Αειφόρος ανάπτυξη στη Βιοµηχανία ρ. Σπύρος Ι. Κιαρτζής Πρόεδρος Μόνιµης Επιτροπής Βιοµηχανίας & Νέων Υλικών ΤΕΕ/ΤΚΜ
Αειφόρος ανάπτυξη ανάπτυξη που καλύπτει τις ανάγκες του παρόντος χωρίς να θέτει σε κίνδυνο τη δυνατότητα των µελλοντικών γενεών να καλύψουν τις δικές τους ανάγκες έχει 3 συνιστώσες οικονοµική, κοινωνική και περιβαλλοντική που απαιτούν ισόρροπη πολιτική συνεκτίµηση αποτελεί πλέον τη βασική παράµετρο στη χάραξη πολιτικών στην ενέργεια, τις µεταφορές, την έρευνα, τη γεωργία, την εκπαίδευση, τη βιοµηχανία και τη χωροταξία
Αναθεώρηση στρατηγικής Οι περιπέτειες της διεθνούς κοινότητας στα σηµερινά ρυπογόνα µονοπάτια της ενέργειας, προκάλεσαν αλυσιδωτές κοινωνικοοικονοµικές αντιδράσεις και ώθησαν κυβερνήσεις και διεθνείς οργανισµούς στην αναθεώρηση της στρατηγικής τους για την αειφόρο ανάπτυξη. Το 2006 η ΕΕ υιοθετεί µια ανανεωµένη στρατηγική αειφόρου ανάπτυξης: αντιµετώπισης της κλιµατικής αλλαγής µείωσης των αερίων ρύπων ενεργειακού τοµέα
Το πρόβληµα σήµερα... Ενέργεια και οικονοµία αποτελούν αλληλένδετες έννοιες, καταλύτες στην παγκόσµια πορεία ανάπτυξης. Η τιµή του πετρελαίου αγγίζει πια τα 150 δολάρια ανά βαρέλι, συµπαρασύροντας και την τιµή των υπολοίπων ενεργειακών προϊόντων, όπως το φυσικό αέριο, το ουράνιο και ο άνθρακας. Η ενεργειακή κρίση προκαλεί και περιβαλλοντική κρίση, ένα πρόβληµα υπαρκτό και πιεστικό, που θέτει σε κίνδυνο το µέλλον του πλανήτη.
Η ελληνική προσσέγγιση «Η Ελλάδα εφαρµόζει µια στρατηγική αειφόρου ανάπτυξης και προστασίας του περιβάλλοντος, που συντίθεται από δράσεις και πολιτικές για τον περιορισµό των εκποµπών αερίων θερµοκηπίου, την ένταξη της πράσινης ενέργειας στο ισοζύγιο της χώρας, την υιοθέτηση σύγχρονων αντιλήψεων για τη χωροταξία, την ορθολογική διαχείριση των υδάτινων πόρων, την ανακύκλωση και τη διαχείριση των απορριµµάτων και των αποβλήτων» Μήνυµα Πρωθυπουργού για Παγκόσµια Ηµέρα Περιβάλλοντος
Ενεργειακός σχεδιασµός χώρας α) την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασµού β) τη διαφοροποίηση των ενεργειακών πηγών γ) την προστασία του περιβάλλοντος δ) την προώθηση παραγωγικότητας και ανταγωνιστικότητας µέσω ενεργειακών επενδύσεων καθαρών τεχνολογιών, εξασφαλίζοντας παράλληλα και την περιφερειακή ανάπτυξη Η ενεργειακή επάρκεια της χώρας µας στηρίζεται σε ποσοστό 88% στα ορυκτά καύσιµα. Το µίγµα καυσίµων βασίζεται σε µια αναλογία λιγνίτη, φυσικού αερίου και πετρελαίου, (µελλοντικά και λιθάνθρακα). Στην Ευρωπαϊκή Ένωση το ενεργειακό µίγµα παραγωγής είναι διαφοροποιηµένο, καθώς η πυρηνική ενέργεια κατέχει σηµαντικό ποσοστό στην παραγωγή ηλεκτρισµού.
Αειφόρος οικονοµική ανάπτυξη Ηαειφόρος ανάπτυξη αποσκοπεί σε µια οικονοµική ανάπτυξη η οποία θα είναι αποτελεσµατική, κοινωνικά δίκαιη και περιβαλλοντικά βιώσιµη 1. περιορισµός των κλιµατικών αλλαγών, κόστος και αρνητικές συνέπειες για κοινωνία και περιβάλλον, παραγωγή καθαρής ενέργειας 2. διασφάλιση βιώσιµων συστηµάτων µεταφορών, ώστε να ανταποκρίνονται στις οικονοµικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές ανάγκες 3. βελτίωση της διατήρησης και διαχείρισης των φυσικών πόρων, ώστε να αποφευχθεί η υπερεκµετάλλευση τους 4. δηµιουργία κοινωνίας στην οποία να διευκολύνεται η κοινωνική ένταξη, να λαµβάνει υπόψη την αλληλεγγύη µεταξύ και εντός των γενεών και να εξασφαλίζει και βελτιώνει την ποιότητα ζωής των πολιτών
Επιχειρείν περιβαλλοντικά Η πλειοψηφία των επιχειρήσεων πιστεύει ότι ο αειφόρος σχεδιασµός και ανάπτυξη είναι απλά µια «καλή πράξη». Κι όµως είναι η επιβίωσή τους στον επιχειρηµατικό στίβο, καθώς η µη σωστή χρήση των διαθέσιµων καυσίµων, του ξύλου, των υδάτινων πόρων και άλλων φυσικών πηγών, αποδοτικά και µε ασφάλεια, θα δώσει ένα σοβαρό προβάδισµα στους ανταγωνιστές τους. Αποτελεί συνεπώς µονόδροµο ανάπτυξης το «επιχειρείν περιβαλλοντικά», ο συνδυασµός δηλαδή της πράσινης επιχειρηµατικότητας µε την αειφόρο ανάπτυξη.
Οικο-αποδοτικότητα αποτελεί µία στρατηγική διαχείρισης που συνδέει την οικονοµική µε την περιβαλλοντική επίδοση µιας επιχείρησης, για τη δηµιουργία µεγαλύτερης αξίας µε λιγότερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις Μείωση της έντασης χρήσης πρώτων υλών Μείωση της έντασης χρήσης ενέργειας Μείωση της εναπόθεσης τοξικών ουσιών Ενίσχυση της ανακυκλωσιµότητας Μεγιστοποίηση της χρήσης ανανεώσιµων πόρων Εκτεταµένη ζωή προϊόντων Αυξηµένη παροχή υπηρεσιών
Περιβάλλον & βιοµηχανική ανάπτυξη το περιβάλλον και η ανάπτυξη δεν είναι ανταγωνιστικές έννοιες σωστά σχεδιασµένες περιβαλλοντικές πολιτικές δεν προκαλούν αρνητικές επιπτώσεις στην ανταγωνιστικότητα και στην απασχόληση, αντίθετα προκαλούν το εφαλτήριο για ανάπτυξη και καινοτοµία η βιοµηχανία σαν παραγωγικός κλάδος έχει συνειδητοποιήσει την ανάγκη προστασίας του περιβάλλοντος αλλά και τις αντίστοιχες επιχειρηµατικές ευκαιρίες από τη δραστηριότητα αυτή παρόλο που η συνύπαρξη βιοµηχανίας και φυσικού περιβάλλοντος συναντά πολλά προβλήµατα, η ορθολογική διαχείρισή τους αποτελεί τη σύγχρονη πρόκληση της κοινωνίας µας
Η ελληνική βιοµηχανία σε πείσµα ενός φοβικού για τον εκσυγχρονισµό και αρνητικού για την επιχειρηµατικότητα κλίµατος, έχει επιδείξει δυναµισµό, τόλµη και κοινωνική υπευθυνότητα υλοποιήθηκαν επενδύσεις, παρακάµφθηκε σηµαντικά η γραφειοκρατία εντός της χώρας ενώ τα Βαλκάνια αποτελούν το νέο ζωτικό χώρο δραστηριότητας η προώθηση δράσεων εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, περιβαλλοντικής αποτελεσµατικότητας και τεχνολογικής καινοτοµίας, συµβάλλουν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής µε όρους αειφόρου ανάπτυξης τα οφέλη από τις επενδύσεις περιβαλλοντικής προστασίας που απορρέουν από την εξοικονόµηση ενέργειας και πρώτων υλών, την φήµη και τις συνθήκες καλής γειτονίας, δηµιουργούν συνθήκες απρόσκοπτης λειτουργίας και κοινωνικής αποδοχής σε χωρικό επίπεδο
Βιοµηχανία & περιβάλλον στα µεγάλα αστικά κέντρα υπάρχουν οργανωµένες βιοµηχανικές περιοχές στις οποίες η διαχείριση των βιοµηχανικών αποβλήτων θεωρείται ελεγχόµενη µεγάλο ποσοστό µικροµεσαίων βιοµηχανικών επιχειρήσεων είναι διάσπαρτες στην ελληνική επικράτεια, χωρίς κοινή οργάνωση και πρακτικές διαχείρισης αποβλήτων και χωρίς έλεγχο ανεξέλεγκτη και εύκολη λύση η απόρριψη ανεπεξέργαστων αποβλήτων σε υδάτινους φυσικούς αποδέκτες µε αντίστοιχες επιπτώσεις στο οικοσύστηµα και στη δηµόσια υγεία
Κόστος & βιοµηχανική ρύπανση ο παράγοντας κόστους αποτελεί σηµαντικό εµπόδιο σε µικροµεσαίες βιοµηχανίες στην υλοποίηση αντιρρυπαντικών επενδύσεων, καθώς µπορεί να αποδειχθούν αντιοικονοµικές, να επιβαρύνουν σηµαντικά το κόστος λειτουργίας της µονάδος και να επηρεάσουν άµεσα τη βιωσιµότητά τους στη χώρα µας, επενδύσεις που συνδέονται µε την προστασία του περιβάλλοντος και τους όρους ασφάλειας αντιπροσωπεύουν συνολικά ένα 15%
ΕΣΠΑ περιβάλλον & αειφόρος ανάπτυξη προστασία, αναβάθµιση και αειφορική διαχείριση του περιβάλλοντος, ώστε να αποτελέσει το υπόβαθρο για την προστασία της δηµόσιας υγείας, την άνοδο της ποιότητας ζωής των πολιτών καθώς και να συµβάλει στην ανταγωνιστικότητα της οικονοµίας παρεµβάσεις που θα υλοποιηθούν αφορούν στην ολοκληρωµένη διαχείριση στερεών και επικίνδυνων αποβλήτων και στην προστασία των εδαφών, στη διαχείριση αστικών λυµάτων, στην εφαρµογή σχεδίων δράσεις για τον περιορισµό της ατµοσφαιρικής ρύπανσης, της ρύπανσης του θαλάσσιου περιβάλλοντος και των ακτών
Ενέργεια & περιβάλλον στην ΕΕ Ηνέα στρατηγική περιλαµβάνει τρεις στόχους για το 2020: 1. µείωση κατά 20% των εκποµπών αερίων θερµοκηπίου 2. βελτίωση κατά 20% της ενεργειακής απόδοσης 3. συνολική συµµετοχή 20% των ΑΠΕ στο ενεργειακό ισοζύγιο και των 27 κρατών µελών µε τουλάχιστον 10% βιοκαύσιµα στις µεταφορές Η χρήση βιοκαυσίµων ήδη αυξάνεται στην ΕΕ, ακολουθώντας την οδηγία 30/2003. Ο στόχος του 10% - σε ενεργειακή βάση µέχρι το 2020 και 25% των καυσίµων µεταφοράς µε φιλικά προς το περιβάλλον βιοκαύσιµα µέχρι το 2030 αποτελεί ένα όραµα της ΕΕ, ενισχύοντας έτσι την αγροτική περιφερειακή οικονοµία και δίνοντας ενεργειακή αυτονοµία στην Ευρώπη.
Βιοκαύσιµα: σκεπτικισµός & προβλήµατα τα περισσότερα βιοκαύσιµα παράγονται από αγροτικά προϊόντα, η αυξηµένη ζήτηση των οποίων λειτουργεί πολλαπλασιαστικά στις τιµές τους «Βιοκαύσιµα: Το φάρµακο χειρότερο από την θεραπεία» [ΟΟΣΑ] α) ο ανταγωνισµός ανάµεσα στην παραγωγή τροφής και καυσίµων, οδηγεί στην αύξηση της τιµής των τροφίµων β) τα βιοκαύσιµα δεν καταπολεµούν το φαινόµενο του θερµοκηπίου (φυτεύονται σε τροπικά δάση που αποψιλώνονται ή καίγονται, απαιτούν σηµαντική κατανάλωση ορυκτών καυσίµων) γ) επιβαρύνουν άλλες περιβαλλοντικές παραµέτρους (όξυνση εδαφών, χρήση λιπασµάτων, απώλεια βιοποικιλότητας, χρήση φυτοφαρµάκων) δ) ανάπτυξη βιοκαυσίµων 2ης γενιάς, (κυτταρινούχα υπολείµµατα των αγροτικών προϊόντων)
Ενέργεια & οικονοµία η ενέργεια αποτελεί το κλειδί για το κλίµα και την οικονοµία η παράλειψη του περιβαλλοντικού κόστους από το σύστηµα τιµών, µαζί µε το χαµηλό επίπεδο των περιβαλλοντικών φόρων, ισοδυναµούν µε επιδότηση της σπατάλης και φυσικών πόρων και της ρύπανσης
Οι έλληνες µηχανικοί στη βιοµηχανία δραστηριοποιούνται ως στελέχη, ως ερευνητές, ως επιχειρηµατίες αποτελούν το σηµείο αναφοράς για την επίλυση και προώθηση των θεµάτων που σχετίζονται µε τη βιοµηχανική δραστηριότητα, τις µικροµεσαίες επιχειρήσεις και την επιχειρηµατικότητα στη χώρα µας Στόχος του ΤΕΕ είναι η αναζήτηση και διαµόρφωση προτάσεων, η αποτελεσµατική προώθησή τους προς υλοποίηση και η διαµόρφωση µιας εθνικής στρατηγικής για τη βιοµηχανία, µε κυρίαρχο το ρόλο του έλληνα µηχανικού. η καταγραφή, κωδικοποίηση και ανάλυση της ελληνικής βιοµηχανίας, η ανταγωνιστικότητα, η ενίσχυση της επιχειρηµατικότητας, η εκπαίδευση στελεχών της βιοµηχανίας, η παραγωγή καινοτοµίας και η κατοχύρωση της βιοµηχανικής ιδιοκτησίας και η σύνδεση και διοχέτευση της έρευνας σε επιχειρηµατικότητα
Σχόλια ΤΕΕ/ΤΚΜ στο Γενικό Χωροταξικό ριζικές αλλαγές στη διαχείριση των υδάτινων πόρων συστηµατική προσέγγιση στη διαχείριση των επικίνδυνων αποβλήτων και των µονάδων επεξεργασίας τους χωρική διάρθρωση της βιοµηχανικής δραστηριότητας υπό το πρίσµα µίας βιώσιµης διαχείρισης υδάτινων πόρων µείωσης της κατανάλωσης ενέργειας
Σχόλια ΤΕΕ/ΤΚΜ στο Γενικό Χωροταξικό άρθρο 6, (περιβαλλοντικά φιλικές µεταφορές) προτείνεται να τονισθεί η προτεραιότητα της ενίσχυσης χρήσης µεταφορικών µέσων φιλικών προς το περιβάλλον και στα µέσα σταθερής τροχιάς, η προώθηση µέτρων περιορισµού κατανάλωσης ενέργειας σε κτίρια και η θέσπιση κινήτρων για επενδύσεις ΑΠΕ άρθρο 7, (χωρική διάρθρωση παραγωγικών τοµέων) προτείνονται µέτρα για την απλοποίηση των διαδικασιών αδειοδότησης έργων αναβάθµισης ή επέκτασης ή βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης και της προστασίας του περιβάλλοντος για υφιστάµενες βιοµηχανικές εγκαταστάσεις
Σχόλια ΤΕΕ/ΤΚΜ στο Ειδικό Χωροταξικό Βιοµηχανίας κρίνεται θετικά η προσπάθεια αποθάρρυνσης της διάσπαρτης εκτός σχεδίου δόµησης βιοµηχανικών εγκαταστάσεων, µέσω της µείωσης του συντελεστή δόµησης και κατάργησης των υφιστάµενων παρεκκλίσεων τονίζεται η ανάγκη να εξασφαλιστεί η επάρκεια των νέων οργανωµένων υποδοχέων οι οποίες θα φιλοξενήσουν τις επιχειρήσεις (σε περίπτωση µη επάρκειας θα υπάρξει αυξανόµενη ζήτηση µε αποτέλεσµα να οδηγηθούµε στην αύξηση της αξίας της γης, κάτι που θα επιβαρύνει το συνολικό κόστος επένδυσης) προτείνεται ο επαναπροσδιορισµός του ρόλου και του τρόπου λειτουργίας της βιοµηχανίας σε επίπεδο Χωροταξικού Πλαισίου και Ρυθµιστικού Σχεδίου Θεσσαλονίκης.
συµπεράσµατα µετά από δεκαετίες αλόγιστης εκµετάλλευσης της φύσης και έντονης δοκιµασίας των αντοχών του περιβάλλοντος, διαπιστώνουµε ότι ο δρόµος για την αειφόρο ανάπτυξη αποτελεί ευθύνη όλων µας και συνάµα υποχρέωση για τις επόµενες γενιές ο στόχος για τη µετάβαση σε µια βιοµηχανία χαµηλών εκποµπών άνθρακα και σε µια οικονοµία εξασφαλισµένης ενεργειακής επάρκειας, δεν υλοποιείται µε γραφειοκρατικά µέτρα, αλλά πρωτίστως µε την αλλαγή της καθηµερινής νοοτροπίας του καθένα µας
αντί επιλόγου...