2 Rooster Review ROOSTER EDITORIAL Το τρίτο πλέον τεύχος του Rooster Review περιέχει µια επιλογή των κυριότερων άρθρων που δηµοσιεύτηκαν στην ηλεκτρονική µας σελίδα www.e-rooster.gr το τελευταίο τρίµηνο. Ψυχή του τεύχους ασφαλώς είναι η εκπληκτική αναφορά στον πολεοδοµικό µετασχηµατισµό της Βαρκελώνης και η απογοητευτική σύγκρισή της µε την µεταολυµπιακή Αθήνα. Όσον αφορά την σελίδα µας, δηµιουργήσαµε ένα νέο χρήσιµο εργαλείο παρακολούθησης των ελληνικών ιστολογίων, το Eye of the Rooster. http://www.e-rooster.gr/eye Φώτης Περλικός ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Η Ν.. ΤΟ ΠΑ.ΣΟ.Κ. ΚΑΙ ΤΟ Κ.Κ.Ε. - ηµοσθένης ούκας.3 ΜΚΟ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ. ΤΡΙΑ ΗΧΗΡΑ ΜΗΝΥΜΑΤΑ - Νικήτας Λιοναράκης 4 «ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ» vs ΚΟΜΜΑΤΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ - Νικήτας Λιοναράκης..5 O ΟΡΕΣΤΗΣ, H ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ Μ.Κ.Ο. ΚΑΙ ΤΑ ΜΜΕ. - Νικήτας Λιοναράκης.7 ΕΝΑΣ ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΣ. Ο ΠΡΟΕ ΡΟΣ ΤΗΣ ΑΚΑ ΗΜΙΑΣ ΑΘΗΝΩΝ! - Νικήτας Λιοναράκης...9 ΜΙΑ ΟΛΥΜΠΙΑ Α ΦΤΑΝΕΙ; ΒΑΡΚΕΛΩΝΗ vs ΑΘΗΝΑΣ- Σωτήρης Γεωργανάς..10 «ΚΑΛΩΣΟΡΙΣΕ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΕΝ ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΑΠΟΦΥΓΕΙΣ» - Κυριάκος Μητσοτάκης 16 ΝΕΕΣ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΛΙΜΕΝΙΚΗΣ ΜΑΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ - Κυριάκος Μητσοτάκης.17 THE OTHER CHOMSKY - Takis Michas 19 ΕΠΙ ΟΤΗΣΕΙΣ-ΠΛΗΓΜΑ ΣΤΟΝ ΤΡΙΤΟ ΚΟΣΜΟ - Τάκης Μίχας 20 FREAKONOMICS Η ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΙ ΝΟΜΙΖΟΥΝ ΟΤΙ ΤΑ ΞΕΡΟΥΝ ΟΛΑ! - Σωτήρης Γεωργανάς 21 ΑΠΛΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΚΕΪΝΣ ΓΙΑ ΣΟΣΙΑΛΙΖΟΝΤΕΣ (ΚΑΙ ΜΗ) - Σωτήρης Γεωργανάς..24 ΝΟΗΜΩΝ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ vs ΦΥΣΙΚΗ ΕΠΙΛΟΓΗ - Αλέξανδρος Νίξον...27 ΤΟ ΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗΝ ΤΕΜΠΕΛΙΑ - Μαρία Πανεζή..31 Η πνευµατική ιδιοκτησία αποκτάται χωρίς καµία διατύπωση και χωρίς την ανάγκη ρήτρας απαγορευτικής των προσβολών της. Επισηµαίνεται πάντως ότι σύµφωνα µε το ν.2387/20 (όπως έχει τροποποιηθεί µε τον ν.2121/93, ν.2819/00 και ισχύει σήµερα) απαγορεύεται κάθε παραµόρφωση,περικοπή ή άλλη τροποποίηση του έργου και απαιτείται πάντα η µνεία του δηµιουργού και της πηγής.
Rooster Review 3 των κοµµατικών γραφειοκρατιών και των εκλεκτών τους υποψηφίων νοµαρχών και δηµάρχων. Η σύγχυση, ο πανικός και η αήθης στάση τους, είναι πραγµατικά προκλητικά. Η Ν.. ΤΟ ΠΑ.ΣΟ.Κ. ΚΑΙ ΤΟ Κ.Κ.Ε. ηµοσθένης ούκας Το τελευταίο χρονικό διάστηµα σε συνεντεύξεις τους υψηλά κοµµατικά στελέχη της Νέας ηµοκρατίας και του ΠΑ.ΣΟ.Κ. δηµοσιοποιούν σκέψεις, προθέσεις και προτάσεις εν όψει των δηµοτικών εκλογών του Οκτωβρίου του 2006. Σ αυτές περιέχονται σχεδιασµοί και στρατηγικές που έχουν ως κύριο στόχο την εξολόθρευση του αντιπάλου, µέσω του χρωµατισµού των νοµών και των πόλεων µε µπλε ή πράσινο χρώµα αναλόγως του νικητή και τη δηµιουργία δοµικών εσωτερικών προβληµάτων του, που θα οδηγήσει σε κρίση ηγεσίας, προσανατολισµού και ηγεµονίας στο πολιτικό σκηνικό. Σ αυτό το σκηνικό εµφανίσθηκαν σκέψεις για την τακτική που θ ακολουθήσουν τα δύο κόµµατα, οι οποίες είναι πολιτικά αµοραλιστικές και αγγίζουν τα όρια του τυχοδιωκτισµού. Ίσως κατετέθησαν έγκαιρα για να διερευνηθούν οι πιθανές αντιδράσεις του εκλογικού ακροατηρίου και να γίνουν διορθωτικές κινήσεις. Οι σχεδιασµοί που επικεντρώνονται στο σκοπό νίκη πάση θυσία, συµπεριλαµβάνουν εκλογικά παζάρια, δωρεές νοµαρχιών και δήµων, ανταλλαγές ψηφοθηρικής υποστήριξης µε αποδέκτη το Κ.Κ.Ε. Πρόκειται για µία πρωτοφανή και προκλητική τακτική σκοπιµότητας, χωρίς αρχές και περιεχόµενο, που πλήττει βαρύτατα την πολιτική ηθική, ακυρώνει τις ιδεολογικές συνιστώσες αυτών των κοµµάτων και τραυµατίζει βαρύτατα τα πρόσωπα των ηγετών τους. Ποια είναι τα πεδία, τα θέµατα, οι δράσεις στις οποίες υπάρχει συναντίληψη µεταξύ ενός συντηρητικού, ενός σοσιαλδη-µοκρατικού και ενός κοµµουνιστικού κόµµατος; Είναι αδιανόητο οι µικροκοµµατικές σκοπιµότητες και οι σκοτεινοί σχεδιασµοί υψηλόβαθµων στελεχών της Ν.. και του ΠΑ.ΣΟ.Κ., ερήµην της βούλησης των µελών του και της στάσης και των επιθυµιών των πολιτών, να έχουν ως µοναδικό κίνητρο την επιβίωση Ποια είναι τα πεδία, τα θέµατα, οι δράσεις στις οποίες υπάρχει συναντίληψη µεταξύ ενός συντηρητικού, ενός σοσιαλδηµοκρατικού και ενός κοµµουνιστικού κόµµατος; Σε ποια µείζονα και κρίσιµα σηµεία της τοπικής αυτοδιοίκησης -ρόλος, αρµοδιότητες, φόροι και τέλη, δηµοτικές επιχειρήσεις, εκλογικός νόµος κ.α.- έχουν κοινή άποψη τα τρία κόµµατα; Τελευταία, αυτή η θεώρηση της κεντρικής καθοδήγησης των δύο µεγάλων κοµµάτων, υιοθετήθηκε και παπαγαλίζετε και από περιφερειακά τους στελέχη. Με κοινό άξονα την άποψη ότι τα προβλήµατα των πόλεων είναι κοινά για όλους και δεν έχουν χρώµα. Οι µαθητευόµενοι µάγοι των περιφερειακών κοµµατικών γραφειοκρατιών ανακάλυψαν την -πολιτική- Αµερική. ιακηρύσσουν το αυτονόητο και κρύβουν το σηµαντικό: το γεγονός ότι οι προτάσεις για την επίλυσή τους είναι διαφορετικές και τις περισσότερες φορές συγκρουσιακές. Οι προτάσεις των στελεχών της Ν.. και του ΠΑ.ΣΟ.Κ. που δραστηριοποιούνται στις νοµαρχίες και τους ήµους είναι σε ευθεία και γενικευµένη αντιπαράθεση µε αυτές των στελεχών του Κ.Κ.Ε. Φαινόµενο που είναι λογικό και αυτονόητο. Το Κ.Κ.Ε., µε την κρατικίστικη αντίληψή του, µε το συγκεντρωτικό χαρακτήρα του και την αντιπαλότητά του σε οτιδήποτε εµπνέεται και αναφέρεται στην αγορά, στον ανταγωνισµό και τη βιωσιµότητα των µονάδων και των οργανισµών, αντικρούει τις πρακτικές και λειτουργίες της πρωτοβάθµιας και δευτεροβάθµιας τοπικής αυτοδιοίκησης που είναι προϊόντα των κυβερνήσεων της Ν.. και του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Η δηµοκρατία για να λειτουργήσει µε επιτυχία έχει ως προαπαιτούµενο τις διακριτές ιδεολογικές και πολιτικές πλατφόρµες και δράσεις των πολιτικών σχηµατισµών. Οποιαδήποτε απόπειρα βιασµού τους και χυδαίας οµογενοποίησής τους είναι αντιδραστική και αντιδηµοκρατική. Το Κ.Κ.Ε. παραµένει σταθερό και συνεπές µε την ιδεολογία του. Η Ν.. και το ΠΑ.ΣΟ.Κ. δεν µπορούν να εµφανίζονται ως κινούµενη -πολιτική- άµµος. Τα παράγωγα αυτής της στάσης θα τα πληρώσουν στο µέλλον ακριβά.
4 Rooster Review εκπλήρωση των στόχων και εν ανάγκη θα επιδιώξουν τους στόχους τους και χωρίς τις κυβερνήσεις»! ΜΚΟ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ. ΤΡΙΑ ΗΧΗΡΑ ΜΗΝΥΜΑΤΑ Νικήτας Λιοναράκης Όχι ένα, όχι δύο, αλλά τρία ηχηρά µηνύµατα, έλαβε η παραδοσιακή, µπλε πράσινη - ροζ και κόκκινη, πολιτική τις προηγούµενες ηµέρες! Α. Το πρώτο από τον Νίκο Κωνσταντόπουλο. Στις «12 θέσεις του Συν για την ανασυγκρότηση του ΟΗΕ» που κατέθεσε στον Υπουργό Εξωτερικών, η «αριστερή» - τάχα- αντίληψη που αντιπαρέθετε την αριστερά µε τις Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων (ΜΚΟ) (ούτε το όνοµά τους δεν αναφερόταν σε πολλά κοµµατικά κείµενα), λύθηκε δίκην Γόρδιου εσµού! Το κείµενο περιλαµβάνει την απαίτηση, «της αναβάθµισης του ρόλου των ΜΚΟ στις διαδικασίες λήψης και εφαρµογής των αποφάσεων του ΟΗΕ σε όλο το φάσµα» του συστήµατος του οργανισµού! Επαναλαµβάνω. Ζήτησε αναβάθµιση των ΜΚΟ. Όχι των «κινηµάτων» (που πονηρά χρησιµοποιείται ως αντίπαλος και υποκατάστατο των ΜΚΟ από µερίδα της ελληνικής -και µόνο- αριστεράς). Καθίσταται δε προφανές, ότι από τούδε ο επίσηµος Συν - τουλάχιστον- θα επιδιώξει την ίδια αναβάθµιση του ρόλου των ΜΚΟ και στο εσωτερικό της χώρας.! Β. Στις 6/9 δεκάδες ελληνικές ΜΚΟ δηµιούργησαν την Συµµαχία Ενάντια στην Φτώχεια». «Η Συµµαχία αποτελεί την ελληνική έκφραση της µεγαλύτερης παγκόσµιας εκστρατείας κατά της φτώχειας. Με χιλιάδες ΜΚΟ, εκατοµµύρια πολίτες µε τις «άσπρες κορδέλες», η Global Call for Action against Poverty, εκφράζει τον λόγο των ΜΚΟ. Αποµονώνω τρία σηµεία - σοκ. 1. Η Συµµαχία, εκφράζοντας την ώριµη φάση των ΜΚΟ, δεν δέχεται ως µέλη της κόµµατα! Αυτό, απλό οργανωτικό µέτρο, διατυπώνεται για πρώτη φορά! Τέσσερις ηµέρες αργότερα, η Ντόιτσε Βέλλε διαπίστωνε: «Το Παράλληλο Φόρουµ των ΜΚΟ για τους στόχους των 21ου αιώνα, δεν είναι οι επαίτες που εκλιπαρούν για το δικαίωµα να εκφράσουν λόγο. Απαιτούν Την ίδια αυτοπεποίθηση αρχίζουν να αισθάνονται και οι ελληνικές ΜΚΟ. 2. Η πρώτη διαπίστωση, θα ξενίσει. Πουθενά στο κείµενο δεν υπάρχει η γνωστή επικεφαλίδα «της πάλης κατά του νεοφιλελευθερισµού»! Ούτε κατά του καπιταλισµού! Το αναφέρω, γιατί σε πιθανή ψηφοφορία για τις ατοµικές ιδεολογικές προτιµήσεις των µελών των ΜΚΟ που δηµιούργησαν τη Συµµαχία, οι ψήφοι της αριστεράς θα µπορούσαν να είναι έως και πλειοψηφικοί! Και, όµως, επειδή είναι ΜΚΟ, δεν είναι κόµµατα. Και οι ΜΚΟ έχουν δική τους γλώσσα. εν µιλούν µε τέτοιους αφορισµούς. Χρησιµοποιούν µία νέου τύπου πολιτική και σύγχρονη γλώσσα. Εµπνέονται από την πρωτοβουλία του ΟΗΕ, δεν καταγγέλλουν τους G-8 (αλλά ζητούν επέκταση της διαγραφής των χρεών από 16 σε 60χώρες) κ.λπ Αν οι ΜΚΟ έχουν δίκαιο, ο παραδοσιακός ελληνικός πολιτικός λόγος, συντελεί στη διαιώνιση της υπάρχουσας κατάστασης που κατά τα εκατοµµύρια των ριζοσπαστών του κόσµου- δηµιουργεί την φτώχεια στον κόσµο! 3. «Όλα αυτά είναι απλά εξωτερικά χαρακτηριστικά», θα έλεγε κάποιος. Ίσως. Για να δούµε τις πολιτικές θέσεις που διατυπώνουν. Εκεί το σοκ γίνεται µέγα! Η πρώτη προϋπόθεση για την εξάλειψη της φτώχειας που διατυπώνουν, δεν έχει ακουστεί ποτέ µε ελάχιστες τιµητικές εξαιρέσεις- από τις ανάλογες διακηρύξεις της αριστεράς (αλλά και της Ν, και του ΠΑΣΟΚ και του ΚΚΕ)! Αδύνατον, θα πείτε. Για τα ίδια πράγµατα αγωνίζονται. Μπορεί να υπάρχει προϋπόθεση -και δη η πρώτη σε ιεράρχηση και ταυτόχρονα κεντρικός στόχος µίας συµµαχίας εκατοµµυρίων ριζοσπαστών της γης- που δεν αναφέρεται καν στα κείµενα της ελληνικής αριστεράς; Και, όµως, µπορεί! Και που είστε ακόµα! Όχι µόνο δεν αναφέρεται, αλλά η αγωνιστικότητα των ελληνικών κοµµάτων, µετριέται µε τους αγώνες για την υπεράσπιση του ακριβώς αντίθετου! Της προϋπόθεσης, δηλαδή, η οποία, σύµφωνα µε τη Συµµαχία, αποτελεί την πρώτη αιτία για την ύπαρξη της φτώχειας! Αν οι ΜΚΟ έχουν δίκαιο, ο παραδοσιακός ελληνικός πολιτικός λόγος, συντελεί στη διαιώνιση της υπάρχουσας κατάστασης που κατά τα εκατοµµύρια των ριζοσπαστών του κόσµουδηµιουργεί την φτώχεια στον κόσµο! εν αστειεύοµαι! Πρώτη, λοιπόν, προτεραιότητα για τη Συµµαχία των ΜΚΟ, η «υιοθέτηση δίκαιων διεθνών συναλλαγών, έτσι
Rooster Review 5 ώστε να δοθεί ένα τέλος σε καταστροφικές για τους πολίτες αναπτυσσόµενων χωρών επιδοτήσεις και δασµούς. Οι πλούσιες χώρες ξοδεύουν πάνω από 1δις τη µέρα σε επιδοτήσεις, το µεγαλύτερο µέρος των οποίων πηγαίνει σε µεγάλες αγροτοβιοµηχανίες». Αυτό αφορά τις ΗΠΑ, αφορά και την Ε.Ε.-Ελλάδα. Για το βαµβάκι, ειδικά (µετά τις υποχωρήσεις Μπους), αφορά κύρια την Ελλάδα. Αυτό σηµαίνει τέρµα οι επιδοτήσεις στα αγροτικά (και όχι µόνο)! Είναι έτοιµοι οι αγωνιστές για έναν «διαφορετικό και απολύτως εφικτό κόσµο», να ζητήσουν αυτό που θεωρούν κύρια αιτία για την φτώχια στις µη ανεπτυγµένες χώρες οι ΜΚΟ; Και, για να σοβαρευτούµε. Και τα ίδια τα φτωχά κράτη. Γ. Μία άλλη ad hoc συµµαχία, οι ελληνικές ΜΚΟ που ασχολούνται µε το έιτζ, δήλωσε παρουσία στις 12/9. Οι οργανώσεις αυτές, κόκκινο πανί για ένα τµήµα της πολιτικής ηγεσίας του σχετικού υπουργείου, προσβλέπουν και αυτές στην Σύνοδο του ΟΗΕ. Από το σχετικό κείµενο, αποσπώ, όµως, ένα άλλο κοµµάτι που θα προκαλεί σοκ στους εµµένοντες στην παραδοσιακή αντίληψη για την πολιτική. «Η εµπλοκή των ΜΚΟ στην πρόληψη και αντιµετώπιση του Έιτζ είναι ήδη µία πραγµατικότητα. Ζητάµε, λοιπόν, το κράτος να την αναγνωρίσει». Εάν θυµάµαι καλά, καθαρό ζήτηµα συνευθύνης κράτους και κοινωνίας των πολιτών, τίθεται για πρώτη φορά! Όλα δείχνουν πως οι ΜΚΟ, στη φάση της ωριµότητας, ύψωσαν πολύ υψηλά τον πήχυ! Και κονιορτοποιούν, φυσικά, τόσο τις αντιλήψεις του 1789, όσο και αυτές του 1917. Η εµπλοκή, δηλαδή, οδηγεί και αλλού. Τίθεται θέµα πόρων, κατάλληλου νοµικού πλαισίου, αλλά φτάνει σε απίστευτες απαιτήσεις. Μέχρι και συνδιαχείριση της εξωτερικής πολιτικής της χώρας ζητούν! Ζητάµε να τερµατιστεί η µονοπώληση της «διεθνούς εκπροσώπησης της χώρας στο ζήτηµα αυτό»! εν µπορεί να αποτελεί αποκλειστικά κρατική υπόθεση και «θα πρέπει να αποτελέσει προϊόν διαλόγου ΜΚΟ, κοµµάτων» και κράτους!!! εν είναι λίγοι οι θεωρητικοί που έχουν διαπιστώσει πως, στην πραγµατικότητα, δεν υφίσταται ζήτηµα ΜΚΟ. Υφίσταται ζήτηµα ξανά - ανακάλυψης της δηµοκρατίας σε συνθήκες πολυπλοκότητας και πολλαπλασιασµού των µη κρατικών υποκειµένων που συµπρωταγωνιστούν πλέον στον «δηµόσιο χώρο». Εκεί, όπου παραδοσιακά, το διαχειριστικό µονοπώλιο ανήκε πάντα στα κόµµατα και στο κράτος! Σε επίπεδο διεκδίκησης από τις ΜΚΟ, η 12/9/05 θα µείνει ιστορική. Για πρώτη φορά, οι ίδιες οι ΜΚΟ, έθεσαν ανάλογο αίτηµα (κάνοντας απλώς τη τρέχουσα δουλειά τους)! ηµοσιεύτηκε την Κυριακή 9/10/2005 στην εφηµερίδα της ανανεωτικής αριστεράς Εποχή. Με αφορµή τον εορτασµό, την ίδια ηµέρα, του ετήσιου «Φεστιβάλ της Εποχής». «ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ» vs ΚΟΜΜΑΤΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Νικήτας Λιοναράκης 1. «Το µεγαλύτερο δράµα» για κάποιους, παρατηρούσε ο συγγραφέας Gilbert Keith Chesterton «δεν είναι πως δεν βλέπουν τη λύση. Είναι ότι δεν µπορούν καν να δουν το πρόβληµα». Ένα παιχνίδι φαντασίας, δείχνει πως είχε δίκαιο. 2. Το σενάριο του παιχνιδιού αρχίζει µε µια έννοια που έχει εισβάλει στη ζωή µας. Το «κοινωνικό κεφάλαιο» (Κ.Κ.). Με µεγάλη δόση αφαίρεσης, θα προσπαθήσω να την απλοποιήσω. Η πολιτικο - κοινωνική εξέλιξη αλλά και η οικονοµική ευηµερία των κρατών, λένε οι θεµελιωτές της θεωρίας, είναι πλέον αδύνατες χωρίς την αύξηση του Κ.Κ. Αυτό το «social capital» αυξάνεται, όταν στις κοινωνίες πολλαπλασιάζονται µορφές φαινοµενικά άσχετες µε τη πολιτική. Οι µη κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ). Τα δίκτυα πολιτών που δρουν στον δηµόσιο χώρο. Άλλα µη κρατικά υποκείµενα. Οι σχέσεις αµοιβαίας εµπιστοσύνης. Ο εθελοντισµός. Η ανάπτυξη ισχυρής κοινωνίας πολιτών κ.λπ. Η ανάπτυξη όλων αυτών, γράφει ο εκ των θεµελιωτών της θεωρίας, Robert Putnam, «εξασφαλίζει χειροπιαστά ωφελήµατα» για την κοινωνία. Που µπορούν να αποτιµηθούν σε χρήµα ή να συνδεθούν µε το good governance. Να βοηθήσουν την ανάπτυξη ή να βελτιώσουν τις δηµόσιες υπηρεσίες. Να ενισχύσουν τα συστήµατα κοινωνικής φροντίδας ή να αναβαθµίσουν την παιδεία. Με δυο λόγια η διακυβέρνηση ενός κράτους, αλλά και η πολιτική δεν εξαρτώνται πλέον µόνο από τις ικανότητες ενός ηγέτη,
6 Rooster Review τις ψήφους ενός κόµµατος και την απόδοση της κυβέρνησης. Αλλά και από τις επιδόσεις της ως προς την ανάπτυξη του Κ.Κ. Στην πραγµατικότητα δύσκολα θα συναντήσεις αντίπαλο αυτής της θεωρίας. Τη συνυπογράφουν οι Bourdieu, Coleman, Portes, Putnam, Oakshott, Φουκουγιάµα και όλοι, σχεδόν, οι ιεθνείς Οργανισµοί. 3. Το παιχνίδι φαντασίας συνεχίζεται µε διλήµµατα. Η θεωρία, έχει δύο πιθανότητες. Ή είναι σωστή, ή είναι λαθεµένη. - Εάν είναι λαθεµένη, έχει καλώς. Τίποτα δεν χρειάζεται να αλλάξει. - Εάν, όµως, είναι σωστή; 5. Στη δεύτερη περίπτωση, οι κόµµατα και κυβερνήσεις έχουν δίληµµα. Να θεωρήσουν ότι τους αφορά ή όχι; - Εάν δεν τους αφορά, έχει καλώς. - Εάν την ενστερνιστούν, το δίληµµα εξειδικεύεται. 6. Να µπουν στον χορό ή όχι; -Εάν αδιαφορήσουν, έχει καλώς. Θα πρέπει, όµως, να είναι σίγουροι ότι χωρίς αυτούς το φαινόµενο δεν θα επεκταθεί. Γιατί εαν επεκταθεί «χωρίς αυτούς» θα πρέπει να είναι έτοιµοι να αντιµετωπίσουν συνέπειες σαν αυτές που υπαινίσσεται ο Γ. Σεφέρης. Οι νέες µορφές πολιτικής, αυτές που θα προκύψουν, ως αποτέλεσµα των πολιτικών του συνεχώς διευρυνόµενου Κ.Κ., θα τους προσπερνούν σαν σµήνη µελισσών και οι ίδιοι γρήγορα θα καταλήξουν σαν «ένα πουκάµισο αδειανό..». - Εάν µπουν στο χορό, τότε θα πρέπει να χορέψουν! Θα πρέπει, δηλαδή, να χρεωθούν την ευθύνη για την υλοποίηση πολιτικών που θα ισχυροποιούν το Κ.Κ. 7. Στο χορό, προκύπτει θύελλα νέων διληµµάτων. Οι χρεώσεις που ανέλαβαν, είναι συµβατές ή όχι µε τη συνήθη πολιτική πρακτική που γνωρίζουν, µε τα οργανωτικά τους µοντέλα, µε την λειτουργία τους; - Εάν είναι συµβατές, έχει καλώς. Τέτοιες εντάξεις έγιναν χιλιάδες στην ιστορική διαδροµή των κοµµάτων. - Το δράµα, στο παιχνίδι που παίζουµε, αρχίζει εάν δεν εντάσσεται. Εάν δεν είναι συµβατή µε αυτά που ξέρουν να κάνουν κόµµατα και κυβερνήσεις! Ή εάν συµβαίνει κάτι δραµατικότερο. Εάν η υιοθέτησή της λαίλαπας, προϋποθέτει ανατροπή των µέχρι σήµερα αυτονόητων στο χώρο της πολιτικής. 8. Αν ισχύει η θεωρία, Ν, ΠΑΣΟΚ, Συνασπισµός και ΚΚΕ (µε τη µορφή που τα γνωρίσαµε), αποδεικνύονται άχρηστοι! Αδύνατον να παίξουν πλέον τον ρόλο που παίζουν σήµερα. Εάν ισχύει, τέρµα και η πιθανότητα «επιτυχηµένης κυβέρνησης» χωρίς προηγούµενη ανάπτυξη Κ.Κ! Ούτε «κυβέρνηση που λύνει προβλήµατα», ούτε «κράτος του οποίου οι υπηρεσίες λειτουργούν άψογα». Αυτά ανήκουν στην εποχή που η αποτελεσµατικότητα της διακυβέρνησης σχετιζόταν µε την κυβερνητική ικανότητα να διοικεί τον δηµόσιο τοµέα! Σήµερα αυτό δεν γίνεται. 9. Μήπως, όµως, η ανάπτυξη του Κ.Κ. είναι θεάρεστη υπόθεση, αλλά δεν αφορά τα κόµµατα; Κάτι τέτοια ακούει ο καθηγητής στο Πανεπιστήµιο της Κρήτης Στέλιος Αλεξανδρόπουλος και εξεγείρεται! Αυτά είναι ανοησίες, θα έλεγε! Τα αφορά και πολύ, γράφει στο περιοδικό «Κοινωνία Πολιτών» Νο 10. Και η υπόθεση της ανάπτυξης του Κ. Κ, αποτελεί πολιτικό στοίχηµα, µια και γίνεται πράξη «µε κατάλληλες πολιτικές» από πολιτικούς και κόµµατα. 10. Ο διάσηµος Μανωλιός, λοιπόν, µάλλον δεν θα είχε πρόβληµα. Θα το έλυνε µε το να βάλλει «τα ρούχα του αλλιώς»! Τα κόµµατα, όµως, χρειάζονται να µάθουν να περπατούν. µε το κεφάλι κάτω! Όπερ σηµαίνει. Τα κόµµατα, µέσα στο 2004 για πρώτη φορά στην πολιτική ιστορία της χώρας δεσµεύτηκαν προεκλογικά, υπέρ των ΜΚΟ, της συνεργασίας µαζί τους, της ενδυνάµωσης της κοινωνίας των πολιτών. Για το 2005 υπολείπεται η πράξη! -Να αντικαταστήσουν τις πρακτικές κυριαρχίας τους στο δηµόσιο χώρο, ώστε να αφήσουν ζωτικό πεδίο για την κοινωνία των πολιτών. -Να παραιτηθούν από τις πολιτικές δικής τους οργανωτικής ανάπτυξής και να τις αντικαταστήσουν µε πολιτικές ανάπτυξης άλλων, µη ελεγχόµενων και µη εξαρτηµένων οργανώσεων. Να µετατραπούν, δηλαδή, από αυτάρεσκα µονοπώλια, σε εµβρυουλκά! -Να παραιτηθούν από την κυριαρχία τους στην
Rooster Review 7 πολιτική και να την αντικαταστήσουν µε πολύπλοκες µορφές συνεργασίας µε ισότιµους εταίρους. - Να συνδιαχειριστούν ένα περίπλοκο κόσµο στον οποίο δεν υπάρχει ο πρωταγωνιστής. 11. Που βρισκόµαστε σήµερα; Τα κόµµατα, µέσα στο 2004, έκαναν σοβαρά βήµατα. Για πρώτη φορά στην πολιτική ιστορία της χώρας δεσµεύτηκαν προεκλογικά, υπέρ των ΜΚΟ, της συνεργασίας µαζί τους, της ενδυνάµωσης της κοινωνίας των πολιτών κ.λπ. Ειδικά ο Γιώργος Παπανδρέου διέβη ακόµα και στρατηγικά- τον Ρουβίκωνα. Σε απλά λόγια, η «συµµετοχική δηµοκρατία» του, σηµαίνει «παραίτηση από την προοπτική κυβέρνησης της χώρας από το ΠΑΣΟΚ», υπέρ της «διακυβέρνησης µε παράλληλη συνύπαρξη ΠΑΣΟΚ και αυτόνοµων συµπρωταγωνιστών» (ΜΚΟ, Ανεξάρτητων Αρχών κ.λπ.). Και µε ευθύνη για πολιτικές αύξησης του Κ.Κ. Για το 2005 υπολείπεται η πράξη! Αυτών που θα υλοποιήσουν τις νέες στρατηγικές. Αυτό, προς το παρόν, παραµένει ζητούµενο! 12. Στις καθυστερήσεις, όµως, οι ενστάσεις πολλαπλασιάζονται. - Πολλές επικαλούνται τον. Αϊνστάιν! «Τα προβλήµατα, δεν µπορούν να λυθούν στο επίπεδο της σκέψης που τα δηµιούργησε». - Άλλες, τους Μόντι Πάθονς! «Είµαι ο βασιλιάς των Βρετανών», δηλώνει αυτάρεσκα ο Αρθούρος αναζητώντας τους ιππότες της ελεεινής τραπέζης. «Μα εµείς δεν έχουµε βασιλιά, είµαστε µια αυτόνοµη κοινότητα», απαντούσαν στον αµήχανο βασιλιά οι πανέξυπνοι χωρικοί! ηµοσιεύτηκε στο πρώτο τεύχος του περιοδικού ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ. Νοέµβριος 2005 O ΟΡΕΣΤΗΣ, H ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ Μ.Κ.Ο. ΚΑΙ ΤΑ ΜΜΕ. Νικήτας Λιοναράκης Το ζήτηµα εµφανίζεται, συνήθως, ως παράπονο. Γιατί τα πανελλήνιας κυκλοφορίας, κατ ουσία αθηναϊκά ΜΜΕ, δεν προβάλλουν τον κόσµο των ΜΚΟ; Θα προσπαθήσω να τεκµηριώσω, ότι το ερώτηµα είναι λάθος. Και, ότι το κρίσιµο ερώτηµα, δεν είναι εάν τα ΜΜΕ «παίζουν» τις ΜΚΟ, αλλά εάν έχουν καν την ικανότητα και την δυνατότητα να παρακολουθήσουν τον τρόπο που κινούνται σήµερα οι ΜΚΟ; Και παραπέρα. Εάν έχουν την ικανότητα να συλλάβουν τον διαφορετικό σύγχρονο κόσµο στον οποίο τα κράτη και τα κόµµατα δεν είναι αποκλειστικοί πρωταγωνιστές. Στα ερωτήµατα αυτά, η απάντηση είναι όχι! Είναι ανόητοι, όσοι φαντάζονται ότι τα ΜΜΕ έχουν λόγους να ευνοούν τον Κίµωνα Κουλούρη, αντί των Γιατρών χωρίς Σύνορα. Ή την Ζέτα Μακρή, αντί της ιεθνούς Αµνηστίας. Απλούστατα βιώνουν την τραγικότητα να αδυνατούν ενώ πολύ θα ήθελαν- να συλλάβουν τη σύνθετη δηµοσιότητα που παράγει η WWF και η Action Aid, όπως µπορούν να συλλάβουν την απλοϊκή που εκπορεύεται από τον Ορέστη Κολοζώφ και τον Παναγιώτη Λαφαζάνη. Θα επιχειρήσω να τεκµηριώσω τον ισχυρισµό, µέσα από τη δηµόσια παρουσία µία τυχαίας οργάνωσης. Επέλεξα µία που δεν είναι διεθνής (όπως η Κάριτας), δεν έχει χιλιάδες µέλη (όπως η Greenpeace), δεν ασχολείται µε αβανταδόρικα θέµατα (όπως το Παρατηρητήριο του Ελσίνκι), δεν έχει την κύρια δράση της στην Αθήνα (όπως η Ελπίδα)! Ο Αρχέλων, ασχολείται µε τις θαλάσσιες χελώνες. Και κινείται κυρίως στην επαρχία (και ολίγον στη Γλυφάδα) Α. Η ένσταση του µέσου Έλληνα δηµοσιογράφου είναι απλή. «εν ασχολούµαστε συχνά µε τον Αρχέλωνα, διότι οι δράσεις του δεν είναι σηµαντικές. Όταν είναι, αλλά και όσες είναι, προβάλλονται κανονικά».
8 Rooster Review Η ένσταση, είναι σωστή. Αναζητώντας τα τελευταία δελτία τύπου του Αρχέλωνα, µε όσο καλή διάθεση και αν είχα, δεν θα µπορούσα να ισχυριστώ, ότι το κοινό των ΜΜΕ τις περιµένουν µε αγωνία! «ύο χελώνες απελευθερώθηκαν στο Καλαµάκι», «απελευθερώθηκε ο Ορέστης», «παρουσίαση της 22χρονης δράσης του στη Ζάκυνθο»,, δύο συµµετοχές σε συνέδρια, «εκδήλωση στον Αυλώνα» κ.λπ. Εδώ ο µέσος έλληνας δηµοσιογράφος έχει δίκαιο. Αυτά δεν ενδιαφέρουν το κοινό! Β. Μόνο αυτά, όµως, είναι ο Αρχέλων; Η απάντηση είναι όχι. Έχει µία καταλυτική 22χρονη παρουσία στο ζήτηµα της Καρέττα, συγκροτεί ετησίως στρατό 600-700 εθελοντών από όλο τον κόσµο που λειτουργούν ως φύλακες, «παρακολουθεί 75 χλµ. ακτών και 2500 φωλιές», διαθέτει Κέντρο ιάσωσης στη Γλυφάδα, δορυφορική παρακολούθηση των χελωνών κ.λπ. Εδώ ο µέσος έλληνας δηµοσιογράφος, ξύνει το κεφάλι και βεβαιώνει, ότι «ίσως κάποια παρουσίαση χρειάζεται να γίνει»! Γ. Αλλά δεν κάνει µόνο αυτά ο Αρχέλων. ιότι έχει αναλάβει συνευθύνη και για δηµόσιες υποθέσεις, Σε τοµείς τέως κρατικής αρµοδιότητας, που είναι προσανατολισµένο το 60-70% των δηµοσιογράφων. Ο Αρχέλων αλλά και πολλές άλλες ΜΚΟ συνδιαχειρίζονται τοµείς που αποτελούσαν κάποτε αποκλειστικότητα του κράτους και των κοµµάτων! Συµµετέχει, δηλαδή, στη διοίκηση τεσσάρων «ΜΚΟ τρίτης γενιάς» που ασκούν δηµόσια εξουσία σε τοµείς υψίστης σπουδαιότητας. Στους Φορείς ιαχείρισης Εθνικών Πάρκων (Ζακύνθου, Μεσολογγίου, Αµβρακικού και Κοτυχίου - Στροφυλιάς). Επίσης, µαζί µε την Γ.Γ. Νέας Γενιάς, υλοποιεί πρόγραµµα για εκπαίδευση εθελοντών και µε τα Λιµεναρχεία, το Εθνικό ίκτυο ιάσωσης! Εδώ ο δηµοσιογράφος, ανακαλύπτει τον ένοχο. «Αρµόδιος είναι ο συντάκτης που είναι διαπιστευµένος στο ΥΠΕΧΩ Ε. Αυτός δεν κάνει καλά τη δουλειά του». Αδύνατον, όµως, να αντιληφθούν οι λειτουργοί των ΜΜΕ, ότι οι εν λόγω ΜΚΟ είναι πλήρως ξεχωριστές από το ΥΠΕΧΩ Ε και ο ρεπόρτερ που το καλύπτει, δεν παρακολουθεί κάτι που δεν υπάγεται στην ιεραρχία του υπουργείου. Άρα, αυτά, χάνονται (1)!. Πάλι, όµως, δεν τελειώσαµε. ιότι µέσω της διεθνούς δράσης του, χαράζει τις πολιτικές για τις χελώνες που εφαρµόζονται στην Ελλάδα, από το παράθυρο! Συµµετέχει στο Μεσογειακό Πρόγραµµα ράσης για το Περιβάλλον του ΟΗΕ, στο Ευρωπαϊκό Γραφείο Περιβάλλοντος και στην Ευρωπαϊκή Ένωση για την ιατήρηση των Ακτών. Κοινώς, οι εθνικές πολιτικές, οι οποίες αποτελούν υλοποίηση των διεθνών αποφάσεων, διαµορφώνονται και µέσα από την ΜΚΟ Αρχέλων! Τα ΜΜΕ, όµως, αυτά δεν τα παρακολουθούν! Ε. Ούτε ακόµα τελειώσαµε. ιότι, όπως κάθε ΜΚΟ, διαθέτει δικές της «ιπλωµατικές Αποστολές» µε διακλαδώσεις σε όλο το σύστηµα που χαράζει τις διεθνείς πολιτικές! Η αφέλεια των ΜΜΕ να πιστεύουν, ότι όλα τα διεθνή περνάνε από το Υπ. Εξωτερικών ανήκει στις δεκαετίες του 70! Το έζησα επί πέντε χρόνια στην «Επιτροπή για τις ΜΚΟ» του Υπ. Εξωτερικών. Αυτό που παρουσιάζεται στους διπλωµατικούς συντάκτες (στην ουσία καταγραφείς των κινήσεων του Υπουργού και µόνο), αποτελεί δεν αποτελεί το 20-30% των πολιτικών που φθάνουν στην χώρα απλώς για επικύρωση και πολλές φορές ούτε για αυτήν- από την παγκοσµιοποιηµένη πλέον κοινωνία µας! Ο 63χρονος φυσικός και αναλυτής συστηµάτων, συνταξιούχος του ΟΤΕ, ηµήτρη Μαργαριτούλης, παλιός πρόεδρος του Αρχέλων, είναι η αντένα του (έκφραση των διπλωµατών) στην International Sea Turtle Society (το παγκόσµιο συνέδριο της οποίας θα πραγµατοποιηθεί την άνοιξη του 2006 στο Ηράκλειο). Είναι βέβαιο, ότι ο πρόεδρος του παγκόσµιου αυτού δικτύου για τις χελώνες, είναι λιγότερο αναγνωρίσιµος από την Φανή Πετραλιά. Και κανένα κρατικολάγνο ΜΜΕ, που ισχυρίζεται ότι παρακολουθεί την πολιτική, δεν αντιλαµβάνεται ότι η νοµιζόµενη ως ενασχόληση µε αυτήν του Γιώργου Παναγιωτακόπουλου, δεν φθάνει ούτε στο µισό της αντίστοιχης του. Μαργαριτούλη. Και, όµως, η διεθνής πολιτική (για το συγκεκριµένο θέµα), διαµορφώνεται και µε τη δική του συµβολή. ΣΤ. Και πάλι δεν τελειώσαµε. Η άρνηση των ΜΜΕ να προβάλλουν, ως είδηση, την «απελευθέρω-ση του Ορέστη», είναι εύλογη. Η αδυναµία τους, όµως, έστω και να παρακολουθή-
Rooster Review 9 σουν, την δικτυακή διακλάδωση των χιλιάδων ΜΚΟ, δεν είναι. Ο ίδιος είναι και αντιπρόεδρος για τη Μεσόγειο της World Conservation Union (IUCN). Εκεί και αν γίνεται η ανατροπή των -τέως- αυτονόητων! Αν οι σοβαροί δηµοσιογράφοι αισθάνονται δέος και αµηχανία από την πολυπλοκότητα του κόσµου µας, οι θεωρητικοί των διεθνών σχέσεων νοιώθουν το έδαφος να µετακινείται κάτω από τα πόδια τους! Το δόγµα αιώνων ότι «υποκείµενο του διεθνούς δικαίου είναι µόνο τα κράτη», ανατρέπεται. Ο IUCN είναι ο µεγαλύτερος διεθνής οργανισµός που χαράζει τις πολιτικές για τα είδη που κινδυνεύουν (και όχι µόνο)! Μέλη του, όµως, δεν είναι µόνο τα κράτη! Μετέχουν 82 κράτη και 111 κυβερνητικοί οργανισµοί, αλλά και 800 ΜΚΟ! Στην περίπτωση της χώρας µας λ.χ. µέλη του είναι το κράτος «Ελλάς», αλλά και έξι ελληνικές ΜΚΟ! Επιτρέψτε µου κάποια απλοϊκότητα. Οι εν λόγω, µπορούν να υποστηρίξουν διαφορετικές θέσεις από το κράτος «Ελλάς»! Και -θεωρητικά- οι θέσεις αυτές -και όχι του κράτους- να υιοθετηθούν! Και, θεωρητικά πάντα, το κράτος «Ελλάς» να κληθεί, εκ των υστέρων, να εφαρµόσει τις απόψεις των ΜΚΟ και όχι τις δικές του! Ζ. Όλα τα παραπάνω δεν αφορούν µόνο τον Αρχέλων. Αφορούν όλες τις ΜΚΟ. Ο Αρχέλων επιλέχτηκε τυχαία. Είναι µία τυπική ΜΚΟ. Υπάρχουν άλλες που έχουν ανάλογες ή περισσότερες δράσεις. Η άρνηση των ΜΜΕ να προβάλλουν, ως είδηση, την «απελευθέρωση του Ορέστη», είναι εύλογη. Η αδυναµία τους, όµως, έστω και να παρακολουθήσουν, την δικτυακή διακλάδωση των χιλιάδων ΜΚΟ, δεν είναι. Στην πραγµατικότητα οφείλεται στην αδυναµία τους να φωτογραφήσουν την ίδια την δηµοκρατία του 21ου αιώνα! Και στην εµµονή τους να ταυτίζουν την πολιτική µε τα κόµµατα και να επιµένουν σε ένα νεκρό από χρόνια- µοντέλο πυραµιδοειδούς οργανωµένου κράτους. Στην ουσία, αδυνατούν να παρακολουθήσουν τις εξελίξεις σε ένα πολύπλοκο, πολυκεντρικό, επέκεινα του εθνικού κράτους και πέραν της συµπύκνωσης της πολιτικής στο κεντρικό παιχνίδι των κοµµάτων, κράτος! Τα ΜΜΕ αδυνατούν να φανταστούν, ότι αυτό που ονοµάστηκε «πολιτική» και «διοίκηση» και εξελισσόταν στα πλαίσια της δηµόσιας διοίκησης και της πολιτικής, σήµερα έχει κονιορτοποιηθεί και οι αναρίθµητες πλευρές του διαµορφώνονται σε ένα απέραντο πλέγµα διεθνών και εθνικών θεσµών. Κρατικών και µη κρατικών. Οι δηµοσιογράφοι, όµως, ακόµα περιµένουν στο Γραφείο Τύπου του υπουργείου στο οποίο είναι διαπιστευµένοι! Το παρακάτω κείµενο δηµοσιεύτηκε στο καινούργιο περιοδικό των εκδόσεων Παπαζήση µε τίτλο «Η Νέα Πολιτική» (τεύχος 3, εκέµβριος 2005). (1) Για την αδυναµία των ΜΜΕ να συλλάβουν την κοινωνική πολυπλοκότητα και τις συνέπειες αυτού στην κατάρρευση των καθηµερινών εφηµερίδων και του ενηµερωτικού σκέλους της ραδιοτηλεόρασης, «Οι συνέπειες του Γατόσκυλου», Νικήτας Λιοναράκης. Εκδ. Παπαζήση (2002 ΕΝΑΣ ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΣ. Ο ΠΡΟΕ ΡΟΣ ΤΗΣ ΑΚΑ ΗΜΙΑΣ ΑΘΗΝΩΝ! Νικήτας Λιοναράκης Συνηθίζει η Ακαδηµία Αθηνών να εκπέµπει πρωτοποριακές θεωρητικές αναζητήσεις για να αφουγκράζεται ριζοσπαστικές µεταλλαγές της κοινωνίας; Όχι, θα πουν οι εχέφρονες. Άλλος είναι ο ρόλος της. Και, όµως! Ο Εµµανουήλ Ρούκουνας, πρόεδρος της Ακαδηµίας για το 2005, πέτυχε το ακατόρθωτο. Η παρθενική του οµιλία, ως πρόεδρος, να αποτελεί σηµείο αναφοράς για τους προβληµατισµούς επιστηµόνων, αλλά και ακτιβιστών, πανεπιστηµιακών αλλά και ριζοσπαστών από τις µη κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ)! Είναι η πρώτη, ίσως, φορά που οι απόψεις του προέδρου της Ακαδηµίας (τον οποίο δεν γνωρίζω), αποτελούν οδηγό σε πρωτοπόρα µυαλά της χώρας! Η φρεσκάδα της εκφράστηκε και στον τίτλο. Η «ιεθνής ιάσταση της Κοινωνίας Πολιτών». Οι τολµηρές σκέψεις, ακολούθησαν. -Επιστρατεύοντας την εµπειρία του, παρουσίασε δεκάδες παραδείγµατα του σηµαντικού ρόλου που παίζουν οι ΜΚΟ στις διεθνείς και στις εθνικές υποθέσεις. Ελάχιστες είναι γνωστές στο ελληνικό κοινό. -«Πολλές διεθνείς συµβάσεις περί ανθρωπίνων
10 Rooster Review δικαιωµάτων δροµολογήθηκαν ή υποστηρίχθηκαν, όχι από κυβερνήσεις, αλλά από ΜΚΟ» (Ευρωπαϊκή Σύµβαση των ικαιωµάτων του Ανθρώπου, για την Κατάργηση των φυλετικών διακρίσεων και Κατά των Βασανιστηρίων του ΟΗΕ κ.λπ) -Βεβαιώνει ότι οι ΜΚΟ έφεραν έτοιµο το «σχέδιο Καταστατικού» και ήταν αυτές που «άσκησαν έντονες πιέσεις στις κυβερνήσεις µέχρι να δεχτούν το ιεθνές Ποινικό ικαστήριο»! -Αξιολογεί ως «το πλέον σηµαντικό επίτευγµα χιλίων ΜΚΟ από 60 κράτη, την Σύµβαση περί καταργήσεως των ναρκών κατά προσωπικού». Ελάχιστοι, επίσης, θυµούνται πως γι αυτή την πρωτοβουλία τους απενεµήθη το βραβείο Νόµπελ! -Καταθέτει, ότι ο πρόσφατος θεσµός του Υπάτου Αρµοστή για τα ανθρώπινα δικαιώµατα στον ΟΗΕ, αποτελεί «δικό τους έργο»! -Κάνει γνωστή την Diego Arrias Formula. Πρόκειται για «την άτυπη, κατά τακτικά διαστήµατα, συνάντηση εκπροσώπων των ΜΚΟ µε τους πρέσβεις κρατών µελών του Συµβουλίου Ασφαλείας για την ανταλλαγή απόψεων επί της ηµερησίας διατάξεως»! -Επιβεβαιώνει, ότι πολύ συχνά οι ΜΚΟ φθάνουν ως το σηµείο να «είναι εµπνευστές ψηφισµάτων στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ». Φυσικά πάντα «εκφέρουν γνώµη επί σχεδίων ψηφισµάτων» και «βρίσκονται παντού. Στους ειδικευµένους οργανισµούς της οικογένειας του ΟΗΕ (Ουνέσκο, ιεθνή Οργάνωση Εργασίας, ιεθνή Τράπεζα, Παγκόσµια Οργάνωση Υγείας κ.λπ)»! -Ενηµερώνει, ότι αυτές προκαλούν Γνωµοδοτήσεις στο ιεθνές ικαστήριο της Χάγης και αποφάσεις στον Παγκόσµιο Οργανισµό Εµπορίου! Αλλά δεν στέκεται µόνο στην ενηµέρωση. Οι θεωρητικές του καταθέσεις, θεωρούνται από τις πλέον καινοτόµες και πρωτοποριακές στην Ελλάδα. Συγκεκριµένα. -Συνέδεσε, από την αρχή, τον ρόλο των πολιτών, µε την αριστοτελική οπτική της οργανωµένης πολιτείας. Εάν «πολλών γαρ επιστατών η πολιτική κοινωνία δείται», ο υπαινιγµός περί πλουραλισµού της έννοιας «διακυβέρνηση», είναι σαφής. -Προσπέρασε τις προκρούστειες λογικές γνωστών συναδέλφων του, να χωρέσουν την έννοια της ΚτΠ σε στενά (και συχνά ιδεολογίζοντα) πλαίσια. «Η ΚτΠ είναι έννοια µε ευρύτατο περιεχόµενο, χωρίς γενικά αποδεκτό ορισµό». -Ξεκαθάρισε, ότι σε ένα τόσο πολύπλοκο και πολυκεντρικό περιβάλλον, η έννοια της «αντιπροσωπευτικότητας» τίθενται διαφορετικά. «Η ΚτΠ είναι έννοια εικονική (virtual). Πολλοί αναρωτιούνται ποιους εκπροσωπούν η κάθε µία από τις οργανώσεις. Ευτυχώς δεν θα µάθουµε ποτέ ποιος εκπροσωπεί συνολικά της ΚτΠ στο σύνολό της, άλλωστε κανείς δεν είναι µοναδικός εκφραστής του δηµοσίου συµφέροντος». -Προσπερνώντας συντηρητικές απόψεις, κοινές στην «δεξιά» αλλά και στην «αριστερά» πολιτική ρητορική, βλέπει τις ΜΚΟ «ενταγµένες σε ένα σχήµα επικουρικότητας». έχεται ότι «το δηµόσιο συµφέρον» εκφράζεται από τα «όργανα του κράτους» και τους επίσηµους «θεσµούς», αλλά µόνο «πρωτίστως»! Παράλληλα δέχεται, ότι οι ΜΚΟ µπορούν να συνεργάζονται «µε τα όργανα του κράτους», αλλά υιοθετεί και την εξόχως καινοτοµική ιδέα, ότι µπορεί ακόµα «και να τα υποκαθιστούν»! Αυθαιρετώντας θα έλεγα, ότι επιχειρεί ριζοσπαστική τοµή. Ξεχωρίζει την διακυβέρνηση, «έργον πολλών επιστατών», από την κυβέρνηση, των «συντεταγµένων οργάνων του κράτους». - Προς επίρρωση του ισχυρισµού, θεωρεί «σπουδαιότερες» τις απόψεις «που ανατρέπουν σειρά καθιερωµένων αρχών, αξιών και δογµάτων». Αυτές οδηγούν «σε ανακατανοµή των περιοχών δράσεως της δηµόσιας και της ιδιωτικής σφαίρας» µε την παρέµβαση µη κρατικών υποκειµένων ή «actors». - Καινοτοµώντας περαιτέρω, δέχεται ένα είδος συνευθύνης κράτους και ΚτΠ για τις δηµόσιες υποθέσεις. «Το δηµόσιο και το ιδιωτικό συµφέρον συνιστούν ενιαίο σύνολο του οποίου ο καθένας µας κατέχει ένα τµήµα». Ως εκ τούτου «πρωταρχική ιδέα», είναι «πως οι πρωτοβουλίες και οι δράσεις του κράτους και της ΚτΠ, είναι επάλληλες και όχι αντικρουόµενες»! - Τέλος, µε ειλικρίνεια και τόλµη, παραδέχεται, ότι «σήµερα ζούµε την απορία σε ευρύ φάσµα των κοινωνικών επιστηµών»! Και εξηγεί, ότι είναι όλα τόσο καινούργια και ανατρεπτικά, ώστε «γίνεται αισθητή πλέον η ανάγκη θεωρίας». Εννοείται, νέας θεωρίας! ηµοσιεύτηκε στην εφηµερίδα Εστία στις 10/9/2005 ΜΙΑ ΟΛΥΜΠΙΑ Α ΦΤΑΝΕΙ; ΒΑΡΚΕΛΩΝΗ vs ΑΘΗΝΑΣ Σωτήρης Γεωργανάς Πως να δηµιουργησετε µια πετυχηµενη πολη µετα απο πολλες συζητησεις µε φιλους και µη, εχω καταληξει οτι παρουσιαζει εξαιρετικο ενδιαφερον µια συστηµατικη παρουσιαση της Βαρκελωνης και µια
Rooster Review 11 συγκριση µε την Αθηνα, σε µια σειρα αρθρων. εν προσπαθω να αποδειξω ποια πολη ειναι οµορφοτερη ή ποιος λαος πιο εξυπνος, ωραιος, δηµιουργικος. Αυτο εξαρταται απο πολλους παραγοντες και ειναι εν τελει θεµα γουστου. Ενδιαφεροµαι οµως να δειξω, σε απτα προβληµατα και πρακτικα θεµατα µιας µεσογειακης πολης, τι λυσεις υπαρχουν και εχουν δοκιµαστει. υστυχως τις περισσοτερες φορες θα φανει οτι η λυση της Αθηνας ειναι η αποτυχηµενη/λανθασµενη. Αυτο δεν πρεπει να µας ανησυχει. Πρεπει να το βλεπουµε περισσοτερο σαν µια ευκαιρια. Αν η Αθηνα και κατ επεκταση η Ελλαδα (ειναι ενα δυστυχες γεγονος οτι η Ελλαδα αστικα ειναι αντιγραφο της Αθηνας) τα καταφερνει µια χαρα µε τοσα λαθη, φανταστειτε ποσο µπορει να καλυτερευσει αν αρχισουµε να αποφευγουµε τα λαθη. εν χρειαζεται να ανακαλυψουµε τον τροχο απτην αρχη. Σε πολλα θεµατα υπαρχουν ετοιµες, αξιοπιστες, παραγωγικοτατες λυσεις. Ετσι θα πρεπει να βλεπουµε αυτην την συγκριση σαν εναν οδηγο, τι µπορουµε να κανουµε αµεσα για την πολη µας. ιστορικου µεσαιωνικου (και πεζοδροµηµενου) κεντρου. Μια φωτογραφια φτανει Ας ξεκινησουµε µε την γενικη εικονα των πολεων. Ρυµοτοµια Η πολεοδοµια, ρυµοτοµια ειναι µια σηµαντικη τεχνη που καταλαβαν οι ανθρωποι απο πολυ νωρις οτι ειναι απαραιτητη για την δηµιουργια λειτουργικων πολεων. Ο Ιπποδαµος πριν πολλα χρονια προτεινε το συστηµα των παραλληλων δροµων, ενα συστηµα που φαινεται να ειναι το πιο βολικο για µια πολη µε πολλα αυτοκινητα. υστυχως οι σηµερινοι απογονοι του Ιπποδαµου δεν φαινεται να ειναι µεγαλοι οπαδοι της καλης ρυµοτοµιας και σωστης χωροταξιας. Η Αθηνα σηµερα ειναι πιθανοτατα απο τις πιο κακοσχεδιασµενες πολεις της Ευρωπης, καθως ουσιαστικα αποτελειται απο πολλα χωρια µε στριµωγµενα κεντρα και αναρχη περιφερεια, µε δροµους να σταµατανε αποτοµα πανω σε µαντρες, κεντρικους δροµους µε µεταβλητο αριθµο λωριδων (γεγονος που διαπιστωµενα προκαλει χαος. Ειναι καλυτερα ενας δροµος να εχει πχ µονο τρεις λωριδες, παρα να αλλαζει απο 3 σε 4 σε 3 συνεχως οπως η Βασιλισσης Σοφιας ή η Πατησιων), πολυ µικρα οικοδοµικα τετραγωνα, κακιστη χωροταξια (παλι µαλλον η τελευταια µεγαλη πολη της Ευρωπης που εχει βιοµηχανιες και βιοτεχνιες µεσα στον αστικο ιστο!) κτλ Απο την αλλη η Βαρκελωνη, χαρη στις πρωτοποριακες ιδεες Καταλανων αρχιτεκτονων στις αρχες του αιωνα, εχει ισως την καλυτερη χωροταξια στην Ευρωπη και ενα πληρως ιπποδαµειο ρυµοτοµικο συστηµα σε ολη την πολη εκτος του Παρατηρειστε οτι τα οικοδοµικα τετραγωνα ειναι πολυ µεγαλα, µε µεγαλους ελευθερους χωρους στο κεντρο και χωριζονται µε τουλαχιστον 3λωριδους δροµους και φαρδια πεζοδροµια! Τα µεγαλα λαθη στην Αθηνα εχουν γινει πριν πολλα χρονια δυστυχως και σαν ελαφρυντικο για τους σχεδιαστες ισχυει οτι η πολη αναγκαστηκε να απορροφησει µεγαλες µαζες ανθρωπων σε ελαχιστα χρονικα διαστηµατα. Αλλα δεν φαινεται να εχουµε µαθει τιποτα ακοµα. Τα Μεσογεια, ο τελευταιος ελευθερος χωρος της πολης, χτιζονται µε τον ιδιο καταστροφικο τροπο. Αντι να σχεδιαζουµε πολεις απο το µηδεν, απλα επεκτεινουµε το σχεδιο πολης των υπαρχοντων κακοποιηµενων χωριων. Αντι να φτιαχνουµε πρωτα υποδοµες, δικτυα, σιδηροδροµους και δροµους και µετα να ερχονται οι κατοικοι, χτιζει ο καθενας το δικο του, συχνα αυθαιρετο, συχνοτερα κακογουστο σπιτι και µετα περιµενει ασφαλτοστρωση των δροµων. Μετα ξηλωνεται ο δροµος για να γινουν υπονοµοι, µετα ξαναξηλωνεται για να ερθει η ΕΥ ΑΠ, µετα µαταξαναξηλωνεται για να ερθει το φυσικο αεριο, µε αποτελεσµα ο δροµος να εχει περισσοτερα σαµαρακια απο ευθειες επιφανειες! Μετα ερχεται ο δηµος και βαζει καδους σκουπιδιων στα χειροτερα σηµεια, µετα βαζει κολωνες φωτισµου στην µεση του πεζοδροµιου, διαφηµιστικες πινακιδες εκει που δεν χωραει να περπατησει κανεις, ερχεται ο ΟΑΣΑ και βαζει τεραστιες στασεις λεωφορειου* σε πεζοδροµεια 60 εκατοστων κ.ο.κ. Εννοειται οι ελευθεροι χωροι και τα σωστα πεζοδροµια ποτε δεν φτανουν να γινουν οπως σχεδιαστηκαν, καθως η πολιτεια βρισκεται
12 Rooster Review παντα προ τετελεσµενων (καταστροφικων) γεγονοτων Η Αθηνα εξαπλωνεται σαν τον καρκινο σε ολη την Αττικη και µυαλο δεν βαζουµε! Παραλια Το κυριοτερο διακριτικο χαρακτηριστικο µιας µεσογειακης πολης ειναι η Μεσογειος! Η θαλασσα ανοιγει τους οριζοντες, δινει θέα, αναψυχη, διασκεδαση, αθλητισµο, µια ανασα και µια βουτια. Στο θεµα της παραλιας εχουµε την πρωτη και τραγικοτερη αποτυχια του Αθηναϊκου µοντελου. Η Αθηνα ειναι µια παραθαλασσια πολη αλλα δεν ειναι παραλιακη πολη, οι πολιτες ελαχιστα επικοινωνουν µε την παραλια. Το πιο κοντινο παραλιακο µερος προς το κεντρο της Αθηνας ειναι το Φαληρο. Εχετε κανει ποτε µια βολτα προς τα κει? Πριν τους Ολυµπιακους η περιοχη αναµεσα στο Σταδιο Ειρηνης και Φιλιας και στο ελτα Φαληρου, ηταν ενας απεραντος σκουπιδοτοπος. Μετα τους Ολυµπιακους εµειναν δυο αχρηστα γηπεδα και ενας απεραντος τσιµεντοτοπος. εν υπαρχει ουτε παραλια (η πιο κοντινη ειναι στον Αγιο Κοσµα?), ουτε καν χωρος διασκεδασης και αναψυχης. Γιατι για καποιον ανεξερευνητο λογο οι Αθηναιοι φαινεται να µην καταλαβαινουν οτι ενας δηµοσιος χωρος πρεπει να τραβαει τους κατοικους. Νοµιζουµε οτι προστασια ενος χωρου, σηµαινει την πληρη αποµακρυνση ολων των δραστηριοτητων, πραγµα που οδηγει σε µια αστικη ερηµο! Αυτο ειναι κοινωνιολογικα** και οικονοµικα εντελως λαθος. Το κεντρο της Βαρκελωνης σηµερα. Το κεντρο της πολης ειναι το τετραγωνο στην αριστερη ακρη της φωτογραφιας. Πηγαινοντας προς την θαλασσα βλεπετε πρωτα το λιµανι και µετα στον βραχιονα του την πρωτη παραλια. Στο κεντρικοτερο σηµειο της παραλιας, το λιµανι (σαν να λεµε Πειραιας) αφαιρεθηκαν ολα τα πλοια και µεταφερθηκαν σε νεο λιµανι. Κατασκευαστηκε ανταυτου µια τεραστια µαρινα µε εστιατορια, ενυδρειο, κινηµατογραφους, καταστηµατα και εστιατορια φτιαχνοντας ετσι µια νεα πολη στην θεση του δυσοσµου λιµανιου. Στην Βαρκελωνη αυτο το εχουν καταλαβει πολυ καλα. Πριν τους Ολυµπιακους η παραλια εµοιαζε πολυ µε την προολυµπιακη Αθηνα. Μεγαλο ασχηµο λιµανι και πιο περα σιδηροδροµοι, σκουπιδια, συνοικισµοι τσιγγανων, βρωµια και δυσωδια. Η πολη αποφασισε να υλοποιησει ενα τεραστιο προγραµµα αναβαθµισης της παραλιας. Πιο περα (σαν να λεµε Μικρολιµανο προς Φαληρο) το τρενο και τα σκουπιδια αφαιρεθηκαν, δηµιουργηθηκε µια ακοµα µεγαλη Μαρινα και 4-5 µεγαλες θαυµασιες τεχνητες παραλιες. ηµιουργηθηκε νεα σταση του µετρο διπλα στην θαλασσα και καποιοι προσεγµενοι χωροι σταθµευσης αναµεσα σε δεντρα (οχι πολλοι! δεν θελουµε να γεµισει το µερος ΙΧ!). Ως
Rooster Review 13 εδω καλα θα µου πειτε, αυτα τα ξερουµε, σχεδον τα καναµε και µεις στο Φαληρο (αν εξαιρεσεις την παραλια και το µετρό). Οχι. Στην Βαρκελωνη οι παραλιες ειναι εντελως ανοιχτες στο κοινο, ακοµα και το βραδυ (µαλιστα φωτιζονται). ηµιουργηθηκε ενας φαρδυς παραλιακος περιπατος, ουσιαστικα χωρις τσιµεντο χρησιµοποιωντας αµµο, χωµα και δεντρα. Αναµεσα στην πολη και στην παραλια περνουσε µια παραλιακη λεωφορος. Υποβιβαστηκε κατω απο την επιφανεια του εδαφους για να ενωθει η πολη µε την παραλια. ηµιουργηθηκαν δυο διδυµοι πυργοι σε σχεδια γνωστου αρχιτεκτονα (Frank Gehry) µε ενα τεραστιο ξενοδοχειο µε καζινο, µεγαλο κλαµπ και κτιρια γραφειων, διπλα στην παραλια! Σαν δειγµα του πως αξιοποιουν τους χωρους οι Καταλανοι, το Hotel Arts που εφτιαξαν ανηκει σηµερα στα καλυτερα του κοσµου. Σαν να µην εφτανε αυτο, στον παραλιακο περιπατο καθε 200 µετρα υπαρχουν καλαισθητες ξυλινες κατασκευες που στεγαζουν εστιατορια και µεσα στην παραλια, στην αµµο εχουν δηµιουργηθει παραλιακα µπαρ (µα καλα δεν εχουν ακουσει στην Βαρκελωνη για προστασια του αιγιαλου?). Προσοχη, δεν υπαρχει καµµια αυθαιρεσια. Ολα τα µπαρ και εστιατορια εχουν χτιστει µε κοινα αρχιτεκτονικα προτυπα, µε ελαφριες οµορφες κατασκευες και δινονται απο την πολη σε επιχειρηµατιες. Ετσι η πολη δινει διεξοδο στην αναγκη των κατοικων για παραθαλασσια διασκεδαση, µε οργανωµενο τροπο. Παραλληλα δινει ζωη τραβωντας κοσµο στην παραλια σχεδον 24 ωρες το 24ωρο για δουλεια και διασκεδαση, ετσι ωστε να µην ειναι µια σκοτεινη επικινδυνη περιοχη, αλλα ενα αναποσπαστο κοµµατι της πολης µερα-νυχτα. Ακοµα πιο εξυπνα, η υποβαθµισµενη περιοχη κοντα στην παραλια αναβαθµιστηκε µε την δηµιουργια του οµορφου Ολυµπιακου Χωριου, το οποιο και πωληθηκε αργοτερα σε υψηλες τιµες (αντι να χαριστει, για να εξαθλιωθει σαν εργατικες κατοικιες). Σηµερα η περιοχη εχει ανακαινιστει πληρως απο ιδιωτικες εταιρειες, που εσπευσαν να εκµεταλλευτουν την αναβαθµιση και το ανοιγµα προς την θαλασσα για να προσφερουν καταπληκτικες κατοικιες µε πισινες και κηπους, για τους Καταλανους και τους ολο και περισσοτερους Βορειοευρωπαιους µεταναστες της πολης. Το πιο εξυπνο: η τεραστια αυτη επενδυση, αποσβεστηκε σε λιγα χρονια. Το Ολυµπιακο Χωριο και τα ξεονοδοχεια πωληθηκαν για σοβαροτατα ποσα. Και βεβαια προφανως ολες οι νεες επιχειρησεις, πληρωνουν φορους και ενοικια στην πολη. Ο τουρισµος στην Βαρκελωνη, χαρη σε ολα αυτα τα µετρα εκτοξευθηκε. Η Βαρκελωνη ειναι σαν να εχει καθε χρονο µια Ολυµπιαδα, τουριστικα. Το κεντρο Υπαρχει µια µερια του ιστορικου κεντρου της Βαρκελωνης, γνωστο ως Ραµπάλ, το οποιο παντα θεωρουταν υποβαθµισµενο, χαιδευτικά η Τσαϊναταουν της Βαρκελωνης, στην πραγµατικοτητα ο Τριτος Κοσµος, γεµατη βρωµια, φτηνα κακοµοιρικα ερειπια πληµµυρισµενα µε εξαθλιωµενους µεταναστες. Στην Αθηνα υπαρχει µια αντιστοιχη περιοχη. Ειναι η περιοχη Ψυρρη-Μεταξουργειου-Μοναστηρακι. Τα τελευταια χρονια εχουν ερθει αρκετα µπαρ στην περιοχη και εχει ανεβει λιγο. Οµως ακοµα κανεις δεν σκεφτεται την περιοχη ουτε για αστειο για κατοικια,
14 Rooster Review τα σοκακια ειναι παµβρωµικα, τα πεζοδροµια ανυπαρκτα, η κυκλοφοριακη συµφορηση και τα κορναρισµατα τα Σαββατοκυριακα απιστευτα και γενικα υπαρχει µια τριτοκοσµικη µυρωδια παζαριου στον αερα. Η απαντηση του δηµου Αθηναιων ηταν να περιορισει τις αδειες λειτουργιας καταστηµατων, µε αποτελεσµα τα µπαρ να ειναι πιο βρωµικα, ανεξελεγκτα και υπερβολικα λιγα για να ανακαινισουν ολα τα νεοκλασικα της περιοχης (µια βολτα θα σας πεισει για το ποσα ερειπια παραµενουν). Και η απαντηση στην αυξανοµενη κινηση στην περιοχη ηταν να γινει ο οµορφοτερος πεζοδροµος της Ελλαδας και ισως της Ευρωπης, η.αεροπαγιτου, ενας τεραστιος υπαιθριος χωρος σταθµευσης!! Και η Ερµου αντι για χωρος για περιπατο, εχει γινει ενα χαος που φοβασαι να διασχισεις και µε αυτοκινητα καβαληµενα σε καθε τετραγωνικο εκατοστο πεζοδροµιου. Το MACBA σφηνωµενο στην πιο κακοφηµη γειτονια της πολης! Στην Βαρκελωνη η πολη εκανε παλι µια παρεµβαση, µε την ιδια πετυχηµενη συνταγη που εχουµε περιγραψει. Πεζοδροµηθηκε βεβαια ολη η περιοχη, οµοιοµορφα µε οµορφες γερες γρανιτενιες πλακες (οχι οπως στην Αθηνα που η Αιολου εχει τρεις διαφορετικες πεζοδροµησεις σπασµενες καθε 2 µετρα!). Ολοκληρα οικοδοµικα τετραγωνα εχουν απαλλοτριωθει σε φτηνες τιµες, λογω της εξαθλιωσης της περιοχης. Χτιστηκαν: Μουσεια Μοντερνας Τεχνης, Πολιτισµου, νεα οµορφα κτιρια του Πανεπιστηµιου της Βαρκελωνης (το Καποδιστριακο στου ψυρρη? Ειστε τρελοι?). Ανακαινιστηκαν παλια κτιρια για να στεγασουν υπηρεσιες της πολης. οθηκαν αφθονες αδειες λειτουργιας καταστηµατων. Αποτελεσµα? Μεσα σε 15 χρονια η περιοχη εχει αλλαξει µορφη, εχει γινει ισως το µεγαλυτερο εµπορικο κεντρο της Ευρωπης, την νυχτα ειναι θαυµασιο κεντρο διασκεδασης και οι νεοι Ευρωπαιοι εχουν κατακλυσει το µερος. Σηµερα το ενοικιο για µια γκαρσονιερα 30 µ2 σε ανακαινισµενο κτιριο στο Ραµπάλ, ειναι 600 ευρω! Τα προαστια Η Ραµπλα, η Ερµου της Βαρκελωνης. Αυστηρα περιορισµενη κινηση αυτοκινητων και µεγαλος χωρος περιπατου στο κεντρο. Θα πει κανεις, τιποτα δεν εχει παει στραβα στην Βαρκελωνη? Τα προαστια ισως. Στην κλασικη παραδοση των προηγουµενων δεκαετιων ολες οι ισπανικες πολεις (οπως και γαλλικες, αγγλικες, και πολλες ανατολικοευρωπαϊκες) αρχισαν να κατασκευαζουν προαστια σχεδιασµενα απο το µηδεν, µε σωστες υποδοµες, παρκα και δηµοσιες υπηρεσιες. Το προβληµα ειναι οτι για λογους οικονοµιας χωρου και υλικων, εφτιαξαν τεραστια σοβιετικα πανοµοιοτυπα µεγαθηρια 15 οροφων το ενα διπλα στο αλλο. Το αισθητικο αποτελεσµα ειναι κακο και το κοινωνικο αποτελεσµα χειροτερο. Αυτες οι περιοχες, οπως τα banlieu του Παρισιου ή το Μπριξτον στο
Rooster Review 15 Λονδινο, συντοµα γεµισαν εγκληµατικοτητα και ανεργια. Στην Βαρκελωνη υπαρχουν λιγες περιοχες που ειναι φτιαγµενες ετσι και δυστυχως ειναι οντως ασχηµες. Προσφερουν συγχρονη, οικονοµικη κατοικια σε πολλους κατοικους της εργατικης κυριως ταξης, αλλα προσφερουν και πονο στα µατια των ατυχων περαστικων. Στην Αθηνα αντιθετα κυριαρχησε το µοντελο (ή ισως η ελλειψη χωροταξικου µοντελου) της οριζοντιας εξαπλωσης. Η Αθηνα οπως ειπαµε, εχει πιασει ολο το λεκανοπεδιο µε µικρα τετραγωνα, στενα δροµακια και χαµηλα κτιρια. Αλλα τουλαχιστον εχει ανθρωπινα µεγεθη. Κανεις µας εδω δεν ειναι αντιθετος στα ψηλα, εµβληµατικα κτιρια. Αλλα µε µέτρο και το κυριοτερο οµορφη ξεχωριστη αρχιτεκτονικη. Οχι εκατονταδες σοβιετικα Plattenbau (µονοκοµµατα κουτια) του 60 σε τεχνητες ασχηµες γειτονιες. Στην Βαρκελωνη εχουν καταλαβει οτι καθε παρεµβαση πρεπει να οφελει και οικονοµικα. Μονο ετσι µπορουν να βρεθουν τα τεραστια κεφαλαια που χρειαζεται η αστικη αναπλαση µιας πολης. Παιρνεις µια περιοχη, την αναπλαθεις και ρυµοτοµεις σωστα, τοποθετεις µικτες χρησεις ποιοτικης διασκεδασης, κατοικιας και εργασιας και την αφηνεις στον ιδιωτικο τοµεα. Οι Καταλανοι το εχουν µαθει καλα το µαθηµα. Ειδαµε τις επεµβασεις τους στην παραλια και στο κεντρο πως οµορφαινουν την πολη, ανεβαζουν την αξια της γης, δινοντας χωρο στους ιδιωτες αποφευγοντας και την χρεοκοπια του κρατους. Η τεχνη της αναβαθµισης εχει εξελιχθει και οι σχεδιαστες της πολης εχουν εθιστει σε αυτην, δηµιουργωντα αδιακοπα. Το 2004 καναν το λεγοµενο Φορουµ Των Πολιτισµων σε µια ακοµα σχετικα υποβαθµισµενη παραλιακη περιοχη, 5-6 χµ απο το κεντρο. Φτιαξανε τραµ, ενα εµπορικο κεντρο και ενα τεραστιο συνεδριακο κεντρο µε πολλα οµορφα κτιρια µε κηπους και πισινες. Εδωσαν πλουσιους οικοδοµικους συντελεστες και φαρδεις δροµους. Ο ιδιωτικος τοµεας πηρε κατευθειαν την σκυταλη, και σηµερα κατασκευαζονται οµορφα 20οροφα κτιρια εξαιρετικων κατοικιων µε τροµερη θεα, διπλα στην παραλια. Φιλοσοφια: Οικονοµικο και κοινωνικο συµφερον ειναι το ιδιο πραγµα Ολοκληρη γειτονια δηµιουργηθηκε χαρη στο φορουµ, µε κατοικιες, εµπορικα κεντρα, ξενοδοχεια κτλ Το Φορουµ των Πολιτισµων Η Αθηνα δεν µπορει να αντιγραψει τα παντα. Για παραδειγµα δεν υπαρχουν αρκετα νεοκλασικα ή αλλα ενδιαφεροντα κτιρια πια στο κεντρο της***, ενω η Βαρκελωνη ηταν γεµατη οµορφα παλια κτιρια και µοντερνιστικους αρχιτεκτονικους θησαυρους (Γκαουδί και αλλων) που περιµεναν µια ανακαινιση. Οµως πρεπει να καταλαβουµε οτι η αναβαθµιση µιας περιοχης περνα µεσα απο τους ιδιωτες. Πρεπει να γινονται βασικες δηµοσιες υποδοµες και µετα να δινουµε κινητρα σε κατοικους και επιχειρηµατιες να επενδυουν, οχι να τους σπρωχνουµε στην παρανοµια
16 Rooster Review αφαιροντας αδειες λειτουργιας επειδη η περιοχη ειναι κορεσµενη! Ανταγωνισµος χρειαζεται, οχι προστασια µιας µιζερης µειονοτητας τυχερων ή παρανοµων επιχειρηµατιων, εις βαρος ολης της πολης! Και σιγουρα πρεπει να µαθουµε να αναδεικνυουµε τα καλα µας, να βλεπουµε ευκαιριες µεσα στις αδυναµιες µας. Εχουµε στενους δροµους µε µικρα πεζοδροµια στο κεντρο? Πεζοδροµειστε τους ολους και καντε την πολη ελκυστικη για πεζους και εχθρικη στα ΙΧ! Εχουµε πολλη ζεστη? Καντε την πολη εναν κηπο µε συντριβανια που µπορεις να εισαι ολη µερα στον δροµο! Μας αρεσει υπερβολικα η διασκεδαση και οχι η δουλεια? Καντε την Αθηνα τον χωρο διασκεδασης ολων των Ευρωπαιων! Ειναι υπερβολικα χαωδης και βρωµικη η πολη για να επιβαρυνεται µε βαρια βιοµηχανια? Καντε την κεντρο των υπηρεσιων, των ναυτιλιακων εταιρειων, της εκπαιδευσης****, φερτε ολες τις διαφηµιστικες εταιρειες της Ευρωπης να γυριζουν διαφηµισεις στον ανεξαντλητο ηλιο µας! --------------- *Στην Γερµανια, που οι δηµοσιες συγκοινωνιες εχουν σοβαρο προβαδισµα, οι στασεις των λεωφορειων πολυ συχνα ειναι απλα µια πινακιδα. Γιατι σταση µε στεγαστρο πληρους µεγεθους επιτρεπεται µονο αν χωραει στο πεζοδροµιο! **βλεπε και Φρανσις Φουκουγιαµα The Great Disruption: Human Nature and the Reconstitution of Social Order για το τραγικο λαθος να καταστρεφονται γειτονιες για να δηµιουργουνται αψυχοι τεχνητοι χωροι που δεν τραβανε τον κοσµο. ***Για λογους που εχουµε εξηγησει αλλου. ****Αντιθετα για καποιον λογο το ελληνικο κρατος προσπαθει να διωχνει φοιτητες µε καθε τροπο απο την Αθηνα προς την επαρχια και το εξωτερικο. Η Αθηνα µε υπερτετραπλασιο πληθυσµο της Θεσαλλονικης, εχει περιπου τον ιδιο αριθµο φοιτητων σε δηµοσια ΑΕΙ! Η Βαρκελωνη, µε λιγο κατω απο 4 εκ. κατοικους εχει 3 αξιολογα δηµοσια πανεπιστηµια και ενα πολυτεχνειο. Και βεβαια εχει πολλα, καλα, ιδιωτικα AEI που µαζευουν φοιτητες απο ολον τον κοσµο, µεταξυ αλλων το πρωτοκλασατο IESE που συγκαταλεγεται στα 5 καλυτερα business schools παγκοσµιως «ΚΑΛΩΣΟΡΙΣΕ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΕΝ ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΑΠΟΦΥΓΕΙΣ» Κυριάκος Μητσοτάκης H ραγδαία ανάπτυξη της Κίνας έχει φέρει τα πάνωκάτω στο διεθνές οικονοµικό σύστηµα. Η Κίνα αποτελεί σήµερα τη φθηνότερη βάση µαζικής παραγωγής για µια σειρά από προϊόντα ευρείας κατανάλωσης. Αυτό, σε συνδυασµό µε τον έντονο εξαγωγικό προσανατολισµό της κινεζικής οικονοµίας, έχει ασκήσει πρωτοφανείς ανταγωνιστικές πιέσεις στην παραγωγική βάση των πιο αναπτυγµένων οικονοµιών της Αµερικής και της Ευρώπης. Πόσο όµως απειλεί η ανατολή της Κίνας, ως η επόµενη οικονοµική υπερδύναµη, την ελληνική οικονοµία; H πραγµατικότητα είναι πιο σύνθετη από αυτήν που παρουσιάζεται στα Μέσα Μαζικής Ενηµέρωσης, που συχνά επιµένουν σε µία εύκολη «δαιµονοποίηση» της Κίνας, η οποία συνάδει µε την προσφιλή µας τακτική να αναζητούµε πάντα «εκτός των τειχών» τις αιτίες των δικών µας προβληµάτων. Ποιότητα Tρεις διαπιστώσεις ίσως φανούν χρήσιµες: Πρώτον, η ελληνική οικονοµία, στον βαθµό που δεν διαθέτει πολύ ισχυρή µεταποιητική βάση, απειλείται λιγότερο από τα κινεζικά προϊόντα σε σχέση µε άλλες ευρωπαϊκές χώρες όπως η Ιταλία, που έχουν ισχυρότατη παράδοση µεταποίησης σε επίπεδο µικροµεσαίας επιχείρησης. Πολλές ελληνικές επιχειρήσεις, διαβλέποντας την ανάγκη µείωσης του κόστους παραγωγής τους, έχουν ήδη εδώ και χρόνια µετεγκαταστήσει παραγωγικές δραστηριότητες στα Βαλκάνια. Και αυτό όµως ίσως δεν φανεί αρκετό καθώς η επικείµενη ένταξη της Βουλγαρίας και της Ρουµανίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση θα οδηγήσει αναπόφευκτα στην αύξηση των ηµεροµισθίων στις χώρες αυτές. Σε µια ανοιχτή παγκόσµια οικονοµία η µετακίνηση της παραγωγής σε χώρες µε χαµηλό κόστος εργασίας αποτελεί, για ορισµένους κλάδους εντάσεως εργασίας τουλάχιστον, συνθήκη επιβίωσης. Κατά συνέπεια, η Κίνα ως βάση παραγωγής θα αποτελέσει µια αναγκαία επιλογή και για κάποιες ελληνικές επιχειρήσεις. Η χώρα µας εδώ και κάποια χρόνια δεν µπορεί πια και δεν πρέπει να παίξει το χαρτί του χαµηλού κόστους εργασίας. Μόνο η επένδυση στην ποιότητα και στη διαφοροποίηση εγγυάται τη δηµιουργία νέων θέσεων απασχόλησης στην Ελλάδα για την ελληνική µεταποίηση. Eλκυστική τιµή εύτερον, οι επιπτώσεις από τις εισαγωγές φθηνών προϊόντων µπορεί να είναι καταστροφικές για κάποιους Eλληνες παραγωγούς, δεν ισχύει όµως το ίδιο για µια µεγάλη µερίδα Ελλήνων καταναλωτών. Σε µια εποχή οικονοµικής δυσπραγίας και περιορισµένων εισοδηµάτων, αρκετά κινεζικά προϊόντα (και τονίζω το αρκετά γιατί υπάρχουν προφανώς και εξαιρέσεις) προσφέρουν µία ελκυστική σχέση τιµής ποιότητας και γι αυτό και βρίσκουν
Rooster Review 17 ανταπόκριση στην ελληνική αγορά. Oσο πιο γρήγορα ο εµπορικός κόσµος της Ελλάδας αντιληφθεί αυτήν την πραγµατικότητα τόσο το καλύτερο. εν υπάρχει κανένας λόγος οι εισαγωγές αλλά και η διάθεση των κινεζικών προϊόντων στους καταναλωτές να είναι στα χέρια Κινέζων εµπόρων. Οι Eλληνες έµποροι µπορούν να καρπωθούν πολύ πιο αποτελεσµατικά την προστιθέµενη αξία των κινεζικών προϊόντων, αρκεί να ασχοληθούν πιο συστηµατικά µε τις εισαγωγές από την Κίνα. Και ας µην πιστεύουµε ότι τα κινεζικά προϊόντα θα συνεχίσουν εσαεί να είναι «φτηνιάρικα». Η επόµενη γενιά των κινεζικών προϊόντων θα είναι και καλύτερης ποιότητας και επώνυµα. Αυτό που το κράτος πρέπει να κάνει είναι να πατάξει το παρεµπόριο και να ελέγχει µε αυστηρότητα την ασφάλεια των εισαγόµενων προϊόντων ώστε οι κανόνες του παιχνιδιού να είναι οι ίδιοι για όλους. Tα πλεονεκτήµατα Τρίτον, η ίδια η αγορά της Κίνας προσφέρει µοναδικές ευκαιρίες για ορισµένους κλάδους στους οποίους η χώρα µας διαθέτει ισχυρά συγκριτικά πλεονεκτήµατα. Οι δύο σηµαντικότεροι κλάδοι της ελληνικής οικονοµίας, ο τουρισµός και η ναυτιλία µόνο να κερδίσουν έχουν από την πρωτοφανή οικονοµική ανάπτυξη της Κίνας: Οι δύο σηµαντικότεροι κλάδοι της ελληνικής οικονοµίας, ο τουρισµός και η ναυτιλία µόνο να κερδίσουν έχουν από την πρωτοφανή οικονοµική ανάπτυξη της Κίνας 1. Για τον ελληνικό τουρισµό, η ραγδαία αναπτυσσόµενη αγορά της Κίνας αποτελεί τη µεγαλύτερη ευκαιρία του αιώνα. Εκτιµάται ότι το 2008 θα επισκέπτονται την Ευρώπη ετησίως 100 εκατοµµύρια Κινέζοι τουρίστες. Εάν το 10% αυτών έρθει στην Ελλάδα θα αυξήσουµε τις ετήσιες αφίξεις µας κατά 80%! Το γεγονός ότι µετά την Αθήνα οι επόµενοι Ολυµπιακοί Αγώνες θα διεξαχθούν στο Πεκίνο, δηµιουργεί µία µοναδική συγκυρία, που σε συνδυασµό µε την παραδοσιακή αγάπη των Kινέζων για τον κλασικό ελληνικό πολιτισµό, δεν πρέπει να µείνει ανεκµετάλλευτη. Πολιτεία, κλαδικοί φορείς του τουρισµού και επιχειρηµατίες πρέπει να δουλέψουν συντονισµένα ώστε αυτή η µοναδική ευκαιρία για τον ελληνικό τουρισµό να αξιοποιηθεί στο έπακρο. 2. Η ελληνική ναυτιλία (παρά την πρόσφατη κάµψη των ναύλων) διάγει την καλύτερη τριετία της ιστορίας της καθώς εξυπηρετεί τις περίπου ανικανοποίητες εισαγωγικές αλλά και εξαγωγικές ανάγκες της κινεζικής οικονοµίας. Η Κίνα είναι ήδη ο µεγαλύτερος παγκόσµιος εισαγωγέας και καταναλωτής αλουµινίου, σιδήρου, χαλκού και λιγνίτη και ο δεύτερος µεγαλύτερος καταναλωτής πετρελαίου µετά τις ΗΠΑ. Eνα σηµαντικό τµήµα αυτών των εισαγωγών εξυπηρετείται από ελληνικά πλοία. Αν αναλογιστεί κανείς ότι στην Κίνα σήµερα αντιστοιχεί µόλις ένα αυτοκίνητο για κάθε 70 κατοίκους, ενώ στις ΗΠΑ η αναλογία είναι ένα προς δύο, αντιλαµβανόµαστε πόσο πρόκειται να αυξηθούν οι ενεργειακές ανάγκες της Κίνας τα επόµενα έτη. Η ελληνική ναυτιλία θα συνεχίσει να διαπρέπει και να συνεισφέρει θέσεις εργασίας και συνάλλαγµα στη χώρα µας όσο η οικονοµική ανάπτυξη της Κίνας συνεχίζεται. Ας αφήσουµε, λοιπόν, στην άκρη τους εύκολους αφορισµούς και τις κορώνες προστατευτισµού και ας κοιτάξουµε πώς θα περιορίσουµε τους κινδύνους και θα µεγιστοποιήσουµε τα οφέλη για την ελληνική οικονοµία από τη ραγδαία οικονοµική ανάπτυξη της Κίνας. Ούτε κόντρα στο ρεύµα µπορούµε να πάµε ούτε τη δυνατότητα να διαφοροποιήσουµε την εµπορική µας πολιτική από αυτήν της Ευρωπαϊκής Eνωσης έχουµε. Εξάλλου στην περίπτωση της Κίνας ισχύει και µε το παραπάνω η παλιά κινεζική παροιµία: «Καλωσόρισε αυτό που δεν µπορείς να αποφύγεις». ηµοσιεύτηκε στην εφηµερίδα «Καθηµερινή» στις 16/10/2005. ΝΕΕΣ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΛΙΜΕΝΙΚΗΣ ΜΑΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Κυριάκος Μητσοτάκης Η ποιότητα των λιµενικών υπηρεσιών αποτελεί κρίσιµη προϋπόθεση για την ανάπτυξη της οικονοµικής δραστηριότητας στη χώρα µας. Στα περίπου τρία τέταρτα της ελληνικής επικράτειας, η οικονοµική δραστηριότητα επηρεάζεται σε µικρότερο ή µεγαλύτερο βαθµό από τις λιµενικές υποδοµές και από τον τρόπο λειτουργίας τόσο των κεντρικών όσο και των περιφερειακών λιµένων. Από την άλλη πλευρά, τα λιµάνια προσφέρουν ένα πρόσθετο στρατηγικό πλεονέκτηµα στην προσέλκυση επενδύσεων λόγω των υψηλών αποδόσεων που
18 Rooster Review µπορούν να επιτύχουν. Για να επιτευχθούν οι στόχοι αυτοί είναι απαραίτητο να χαράξουµε µια ολοκληρωµένη εθνική λιµενική πολιτική µε γνώµονα την ανάπτυξη λιµένων και λιµενικών υπηρεσιών που να ικανοποιούν τις ανάγκες της ακτοπλοΐας και της ναυτιλίας και να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις του διεθνούς ανταγωνισµού. Μέχρι σήµερα, ο ασφυκτικός κρατικός έλεγχος των λιµενικών υπηρεσιών δεν έχει αποδώσει τα αναµενόµενα προκειµένου να κεφαλαιοποιηθεί η αξία των λιµένων και να ενισχυθούν όχι µόνο οι θαλάσσιες µεταφορές αυτές καθαυτές, αλλά και οι παράπλευρα αναπτυσσόµενες οικονοµικές δραστηριότητες. Σε αυτόν τον τοµέα, ο ρόλος του κράτους πρέπει να αναθεωρηθεί προς την κατεύθυνση του επόπτη και όχι του παρόχου των λιµενικών υπηρεσιών. Πολύτιµο εργαλείο που µπορεί να συµβάλλει προς αυτή την κατεύθυνση είναι οι Συµπράξεις του ηµόσιου µε τον Ιδιωτικό Τοµέα (Σ ΙΤ). Η πρακτική αυτή αποτελεί σήµερα µια αναγκαιότητα για τους εξής λόγους: 1. Τους δηµοσιονοµικούς περιορισµούς που αντιµετωπίζει το κράτος 2. Τη βελτίωση της τεχνογνωσίας και την υιοθέτηση νέων καινοτόµων τεχνολογιών στις λιµενικές υποδοµές, και, 3. Τη ριζική αναθεώρηση του µοντέλου λειτουργίας των οργανισµών λιµένων. Η πρόσφατη ψήφιση από τη Βουλή του νόµου για τις Σ ΙΤ καθορίζει για πρώτη φορά στη χώρα µας ένα ολοκληρωµένο πλαίσιο βάσει του οποίου τα ιδιωτικά κεφάλαια και οι φορείς της εξειδικευµένης τεχνογνωσίας µπορούν να συµπράξουν µε τους δηµόσιους φορείς όχι µόνο στον τοµέα της ενίσχυσης των υποδοµών αλλά και σε αυτόν της προσφοράς καλύτερων υπηρεσιών που παραδοσιακά παρέχονται από το κράτος. Η συµµετοχή ιδιωτών οι οποίοι θα επενδύσουν στη βελτίωση των λιµενικών υποδοµών, το σύγχρονο µηχανικό εξοπλισµό, τις νέες τεχνολογίες πληροφορικής και την κατάρτιση του προσωπικού, θα συµβάλλει τα µέγιστα στον εκσυγχρονισµό των ελληνικών λιµένων και θα ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα του κλάδου. Μέχρι σήµερα, ο ασφυκτικός κρατικός έλεγχος των λιµενικών υπηρεσιών δεν έχει αποδώσει τα αναµενόµενα. Σε αυτόν τον τοµέα, ο ρόλος του κράτους πρέπει να αναθεωρηθεί προς την κατεύθυνση του επόπτη και όχι του παρόχου των λιµενικών υπηρεσιών. Ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον εγχείρηµα που αναδεικνύει πόσο εφικτή και αποτελεσµατική µπορεί να είναι η διείσδυση ιδιωτικών κεφαλαίων στη λιµενική αγορά, είναι αυτό της Τουρκίας. Πρόσφατα κατακυρώθηκε σε κοινοπραξία της οποίας ηγείται η «Royal Caribbean Cruises» το µεγαλύτερο έργο παραχώρησης που έχει ποτέ γίνει στην γειτονική χώρα, συνολικού προϋπολογισµού 4,32 δις δολαρίων. Το έργο µε την επωνυµία Galataport Project, αφορά παραχώρηση σε ιδιώτη για 49 έτη του λιµένα του Καράκιοι, στην περιοχή της Κωνσταντινούπολης καθώς και της ανάπτυξης και αναµόρφωσης παραθαλάσσιας χερσαίας ζώνης 100.000 τ.µ. µε την κατασκευή ξενοδοχείων, εµπορικών κέντρων, χώρων αναψυχής κ.λ.π.. Οι προσδοκώµενες θετικές επιπτώσεις στην ανάπτυξη της περιοχής είναι προφανείς και το γεγονός ότι στην περίπτωση αυτή παρουσιάστηκε έντονο επενδυτικό ενδιαφέρον από ιδιωτικά κεφάλαια αποδεικνύει την βιωσιµότητα παρεµφερών εγχειρηµάτων. Ακολουθώντας ανάλογα επιτυχηµένα παραδείγµατα, η Ελλάδα µπορεί να γίνει ισχυρός «παίκτης» στην ευρύτερη περιοχή και να αποτελέσει κεντρικό κόµβο του διαµετακοµιστικού εµπορίου στην Ανατολική Μεσόγειο, τα Βαλκάνια και τη Μαύρη Θάλασσα. Ευκαιρίες υπάρχουν. Μια από αυτές είναι και το πρόσφατο επενδυτικό ενδιαφέρον µεγάλου κινεζικού οµίλου για την ανάπτυξη διαµετακοµιστικού κέντρου θαλασσίων µεταφορών στην Κρήτη. Εργαλεία, εκτός από τις Σ ΙΤ, επίσης υπάρχουν. Τέτοιο είναι η υπογραφή από την ηγεσία του ΥΕΝ χρηµατοδοτικού πρωτοκόλλου µε την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων ύψους 3 δις Ευρώ για την υλοποίηση επενδυτικών προγραµµάτων που αφορούν τους λιµένες της χώρας. Για να εκµεταλλευτούµε όµως αυτές τις ευκαιρίες, θα πρέπει η λιµενική µας πολιτική να στραφεί και προς µια άλλη κατεύθυνση: τη διασφάλιση κλίµατος εµπιστοσύνης για τους επενδυτές κάτι που ουσιαστικά µεταφράζεται σε αποσαφήνιση των όρων συνεργασίας και το ξεκαθάρισµα των ρόλων µεταξύ κράτους και ιδιωτών επενδυτών. Εφόσον αυτή η λεπτή ισορροπία επιτευχθεί, η προσέλκυση επενδυτικών κεφαλαίων για λιµενικές δραστηριότητες, µε δεδοµένες τις καλές αποδόσεις, θα είναι εξασφαλισµένη τόσο µέσα από τον ίδιο τον τοµέα της ναυτιλίας όσο και από άλλους παράπλευρους τοµείς (χερσαίων µεταφορών, τηλεπικοινωνιών, παροχής υπηρεσιών κ.λ.π.). Η εφαρµογή µιας τέτοιας πολιτικής θα δώσει την απαραίτητη ώθηση που
Rooster Review 19 χρειάζεται η ελληνική οικονοµία και θα αναδείξει εκ νέου τα ισχυρά ιστορικά πλεονεκτήµατα της χώρας µας στην παραγωγή λιµενικών υπηρεσιών που - δυστυχώς µέχρι σήµερα τόσο υπολείπονται των επιτυχιών του ελληνικού εφοπλισµού. ηµοσιεύτηκε στην Εφηµερίδα «Ναυτεµπορική» στις 22/11/2005. THE OTHER CHOMSKY Takis Michas The British monthly journal Prospect recently presented its readers with a list of well-known intellectuals and asked them to pick Number One. The list included Christopher Hitchens, Niall Ferguson, Daniel Dennet, Umberto Eco, Bernard Lewis and so on. But the voters picked the American linguist and social critic Noam Chomsky. Little surprise there. In Europe these days, the most politicized part of the public is the hard Left. And Mr. Chomsky is its hero. On the other side of the Atlantic and on the other side of the ideological spectrum, his victory in the race to be the leading intellectual of our times is certain to be met with howls of derision. The European Left loves him for the same reason that the American Right hates him: His views on foreign policy, which are virulently critical of the U.S. and Israel. In the eyes of the Left, Mr. Chomsky is the champion of the downtrodden who suffer in the neoliberal world order championed by the U.S. government and the multinationals. In the eyes of the Right, the Massachusetts Institute of Technology linguist is an unashamed apologist for Castro, Pol Pot and generally of any Third World tyrant or Middle Eastern terrorist who loves to hate the U.S. It s a real shame that only Mr. Chomsky s tedious harangues against America get any attention. His body of work deserves more serious treatment. Other more interesting yet overlooked aspects of his political philosophy cannot easily fit into the Left- Right dichotomy. What makes Mr. Chomsky unique is that his criticism of the capitalist economic order takes its point of departure from the classical liberal thinkers of the Enlightenment. His heroes are not Lenin and Marx but Adam Smith and Wilhelm von Humboldt. He argues that the free market envisaged by these thinkers has never materialized in the world and that what we have gotten instead is a collusion of the state with private interests. Moreover he has repeatedly stressed that the attacks on democracy and the market by the big multinationals go handin-hand. The rich, he claims, echoing Adam Smith, are too keen to preach the benefits of market discipline to the poor while they reserve for themselves the right to be bailed out by the state whenever the going gets rough. As he puts it : The free market is socialism for the rich. Markets for the poor and state protection for the rich. He has spoken positively about the work of Peruvian liberal economist Hernando De Soto who sees the problem of poverty in the Third World as being related to the fact that the poor usually lack clearly defined property rights. Chomsky has repeatedly stressed that the attacks on democracy and the market by the big multinationals go hand-in-hand Another aspect of his political work that has been overlooked by foes and critics alike is Mr. Chomsky s fight against the forces of irrationality that tend to dominate the humanities in the universities. His dismissal of Marxism as a religious pseudoscience devoid of all scientific pretensions is one such case. Another is his insistence that the social sciences and economics do not meet the methodological criteria that would qualify them as sciences and should thus give up any pretence to being so. But the brunt of his attacks has been reserved for Parisian post-modernism which he considers as the apotheosis of irrational nonsense. He has not hesitated to accuse some of the leading figures of French postmodernism (Lacan, Derrida and Foucault) as charlatans and illiterates while he has characterized their texts as pretentious and gibberish. Mr. Chomsky has been especially hard on those that try to denigrate the scientific endeavor by
20 Rooster Review either relativizing it or by trying to show that science serves ideological interests of gender or race. The entire idea of white male science reminds me of Jewish physics, he writes. When I read a scientific paper I can t tell whether the author is white or male. Mr. Chomsky has repeatedly deplored the attitude of the academic left to declare that the project of the Enlightenment is dead and that we should abandon the illusions of science and rationality. One aspect to Mr. Chomsky s work I do find disagreeable: his tendency to adopt double standards on issues, most glaringly academic freedom. Consider his position on academic studies of the truth of the Holocaust and the links between race and IQ. In the first instance he argued that the historian has the right to explore, even change, the reality of the Holocaust. Moreover, while he has distanced himself quite categorically from the methods and findings of the revisionist historians, he has nevertheless argued that questioning whether the gas chambers and the genocide of the Jews in Hitler s Germany really happened doesn t by itself constitute an act of anti-semitism. On the other hand however he has failed to adopt a similar liberal approach to work on race and IQ. Here he has explicitly questioned the reason for the existence of those studies, claiming that the social costs of finding correlations between racial characteristics and intelligence by far outweigh the questionable scientific merits of any such investigation. Mr. Chomsky s work deserves more serious reading by his critics and his supporters. Unfortunately his writings are used to score easy points in vitriolic debates whose aim isn t illumination or understanding. For this, Mr. Chomsky, who nurtures his iconic status for the world s Left, has also himself to blame. Published in The Wall Street Journal, November 4,2005 ΕΠΙ ΟΤΗΣΕΙΣ-ΠΛΗΓΜΑ ΣΤΟΝ ΤΡΙΤΟ ΚΟΣΜΟ Τάκης Μίχας Καθώς οι υπουργοί Εµπορίου των χωρών που συµµετέχουν στον Παγκόσµιο Οργανισµό Εµπορίου συγκεντρώνονται στο Χονγκ Κονγκ για την 6η υπουργική διάσκεψη (13-18 εκεµβρίου) η γνωστή ΜΚΟ Oxfam έδωσε στη δηµοσιότητα µια έρευνα που δείχνει ότι οι ΗΠΑ και η Ε.Ε. επιδοτούν παράνοµα πολλά από τα γεωργικά τους προϊόντα -κατά παράβαση δηλαδή των κανόνων του ΠΟΕ. Μεταξύ των χωρών που αναφέρει η έκθεση είναι και η Ελλάδα. Οι επιδοτήσεις βρίσκονται στη βάση της πολιτικής ντάµπινγκ των αγροτικών προϊόντων των ΗΠΑ και της Ε.Ε. στις διεθνείς αγορές που έχει αποτέλεσµα τεράστιες ζηµιές στην αγροτική παραγωγή των αναπτυσσόµενων χωρών. Σύµφωνα µε την έκθεση της Oxfam, οι δύο εµπορικές υπερδυνάµεις επιδοτούν µια σειρά προϊόντων όπως βούτυρο, χυµό πορτοκαλιών, καπνά, ντοµάτες, δηµητριακά και ρύζι. Το σύνολο των παράνοµων επιδοτήσεων ανέρχεται σε 3,6 δισ. ευρώ στην Ε.Ε. και σε 7,9 δισεκατοµµύρια ευρώ στις ΗΠΑ. Οι επιδοτήσεις ευνοούν τη χρήση ντόπιων προϊόντων σε σχέση µε εισαγόµενα για την κατασκευή τυποποιηµένων αγροτικών προϊόντων -κάτι που απαγορεύουν αυστηρά οι κανονισµοί του ΠΟΕ. Υπολογίζεται ότι οι παραγωγοί δηµητριακών ανά τον κόσµο θα κέρδιζαν από την αύξηση των τιµών που θα επέφερε π.χ. η κατάργηση των επιδοτήσεων δηµητριακών στις ΗΠΑ ένα ποσόν που θα ισοδυναµούσε µε τα χρήµατα που δαπανούν τα Ηνωµένα Εθνη ετησίως για ιατρικές επεµβάσεις που στοχεύουν στην διάσωση 3 εκατοµµυρίων βρεφών Αυτές οι επιδοτήσεις παρεµποδίζουν τις εξαγωγές των αναπτυσσόµενων χωρών, ρίχνουν τις τιµές των αγροτικών προϊόντων στις παγκόσµιες αγορές και πλήττουν την εγχώρια παραγωγή στις αναπτυσόµενες χώρες. Συγκεκριµένα υπάρχουν τρεις τρόποι µε τους οποίους οι επιδοτήσεις, που οδηγούν σε υπερπαραγωγή, πλήττουν τους γεωργούς των φτωχών χωρών.