Στυλιανή Ανή Χρόνη, Ph.D. Λέκτορας

Transcript

1 ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟ ΦΥΛΟ ΣΤΟΝ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ Στυλιανή Ανή Χρόνη, Ph.D. Λέκτορας ΤΕΦΑΑ, ΠΘ, Τρίκαλα ΕΠΕΑΕΚ: ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΘΕΜΑΤΑ ΦΥΛΟΥ ΚΑΙ ΙΣΟΤΗΤΑΣ ΣΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

2 ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟ ΦΥΛΟ ΣΤΟΝ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ ιάλεξη 1η Εισαγωγή στο µάθηµα Παρουσία των γυναικών στον αθλητισµό παγκοσµίως

3 ΑΛΛΑΓΕΣ στην κοινωνική θέση των γυναικών & στις σχέσεις των δύο φύλων ΑΛΛΑΓΕΣ στο γυναικείο αθλητισµό και τις αθλητικές εµπειρίες των γυναικών Οι αλλαγές αυτές έχουν αµφίδροµη σχέση. Η κοινωνική θέση των γυναικών επηρεάζει την πορεία τους στον αθλητικό χώρο. Η εξέλιξη του γυναικείου αθλητισµού επιφέρει αλλαγές και στην κοινωνική θέση της γυναίκας

4 ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΙΣΟΤΗΤΑΣ Πολλοί άνδρες λένε ότι ο αθλητισµός είναι µια ευκαιρία για να ξεφύγουν. Αναρωτιέται κανείς από τι θέλουν να ξεφύγουν. Οι άνδρες που πρέπει να παρακολουθήσουν τον αγώνα µου φαίνεται ότι θέλουν να ξεφύγουν από τις απαιτήσεις των γυναικών για ελευθερία, ισότητα και απλά προσοχή, καθώς και από τη φροντίδα του σπιτιού, των παιδιών και από άλλες οικογενειακές υποχρεώσεις. (Nelson, 1993)

5 ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ: : αρένα διεκδικήσεων & αγώνων Αγώνες κατά των διακρίσεων ταξικής καταγωγής, φυλής και φύλου ΓΥΝΑΙΚΕΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ: Οι περιορισµοί για τη συµµετοχή των γυναικών στον αθλητισµό συνεχώς εξασθενούν Ι ΡΥΜΑΤΑ: Αγώνες για περισσότερες ευκαιρίες συµµετοχής των γυναικών στον αθλητισµό και πιέσεις για «εύλογη» αντιπροσώπευση τους στις διοικητικές θέσεις, αλλά και στον εργασιακό χώρο προπονήτριες ΠΡΟΒΟΛΗ & ΙΑ ΟΣΗ Αγώνες για την προβολή του γυναικείου αθλητισµού στον τύπο. Επαναπροσδιορισµός της σχέσης γυναίκα φυσική δραστηριότητα

6 ΣΥΝΕΙΦΟΡΕΣ ΣΤΙΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΤΟΥ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟΥ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ Οι αλλαγές στο γυναικείο αθλητισµό επήλθαν σαν συνέπεια ευρύτερων κοινωνικών εξελίξεων. Σηµαντικό ρόλο σ αυτές τις αλλαγές έπαιξαν: 1. Οι νοµοθετικές και πολιτικές πρωτοβουλίες 2. Το φεµινιστικό κίνηµα 3. Το κίνηµα για την υγεία και το fitness

7 Νοµοθετικές και πολιτικές πρωτοβουλίες ΗΠΑ: Title IX (1972) Απαγορεύονται οι διακρίσεις φύλου στα εκπαιδευτικά ιδρύµατα που παίρνουν κρατική επιχορήγηση Το µεγαλύτερο ποσοστό των εκπαιδευτικών ιδρυµάτων αυτής της κατηγορίας είχαν αθλητικά προγράµµατα µε µεγάλες διαφορές στον αριθµό των ανδρών και γυναικών. Προσπάθησαν να αποφύγουν την αναπροσαρµογή αυτών των προγραµµάτων (1984) αλλά τελικά µε νέα νοµοθετική ρύθµιση (1988) αναγκάστηκαν να προωθήσουν τον γυναικείο αθλητισµό.

8 Το φεµινιστικό κίνηµα Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 70, το κίνηµα των γυναικών δεν συνδέονταν µε τον αθλητικό χώρο. Οι γυναίκες που κατείχαν διοικητικές θέσεις στους αθλητικούς οργανισµούς δεν ασχολούνταν µε άλλα θέµατα πέρα από τον αθλητισµό και οι επίσηµες συνεργασίες µε το φεµινιστικό κίνηµα ήταν ελάχιστες. Στη δεκαετία του 80 το φεµινιστικό κίνηµα πέρασε και στον αθλητισµό. Αυτό είχε σαν συνέπεια να αυξηθεί η έρευνα στον γυναικείο αθλητισµό και να επεκταθεί σε θέµατα που αφορούσαν κοινωνιολογικά, αλλά και ψυχολογικά ζητήµατα. Τα συνέδρια και οι δηµοσιεύσεις µε ανάλογα θέµατα που ακολούθησαν είχαν σαν αποτέλεσµα σηµαντική επίδραση του φεµινιστικού κινήµατος στο γυναικείο αθλητισµό.

9 Το κίνηµα για την υγεία και το fitness Η ραγδαία αύξηση των προγραµµάτων άσκησης για υγεία και fitness συνέβαλαν σηµαντικά στην αύξηση του αριθµού των γυναικών που γυµνάζονται. Πέρα από αυτή τη θετική πλευρά, η µόδα του fitness είχε και αρνητικές συνέπειες όθηκε έµφαση στο στυλ, τα ρούχα και τον εξοπλισµό. Αυτό είχε σαν αποτέλεσµα την προβολή της σεξουαλικότητας του γυναικείου σώµατος. Το γυναικείο σώµα προβλήθηκε σαν εµπόρευµα, µε αντάλλαγµα το προσωπικό κέρδος και την προσωπική ισχύ (βίντεο ταινίες, ρούχα, αξεσουάρ)

10 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΤΟΝ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ ΣΗΜΕΡΑ Ο αριθµός των γυναικών που γυµνάζονται παραµένει σηµαντικά µικρότερος από τον αντίστοιχο αριθµό των ανδρών, παρόλο που οι ευκαιρίες για άσκηση των γυναικών αναπτύχθηκαν σε πολλά επίπεδα: 1. Αναψυχή και φυσική δραστηριότητα 2. Ψυχαγωγία και ελεύθερος χρόνος 3. Κολεγιακός αθλητισµός 4. Επαγγελµατικός αθλητισµός

11 Αναψυχή και φυσική δραστηριότητα Η συµµετοχή των γυναικών σε προγράµµατα άσκησης και αναψυχής αυξήθηκε σηµαντικά µετά τα µέσα της δεκαετίας του 80. Το 62% των γυναικών και κοριτσιών αν των 7 ετών συµµετείχαν σε οργανωµένες φυσικές δραστηριότητες. Για τους άνδρες και τα αγόρια αυτό το ποσοστό ήταν 52% (NSGA, 1990) To 22.5% των γυναικών και κοριτσιών γυµνάζονταν τουλάχιστον 2 φορές την εβδοµάδα. Για τους άνδρες και τα αγόρια αυτό το ποσοστό ήταν 18.1% (NSGA,( 1990)

12 Αναψυχή και φυσική δραστηριότητα Το ποσοστό των ανδρών και αγοριών που επιλέγουν να συµµετέχουν σε αγωνιστικά αθλήµατα είναι αρκετά µεγαλύτερο από το ποσοστό των γυναικών και κοριτσιών (NSGA, 1990). Η συµµετοχή σε φυσικές δραστηριότητες συσχετίζεται θετικά µε το εισόδηµα και αρνητικά µε την ηλικία (NSGA,( 1990). Στις αναλύσεις του NSGA δεν γίνονται αναφορές σε διαφορές στη συµµετοχή σε φυσικές δραστηριότητες ως προς την τάξη, τη φυλή ή την ηλικία µεταξύ των γυναικών.

13 Ψυχαγωγία και ελεύθερος χρόνος Για τις περισσότερες γυναίκες είναι δύσκολο να βρουν µεγάλα χρονικά διαστήµατα της ηµέρας που θα έχουν ελεύθερο χρόνο. Αυτό αποτελεί σηµαντικό περιοριστικό παράγοντα συµµετοχής σε φυσικές δραστηριότητες Ακόµη και όταν βρεθεί ελεύθερος χρόνος η συµµετοχή των γυναικών περιορίζεται σε φυσικές δραστηριότητες που θεωρούνται «γυναικείες»

14 Ψυχαγωγία και ελεύθερος χρόνος «Γυναικείες» φυσικές δραστηριότητες ίνεται έµφαση: στον έλεγχο του βάρους την εµφάνιση την έλξη προς το αντίθετο φύλο Η έµφαση στη σχέση φυσική δραστηριότητας και σεξουαλικότητας συντηρεί την εικόνα του γυναικείου αθλητισµού. Η εικόνα αυτή δηµιουργήθηκε από αυτούς που ήθελαν να περιορίσουν τη συµµετοχή των γυναικών στον αθλητισµό

15 Κολεγιακός αθλητισµός ΗΠΑ Ο νόµος ΙΧ είχε σαν αποτέλεσµα την αύξηση της συµµετοχής νεαρών γυναικών στον κολεγιακό αθλητισµό. Τα εκπαιδευτικά ιδρύµατα αναγκάσθηκαν να διαθέσουν κονδύλια για τη δηµιουργία γυναικείων οµάδων. Όµως: Οι περισσότερες διοικητικές θέσεις στα αθλητικά προγράµµατα των πανεπιστηµίων συνέχισαν να καλύπτονται από άνδρες µε τη δικαιολογία ότι δεν υπάρχουν γυναίκες µε τα κατάλληλα προσόντα, ακόµη και στα γυναικεία προγράµµα- τα σπουδών. 1972: 91% γυναίκες, 1990: 15,9% γυναίκες.

16 Επαγγελµατικός αθλητισµός Οι επαγγελµατίες αθλήτριες έχουν περισσότερες ευκαιρίες για καριέρα στα γυναικεία αθλήµατα, όπως το τένις και το γκολφ. Ανάµεσα στους 20 αθλητές µε το υψηλότερο εισόδηµα το 1992, µόνο 3 ήταν γυναίκες. Τα γυναικεία οµαδικά αθλήµατα έχουν περιορισµένη ανάπτυξη κυρίως λόγω των χαµηλών επιχορηγήσεων, αλλά και της περιορισµένης προβολής τους από τα ΜΜΕ. Στα γυναικεία οµαδικά αθλήµατα εµπλέκονται και άλλα ζητήµατα που σχετίζονται µε τα φυλετικά, ταξικά και ετεροφυλοφιλικά στερεότυπα. Στα γυναικεία οµαδικά αθλήµατα οι περισσότεροι προπονητές είναι άνδρες.