Σχέδιο τηλεδιασκέψεων µε έµφαση στον κριτικό αναστοχασµό και τη διαθεµατική προσέγγιση της διαφήµισης και των Μ.Μ.Ε. 1 Bέµµου Ειρήνη Δασκάλα Mεταπτυχιακή φοιτήτρια ΜΠΣ Πληροφορική στην Εκπαίδευση ΠΤΔΕ Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστηµίου Αθηνών E-mail: irevem@yahoo.gr Γκότζος Δηµήτριος Δάσκαλος- Μ.Α in Education (Lancaster, U.K). Mεταπτυχιακός φοιτητής ΜΠΣ Πληροφορική στην Εκπαίδευση ΠΤΔΕ Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστηµίου Αθηνών E-mail: dmgtzs@gmail.com Βίγκου Αικατερίνη Δασκάλα Mεταπτυχιακή φοιτήτρια ΜΠΣ Πληροφορική στην Εκπαίδευση ΠΤΔΕ Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστηµίου Αθηνών E-mail: katerina_vgk@hotmail.com Χαντζής Χρήστος Aπόφοιτος Σχολής Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών Ε.Μ.Π. Mεταπτυχιακός φοιτητής ΜΠΣ Πληροφορική στην Εκπαίδευση ΠΤΔΕ Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστηµίου Αθηνών E-mail:christoschantzis@gmail.com Παναγιώτης Αναστασιάδης Επίκουρος Καθηγητής Παιδαγωγικό Τµήµα Δ. Ε., Πανεπιστήµιο Κρήτης Επιστηµονικός Υπεύθυνος «ΟΔΥΣΣΕΑ 2000-2010» E-mail: panas@edc.uoc.gr ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στόχο της παρούσας εισήγησης αποτελεί η παρουσίαση του σχεδιασµού µιας σειράς από τέσσερις διαθεµατικές τηλεδιασκέψεις για µαθητές της ΣΤ τάξης Δηµοτικού µε θέµα: «Διαφήµιση και Μ.Μ.Ε». Ο εν λόγω σχεδιασµός έχει στηριχθεί στη θεωρία του κοινωνικού εποικοδοµισµού, έχει αξιοποιήσει τη µεθοδολογία «ΟΔΥΣΣΕΑΣ» και τη µέθοδο project και έχει ως κύριο στόχο την εισαγωγή των µαθητών σε µια διαδικασία κριτικού αναστοχασµού. Η εισήγηση περιλαµβάνει τη θεωρητική τεκµηρίωση και τη διδακτική µεθοδολογία που συνοδεύουν το σχεδιασµό, τα αναλυτικά σχέδια των τηλεδιασκέψεων και τέλος τα σχετικά συµπεράσµατα των εισηγητών. ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ: τηλεδιάσκεψη, µεθοδολογία «ΟΔΥΣΣΕΑΣ», κριτικός αναστοχασµός, κοινωνικός εποικοδοµισµός, ΤΠΕ, µέθοδος project, διαθεµατικότητα. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στo πλαίσιo του προγράµµατος «ΟΔΥΣΣΕΑΣ» και της σχολικής «ευέλικτης ζώνης» σχεδιάστηκαν µαθησιακές δραστηριότητες για τη διεκπεραίωση τεσσάρων διαθεµατικών τηλεδιασκέψεων µε θέµα: «Η διαφήµιση και τα Μέσα Μαζικής Ενηµέρωσης». Βασικός στόχος του προαναφερθέντος σχεδιασµού υπήρξε η εισαγωγή των µαθητών σε µια διαδικασία κριτικού αναστοχασµού πάνω στο θέµα της διαφήµισης, η οποία µε τη σειρά της θα ενθαρρύνει την κριτική στάση των µαθητών απέναντι σε όλα τα σύγχρονα θέµατα.
Στην παρούσα εισήγηση, αρχικά, παρατίθεται η θεωρητική τεκµηρίωση του σχεδιασµού στο πλαίσιο της οποίας περιγράφονται τα κύρια στοιχεία του κοινωνικού εποικοδοµισµού καθώς και η διαδικασία του κριτικού αναστοχασµού. Στη συνέχεια, αναλύονται οι υποκατηγορίες που συναποτελούν τη διδακτική µεθοδολογία δηλαδή η µεθοδολογία «Οδυσσέας», η διαθεµατικότητα, η µεθοδολογία project, το διδακτικό µοντέλο, το µοντέλο επικοινωνίας και το µοντέλο χωροταξικού σχεδιασµού. Ακολουθεί η παρουσιάση των σχεδίων τηλεδιασκέψεων (προετοιµασία, σχέδιο µαθήµατος, σύντοµη και αναλυτική περιγραφή) και τέλος, αναφέρονται τα συµπεράσµατα τα σχετικά µε το σχεδιασµό. ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ Η θεωρητική τεκµηρίωση του παρόντος σχεδιασµού τηλεδιασκέψεων συνδέεται µε τη θεωρία του κοινωνικού εποικοδοµισµού και κυρίως µε το στοιχείο του κριτικού αναστοχασµού. Όσον αφορά στη θεωρία του κοινωνικού εποικοδοµισµού, ο σχεδιασµός των τηλεδιασκέψεων στηρίχθηκε στις συνιστώσες της κοινωνικο-εποικοδοµιστικής προσέγγισης όπως αυτές διατυπώνονται από τον Μακράκη (2000): αυθεντικότητα. πολλαπλότητα, πλαίσιο στήριξης, οικοδόµηση της γνώσης, κριτικός αναστοχασµός αυθεντικότητα: Σηµαντική πτυχή της κοινωνικό-εποικοδοµιστικής µάθησης αποτελεί η πραγµάτευση αυθεντικών µαθησιακών δραστηριοτήτων και προβληµάτων. Ένα πρόβληµα είναι αυθεντικό όταν εντάσσεται στο «ζωτικό χώρο» του µαθητή, το αντιλαµβάνεται, δηλαδή, ως ενδιαφέρον, χρήσιµο και σηµαντικό (Bigge, 1990 στον Μακράκη, 2000). Η µάθηση συντελείται ευκολότερα όταν τα µαθησιακά θέµατα και δρώµενα είναι πιο κοντά στο κέντρο του «ζωτικού χώρου» ή των «µαθησιακών χαρτών» που σχεδιάζουν ή έχουν µέσα στο µυαλό τους οι µαθητές πολλαπλότητα: Η πραγµατικότητα δεν µπορεί να ανακαλυφθεί, είναι ανύπαρκτη πριν την κοινωνική της επινόηση (Κim 2001 στον Μακράκη, 2000). Η κοινωνική πραγµατικότητα είναι, µάλλον, µια υποκειµενική πραγµατικότητα που κατασκευάζεται, ερµηνεύεται και συντηρείται τόσο από τις αντιλήψεις και πράξεις των ατόµων, όσο και από τις κοινωνικές, ιστορικές, οικονοµικές και πολιτιστικές δυνάµεις και καταστάσεις µε τις οποίες βρίσκεται σε αλληλεπίδραση. Στο πλαίσιο αυτό οι µαθητές συνειδητοποιούν ότι δεν υπάρχει µόνο ένας αντικειµενικός κόσµος, µια µορφή γνώσης και ένας τρόπος ερµηνείας, αλλά πολλοί κόσµοι, διάφορα είδη γνώσης και πολλαπλοί τρόποι και οπτικές θεώρησης και επίλυσης των προβληµάτων πλαίσιο στήριξης: Η µάθηση συντελείται µέσα σε ένα κοινωνικό πλαίσιο, το οποίο παρέχει στο µαθητή τα απαραίτητα γνωστικά εργαλεία και το κατάλληλο πλαίσιο στήριξης της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Σύµφωνα µε το Vygotsky, στο Σολοµωνίδου (2006) η κατάκτηση της γνώσης συµβαίνει εντός κοινωνικού πλαισίου διαµέσου της χρήσης της γλώσσας και της συµµετοχής οµάδων ατόµων σε κοινές εµπειρικές και πολιτισµικές πρακτικές οικοδόµηση της γνώσης: Η µάθηση δεν είναι µια διαδικασία που προσδιορίζεται από εξωτερικές επιδράσεις, αλλά αντίθετα οι µαθητές δηµιουργούν πρωταρχικά τη δική τους µάθηση µέσα από την προσωπική τους εµπειρία, την αλληλεπίδρασή τους µε το φυσικό και το κοινωνικό τους περιβάλλον, το πλαίσιο στήριξης και τα 2
γνωστικά εργαλεία που τους παρέχονται. Η µάθηση αποτελεί µια ενεργητική διαδικασία οικοδόµησης και επέκτασης της γνώσης βασισµένη κυρίως σε συνεργατικές και διερευνητικές µαθησιακές δραστηριότητες. Οικοδόµηση γνώσης δε σηµαίνει αναγκαστικά παραγωγή νέας γνώσης, αλλά δηµιουργία νέων µορφών αντίληψης και απόκτησης νοήµατος για τον κόσµο που µας περιβάλλει. Όσον αφορά τώρα στο στοιχείο του κριτικού αναστοχασµού, το οποίο εκτός του ότι αποτελεί συνιστώσα της κοινωνικο-εποικοδοµιστικής προσέγγισης, συνδέεται και µε το βασικό στόχο του παρόντος σχεδιασµού τηλεδιασκέψεων πρέπει να σηµειωθούν τα εξής: Όπως προαναφέρθηκε, η οικοδόµηση γνώσεων δε σηµαίνει αναγκαστικά παραγωγή νέας γνώσης, αλλά δηµιουργία νέων µορφών αντίληψης και απόκτησης νοήµατος για τον κόσµο που µας περιβάλλει. Η διεργασία µε την οποία διεξάγεται η αναζήτηση νοήµατος βασίζεται κυρίως στον κριτικό αναστοχασµό (Rogers, 1999; Carr & Kemmis, 1997; Freire, 1972 στον Μακράκη, 2000). Ο κριτικός αναστοχασµός επικεντρώνεται κυρίως στη δυνατότητα του µαθητή να εκφράζει αυτό που έχει µάθει και να στοχάζεται πάνω στις διαδικασίες και τις αποφάσεις µε τις οποίες έφτασε στο τελικό αποτέλεσµα. Στη διαδικασία αυτή ο µαθητής προβαίνει στην κριτική αυτοαξιολόγηση ή αυτοανάλυση της πορείας που ακολούθησε, για να φέρει εις πέρας ένα µαθησιακό έργο και διαλογίζεται για τον κόσµο που τον περιβάλλει, αλλά και τον ίδιο του τον εαυτό. Ο κριτικός αναστοχασµός απαιτεί µια µετάβαση από την απόκτηση νέας γνώσης και την κατανόηση, στην αµφισβήτηση παραδοχών, αξιών και απόψεων (Cranton, 1996 στους Κωστούλα-Μακράκη & Μακράκη, 2006). Όπως υποστηρίζουν οι Carr & Kemmis (2000), στην Καζταρίδου (2004), το θεωρητικό σχήµα του κριτικού αναστοχασµού θα µπορούσε να έχει στο επίκεντρό του µία πείρα κύκλων σχεδιασµού, δράσης, παρατήρησης και στοχασµού. Η επίτευξη από τον παρών σχεδιασµό του βασικού στόχου του κριτικού αναστοχασµού συνδέεται µε την επίτευξη υποστόχων οι οποίοι µε τη σειρά τους συνίστανται στην ανάπτυξη εκ µέρους των µαθητών δεξιοτήτων: διεπικοινωνίας και διαλεκτικής αντιπαράθεσης µετασχηµατισµού των αντιλήψεων των µαθητών διερεύνησης της πολυπλοκότητας και συνθετότητας των κοινωνικών προβληµάτων που βιώνει ο µαθητής ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Εφαρµογή Μεθοδολογίας Υλοποίησης Ο σχεδιασµός τηλεδιασκέψεων της παρούσας εισήγησης αξιοποίησε τη µεθοδολογία «Ο ΥΣΣΕΑΣ» (Anastasiades, 2003; 2006; 2007). Στο πλαίσιο της εν λόγω µεθοδολογίας σχεδιάστηκαν τέσσερις τηλεδιασκέψεις, η βασική δοµή των οποίων περιγράφεται στο παρακάτω σχήµα (βλ. σχήµα 1). Αξιοποιήθηκαν, επίσης, οι αρχές της διαθεµατικότητας, µε αποτέλεσµα στο επίκεντρο του σχεδιασµού να βρίσκονται βιωµατικές, ολιστικές και συµµετοχικές δραστηριότητες (Αναστασιάδης, 2007), οι οποίες συσχετίζουν διαφορετικά επιστηµονικά πεδία. Ιδανικό πλαίσιο ανάπτυξης της διαθεµατικότητας αποτελεί η µεθοδολογία project (Ματσαγγούρας, 2002). Τα θέµατα των σχεδίων εργασίας επιλέχθηκαν µε βάση τα ενδιαφέροντα και τα ερεθίσµατα του πραγµατικού κόσµου των µαθητές. Η µέθοδος εκπόνησης των σχεδίων υπήρξε διερευνητική και διαδραστική (Frey K.,1998) 3
4 Σχήµα 1: Πυραµίδα Διαδραστικής Τηλεδιάσκεψης (Αnastasiades 2003). Διαµόρφωση Διδακτικού Μοντέλου Οι µαθητές ήρθαν σε επαφή µε το νέο σύστηµα διδασκαλίας σταδιακά, προκειµένου να ενταχτούν µε τον πλέον οµαλό τρόπο στο νέο µαθησιακό περιβάλλον, το µοντέλο της υβριδικής σχολικής τάξης (Anastasiades 2003). Αυτό επιτυγχάνεται µε την υλοποίηση των φάσεων της εικονικής τάξης και της τηλεσυνεργασίας, οι οποίες διεξάγονται σύµφωνα µε το σχήµα 1. Μοντέλο Επικοινωνίας Εφαρµόζουµε το Μοντέλο Α του Πανεπιστηµίου του Maryland των Η.Π.Α (IDE, 1996). (βλ. σχήµα 2). Στην περίπτωση βέβαια που τα αποµακρυσµένα σχολεία διαθέτουν ευρυζωνική σύνδεση στο Διαδίκτυο συνιστάται η µετάδοση µε τη µέθοδο unicast: σηµείοπρος-σηµείο επικοινωνία, (Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας, 2002) στην οποία τα δεδοµένα
στέλνονται από έναν αποστολέα σε έναν αποδέκτη πάνω από ένα ΙP δίκτυο. Η εν λόγω µετάδοση είναι πιο σταθερή και οικονοµική από ότι η µετάδοση µέσω isdn. 5 Βίγκου Α., Βέµµου Ε., 24 µαθητές, Καλαµάτα Μεσσηνίας * 2 ΙSDN Γκότζος Δ., Χαντζής Χ., 28 µαθητές, Αγρίνιο Αιτωλοακαρνανίας * Σχήµα 2: Το µοντέλο επικοινωνίας (* τα δύο σχολεία συµµετέχουν υποθετικά στη σειρά των τηλεδιασκέψεων) Μοντέλο Χωροταξικού Σχεδιασµού Αιθουσών Προκειµένου όλοι οι µαθητές να συµµετάσχουν ενεργά στην προτεινόµενη διαδικασία, εφαρµόζεται η µεθοδολογία διαχωρισµού του ακροατηρίου σε ενδοοµαδικό και διοµαδικό. Το διοµαδικό ακροατήριο αποτελείται από 8 µαθητές που κάθονται σε παράλληλο σχηµατισµό, στο µέσον του οποίου βρίσκεται ο εκπαιδευτικός και ο πίνακας. Οι µαθητές του διοµαδικού ακροατηρίου εναλλάσσονται κατά τη διάρκεια των διδακτικών κύκλων, προκειµένου να βιώσουν την εµπειρία του προγράµµατος όλοι οι µαθητές. ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΤΗΛΕΔΙΑΣΚΕΨΕΩΝ 1 η ΤΗΛΕΔΙΑΣΚΕΨΗ Προετοιµασία Αναλυτική περιγραφή της προετοιµασίας της 1 ης Τηλεδιάσκεψης http://users.sch.gr/dmgtz/ergasies/proetoimasia1.doc (εδώ http://tinyurl.com/keimena υπάρχουν συγκεντρωµένα όλα τα συµπληρωµατικά κείµενα της παρούσας εισήγησης). Σχέδιο Μαθήµατος Περιγραφή Μαθήµατος. Τίτλος Μαθήµατος: Γνωριµία Εξοικείωση Μαθητών και Εκπαιδευτικών. Υποενότητες: Γνωριµία µαθητών και εκπαιδευτικών των δύο τάξεων, παρουσίαση από τους µαθητές κάθε τάξης µέσω του λογισµικού παρουσιάσεων PowerPoint των στοιχείων που έχουν βρει για την πόλη, το σχολείο και την τάξη τους, εισαγωγή στο θέµα (γέφυρα): Παρουσίαση από τους εκπαιδευτικούς 2 διαφηµιστικών βίντεο - ένα για την πόλη του Αγρινίου και ένα για αυτήν της Καλαµάτας - και σχετική συζήτηση, δραστηριότητα «Πάµε για ψώνια» (δραστηριότητα επιλογής προϊόντος). Ένταξη µαθήµατος στο αναλυτικό πρόγραµµα: Τάξη: Στ Δηµοτικού και Γνωστικά αντικείµενα: Γεωγραφία, Ιστορία, Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή, ΤΠΕ Διδακτική Ενότητα: έρευνα και παρουσίαση των γεωγραφικών, ιστορικών, κοινωνικών στοιχείων των δυο περιοχών (Γεωγραφία, Ιστορία), έρευνα καταναλωτικών συνηθειών µέσω της δραστηριότητας «Πάµε για ψώνια» (Kοινωνική και Πολιτική Αγωγή), πλοήγηση στο Διαδίκτυο, χρήση του προγράµµατος Microsoft PowerPoint και της πολυµεσικής εφαρµογής «Πάµε για ψώνια» (ΤΠΕ).
Διδακτικοί στόχοι: Να γνωρίσουν οι µαθητές τη γεωγραφική θέση των πόλεων του Αγρινίου και της Καλαµάτας καθώς και τα ιδιαίτερα γεωγραφικά, ιστορικά, κοινωνικά χαρακτηριστικά τους. Να εφαρµόσουν τις ΤΠΕ και τη διαδικασία της Τηλεδιάσκεψης στο πλαίσιο της γνωριµίας µε τα αποµακρυσµένα παιδιά και της εισαγωγής τους στο θέµα της διαφήµισης. Να προβληµατιστούν σχετικά µε τις καταναλωτικές τους συνήθειες και τα βασικά χαρακτηριστικά των διαφηµίσεων. Μεθοδολογία Διδακτικής προσέγγισης: οµαδοσυνεργατική διδασκαλία, µέθοδος project. Σύντοµη περιγραφή: Οι µαθητές εξοικειώνονται µε τη διαδικασία της Τηλεδιάσκεψης, γνωρίζουν τους µαθητές και τον εκπαιδευτικό της «άλλης» τάξης και τους παρουσιάζουν την πόλη, το σχολείο και την τάξη τους και εισάγονται στο προς εξέταση θέµα Δοµή Μαθήµατος Αναλυτική περιγραφή επιµέρους βηµάτων διδασκαλίας: http://users.sch.gr/dmgtz/ergasies/tilediaskepsi1.doc 6 2 η ΤΗΛΕΔΙΑΣΚΕΨΗ Προετοιµασία : Αναλυτική περιγραφή της προετοιµασίας της 2 ης Τηλεδιάσκεψης http://users.sch.gr/dmgtz/ergasies/proetoimasia2.doc Σχέδιο Μαθήµατος Περιγραφή Μαθήµατος. Τίτλος Μαθήµατος: Εισαγωγή στις 4 υποκατηγορίες του θέµατος «Διαφήµιση και ΜΜΕ»: Η διαφήµιση ως µέσο α) καλλιέργειας ψευδαισθήσεων, β) προβολής διφορούµενων στοιχείων (παραπλάνησης), γ) πληροφόρησης, δ) κοινωνικής ευαισθητοποίησης. Ένταξη µαθήµατος στο αναλυτικό πρόγραµµα: Τάξη: ΣΤ Δηµοτικού και Γνωστικά αντικείµενα: Γλώσσα, Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή. Διδακτική Ενότητα: Συλλογή και κριτική παρατήρηση διαφηµιστικού υλικού, σύγκριση διαφηµιστικού περιεχοµένου και σχετική επιχειρηµατολογία. Διδακτικοί στόχοι: Οι µαθητές να προβληµατιστούν και να εκφράσουν ελεύθερα τις ιδέες τους σχετικά µε το πώς αντιλαµβάνονται την έννοια διαφήµιση. Να γνωρίσουν τις µορφές των διαφηµίσεων ως προς το µέσο (έντυπες, ραδιοφωνικές, τηλεοπτικές) και το περιεχόµενο (διαφηµίσεις που παραπλανούν/ ενηµερώνουν/ ευαισθητοποιούν/ καλλιεργούν ψευδαισθήσεις). Να αξιοποιήσουν το διαδίκτυο, την τηλεόραση, το ραδιόφωνο και τα περιοδικά για να αντλήσουν πληροφορίες. Να συµµετάσχουν ενεργά σε µια διαδικασία κριτικής παρατήρησης του διαφηµιστικού υλικού. Να αναπτύξουν επιχειρήµατα και να συµµετάσχουν ενεργά σε µια διαδικασία σύγκρισης διαφηµιστικού περιεχοµένου. Μεθοδολογία Διδακτικής προσέγγισης: συνεργατική µάθηση, µέθοδος project, διαδραστική τηλεδιδασκαλία, εικονική τάξη. Σύντοµη Περιγραφή: Σχεδιάζονται δραστηριότητες από τους εκπαιδευτικούς µε στόχο να εισαχθούν οι µαθητές στο προς εξέταση θέµα και παράλληλα να γίνει ο διαχωρισµός του θέµατος σε θεµατικές υποκατηγορίες. Οι εκπαιδευτικοί αναθέτουν µικρές εργασίες στους µαθητές.
Δοµή Μαθήµατος Αναλυτική περιγραφή επιµέρους βηµάτων διδασκαλίας: http://users.sch.gr/dmgtz/ergasies/tilediaskepsi2.doc 7 3 η ΤΗΛΕΔΙΑΣΚΕΨΗ Προετοιµασία Αναλυτική περιγραφή της προετοιµασίας της 3 ης Τηλεδιάσκεψης : http://users.sch.gr/dmgtz/ergasies/proetoimasia3.doc Σχέδιο Μαθήµατος Περιγραφή Μαθήµατος. Τίτλος Μαθήµατος: Τηλεσυνεργασία. Οι µαθητές των δύο σχολείων συναποφασίζουν το σλόγκαν και το θέµα των διαφηµίσεων που πρόκειται να κατασκευάσουν. Ένταξη µαθήµατος στο αναλυτικό πρόγραµµα: Τάξη: ΣΤ Δηµοτικού και Γνωστικά αντικείµενα: Γλώσσα, Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή. Διδακτική Ενότητα: Συζήτηση µε στόχο το να συναποφασίσουν οι µαθητές τα κύρια στοιχεία (θέµα/ σλόγκαν) των διαφηµίσεων που πρόκειται να κατασκευάσουν Διδακτικοί στόχοι: Οι µαθητές να αναδείξουν τα κύρια στοιχεία κάθε υποκατηγορίας του θέµατος. Να χρησιµοποιήσουν τις (αποκτηθείσες από τις προηγούµενες ΤΔ) γνώσεις τους τις σχετικές µε τη διαφήµιση. Να αναπτύξουν δεξιότητες συνειρµικών συλλογισµών και παραγωγής ιδεών στα πλαίσια µιας διαδικασίας καταιγισµού ιδεών. Nα επικοινωνήσουν, να συναποφασίσουν και να συνεργαστούν στα πλαίσια των αδελφοποιηµένων οµάδων (συνειδητοποιώντας έτσι την αξία του διαλόγου και της οµαδικής δραστηριότητας). Μεθοδολογία Διδακτικής προσέγγισης: τηλεσυνεργασία, µέθοδος project, εικονική τάξη. Σύντοµη Περιγραφή: Λαµβάνει χώρα η αδελφοποίηση των αποµακρυσµένων οµάδων που έχουν επιλέξει την ίδια θεµατική υποκατηγορία και στο χρονικό πλαίσιο των 10 λεπτών, κάθε αδελφοποιηµένη οµάδα συζητά σχετικά µε τους τρόπους προσέγγισης της υποκατηγορίας που έχει αναλάβει (διοµαδικό ακροατήριο). Οι µαθητές του παθητικού ακροατηρίου µπορούν να συµµετέχουν προτείνοντας τις δικές τους ιδέες. Δοµή Μαθήµατος Αναλυτική περιγραφή επιµέρους βηµάτων διδασκαλίας: http://users.sch.gr/dmgtz/ergasies/tilediaskepsi3.doc 4 η ΤΗΛΕΔΙΑΣΚΕΨΗ Προετοιµασία Αναλυτική περιγραφή της προετοιµασίας της 4 ης Τηλεδιάσκεψης : http://users.sch.gr/dmgtz/ergasies/proetoimasia4.doc Σχέδιο Μαθήµατος
Περιγραφή Μαθήµατος. Τίτλος Μαθήµατος: Τηλεπαρουσιάσεις. Οι µαθητές των δύο σχολείων παρουσιάζουν τις διαφηµίσεις που δηµιούργησαν και στέκονται κριτικά απέναντί τους επιχειρηµατολογώντας. Ένταξη µαθήµατος στο αναλυτικό πρόγραµµα: Τάξη: ΣΤ Δηµοτικού και Γνωστικά αντικείµενα: Γλώσσα, Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή. Διδακτική Ενότητα: Παρουσίαση της δηµιουργίας των µαθητών και κριτική σ αυτήν από τους ίδιους τους µαθητές. Διδακτικοί στόχοι: Οι µαθητές να επιχειρηµατολογήσουν. Να αυξήσουν την αυτοεκτίµησή τους και να αισθανθούν δηµιουργικοί. Να αντιληφθούν την αξία της συλλογικής προσπάθειας. Να κατανοήσουν τη διαφορετικότητα των µηνυµάτων που µπορεί να εκπέµψει µια διαφήµιση. Να αναπτύξουν δεξιότητες κριτικής ανάγνωσης. Να αναπτύξουν δεξιότητες κατασκευής πραγµατικών διαφηµίσεων, στηριζόµενοι στα κύρια χαρακτηριστικά του διαφηµιστικού λόγου. Μεθοδολογία Διδακτικής προσέγγισης: τηλεσυνεργασία, µέθοδος project, εικονική τάξη Σύντοµη Περιγραφή: Σε αυτό το στάδιο οι µαθητές της εικονικής τάξης παρουσιάζουν τις εργασίες τους. Στη συνέχεια, οι εκπαιδευτικοί παροτρύνουν τους µαθητές να αναφερθούν στα κύρια σηµεία των εργασιών τους και να επιχειρηµατολογήσουν πάνω σε αυτά. Δοµή Μαθήµατος Αναλυτική περιγραφή επιµέρους βηµάτων διδασκαλίας: http://users.sch.gr/dmgtz/ergasies/tilediaskepsi4.doc ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Μέσω του σχεδίου τηλεδιασκέψεων που προτάθηκε στο πλαίσιο της παρούσας εισήγησης αξιοποιούνται οι συνιστώσεις του κοινωνικού εποικοδοµισµού και τονίζεται το στοιχείο του κριτικού αναστοχασµού. Το θέµα της διαφήµισης ως ένα θέµα που ανήκει στο ζωτικό χώρο των µαθητών και που σχετίζεται µε τις εµπειρίες και τις ανάγκες της σύγχρονης κοινωνίας προσδίδει στις µαθησιακές δραστηριότητες αυθεντικότητα και κάνει τους µαθητές να τις αντιλαµβάνονται ως κάτι το ενδιαφέρον, χρήσιµο και σηµαντικό. Οι πολλαπλοί τρόποι µε τους οποίους οικοδοµείται το νόηµα στο περιεχόµενο της µάθησης (συζήτηση, διερεύνηση, αλληλεπίδραση µε υπερµεσική εφαρµογή, παραγωγή πρωτότυπου υλικού), αλλά και οι πολλαπλοί τρόποι αναπαράστασης της πληροφορίας (κείµενο, βίντεο, ήχος, σχέδια) και επικοινωνίας (σύγχρονη, ασύγχρονη) οδηγεί τους µαθητές στην κατανόηση της πραγµατικότητας ως κάτι το υποκειµενικό. Ακόµη, η έµφαση που δίνεται στη συνεργασία των µαθητών και την οµαδική δηµιουργική, κριτική σκέψη τοποθετεί τη µάθηση εντός ενός απαραίτητου κοινωνικού πλαισίου στήριξης. Τέλος, η ενεργός αναζήτηση νοήµατος εκ µέρους των µαθητών και η συµετοχή τους στα µαθησιακά δρώµενα (οι µαθητές συλλέγουν στοιχεία και τα παρουσιάζουν, ερευνούν και παράγουν πρωτότυπο υλικό) συνδέει τη διαδικασία οικοδόµησης της γνώσης µε την προσωπική εµπειρία, αλλά και µε την αλληλεπίδραση µε το περιβάλλον και τα γνωστικά εργαλεία. Η ενεργοποίηση του κριτικού αναστοχασµού συνδέεται µε τις δραστηριότητες σύγκρισης διαφηµίσεων και καταιγισµού ιδεών, οι οποίες συµβάλλουν στην ανάπτυξη εκ µέρους των µαθητών δεξιοτήτων διεπικοινωνίας και διαλεκτικής αντιπαράθεσης. Επίσης, 8
σχετίζεται µε τις δραστηριότητες έρευνας και κατασκευής διαφηµίσεων, οι οποίες κατευθύνουν τους µαθητές στο να αντιληφθούν την πολυπλοκότητα και τη συνθετότητα ενός σύγχρονου κοινωνικού θέµατος. Κυρίως έγκειται στον µετασχηµατισµό των αντιλήψεων των µαθητών σχετικά µε το θέµα των διαφηµίσεων. Οι µαθητές κατά τη διαδικασία των τηλεδιασκέψεων µεταβαίνουν από την άποψη «οι διαφηµίσεις είναι ωραίες, ευχάριστες» στην άποψη «οι διαφηµίσεις έχουν θετικά και αρνητικά στοιχεία και απαιτούν την προσοχή µας» και καταλήγουν στο να αντιµετωπίζουν το θέµα µε σκεπτικισµό. Η πρόταση της εισηγήτριας οµάδας για τη συνέχιση του παρόντος σχεδίου συνδέεται µε την προσθήκη δραστηριοτήτων κοινωνικής δράσης ως απόρροια του κριτικού αναστοχασµού και µε την αξιοποίηση των στοιχείων της κριτικής/ χειραφετικής θεωρίας. Σύµφωνα µε την εν λόγω θεωρία ο κριτικός αναστοχασµός πρέπει να έχει ως σκοπό την ανάληψη αυτόνοµης και συλλογικής δράσης (Κωστούλα-Μακράκη & Μακράκη, 2006) και απώτερο στόχο της εκπαίδευσης πρέπει να αποτελεί η η ατοµική αυτονοµία, η κοινωνική χειραφέτηση και ο κοινωνικός µετασχηµατισµός (Ράπτης & Ράπτη, 2007). 9 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Anastasiades, P. (2003). Distance learning in elementary schools in Cyprus: The evaluation methodology and results. Computers & Education, 40(1), 17 40 (24), Elsevier Science. 2. Anastasiades, P. (2006) Interactive Videoconferencing in K- 9 Education: ODUSSEAS 2000-2004 a case study in Elementary Schools in Greece and Cyprus. Proceedings of the Diverse 2006 1 6th International Conference on Video and Videoconferencing in Education, Glasgow Caledonian University, Scotland, Glasgow 5-7 July 2006. 3. Αναστασιάδης, Π. (2007). Η Διδακτική Αξιοποίηση της Διαδραστικής Τηλεδιάσκεψης στο Σύγχρονο Σχολείο: Κοινωνικο -Εποικοδοµιστική Προσέγγιση. Στο Α.Λιοναράκης (Επιµ) Πρακτικά του 4ου Διεθνούς Συνεδρίου Ανοικτής & εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήµιο, Ελληνικό Δίκτυο Ανοικτής & εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης. Αθήνα. 4. Frey, K.,1998). Η µέθοδος project, µια µορφή συλλογικής εργασίας στο σχολείο ως θεωρία και πράξη, Θεσσαλονίκη: Αφοί Κυριακίδη 5. Institute of Distance Education (IDE) (1996). Three Models of Distance Education, University of Maryland University College. 6. Καζταρίδου, Α. (2004). Η έρευνα δράσης στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, πόστερ στο 2 ο Πανελλήνιο Συνέδριο ΠΕΕΚΠΕ µε θέµα Βιώσιµη ανάπτυξη, Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, τοπικές κοινωνίες. Ουρανούπολη Χαλκιδικής. Διαθέσιµο στο http://kpekastor.kas.sch.gr/peekpe/text/sinedrio/ii_sin_posters/21_%20kaztaridou.pdf 7. Kόµης, Β. (2001) Διδακτική της Πληροφορικής, Πάτρα: Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήµιο. 8. Κουλουµπαρίτση, Α.Χ. (2003) Η Κατανόηση στο Αναλυτικό Πρόγραµµα, στα Σχολικά Βιβλία και στη Διδακτική Πράξη. Συστηµική Συσχέτιση και Αξιολόγηση. Αθήνα: Γρηγόρης. 9. Κωστούλα - Μακράκη, Ν. & Μακράκης, Β. (2006). Διαπολιτισµικότητα και Εκπαίδευση για ένα Βιώσιµο Μέλλον. Ηράκλειο: E-Media: Ψηφιακό Κέντρο Εκπαιδευτικών Μέσων Πανεπιστηµίου Κρήτης 10. Μακράκης, Β. (2000). Υπερµέσα στην Εκπαίδευση. Μια Κοινωνικο-Εποικοδοµιστική Προσέγγιση, Αθήνα: Μεταίχµιο 11. Ματσαγγούρας, Η. (2002β) Οδηγός Σχεδίων Εργασίας, Αθήνα : Παιδαγωγικό Ινστιτούτο
12. Raban, Β., Nolan, Α., Deans J., Brown R, Ure C., Waniganayake U. (2006). Building Capacity: Strategic Professional Development for Early Childhood Practitioners. Melbourne: Thomson Learning Nelson. 13. Ράπτη, Α. & Ράπτης, Α. (2007). Μάθηση και διδασκαλία στην εποχή της πληροφορίας. Αθήνα: Αριστοτέλης Ράπτης 14. Σολοµωνίδου, Χ. (2006).Νέες τάσεις στην εκπαιδευτική τεχνολογία. Αθήνα: Μεταίχµιο ΔΙΚΤΥΟΓΡΑΦΙΑ 1. Kim, B.,(2001). Social Constructivism. In M. Orey (Ed.), Emerging perspectives on learning, teaching, and technology. Ανακτήθηκε στις 20-02-09, από http://projects.coe.uga.edu/epltt 2. Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας, Κέντρο Δικτύου Τηλεµατικής. (2002). Τηλεδιάσκεψη και Τηλεκπαίδευση πάνω από Δίκτυο IP. Ανακτήθηκε στις 18-03-09 από http://www.noc.uth.gr/main/index/new/services/videoconference/thle1.html 3. Συµπληρωµατικά κείµενα εισήγησης http://tinyurl.com/keimena 10