σχεδιάζοντας την επαναδραστηριοποίησή του. Αθλητικός Ψυχολόγος, δηλαδή, ο επιστήμονας που μελετά τους ψυχολογικούς παράγοντες, που επηρεάζουν και επηρεάζονται από τη συμμετοχή στα σπορ, στην άσκηση και τη φυσική δραστηριότητα. Εργοφυσιολόγος, δηλαδή, ο επιστήμονας που είναι υπεύθυνος για την εργοφυσιολογική αξιολόγηση των αθλητών. Προβαίνει σε εργομετρικούς ελέγχους και αξιολόγηση των βιολογικών προσδιοριστικών παραμέτρων της αθλητικής απόδοσης, των βιολογικών προσαρμογών, που έχουν επιτευχθεί από την άσκηση και την εκτίμηση των περαιτέρω 8
λειτουργικών προσαρμοστικών δυνατοτήτων του οργανισμού των αθλητών. Γυμναστής ειδικών πληθυσμών, δηλαδή, ο επιστήμονας που είναι υπεύθυνος για το σχεδιασμό και την εφαρμογή εξατομικευμένων προγραμμάτων κινητικής δραστηριότητας σε ειδικούς πληθυσμούς, π.χ. άτομα με αναπηρίες, ασθενείς με στεφανιαία νόσο, ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη, άτομα τρίτης ηλικίας, άτομα με παχυσαρκία κ.α. Γυμναστής, δηλαδή, ο υπεύθυνος για την ανάπτυξη και διατήρηση της φυσικής κατάστασης (αντοχή, δύναμη, ταχύτητα) των αθλητών ή των συμμετεχόντων σε προγράμματα μαζικού αθλητισμού. Καθηγητής Φυσικής Αγωγής, δηλαδή, ο υπεύθυνος για το μάθημα της Φυσικής Αγωγής στο εκπαιδευτικό σύστημα. Εισάγει τους μαθητές σε βασικές κινητικές δεξιότητες, τους διδάσκει κινητικά πρότυπα και τους εισάγει στον κόσμο των αθλημάτων. ΚΑΤΑΣΚΗΝΩΣΕΙΣ ΑΘΛΗΤΙΚΑ CAMP: Υπεύθυνος αθλητικών δραστηριοτήτων σε κατασκηνώσεις, δηλαδή, αυτός που οργανώνει τις δραστηριότητες στα ομαδικά αθλήματα. ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΓΙΑ ΣΠΟΡ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑΣ: Δάσκαλος σκι, δηλαδή, ο υπεύθυνος για την εκμάθηση σκι. Οδηγός Rafting Canoe Kayak, δηλαδή, ο οδηγός της βάρκας raftingcanoe kayak με κύριο γνώμονα τη διασκέδαση και την ασφάλεια των συμμετεχόντων. ΚΟΛΥΜΒΗΤΗΡΙΟ: Ναυαγοσώστης, δηλαδή, ο αρμόδιος για την ασφάλεια των ατόμων, που χρησιμοποιούν την πισίνα. ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ, ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ, ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΥΠΑΙΘΡΙΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ: Συνοδός υπαίθριων δραστηριοτήτων Εκπαιδευτής υπαίθριων δραστηριοτήτων 9
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ/ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ: Facility Manager, δηλαδή, ο αρμόδιος για την επίβλεψη των δραστηριοτήτων και των λειτουργιών που πραγματοποιούνται σε μια αθλητική εγκατάσταση. Sport Event Manager, δηλαδή, ο υπεύθυνος για τον έλεγχο της λειτουργίας όλων των υποτομέων, οι οποίοι είναι αρμόδιοι για τον προγραμματισμό και την πραγματοποίηση των γεγονότων. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ: Υπεύθυνος Δημοσίων Σχέσεων, δηλαδή, το άτομο που απασχολείται στις δημόσιες σχέσεις ενός αθλητικού οργανισμού και είναι υπεύθυνο για όλες τις μορφές οργανωμένης επικοινωνίας, μεταξύ του οργανισμού και των κατηγοριών του κοινού του. Υπεύθυνος Marketing, δηλαδή, ο αρμόδιος για την προώθηση και διαφήμιση ενός αθλητικού οργανισμού, για τη συνεργασία με τα τοπικά και εθνικά μέσα ενημέρωσης, για την πώληση των προϊόντων και/ή υπηρεσιών του οργανισμού, για τη διαχείριση των σχέσεων με άλλους αθλητικούς φορείς κ.α. Υπεύθυνος σχεδιασμού αθλητικών προγραμμάτων, δηλαδή, ο υπεύθυνος για το σχεδιασμό, τον προγραμματισμό και την ανάπτυξη αθλητικών προγραμμάτων και εκδηλώσεων κλειστού και ανοικτού χώρου. 10
Επίλογος Συμπερασματικά, για να αναπτυχθεί η επιχειρηματικότητα στον Αθλητικό τομέα και να δημιουργηθούν νέες βιώσιμες θέσεις εργασίας, χρειάζεται αρχικά να εξασφαλισθούν σχέσεις συμπληρωματικότητας ανάμεσα στους σωματειακούς φορείς, στους δημόσιους φορείς και τους επιχειρηματικούς φορείς. Η ενδυνάμωση του ανθρώπινου δυναμικού στον αθλητισμό προς όφελος της κοινωνικής ανάπτυξης καταλήγει στη βελτίωση της ποιότητας της απασχόλησης στον αθλητικό χώρο. Επιπλέον, οδηγεί στη βελτίωση της σχέσης «κατάρτιση απασχόληση». Η Αναπτυξιακή Σύμπραξη EQUAL με το άνοιγμα νέων επαγγελματικών προοπτικών και ευκαιριών, αποτελεί πρόκληση και πρόσκληση προς τους άμεσα ενδιαφερόμενους για την ανάπτυξη της ικανότητας επαγγελματικής ένταξης στον Αθλητικό τομέα.. 11