Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος Βασικές αρχές στελέχωσης και λειτουργίας 22/12/2008
Πίνακας περιεχομένων Εισαγωγή σελ. 2 Διαδικασία διερεύνησης σελ. 2 Λειτουργική διερεύνηση, νέες δυνατότητες σελ. 3 & προτάσεις Οργανωτική δομή σελ. 5 Προϋπολογισμός σελ. 6 Επόμενα βήματα σελ. 7 Πηγές / Σύμβουλοι σελ. 8 Προσάρτημα Α (Οργανόγραμμα) σελ. 10 Προσάρτημα Β (Προϋπολογισμός) σελ. 11 Προσάρτημα Γ (Προσόντα του Διευθυντή της ΕΒΕ) σελ. 12 1
Εισαγωγή To έργο «Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος» (ΚΠΙΣΝ) περιλαμβάνει τη χρηματοδότηση των μελετών, την κατασκευή και τον πλήρη εξοπλισμό των νέων εγκαταστάσεων της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδας, της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και του Πάρκου Σταύρος Νιάρχος στο Δέλτα Φαλήρου, σε έκταση περίπου 200.000 τ.μ., με τις πλέον σύγχρονες διεθνείς προδιαγραφές. Για την υλοποίηση του έργου αυτού θα συσταθεί Ανώνυμη Εταιρεία ειδικού (μη κερδοσκοπικού) σκοπού με την επωνυμία «Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος» Α.Ε. Κατά τη διάρκεια υλοποίησης του έργου (μέχρι το 2015) η Α.Ε. θα τελεί υπό τον έλεγχο του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος», εν συνεχεία δε, κατά την περίοδο λειτουργίας, θα τελεί υπό τον αποκλειστικό έλεγχο του Ελληνικού Δημοσίου. Το παρόν παράρτημα περιγράφει τις προτεινόμενες βασικές αρχές που θα διέπουν τη μελλοντική λειτουργία και στελέχωση της ΕΒΕ. Στόχος του είναι να προτείνει ένα πλαίσιο καθοδήγησης, σύμφωνα με διεθνή πρότυπα και πρακτικές, για την καλύτερη δυνατή αξιοποίηση των δυνατοτήτων των νέων εγκαταστάσεων στα πλαίσια του «Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος». Στο κείμενο παρατίθενται οι εκτιμήσεις για το ύψος του προσωπικού, καθώς και για τις υπηρεσίες και τα προγράμματα των νέων εγκαταστάσεων. Κατά τη διάρκεια των ετών 2009 2015, το προσωπικό της ΕΒΕ θα συνεργαστεί με το Ιδρυμα «Σταύρος Νιάρχος» και τους συμβούλους του με σκοπό την επίτευξη της σωστής λειτουργίας, στελέχωσης, εκπαίδευσης και εξοπλισμού των νέων εγκαταστάσεων. Διαδικασία Διερεύνησης Οι βασικές αρχές στελέχωσης και λειτουργίας της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδας διαμορφώθηκαν από ομάδα συμβούλων του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος», η οποία αποτελείται από τις εταιρείες Cooper Robertson & Partners (www.cooperrobertson.com) και Aaron Cohen Associates (www.acohen.com/), καθώς και από την Booz & Company (www.boozallen.com/), έπειτα από διεξοδικές συναντήσεις και συνεντεύξεις με τη διοίκηση και τους εργαζόμενους της ΕΒΕ. Επιπρόσθετα, το Ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος» σε συνεργασία με τους συμβούλους του διοργάνωσε ημερίδα (workshop) για τους εργαζομένους της ΕΒΕ. Σκοπός της ημερίδας ήταν η ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των συμβούλων και των εργαζομένων σχετικά με το μέλλον της ΕΒΕ. Θα πρέπει να επισημανθεί ότι οι σύμβουλοι πραγματοποίησαν επισκέψεις σε ευρωπαϊκές βιβλιοθήκες και μελέτησαν τη δομή και τον τρόπο λειτουργίας τους για να καθορίσουν τα καταλληλότερα σημεία αναφοράς για την ΕΒΕ. Οι βιβλιοθήκες στις οποίες πραγματοποιήθηκαν επισκέψεις είναι: η Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας (www.bnf.fr), η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ολλανδίας (www.kb.nl), η Βρετανική Βιβλιοθήκη (http://www.bl.uk/) η Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας (www.bibalex.org), και η Γερμανική Εθνική Βιβλιοθήκη (www.d nb.de). Επίσης διεξήχθησαν επισκέψεις σε αμερικανικές βιβλιοθήκες, όπως η βιβλιοθήκη του Κογκρέσου (www.loc.gov), η Δημόσια Βιβλιοθήκη της Νέας Υόρκης (www.nypl.org/), η Δημόσια Βιβλιοθήκη του Σιάτλ (www.spl.lib.wa.us) και η Πανεπιστημιακή Βιβλιοθήκη του Yale (www.library.yale.edu/). 2
Λειτουργική Διερεύνηση, Νέες δυνατότητες & Προτάσεις Με τις κατάλληλες κτιριακές υποδομές καθώς και επαρκή χρηματοδότηση από την Πολιτεία, η ΕΒΕ θα είναι σε θέση να αναπτύξει τους σκοπούς της και να αξιοποιήσει στο έπακρο τις νέες της εγκαταστάσεις ώστε να καταστεί εφάμιλλη των εθνικών βιβλιοθηκών των κρατώνμελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σκοπός του παρόντος παραρτήματος είναι να προτείνει το κατάλληλο πλαίσιο προκειμένου να επιτευχθεί η εύρυθμη λειτουργία της ΕΒΕ και αυτή να αποκτήσει μια αντιπροσωπευτική συλλογή έργων της παγκόσμιας πνευματικής παραγωγής καθώς και υλικό ελληνικού ενδιαφέροντος που παράγεται στο εξωτερικό, να αναπτύξει, να διατηρήσει και να εμπλουτίσει τον Εθνικό Συλλογικό Καταλόγο Βιβλιοθηκών, καθώς και να λειτουργήσει ως κέντρο συντήρησης και αποκατάστασης χειρογράφων, να διοργανώνει πολιτιστικές δραστηριότητες και γενικότερα να αποτελεί κέντρο υποστήριξης της εκπαίδευσης, του πολιτισμού, της έρευνας και της επιστήμης. Το «Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος» σχεδιάζεται σύμφωνα με τις πλέον σύγχρονες αντιλήψεις αειφόρου ανάπτυξης και βιώσιμης (sustainable) δόμησης, ενώ ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην πλήρη προσβασιμότητα ΑΜΕΑ σε όλους τους χώρους, με την παροχή ειδικού εξοπλισμού όπου αυτός απαιτείται. Οι νέες εγκαταστάσεις της ΕΒΕ θα είναι εφάμιλλες με αυτές των ευρωπαϊκών εθνικών βιβλιοθηκών και θα θέσουν τις απαραίτητες προδιαγραφές για τη σωστή εξέλιξη του θεσμού της. Οι εργαζόμενοι θα έχουν την ευκαιρία να επιδιώξουν συνεργασίες με άλλες εθνικές βιβλιοθήκες της Ευρώπης, αλλά και με ελληνικές και ευρωπαϊκές δημόσιες βιβλιοθήκες, καθώς και να καθιερώσουν δεσμούς βασιζόμενους στην ανταλλαγή ιδεών, στελεχών και πληροφοριών. Η ΕΒΕ θα έχει την ευκαιρία να καταστεί πόλος έλξης μεγάλου αριθμού επισκεπτών (υπολογίζεται ότι ο αριθμός των επισκεπτών θα φτάσει τους 300.000 ετησίως μετά την ολοκλήρωση του πρώτου έτους λειτουργίας της), και όχι μόνο, καθώς μεγάλος αριθμός χρηστών θα έχει τη δυνατότητα πρόσβασης μέσω διαδικτύου, καθιστώντας την περιουσία όλων των Ελλήνων είτε κατοικούν στην Ελλάδα είτε στο εξωτερικό. Με τη χρήση των νέων τεχνολογιών, η ΕΒΕ θα συνδέεται ψηφιακά με άλλες εθνικές και δημόσιες βιβλιοθήκες ανά τον κόσμο. Τα προτεινόμενα σημεία αναφοράς για τη μελλοντική λειτουργία της ΕΒΕ που αναλύονται παρακάτω βασίζονται σε μια σειρά υποθέσεων. Λαμβάνεται υπόψη ότι η ΕΒΕ θα προσθέσει στη λειτουργία της ακαδημαϊκής/ερευνητικής βιβλιοθήκης, τη λειτουργία δανειστικής βιβλιοθήκης. Θα πρέπει να επισημάνουμε ότι οι χώροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης (Ερευνητική Βιβλιοθήκη) θα είναι διακριτοί από τους υπόλοιπους χώρους της. Πρόσβαση στο τμήμα της Ερευνητικής Βιβλιοθήκης θα έχει περιορισμένος αριθμός χρηστών των οποίων σκοπός είναι η διεξαγωγή έρευνας. Όσον αφορά την Ερευνητική Βιβλιοθήκη, οι ψηφιακές συλλογές και η διοργάνωση εκθέσεων σημαντικού μέρους των συλλογών της ΕΒΕ θα αναδειχθούν περισσότερο χάρη στις δυνατότητες που θα προσφέρουν οι νέες εγκαταστάσεις. Η ΕΒΕ θα αρχίσει να αναπτύσσει παράλληλα μια ψηφιακή βιβλιοθήκη σε συνδυασμό με τον παραδοσιακό της ρόλο ως υπεύθυνου εθνικού κέντρου και αρχείου της πνευματικής κληρονομιάς και της εκδοτικής παραγωγής του έθνους. Ως κέντρο πολιτισμού, η ΕΒΕ θα προωθεί σε συνεργασία με αρμόδιους φορείς στην Ελλάδα και το εξωτερικό την εθνική βιβλιογραφική κληρονομιά 3
διοργανώνοντας πληθώρα εκθέσεων, όπως π.χ. την εκ περιτροπής έκθεση των συλλογών χειρογράφων οι οποίες συγκαταλέγονται στους θησαυρούς της. Η Δανειστική Βιβλιοθήκη θα διαθέτει συλλογές προς δανεισμό και θα παρέχει υπηρεσίες προσαρμοσμένες σε παιδιά, φοιτητές και ενήλικες. Πρέπει να τονιστεί ότι όλες οι δημόσιες λειτουργίες της θα είναι εντελώς χωριστές από τις λειτουργίες της Ερευνητικής Βιβλιοθήκης. Η Δανειστική Βιβλιοθήκη θα περιλαμβάνει Βιβλιοθήκη Ενηλίκων (62.000 τίτλοι), Λαϊκή Βιβλιοθήκη (πρόσφατες εκδόσεις), Συλλογή Δανειστικής Βιβλιοθήκης (θα περιλαμβάνει παλαιότερα βιβλία και πολυμέσα συχνής ζήτησης), Συλλογή Τίτλων Αναφοράς (Reference), Αίθουσα Περιοδικών (συλλογή εφημερίδων και περιοδικών σε «ανοιχτά» ράφια), Βιβλιοθήκη Νέων και Φοιτητών (συλλογή 23.000 τόμων ειδικά διαμορφωμένη για εφήβους), καθώς και Παιδική Βιβλιοθήκη (35.000 τίτλους με σκοπό να προσελκύει περίπου 60 παιδιά ημερησίως). Οι δαπάνες αγοράς των νέων τίτλων της Δανειστικής Βιβλιοθήκης θα επιβαρύνουν αποκλειστικά το Ελληνικό Δημόσιο. Με τη διοργάνωση διδακτικών και πολιτιστικών προγραμμάτων και εκδηλώσεων, η Δανειστική Βιβλιοθήκη έχει στόχο τα παιδιά και οι έφηβοι να εξοικειωθούν με τη λειτουργία της ΕΒΕ, καθώς θα αποτελέσουν τη μελλοντική γενιά των χρηστών της. Τα προγράμματα θα βασίζονται σε υπάρχοντα προγράμματα που εκπονούνται από δημόσιες και δημοτικές βιβλιοθήκες στην Ελλάδα, καθώς επίσης και στις πιο διαδεδομένες και επιτυχημένες πρακτικές βιβλιοθηκών του εξωτερικού, οι οποίες μπορούν να προσαρμοστούν ώστε να καλύπτουν τις ανάγκες των χρηστών της ΕΒΕ. Οι εργαζόμενοι θα έχουν την ευκαιρία για την από κοινού υλοποίηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων και πολιτιστικών εκδηλώσεων με την Εθνική Λυρική Σκηνή. Εκπαιδευτικά προγράμματα, ειδικά για παιδιά, θα πραγματοποιούνται στο Πάρκο Σταύρος Νιάρχος του «Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος» κατά τους θερινούς μήνες. Παραδείγματα προγραμμάτων προς υλοποίηση για παιδιά είναι η αφήγηση παραμυθιών, εργαστήρια σε θέματα όπως οι τέχνες, το περιβάλλον, οι νέες τεχνολογίες και η ανακύκλωση. Παραδείγματα προγραμμάτων που αφορούν ενήλικες και τα οποία θα μπορούσαν να διοργανωθούν στην ΕΒΕ είναι μαθήματα γλώσσας για μετανάστες, επαγγελματικά σεμινάρια και μαθήματα υπολογιστών. Πρέπει να σημειωθεί ότι οι ώρες λειτουργίας της ΕΒΕ θα πρέπει να αυξηθούν. Το 2015, προτείνεται η ΕΒΕ να παραμένει σε λειτουργία τις Κυριακές, και επιπρόσθετα, οι χώροι εκθέσεων, το αμφιθέατρο και η αίθουσα διαλέξεων να έχουν διαφορετικές ώρες λειτουργίας από τους υπόλοιπους χώρους της ΕΒΕ. Υπολογίζεται ότι 100.000 επισκέπτες θα χρησιμοποιήσουν τη Βιβλιοθήκη εντός του πρώτου έτους λειτουργίας της με προοπτική να φθάσουν τους 300.000 ετησίως κατά τα επόμενα έτη. Αναμένεται ότι η ΕΒΕ θα εξακολουθήσει να λειτουργεί τις υφιστάμενες εγκαταστάσεις της, οι οποίες βρίσκονται στη λεωφόρο Πανεπιστημίου (Βαλλιάνειος Βιβλιοθήκη) και το Βοτανικό. Το Βαλλιάνειο κτίριο προτείνεται να χρησιμοποιηθεί ως εκθεσιακός χώρος ή συνεδριακό κέντρο, που θα χρησιμοποιείται από την ΕΒΕ ή και από τρίτους (στο πλαίσιο ενός προγράμματος λελογισμένης παραχώρησης της χρήσης του) ούτως ώστε μεταξύ άλλων να προσπορίζει έσοδα στην ΕΒΕ. Το νεοαποκτηθέν κτίριο στο Βοτανικό μπορεί να χρησιμοποιηθεί είτε ως χώρος αποθήκευσης μέρους των συλλογών της ΕΒΕ, είτε ως παράρτημα της Δανειστικής Βιβλιοθήκης ή/και ως ειδικό τμήμα των συλλογών περιοδικών και εφημερίδων. 4
Οργανωτική Δομή Οι προτεινόμενες αλλαγές στο οργανόγραμμα αφορούν μόνον προσθήκες υπηρεσιών και λειτουργιών στα ήδη υπάρχοντα τμήματα που προβλέπονται από το νόμο του 2003. Ειδικότερα, οι πρόσθετες υπηρεσίες και λειτουργίες είναι οι ακόλουθες: Δημόσιες Σχέσεις και Εκδόσεις υπό τη Διεύθυνση Διοικητικών και Οικονομικών Θεμάτων, Οπτικοακουστικές και Ψηφιακές Συλλογές υπό τη Διεύθυνση Συλλογών και Αναγνωστηρίων, Υπηρεσίες που σχετίζονται άμεσα με την ίδρυση της Δανειστικής Βιβλιοθήκης που, επίσης, εντάσσεται στη Διεύθυνση Συλλογών και Αναγνωστηρίων Παιδική Βιβλιοθήκη Υπηρεσίες Νέων και Ενηλίκων Υπηρεσίες Δανεισμού Ο τρέχων αριθμός εργαζομένων στην ΕΒΕ, συμπεριλαμβανομένων των αποσπασμένων σε αυτή, είναι 96 άτομα. Οι 65 από αυτούς αποτελούν το μόνιμο προσωπικό. Ο προβλεπόμενος αριθμός εργαζομένων κατά το έτος 2015 ανέρχεται σε 286. Το προτεινόμενο οργανόγραμμα διατηρεί τις έξι διευθύνσεις που περιγράφονται στο Νόμο 3149/A/10 6 2003. Οι διευθύνσεις συμπεριλαμβανομένου του αριθμού των εργαζομένων σε αυτές είναι οι ακόλουθες: Διοικητικών και Οικονομικών Θεμάτων (101), Προσκτήσεων και Βιβλιογραφικών Υπηρεσιών (54), Συλλογών και Αναγνωστηρίων (75), Χειρογράφων, Ομοιοτύπων και Ειδικών Συλλογών (10), Συντήρησης Διατήρησης Μικροφωτογράφησης Υλικού (19), Πληροφορικής και Νέων Τεχνολογιών (27) Πλήρης ανάπτυξη της οργανωτικής δομής παρουσιάζεται στο προσάρτημα Α. 5
Προϋπολογισμός Ο προϋπολογισμός της ΕΒΕ, σύμφωνα με στοιχεία του Υπουργείου Παιδείας από το έτος 2006, είναι 2.272.000 Ευρώ, ενώ ο προτεινόμενος ενδεικτικός προϋπολογισμός είναι 12.500.000 Ευρώ (βλέπε Προσάρτημα B). Προκειμένου να προσδιορίσουν τον προβλεπόμενο προϋπολογισμό για το έτος 2015, οι σύμβουλοι του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος» Aaron Cohen Associates κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι, έπειτα από τη μεταστέγαση βασικών λειτουργιών της ΕΒΕ στις νέες εγκαταστάσεις, η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ολλανδίας (www.kb.nl) θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί με τις κατάλληλες προσαρμογές ως υπόδειγμα για την ΕΒΕ λόγω της ομοιότητας στα επίπεδα λειτουργιών, προσωπικού και υπηρεσιών τους. Τα δεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν από την Εθνική Βιβλιοθήκη της Ολλανδίας έχουν τύχει κατάλληλης επεξεργασίας και προσαρμογής στα δεδομένα της χώρας μας. Μεγάλο μέρος της δραστικής αύξησης του προϋπολογισμού προέρχεται από τη σημαντική αύξηση των δαπανών μισθοδοσίας λόγω του αυξημένου αριθμού εργαζομένων που προβλέπονται για το 2015 (αύξηση κατά 190 οργανικές θέσεις). Οι δαπάνες προσωπικού για την ΕΒΕ είναι επί του παρόντος 1.772.000 Ευρώ, ενώ ο προτεινόμενος προϋπολογισμός μισθοδοσίας ανέρχεται σε 7.840.000 Ευρώ με μέσο ετήσιο μισθό για το έτος 2015, το ποσό των 26.000 Ευρώ. Επίσης, προβλέπεται ένα υψηλό κονδύλιο για τον εμπλουτισμό της συλλογής, ύψους 1.245.000 Ευρώ (βλέπε «Επόμενα Βήματα»). 6
Επόμενα Βήματα Όπως προαναφέρθηκε, ο προτεινόμενος προϋπολογισμός είναι ενδεικτικός καθώς θα πρέπει να προσαρμοστεί έπειτα από την εκπόνηση ενός επιχειρηματικού σχεδίου (business plan) μετάβασης από τα σημερινά επίπεδα λειτουργίας σε αυτά του 2015, το οποίο θα εκπονηθεί από αναγνωρισμένη εταιρεία συμβούλων διοίκησης επιχειρήσεων. Στο επιχειρηματικό αυτό σχέδιο θα πρέπει να προβλεφθούν θέματα προϋπολογισμού, στελέχωσης και εκπαίδευσης του προσωπικού, καθώς και της σταδιακής ένταξης νέων δράσεων και προγραμμάτων κατά την περίοδο 2009 2015. Κρίνεται υψίστης σημασίας ο διορισμός του Διευθυντή της ΕΒΕ, ο οποίος θα μπορεί να λαμβάνει αποφάσεις σε σχέση με την πορεία και τη στρατηγική της (τα προτεινόμενα προσόντα του Διευθυντή έχουν επισυναφθεί στο Προσάρτημα Γ). Εκτός του Διευθυντή της ΕΒΕ, όλα τα νέα μέλη του προσωπικού που θα προσληφθούν από τώρα και μέχρι το χρόνο της μεταστέγασης στις νέες εγκαταστάσεις πρέπει να έχουν τα κατάλληλα προσόντα για να ανταποκριθούν στις προκλήσεις των βιβλιοθηκών στην ψηφιακή εποχή. Πέραν από σπουδές βιβλιοθηκονομίας, οι βιβλιοθηκονόμοι θα πρέπει να είναι πιστοποιημένοι στις νέες τεχνολογίες και διπλωματούχοι ξένων γλωσσών. Επίσης, με στόχο τη γεφύρωση του μεγάλου κενού μεταξύ των τωρινών και των μελλοντικών κτιριακών υποδομών, προτείνεται η σταδιακή απόκτηση σύγχρονων συστημάτων τεχνολογίας, ήδη από τα μεταβατικά χρόνια που διανύουμε, με σκοπό την εξοικείωση των εργαζομένων στις σύγχρονες τεχνολογίες προτού μεταστεγαστούν στο «Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος». Επιπρόσθετα, προτείνεται η μετεκπαίδευση μέρος του ήδη υπάρχοντος προσωπικού στις νέες τάσεις της βιβλιοθηκονομίας με τη χρήση των νέων τεχνολογιών, ώστε να αντεπεξέλθει καλύτερα στις προκλήσεις της νέας εποχής. Συστήνεται να δοθεί προσοχή στον ευαίσθητο τομέα της διαφύλαξης των συλλογών χειρογράφων της ΕΒΕ, που αποτελούν παρακαταθήκη όλων των Ελλήνων. Προτείνεται η άμεση μεταφορά των χειρογράφων σε χώρο που να πληροί τις κατάλληλες συνθήκες φύλαξης ή η αναβάθμιση του παρόντος χώρου. Επ αυτού επισημαίνεται ότι οι συνθήκες αρχειοθέτησής τους δεν πληρούν τις διεθνείς προδιαγραφές, διότι, λόγω του περιορισμένου χώρου, δεν τηρούνται οι ελάχιστες αποστάσεις μεταξύ των χειρογράφων. Συνίσταται η συνεργασία με το προσωπικό ώστε να καθοριστούν οι ανάγκες σε εξοπλισμό για τη δημιουργία ενός σύγχρονου εργαστηρίου συντήρησης και ψηφιοποίησης με σκοπό πριν από τη λειτουργία του νέου κτιρίου να έχει ψηφιοποιηθεί και διατεθεί μέσω διαδικτύου όσο το δυνατόν μεγαλύτερο μέρος της συλλογής. Διαπιστώθηκε ότι, εκτός από την κατά νόμον προσφορά των βιβλίων, λόγω έλλειψης πόρων, δεν γίνεται από την ΕΒΕ πρόσκτηση υλικού που παράγεται εκτός Ελλάδας. Ως άμεση λύση του μείζονος θέματος του εμπλουτισμού της συλλογής της Εθνικής Βιβλιοθήκης, προτείνεται η έγκριση ειδικού κονδυλίου για τη δημιουργία μιας υποδειγματικής συλλογής αναφοράς (Reference collection) που θα στεγαστεί στο Κεντρικό Αναγνωστήριο της ΕΒΕ. Ένα άλλο θέμα που απασχόλησε τους συμβούλους του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος» Aaron Cohen Associates είναι αυτό του προσκομιζόμενου αντιτύπου του ISBN (Διεθνής Μοναδικός Αριθμός Βιβλίου), για το οποίο προτείνουν αντί να φυλάσσεται στην ΕΒΕ, γεγονός που δημιουργεί προβλήματα αποθήκευσης λόγω έλλειψης χώρου, να δωρίζεται σε δημόσιες και δημοτικές βιβλιοθήκες της χώρας. Τέλος, σύμφωνα με τους σκοπούς της ΕΒΕ και τη σχετική νομοθεσία, είναι σημαντικό να ξεκινήσει άμεσα η κατάθεση οπτικοακουστικών και ηλεκτρονικών μέσων (ISMN & ISSN), όπως αναφέρεται στους σκοπούς της ΕΒΕ. 7
Τέλος, θεωρείται δεδομένο ότι θα πραγματοποιηθεί πλήρης καταγραφή του υλικού της ΕΒΕ προτού αυτό μεταφερθεί στις νέες της εγκαταστάσεις στο «Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος». 8
Πηγές/ Σύμβουλοι Cooper, Robertson & Partners Το αρχιτεκτονικό και πολεοδομικό γραφείο Cooper, Robertson & Partners εδρεύει στη Νέα Υόρκη. Παρέχει ολοκληρωμένες τεχνικές μελέτες και υπηρεσίες διοίκησης έργων σε δημόσιους και σε ιδιωτικούς οργανισμούς. Ιδρύθηκε το 1979 και απασχολεί σήμερα περισσότερους από εκατό αρχιτέκτονες και μηχανικούς, υπεύθυνους για την εκτέλεση μεγάλων αρχιτεκτονικών και πολεοδομικών έργων σε ολόκληρο τον κόσμο. Δίνει μεγάλη έμφαση στην ομαλή ένταξη του κάθε έργου στο περιβάλλον του, στην πολιτιστική κληρονομιά της χώρας όπου υλοποιείται, στη χρηστικότητά του, στο χρονοδιάγραμμα εκτέλεσης και στο κόστος του. Συνεπώς, οι λύσεις που προτείνει υπαγορεύονται πάντοτε από σεβασμό προς το περιβάλλον. Έχει εκπονήσει μελέτες και έχει επιβλέψει μεγάλα έργα σε πανεπιστήμια, δημόσια πάρκα, πολιτιστικά, δημόσια και εμπορικά κτίρια. www.cooperrobertson.com/ Aaron Cohen Associates LTD Η εταιρεία Aaron Cohen Associates, Ltd ειδικεύεται στο σχεδιασμό βιβλιοθηκών από το 1972. Οι σύμβουλοί της είναι ειδικευμένοι στο σχεδιασμό και στη μελέτη χώρων βιβλιοθηκών, είτε πρόκειται για νέα κτίρια είτε για αναδιοργάνωση ή ανακαίνιση παλαιών. Απαρτίζεται από επαγγελματίες σχεδιαστές βιβλιοθηκών, βιβλιοθηκονόμους, αρχιτέκτονες και σύμβουλους οργάνωσης/διοίκησης, οι οποίοι έχουν εκπονήσει περισσότερες από 450 μελέτες για κάθε είδους βιβλιοθήκη σε όλο τον κόσμο, όπως για τη Δημόσια Βιβλιοθήκη της Νέας Υόρκης και την Εθνική Βιβλιοθήκη της Σιγκαπούρης. www.acohen.com/ Booz & Company Η Booz & Company είναι διεθνής εταιρεία συμβούλων διαχείρισης, η οποία ιδρύθηκε το 1914, απασχολεί 19.000 υπαλλήλους και προσφέρει τις υπηρεσίες της και στις έξι ηπείρους. Η εταιρεία έχει μακρά εμπειρία στη στήριξη οργανισμών του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα, καθώς και μη κερδοσκοπικών οργανισμών. Με το εύρος των προσφερόμενων συμβουλευτικών υπηρεσιών της μπορεί να βοηθήσει τους πελάτες της να λύσουν τα πιο δύσκολα προβλήματά τους χάραξη στρατηγικής, λειτουργία, οργάνωση και αλλαγή, πληροφορική. Η Booz Allen έχει στηρίξει στο παρελθόν βιβλιοθήκες όπως η Δημόσια Βιβλιοθήκη της Νέας Υόρκης και άλλους οργανισμούς παροχής πληροφοριών σε όλο τον κόσμο, προκειμένου να προβούν στις απαιτούμενες στρατηγικές αλλαγές και να βελτιώσουν τη λειτουργία τους. www.boozallen.com/ 9
Προσαρτήματα Α. Οργανόγραμμα Προτάθηκε από την Cooper, Robertson & Partners σε συνεργασία με την Aaron Cohen & Associates με βάση τα τωρινά δεδομένα ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ & ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΓΕΝΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ Διεύθυνση Διοικητικών, Οικονομικών Θεμάτων Διευθυντής Διεύθυνση Προσκτήσεων & Βιβλιογραφικών Υπηρεσιών Διευθυντής Διεύθυνση Συλλογών και Αναγνωστηρίων Διεύθυνση Χειρογράφων, Ομοιοτύ πων & Ειδικών Συλλογών Διεύθυνση Συντήρησης, Διατήρησης, Μικροφωτογράφησης Διεύθυνση Πληροφορικής & Νέων Τεχνολογιών Διευθυντής Διευθυντής Διευθυντής Διευθυντής Οργάνωση και Επιμόρφωση Προσωπικού Διοικητική Υποστήριξη Οικονομική Διαχείριση, Προμήθειες & Έλεγχος Γραφείο Μισθοδοσίας Ανάπτυξη Προσκτήσεων & Συλλογών ISBN/ ISSN/ ISMN, Περιοδικές Εκδόσεις Βιβλιογραφικά Πρότυπα Εθνική Βιβλιογραφία Διαχείριση Συλλογής & Αναγνωστήριο Πληροφορίες & Διαδανεισμός Σπάνια Βιβλία & Ειδικές Συλλογές Οπτικοακουστικές & Ψηφιοποιημένες Συλλογές Χειρόγραφα, Κώδικες & Ομοιότυπα Ιστορικά Αρχεία Αναγωστήριο Χειρογράφων & Βιβλιοστάσιο Λογοτεχνικά & Μουσικά Αρχεία Συντήρηση Βιβλίων & Αρχειακού Υλικού Φωτογράφηση, Μικροφωτογράφηση & Ψηφιοποίηση Μηχανογράφ ηση Δίκτυα & Τεχνική Υποστήριξη Τεχνικές Υπηρεσίες Δημόσιες Σχέσεις & Εκδόσεις Εκπαιδευτικές Υπηρεσίες Νέων & Ενηλίκων Παιδική Βιβλιοθήκη Κέντρο Μελέτης & Αναφοράς Υπηρεσίες Δανεισμού Δημόσιοι Χώροι & Προγράμματα 10
Β. Προϋπολογισμός Ο προϋπολογισμός προτάθηκε από την Cooper, Robertson & Partners σε συνεργασία με την Aaron Cohen & Associates ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2015 ΣΕ ΧΙΛΙΑΔΕΣ ΕΥΡΩ Έξοδα Κόστος προσωπικού 7.840 Τακτικό προσωπικό 7.028 Έκτακτο προσωπικό 812 Δαπάνες υλικών 3.415 Αναλώσιμα 700 Δαπάνες ταξιδιών 130 Δαπάνες υλικών για έργα 1.000 Δαπάνες μηχανογράφησης 1.350 Επικοινωνία & μάρκετινγκ 235 Προϋπολογισμός Εμπλουτισμού Συλλογής 1.245 Ελληνική Συλλογή 600 Ειδική Συλλογή 200 Αρχειακή Συλλογή 220 Δανειστική Συλλογή 50 Δαπάνες Βιβλιοδεσίας 175 Συνολικά Έξοδα 12.500 Έσοδα Επιχορηγήσεις Υπουργείο Παιδείας 7.840 Υπουργείο Παιδείας Δαπάνες Υλικών 3.415 Υπουργείο Παιδείας Προϋπολογισμός Συλλογής 1.245 Συνολικά Έσοδα 12.500 Πρέπει να υπογραμμιστεί ότι οι δαπάνες συντήρησης του κτιρίου δεν έχουν συμπεριληφθεί στον προτεινόμενο λειτουργικό προϋπολογισμό. 11
Γ. Προσόντα, Καθήκοντα και Αρμοδιότητες του Διευθυντή της ΕΒΕ Προτάθηκε από την Cooper, Robertson & Partners σε συνεργασία με την Aaron Cohen & Associates Ο Διευθυντής είναι αρμόδιος για το συντονισμό της λειτουργίας και των δραστηριοτήτων της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδας (ΕΒΕ) από την έδρα της στην Αθήνα λογοδοτεί στο Εφορευτικό Συμβούλιο και το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων. Η θέση του Γενικού Διευθυντή είναι πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης. Ο υποψήφιος Διευθυντής πρέπει: Να έχει ικανότητες στη διοίκηση και τη λειτουργία οργανισμών πληροφόρησης, η αποστολή των οποίων είναι συναφής προς την ΕΒΕ, με ελάχιστη εμπειρία δώδεκα ετών στο δημόσιο ή ιδιωτικό τομέα. Να είναι κάτοχος πτυχίου ανωτάτης σχολής σε οποιονδήποτε τομέα. Επιθυμητός είναι υποψήφιος που κατέχει πανεπιστημιακό τίτλο σπουδών στη βιβλιοθηκονομία και/ή τίτλο σπουδών στη διοίκηση, π.χ. μεταπτυχιακό τίτλο στη διοίκηση επιχειρήσεων. Να γνωρίζει άριστα μία γλώσσα της Ευρωπαϊκής Ένωσης επιπλέον της ελληνικής, κατά προτίμηση την αγγλική. Να έχει αναλυτική, συνθετική και διαπραγματευτική ικανότητα. Να έχει μεγάλη εμπειρία σε διεθνή προγράμματα συναφή προς το σκοπό της ΕΒΕ. Να έχει εμπειρία σε συγγραφικές/ερευνητικές δραστηριότητες στη βιβλιοθηκονομία. Τα καθήκοντα και οι αρμοδιότητες του Διευθυντή: Ηγείται της υλοποίησης του σκοπού της ΕΒΕ, όπως αυτός καθορίζεται από το Υπουργείο Παιδείας. Ηγείται της διοίκησης του προσωπικού, της κατάρτισης του προϋπολογισμού και των λειτουργικών διαδικασιών όλων των τμημάτων της ΕΒΕ. Αναπτύσσει και προτείνει προϋπολογισμούς που υποστηρίζουν τους στόχους και τις προτεραιότητες της ΕΒΕ. Υποβάλλει οικονομικές εκθέσεις στο Εφορευτικό Συμβούλιο. Εργάζεται για την εξασφάλιση επαρκούς χρηματοδότησης από το Υπουργείο Παιδείας. Επιβλέπει την ανάπτυξη και την οργάνωση των συλλογών και εντάσσει τη σύγχρονη τεχνολογία και υπηρεσίες στις καθημερινές δραστηριότητες της ΕΒΕ. Ηγείται της ένταξης σημαντικών συλλογών και αρχείων στην ΕΒΕ. Προτείνει στο Εφορευτικό Συμβούλιο στρατηγικές πρωτοβουλίες και αναθεωρήσεις στις πολιτικές της ΕΒΕ για τη βελτίωση των υπηρεσιών και των λειτουργιών της. Ηγείται και οραματίζεται τη μεταμόρφωση της ΕΒΕ από παραδοσιακό φορέα έρευνας βασιζόμενο σε έντυπο υλικό σε πόρο με ευρύτερη δημόσια απήχηση και με έμφαση σε καινοτόμα συστήματα και υπηρεσίες με μια επεκτεινόμενη ψηφιακή συλλογή. Διευθύνει την ανάπτυξη της ΕΒΕ όσον αφορά την πρόσληψη και την εκπαίδευση προσωπικού κατά την περίοδο προετοιμασίας για τη μετάβαση στις νέες εγκαταστάσεις της. Εκπροσωπεί την ΕΒΕ σε διεθνείς οργανισμούς και επαγγελματικές οργανώσεις. Συμμετέχει σε συνέδρια και είναι πάντοτε ενήμερος για τις νέες τάσεις στις βιβλιοθήκες. Προβαίνει σε συστάσεις για βελτιώσεις και συντήρηση των εγκαταστάσεων. Ηγείται του σχεδιασμού και της εφαρμογής προγραμμάτων για σχολεία, πανεπιστήμια, οργανώσεις νέων και άλλων ομάδων νέων Ελλήνων με σκοπό την καλλιέργεια και τη διεύρυνση του ενδιαφέροντός τους για την ΕΒΕ και την αύξηση των ευκαιριών πρόσβασής τους σε αυτή. 12