ΟΜΙΛΙΑ ΓΙΑ FEI ΚΑΙ LIQUIDITY

ΟΜΙΛΙΑ ΓΙΑ FEI ΚΑΙ LIQUIDITY Αφού ευχαριστήσω τους διοργανωτές για το κάλεσμα σε αυτή την συζήτηση να πω ότι ο γενικός τίτλος της εκδήλωσης αλλά και το ειδικό θέμα της ζώνης που η παρέμβαση μου ανήκει είναι εξαιρετικά επίκαιρα και κρίσιμα. Είναι επίκαιρα λόγω των συνθηκών παρατεταμένης έλλειψης ρευστότητας που αντιμετωπίζει εδώ και χρόνια η ελληνική οικονομία, αλλά και κρίσιμα καθώς η δημιουργία νέων χρηματοδοτικών εργαλείων για την άντληση ρευστότητας είναι σημαντική, στο βαθμό που εξυπηρετεί ένα συγκεκριμένο αναπτυξιακό σχέδιο. Και αυτό γιατί το θέμα της ανάπτυξης και της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητάς της είναι θέμα μελέτης και σχεδιασμού και όχι παθητικής παρατήρησης των αυθόρμητων δυνάμεων της οικονομίας. Κάθε πετυχημένη και ανταγωνιστική οικονομία υπήρξε στο παρελθόν μια οικονομία διάχυτη που οργανώθηκε υπό ένα αναπτυξιακό σχεδιασμό. Οι αγορές συνυπάρχουν με τους θεσμούς προκειμένου να είναι αποτελεσματικές και η ύπαρξη τους δεν νοείται ανεξάρτητα από την εποπτεία και τις κατευθυντήριες γραμμές που ορίζει η Πολιτεία. Εφόσον λοιπόν οι δυνάμεις αυτές συνυπάρχουν και η βιώσιμη ανάπτυξη είναι το αποτέλεσμα της συνδιακύμανσης των δυνάμεων της αγοράς με αυτές του Κράτους και των θεσμών, γίνεται σαφές ότι απαιτείται η συγκρότηση των πολιτικών και ο αναπτυξιακός σχεδιασμός που θα οριοθετεί το πλαίσιο, ειδάλλως το κόστος που θα επωμιστεί η οικονομία και κατ επέκταση η κοινωνία θα είναι δυσβάσταχτο και αντίστοιχο της πλήρους αποτυχίας του μοντέλου που εφαρμόστηκε τις προηγούμενες δεκαετίες. Ένα μοντέλο με σαθρά θεμέλια, καθώς δεν βασιζόταν στους κατάλληλους τομείς προτεραιότητας, το θεσμικό πλαίσιο ήταν ελλιπές και οι πρωτοβουλίες από τη μεριά της διοίκησης επέτειναν την προβληματική κατάσταση, σε χρόνια μάλιστα που υπήρχε υπερβάλλουσα ρευστότητα και υπερμόχλευση με αποτέλεσμα την κατασπατάληση πόρων, οι οποίοι ναι μεν επενδύθηκαν, αλλά η παραγωγή προστιθέμενης αξίας των επενδύσεων αυτών ήταν σχεδόν μηδενική. Δεν θέλω όμως να εστιάσω στο τι έγινε στο παρελθόν, ούτε στην εξαιρετικά προβληματική κατάσταση που παραλάβαμε σε σχέση με τη διαχείριση των πόρων των διαρθρωτικών ταμείων. Θα κάνω επιγραμματικά κάποιες παρατηρήσεις κυρίως 1

για να θέσω το γενικό πλαίσιο υπό το οποίο κληθήκαμε να δράσουμε, αλλά κυρίως θα επιμείνω στο πώς αντιμετωπίζουμε εμείς το πρόβλημα της ρευστότητας. Σχηματικά, θα πω ότι ως το 2010 υπήρχε «άφθονη ρευστότητα» η οποία όμως αποτελούσε προϊόν υπερμόχλευσης και υπερβάλουσας κατανάλωσης και διοχετευόταν σε οικονομικές δραστηριότητες χωρίς να εξυπηρετεί κάποιο σχέδιο. Ο οικονομικός αυτός κύκλος όμως όπως είδαμε εκ του αποτελέσματος οδήγησε σε κάθε άλλο παρά βιώσιμη ανάπτυξη της οικονομίας. Από την άλλη μεριά, η λογική του «εύκολου χρήματος» που επικράτησε εκείνα τα χρόνια έχει φέρει σαν αποτέλεσμα την παντελή έλλειψη ρευστότητας τα χρόνια της κρίσης, τα προβλήματα των κόκκινων επιχειρηματικών δανείων και της αδυναμίας πιστωτικής επέκτασης των τραπεζικών ιδρυμάτων, επιτείνοντας τα προβλήματα και καθυστερώντας περαιτέρω την έξοδο της χώρας μας από τον φαύλο κύκλο της ύφεσης και της αποεπένδυσης. Η πολιτική μας λοιπόν είναι εναντίον του «εύκολου χρήματος» και προσπαθεί να υπερβεί «το καθόλου χρήμα» στην κατεύθυνση της εξυπηρέτησης ενός σχεδίου που θα οδηγήσει σε μια μακροπρόθεσμη βιώσιμη προοπτική για την οικονομία και την κοινωνία. 1. Η κατάσταση που παραλάβαμε και η ρευστότητα σε σχέση με το ΕΣΠΑ 2007 2013. Α. Πρακτικές βελτιστοποίησης της κατανομής των πόρων Η κατάσταση που παραλάβαμε τον Ιανουάριο παρουσίαζε σημαντικές αδυναμίες, αποτέλεσμα του ελλειμματικού σχεδιασμού και της πελατειακής αντίληψης για τη διαχείριση των κοινοτικών πόρων. 1) Για το λόγο αυτό το προηγούμενο 9μηνο προσπαθήσαμε να δημιουργήσουμε δημοσιονομικό χώρο με τεχνικές βελτιστοποίησης της υπάρχουσας κατανομής των πόρων. 2

Η έμφαση δόθηκε στην εξυγίανση των προγραμμάτων του ΕΣΠΑ, ξεχωρίζοντας όσα έργα μπορούν να εξυπηρετήσουν προτεραιότητες της επόμενης προγραμματικής περιόδου 2014-2020 και γίνεται να μεταφερθούν σε αυτή (μεταφερόμενα έργα). Παράλληλα, όμως, έπρεπε να μην καλυφθεί το σύνολο των πόρων της επόμενης περιόδου και να μην εξαντληθεί το πεδίο υλοποίησης του δικού μας αναπτυξιακού σχεδιασμού με έργα προηγούμενων περιόδων. Για όσα έργα δεν γινόταν να μεταφερθούν, αναζητήσαμε πρόσθετη χρηματοδότηση από εθνικούς πόρους, αξιοποιώντας εγχώριους και ευρωπαϊκούς πιστωτικούς μηχανισμούς. Τα έργα αυτά θα ολοκληρωθούν εντός του 2016 και η χρηματοδότηση τους με εθνικούς πόρους έχει διασφαλιστεί. Κατόπιν, προχωρήσαμε, στην απένταξη έργων που δεν προσέφεραν κάποιο κοινωνικό και οικονομικό όφελος και τέλος προσδιορίσαμε ποια έργα θα ολοκληρωθούν τμηματικά στην προγραμματική περίοδο που λήγει καθώς και στην επόμενη (phasing έργα). Β. Κανονιστικές διευκολύνσεις και δημιουργία ρευστότητας με κινητοποίηση του συνόλου των κοινοτικών πόρων και με αύξηση των προκαταβολών. Καταφέραμε, επίσης, μετά από σκληρή διαπραγμάτευση με κοινοτικούς αξιωματούχους, να αυξηθεί στο 100% η κοινοτική χρηματοδότηση τωνπρογραμμάτων της περιόδου 2007-13 και να διπλασιαστεί από 7% σε 14% η προκαταβολή πόρων για τη νέα προγραμματική περίοδο. Από την απόφαση αυτή, μπορέσαμε να διασφαλίσουμε πρόσθετους πόρους ύψους 1,2 δισ. ευρώ. Προβλήματα, βέβαια, προέκυψαν και από τα capitalcontrols. Προχωρήσαμε σε ενέργειες αποκατάστασης της ρευστότητας το ταχύτερο δυνατό. Πλέον ζητούμενο είναι να αξιοποιηθεί η ρευστότητα αυτή και να μετατραπεί σε δαπάνες, προκειμένου να ολοκληρωθούν αποτελεσματικά τα προγράμματα της τρέχουσας περιόδου και να εκκινήσουν ομαλά εκείνα της νέας περιόδου (2014-20). Θα καταφέρουμε, έτσι, μέχρι το τέλος του έτους να διοχετευτούν στην οικονομία 4,5 δις. ευρώ. 3

Με τις αλλαγές των κανόνων, η ρευστότητα αναμένεται να ενισχυθεί μέχρι το τέλος του έτους. Το προηγούμενο τετράμηνο επιτύχαμε ροές πληρωμών άνω των 2 δις ευρώ και αναμένεται σημαντική αύξηση αυτών των ροών, μέχρι και το τέλος του χρόνου. Θέλω, επίσης, να σημειώσω ότι παράλληλα με την ενίσχυση των διαθέσιμων πόρων, προχωρήσαμε στις απαραίτητες τεχνικές ενέργειες ώστε αυτοί να διατεθούν ομαλά στην οικονομία. Εδώ και αρκετό καιρό εκτελούνται απρόσκοπτα όλες οι εντολές πληρωμών έργων ΕΣΠΑ, καθώς το σχετικό ηλεκτρονικό σύστημα είναι προσβάσιμο για όλους τους υπεύθυνους λογαριασμών. 2. Η κατάσταση από δω και μπρος. Τα χρηματοδοτικά εργαλεία της νέας περιόδου 2014 2020. Η δική μας αντίληψη για τη ρευστότητα και τη χρηματοδότηση ενός νέου αναπτυξιακού μοντέλου. Α. Το πρόβλημα της απομόχλευσης της οικονομίας και πως επηρεάζει τη ρευστότητα. Με αφετηρία την οικονομική κρίση του 2007 2008 που ξεκίνησε από τη φούσκα των στεγαστικών δανείων στις ΗΠΑ, το σύνολο των δυτικών οικονομιών, της ΕΕ και ο αδύναμος κρίκος η Ελλάδα εισήλθαν σε μία εποχή έντονων πιέσεων απομόχλευσης. Τι σημαίνει απομόχλευση; Σημαίνει ότι όλοι οι παράγοντες της οικονομίας και όλα τα οικονομικά και παραγωγικά υποκείμενα «πιέζονται» από τις συνθήκες της πραγματικότητας και προσπαθούν να μειώσουν τα χρέη τους, αφενός, και να μην δημιουργήσουν νέα (αποφεύγουν νέο δανεισμό), αφετέρου. Αντίστοιχα, οι πιστωτικοί θεσμοί προσπαθούν να αυξήσουν την εισπραξιμότητα επιστροφή των δανείων που έχουν δώσει και όχι να προσφέρουν νέα δάνεια. Με τη διαδικασία της απομόχλευσης όσο πιστωτικό χρήμα δημιουργείται στην περίοδο της ανάπτυξης άλλο τόσο καταστρέφεται στην περίοδο της ύφεσης. 4

Η απομόχλευση επομένως σημαίνει ότι κυριαρχούν ταυτόχρονα και οι δυνάμεις μείωσης της προσφοράς δανείων και οι δυνάμεις μείωσης της ζήτησης δανείων. Από την άλλη, οι προσδοκίες για μελλοντική αύξηση των χρηματοροών, της κερδοφορίας και των εισοδημάτων γενικά είναι η πραγματική δύναμη της οικονομίας και της θέλησης για επενδύσεις. Στην ύφεση και την περίοδο της απομόχλευσης οι προσδοκίες για το μέλλον μειώνονται, και όταν αυτές μειώνονται, σε μεγάλο βαθμό απουσιάζουν οι επενδύσεις ενώ η ρευστότητα καταρρέει. Μιλάμε όλοι για το πρόβλημα της ρευστότητας, όμως για μας, από την πλευρά του υπουργείου, της γενικότερης ανάπτυξης και του ΕΣΠΑ δηλαδή, μας προβληματίζουν ιδιαίτερα δυο διαδικασίες που συμβαίνουν ταυτόχρονα στην οικονομία: α) Η μείωση της ρευστότητας λόγω χαμηλών προσδοκιών και η αποφυγή των οικονομικών υποκειμένων, του κράτους, των επιχειρήσεων κλπ να επενδύσουν (κάτι που επηρεάζει και το βασικό μας εργαλείο που είναι το ΠΔΕ) και β) η αλλαγή της χρήσης της όποιας υπάρχουσας ρευστότητας και η ανακατεύθυνση της από το πεδίο των επενδύσεων στο πεδίο της εξυπηρέτησης των χρεών. Έτσι, οι χαμηλές προσδοκίες για το μέλλον μειώνουν τη ρευστότητα ενώ το υψηλό χρέος και η κάλυψη του της αλλάζει χρήση. Η δική μας πολιτική και ο δικός μας σχεδιασμός περιλαμβάνει και τα δύο και προσπαθεί να τα υπερβεί. Μόνο έτσι θα δημιουργήσουμε δυναμική ανάπτυξης και μόνο με την ανάπτυξη θα μειώσουμε με αποτελεσματικότητα το χρέος χωρίς να δημιουργήσουμε καινούργιο. 5

Β. Η διοχέτευση της ρευστότητας στις επενδύσεις και το νέο ΕΣΠΑ 2014-2020 Η πετυχημένη ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών που ολοκληρώνεται αυτές τις μέρες και το ευνοϊκό περιβάλλον που διαφαίνεται για το 2016 όπου, κατά πάσα πιθανότητα, θα έχουμε μια επιστροφή στην χρηματοοικονομική σταθερότητα και την ομαλότητα στις τράπεζες αποτελούν βεβαίως αναγκαία συνθήκη για την ανάπτυξη της οικονομίας. Εμείς όμως ως υπουργείο και ως προϊσταμένη αρχή του ΕΣΠΑ δεν εφησυχάζουμε. Γι αυτό και σχεδιάζουμε τις παρεμβάσεις μας με τη λογική της εκμετάλλευσης των ενδογενών δυνατοτήτων χρηματοδότησης της οικονομίας και λαμβάνοντας υπόψη ότι η πρόσβαση στις διεθνείς αγορές χρήματος δεν θα αποκατασταθεί τόσο εύκολα οπότε καλούμαστε να αναπληρώσουμε το κενό αυτό με την εκμετάλλευση όλων των ενδογενών δυνάμεων.σε μακροπρόθεσμη προοπτική εκείνο που απαιτείται δεν είναι η απλή επανενεργοποίηση αλλά η τροποποίηση, η αναδιάταξη, ο εκσυγχρονισμός του παραγωγικού δυναμικού. Αυτή είναι η ανάπτυξη που διαφέρει από την απλή ανάκαμψη: η μετατροπή της οικονομίας μέσω νέας διάταξης των παραγωγικών συντελεστών, νέων επενδύσεων, νέων δράσεων, νέων παραγωγικών υποκειμένων χωρίς δανειακά βάρη και με υψηλές προοπτικές μεγέθυνσης. Οι αρχές πάνω στις οποίες πρέπει να βασιστούμε για να σχεδιάσουμε τα νέα χρηματοδοτικά εργαλεία της περιόδου 2014 2020 είναι: Η δημιουργία ή ενίσχυση του «συμπληρωματικού» τραπεζικού επενδυτικού συστήματος (Αναπτυξιακή Τράπεζα, Συνεταιριστικές Τράπεζες κοκ), για να προκληθεί νέου τύπου πιστωτική επέκταση στο πλαίσιο του νέου παραγωγικού υποδείγματος. Έμφαση στη συμμετοχή και στην συνεπένδυση και όχι στον νέο δανεισμό και μόνο μέσω της στήριξης στα χρηματοδοτικά εργαλεία επιχειρηματικών συμμετοχών (equities), περισσότερο, παρά σε μια νέα, χωρίς όρους, δανειακή επέκταση. 6

Η στήριξη στην ενδογένεια του χρηματοδοτικού συστήματος που είναι τα δικαιώματα επί των μελλοντικών εισπράξεων και αποδόσεων από τα υπαρκτά και ανεκμετάλλευτα περιουσιακά στοιχεία (assets ή στοιχεία ενεργητικού), είτε του δημοσίου (μελλοντικοί φόροι, τέλη, ειδικοί φόροι, ΕΣΠΑ, μετοχές, υδρογονάνθρακες, νέο ταμείο αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας) είτε του ιδιωτικού τομέα (επιδοτήσεις, εισπράξεις, κύκλος εργασιών κλπ). Ειδικά για το νέο ταμείο αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας εκτιμάμε ότι ως βασικό στόχο θα πρέπει να έχει την αξιοποίηση των μελλοντικών εισροών πόρων από δημόσια assetsως ενισχυτικό παράγοντα εισροής πόρων προς την πραγματική οικονομία. Γ. Παραδείγματα της νέας αντίληψης για την ρευστότητα και τον τύπο των χρηματοδοτικών εργαλείων που χρειαζόμαστε στις παρούσες συνθήκες. 1. Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΘΕΣΜΩΝ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ Οι εναλλακτικοί θεσμοί χρηματοδότησης θα έχουν τη δυνατότητα να ακολουθούν σε κάποιο βαθμό ανεξάρτητη πιστωτική πολιτική αποκλειστικά και μονό προσανατολισμένη στην ανάπτυξη και τις επενδύσεις. Πέντε είναι τα σημαντικότερα ζητήματα/ χαρακτηριστικά τα οποία θα επηρεάσουν την αποτελεσματικότητα της προσπάθειας ανάπτυξης του χρηματοδοτικού «οικοσυστήματος»: Α) Η επαρκής και κατάλληλη χρηματοδότηση του και αντίστοιχα το πέρασμα της χρηματοδότησης αυτής στην πραγματικήοικονομία με επαρκείς και διαφανείς τρόπους σε συγκεκριμένα επιχειρηματικά πλάνα (πόροι ΕΤΕΑΝ, Ταμείο παρακαταθηκών και δανείων, ανακύκλωση χρηματοδοτικών εργαλείων της περιόδου 2007 2013, Δυνατότητα διάθεσης από το ΕΣΠΑ 2014 2020 έως και 1 δις ). 7

Β) Η λειτουργία του ως πρόδρομος φορέας ανάπτυξης (βοηθάει και στηρίζει την έναρξη του οικονομικού κύκλου) και όχι ως επίδρομος φορέας ακολουθητής του οικονομικού κύκλου και των απαιτήσεων απομόχλευσης (κάτι που είναι στη παρούσα φάση το επίσημο τραπεζικό σύστημα και δεν πρόκειται εύκολα να πάψει να είναι). Γ) Η εκτίμηση είναι πως η ίδρυση της αναπτυξιακής τράπεζας είναι το πρώτο βήμα που πρέπει να γίνει γιατί είναι το πιο σημαντικό, σε αυτήν την φάση του εγχώριου επενδυτικού κύκλου που βρισκόμαστε και το πιο ώριμο ταυτόχρονα όσον αφορά τις διαδικασίες και τα θεσμικά προαπαιτούμενα. Συγκεντρώνει επίσης αρκετές θετικές γνώμες και ευρωπαϊκών θεσμών. Δ) Η ανάπτυξη ενός υγιούς συνεταιριστικού δικτύου πιστωτικών ιδρυμάτων με έμφαση α) στην ίδρυση κεντρικού φορέα κεντρικής συνεταιριστικής τράπεζας β) στους πιο υγιείς «κρίκους» του υπάρχοντος δικτύου συνεταιριστικών τραπεζών Ε) Το εναλλακτικό πιστωτικό σύστημα ή το δίκτυο εξωσυστημικών θεσμών πίστωσης θα πρέπει να «τρέξει» εκείνα τα χρηματοδοτικά εργαλεία που ταιριάζουν περισσότερο με τα χαρακτηριστικά του επενδυτικού κύκλου και του επιχειρηματικού κλίματος της συγκεκριμένης οικονομικής συγκυρίας. Συμπέρασμα: Η πολιτική στόχευση της Κυβέρνησης έχει δύο σκέλη: α) Ανάπτυξη εναλλακτικών συμπληρωματικών θεσμών πίστωσης και β) χρήση των κατάλληλων χρηματοδοτικών εργαλείων που απαιτούν οι περιστάσεις και δεν περιορίζονται στα κλασικά τραπεζικά προϊόντα των δανείων αλλά βασίζονται στησυνεπένδυση. Το δίκτυο των συμπληρωματικών θεσμών πίστωσης θα χρησιμοποιήσει κυρίως νέα χρηματοδοτικά εργαλεία. 8

2. ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΟΥ ΠΛΕΓΜΑΤΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΣΥΜΜΕΤΟΧΩΝ Η ΠΑΡΟΜΟΙΩΝ ΕΡΓΑΛΕΙΩΝ (ΜΙΚΡΟΠΙΣΤΩΣΕΙΣ ΕΞΑΓΩΓΙΚΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΚΙΝΗΣΗΣ ΣΥΝΕΡΓΙΑ GRANTS ME RECYCLING). Στην παραπάνω λογική, μια άλλη γκάμα χρηματοδοτικών εργαλείων που στηρίζονται στις προσδοκίες για μελλοντικές χρηματοροές από δημιουργία νέων εισοδημάτων από νέες θέσεις απασχόλησης ή από αύξηση του κύκλου εργασιών και εσόδων από εξαγωγές είναι τα εξής: Μικροπιστώσεις για νέες επιχειρήσεις και ειδικά για επιχειρήσεις της κοινωνικής οικονομίας και καταπολέμησης της ανεργίας. Εγγυήσεις κεφάλαια κίνησης για εξαγωγικές επιχειρήσεις Εργαλεία προχρηματοδότησης δράσεων κρατικών ενισχύσεων συνδυασμός κρατικών ενισχύσεων με χρηματοδοτικά εργαλεία. Στόχος, η συμμετοχή μιας επενδυτικής πρότασης στο ΕΣΠΑ να μπορεί να αποτελεί εγγύηση και υψηλή διασφάλιση για τον όποιο πιστωτικό οργανισμό και ανάλογα να δράσει αυτός απέναντι στην επιχείρηση. Η λογική εδώ δεν είναι απλά να μοχλεύσουμε κάποιους πόρους από το ΕΣΠΑ αλλά το ίδιο το ΕΣΠΑ να είναι εργαλείο μόχλευσης, εγγυήσης και διασφαλισης της πρόσβασης στην χρηματοδότηση για της ΜΜΕ. 3. ΔΑΝΕΙΣΜΟΣ ΑΠΟ ΔΙΕΘΝΕΙΣ, ΕΥΡΩΠΑΙΚΟΥΣ ΠΙΣΤΩΤΙΚΟΥΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΕΣ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΕΣ. Εφόσον η οικονομία παραμένει σχεδόν αποκλεισμένη από τις διεθνείς αγορές χρήματος τότε η αναζήτηση δανειακών πόρων από διεθνείς οργανισμούς όπως είναι η ΕτΕπ, η την EBRD, το πακέτο Junker, το IFC κλπ είναι αναπόφευκτη. Εκτιμάμε ότι οι πόροι από χρηματοδοτικές πρωτοβουλίες όπως το επενδυτικό σχέδιο Γιούνκερ θα εισρεύσουν στην ελληνική οικονομία με πιο γρήγορο ρυθμό από τον 9

συνηθισμένο με την ίδρυση της αναπτυξιακής τράπεζας. Η πλήρης αξιοποίηση του επενδυτικού σχεδίου Γιούνκερ απαιτεί την ίδρυση δημόσιου αναπτυξιακού επενδυτικού φορέα (αναπτυξιακή τράπεζα) που θα λειτουργήσει ως εθνικό focalpoint για αυτή την προσπάθεια. Πιστωτικά ιδρύματα όπως η ΕτΕΠ θα μπορούσαν να χρηματοδοτήσουν, άμεσα, όποια επενδυτική πρωτοβουλία στηρίζεται σε δικαιώματα επί μελλοντικών εισπράξεων και ροών του ελληνικού δημοσίου ή των μεγάλων ιδιωτικών επενδυτικών πρωτοβουλιών (έσοδα από φόρους και ΕΣΠΑ για το δημόσιο και έσοδα από κύκλο εργασιών για ιδιωτικές πρωτοβουλίες). 4. ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΜΕΝΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΦΟΡΩΝ ΚΑΙ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΜΕΝΗ ΧΡΗΣΗ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΣΟΔΩΝ Και εδώ η εκμετάλλευση της ενδογένειας όλων των δικαιωμάτων επί των μελλοντικών φορολογικών εισπράξεων και η στοχευμένη ανακατεύθυνση τους θα προσδώσει όχι μόνο αποτελεσματικότητα αλλά και διαφάνεια στη χρήση φόρων και τελών. Για παράδειγμα η χρήση οικολογικών φόρων για την χρηματοδότηση αστικών αναπλάσεων ή άλλων περιβαλλοντικών υποδομών είναι ένα παράδειγμα αποτελεσματικής είσπραξης φόρων και στοχευμένης και διάφανης δαπάνης σε χρήσιμα έργα. Με τον ίδιο τρόπο θα λειτουργούσε και ένα ταμείο υδρογονανθράκων ή άλλων δυνητικών περιουσιακών στοιχείων του δημοσίου κλπ. Η δημιουργία του νέου ταμείου αξιοποίησης των περιουσιακών στοιχείων του δημοσίου θα εξυπηρετήσει προς την κατεύθυνση αυτή. Στο βαθμό βέβαια που η συμφωνία του Ιουλίου τηρηθεί από όλους και το νέο αυτό ταμείο έχει ως κύριο μέλημα του την αξιοποίηση των περιουσιακών στοιχείων, άρα τη δημιουργία αξίας για το ταμείο και το δημόσιο και όχι την αποψίλωση του δημοσίου από περιουσιακά στοιχεία σε μη συμφέρουσες τιμές και χωρίς σχέδιο όπως συνέβη ως σήμερα. 10

5. ΤΙ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΘΕΙ ΜΕ ΤΟ ΝΕΟ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ; Προς τα πού θα κατευθυνθεί η νέα μόχλευση που προσδοκούμε να κινητοποιήσουμε; Ποιο είναι εκείνο το παραγωγικό υποκείμενο που θα γίνει δέκτης της νέας χρηματοδότησης και θα συμπληρώσει με ίδια κεφάλαια ένα βιώσιμο αναπτυξιακό σχέδιο; Νομίζω ότι μπορούμε να εντοπίσουμε τρεις ευκαιρίες που προδιαγράφει το άμεσο μέλλον των οικονομικών τάσεων, να τις καταλάβουμε και να τις σχεδιάσουμε σε δράσεις: Η μία ευκαιρία είναι να συμβάλλουμε και να βοηθήσουμε νέες επιχειρήσεις που θα στηριχθούν στην εμπορευματοποίηση μιας επιχειρηματικής ιδέας σε νέο προϊόν ή υπηρεσία. Νέες επιχειρήσεις χωρίς δανειακές υποχρεώσεις που ενδιαφέρονται και προσδοκούν να επενδύσουν με μακροπρόθεσμο ορίζοντα σε δυναμικούς κλάδους (Νέες τεχνολογίες, ενέργεια, εναλλακτικός ποιοτικός τουρισμός, νέα υλικά κλπ). Η δεύτερη ευκαιρία είναι να βοηθήσουμε νέους επιστήμονές ή ειδικευμένο εργατικό δυναμικό που βρέθηκε άνεργο ή θέλει και επιθυμεί να συνεταιριστεί, να συνεργαστεί και να δημιουργήσει μια παραγωγική μονάδα που θα δημιουργήσει ένα αξιοπρεπές εισόδημα στο μέλλον. Η τρίτη ευκαιρία είναι να βοηθήσουμε το υπάρχον παραγωγικό δυναμικό να διαφοροποιήσει το προϊόν που παράγει ήδη και διπλά στην υπάρχουσα γραμμή παραγωγής προϊόντος ή υπηρεσίας να προστεθεί και κάτι διαφορετικό μια άλλη γραμμή παραγωγής προϊόντος ή υπηρεσίας. Να διευρύνουμε την γκάμα των παραγόμενων προϊόντων και να διευρύνουμε έτσι τον κύκλο εργασιών των επιχειρήσεων. 11

Ανακεφαλαιώνοντας να πω τα εξής: Η βασική επιδίωξη μας με τα όσα παραπάνω περιέγραψα είναι να μεταβούμε σε έναν κύκλο «ενάρετης ρευστότητας», όπως την χαρακτηρίζω, σε αντιπαραβολή των όσων συνέβησαν στο παρελθόν στη χώρα μας. Υπάρχουν πολλά εργαλεία τα οποία μπορούμε να εκμεταλλευτούμε, τα οποία όμως ταυτόχρονα αποτελούν απλά δυνατότητες. Επιγραμματικά αναφέρθηκαν και παραπάνω η αναπτυξιακή τράπεζα, τα επενδυτικά ταμεία κοκ - τα οποία θα χρησιμοποιηθούν προκειμένου να μπορέσουν να εισρεύσουν στην ελληνική οικονομία πόροι από την λιμνάζουσα παγκόσμια ρευστότητα για να χρηματοδοτηθεί το νέο αναπτυξιακό μοντέλο και οι τομείς προτεραιότητας τους οποίους η Κυβέρνηση από κοινού με την κοινωνία και τους φορείς θα αποφασίσει. Σκοπός είναι όλα αυτά να στηριχθούν υπό το πρίσμα νέων προτύπων και μια άλλης οπτικής και προοπτικής για την κοινωνία. Οι μικρομεσσαίες επιχειρήσεις, η κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία και εν γένει τα εγχειρήματα που ταιριάζουν και εντάσσονται στο τοπικό επιχειρηματικό οικοσύστημα αποτελούν αιχμές της νέας στρατηγικής, καθώς η επένδυση στην ποιότητα και σε δραστηριότητες υψηλής προστιθέμενης αξίας θα πρέπει να είναι οι δείκτες για να βγει η Ελλάδα από την κρίση και για να αποκτήσει μεσο - μακροπρόθεσμη προοπτική το εγχείρημα της παραγωγικής και κοινωνικής ανασυγκρότησης. Τα εργαλεία έχουν νόημα να διερευνούνται εάν υπάρχει στρατηγική να υπηρετήσουν, οι πόροι από μόνοι τους δεν φέρνουν ανάπτυξη - και ειδικά στην περίπτωση της Ελλάδας όπου τα τελευταία 30 χρόνια γνωρίζουμε πολύ καλά πως πακέτα χρηματοδότησης είτε εξαερώθηκαν είτε χρησιμοποιήθηκαν για να χρηματοδοτήσουν ζημιογόνες επιχειρήσεις μέσω αναπτυξιακών νόμων και ευρωπαϊκών κονδυλίων. Ακριβώς αυτά τα δύο κενά επιδιώκουμε να καλύψουμε - πρώτον να συμφωνήσουμε το νέο σχέδιο και την καινούργια στρατηγική για το μοντέλο ανάπτυξης και δεύτερον να δημιουργήσουμε/χρησιμοποιήσουμε/διερευνήσουμε όλα εκείνα τα νέα 12

εργαλεία που θα δώσουν τη δυνατότητα τόσο της εξεύρεσης νέων πόρων όσο και της μόχλευσης των υφισταμένων. 13