Αλληλοεπίδραση του εξασθενούς χρωμίου στο σύστημα έδαφος-υδροφόρος ορίζοντας-φυτά της λεκάνης του Ασωπού: Δυνατότητες αντιμετώπισης

ΕΘΝΙΚΟ & ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ & ΓΕΩΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Τομέας Οικονομικής Γεωλογίας & Γεωχημείας ΠΜΣ: ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΓΕΩΛΟΓΙΑ Αλληλοεπίδραση του εξασθενούς χρωμίου στο σύστημα έδαφος-υδροφόρος ορίζοντας-φυτά της λεκάνης του Ασωπού: Δυνατότητες αντιμετώπισης από Μαρία Οικονόμου, Καθηγήτρια

Μορφές χρωμίου στην φύση Τρισθενές, Cr(III) και εξασθενές CrVI) ) χρώμιο Το C(III) είναι η μορφή που επικρατεί στο έδαφος, είναι ελάχιστα ευκίνητο και δεν είναι τοξικό. Το Cr(VI) είναι ένα από τα πλέον τοξικά μέταλλα

Προέλευση εξασθενούς χρωμίου βιομηχανική δραστηριότητα φυσικές διεργασίες

Cr(VI) και φυσικές διεργασίες Υπερβασικά πετρώματα (Mg, Fe 2+ )( Cr, Al, Fe 3+ ) 2 O 4 Φυσική τομή και εικόνα από το μικροσκόπιο

Κοιτάσματα Ni-λατεριτών προ-εμπλουτισμός μεταλλεύματος Μεταλλεύματα που σχηματίζονται από την μηχανική και χημική αποσάθρωση υπερβασικών πετρωμάτων. Στους Ni-λατερίτες το χρώμιο φιλοξενείται κυρίως στον χρωμίτη (κλαστικό υλικό) και τον γκαιτίτη (χημικό ίζημα).

Ξενιστές Cr και ταχύτητα αντιδράσεων Το χρώμιο στα υπερβασικά πετρώματα φιλοξενείται στον χρωμίτη (Mg, Fe 2+ )( Cr, Al, Fe 3+ ) 2 O 4 ) ένα ορυκτό που διαλύεται πάρα πολύ δύσκολα. Σε μικρότερη αναλογία το χρώμιο φιλοξενείται στα πυριτικά ορυκτά ορυκτά (ολιβίνης, πυρόξενος, σερπεντίνης).

Η μορφή του χρωμίου στο έδαφος εξαρτάται από τον ξενιστή και τις συνθήκες οξείδωσης (Eh( Eh) ) και οξύτητας (ph) Η οξείδωση του Cr(III) Cr(VI) γίνεται με πολύ αργό ρυθμό, ενώ η αναγωγή του εξασθενούς σε τρισθενή μορφή χρωμίου είναι ταχύτατη.

Οι συνθήκες Eh-pH παίζουν σημαντικό ρόλο στην μορφή του χρωμίου που επικρατεί στο έδαφος Η μετατροπή: Eh Cr(III) Cr(VI) Είναι δυνατή σε: αλκαλικές (ph>6.0( ph>6.0) ) και οξειδωτικές (Eh>0( Eh>0) συνθήκες ph

Παράδειγμα χρωμίου σε νερό που προέρχεται κυρίως από υπερβασικά πετρώματα Kondodespoti Makrimallis Psachna υπάρχουν εκτεταμένες μάζες υπερβασικών πετρωμάτων, οι οποίες χαρακτηρίζονται από έντονο τεκτονισμό που διευκολύνει Chalkis την αλληλοεπίδραση με το νερό, και και επικρατούν ευνοϊκές φυσικοχημικές συνθήκες (τιμές του ph σε όλα τα δείγματα νερού κυμαίνονται μεταξύ 7.1 και 8.5) x Ophiolites Ni-Fe Laterites

Samples Al B Ba Ca Cr Cr(VI) Cr6+ Mg Fe MA1 19 25 20 98620 15 10 51600 430 MA2 11 22 16 121730 13 10 28620 480 MA3 6 29 20 77790 55 55 83110 300 MA4 5 19 15 95190 32 30 45390 330 PM(2) 2 17 15 94420 27 26 43400 340 MONI(2) 2 23 19 47630 33 30 74200 170 POM(2) 9 12 12 57760 6 5 38080 210 MAP(2) 3 17 21 65400 26 20 69860 240 KAM 2 10 6 117860 5 4 12920 450 RM 3 10 18 96950 <2 <4 6320 350 KOP 1 24 8 113180 17 10 26440 390 ST1(D) 5 25 13 86520 12 10 37590 290 ST2(D) 5 19 4 48500 16 15 64040 180 PS 46 23 19 72840 6 5 19200 320 SP1 8 43 14 86330 <2 <4 19670 520 SP2 7 154 14 84570 2 <4 55690 580 SP3 22 113 28 118150 2 <4 47150 770

Όμως στην λεκάνη του Ασωπού υπάρχουν μόνο δύο πολύ μικρές εμφανίσεις υπερβασικών πετρωμάτων στο Συκάμινο και την Αυλώνα, και μια μικρή εμφάνιση λατεριτών (Αυλώνα).

Cr(VI) από βιομηχανική δραστηριότητα Σύμφωνα με έκθεση του ΕΜΠ (1999) και πρόσφατη απογραφή του ΥΠΕΧΩΔΕ στην ευρύτερη περιοχή της λεκάνης του Ασωπού δραστηριοποιούνται περισσότερες από 700 βιομηχανικές και βιοτεχνικές μονάδες. Ειδικότερα, στην περιοχή περιλαμβάνονται: Bιομηχανίες επεξεργασίας μετάλλων (160), Xημικών προϊόντων, Χυτήρια και παραγωγής προϊόντων αλουμινίου Bαφεία Φινιριστήρια, Κλωστοϋφαντουργεία-Βαφεία, Βυρσοδεψεία.

Λεκάνη Ασωπού

Θέση γεωτρήσεων και περιεκτικότητες εξασθενούς χρωμίου (2007)

Ρύπανση του υδροφόρου ορίζοντα της λεκάνης του Ασωπού Στον υδροφόρο ορίζοντα (σε γεωτρήσεις ύδρευσης και άρδευσης) της ευρύτερης περιοχής της λεκάνης του Ασωπού, έχουν προσδιορισθεί σημαντικές περιεκτικότητες εξασθενούς χρωμίου στο πόσιμο νερό και το νερό άρδευσης.

Ασωπός

Ασωπός

Δειγματοληψία στον Ασωπό ποταμό κάτω από την γέφυρα ΟΣΕ

Συστηματική παρακολούθηση της ρύπανση του νερού Από τις αρχές Σεπτεμβρίου 2007 γίνεται συστηματική παρακολούθηση της περιεκτικότητας του εξασθενούς χρωμίου και άλλων τοξικών μετάλλων (μολύβδου, καδμίου, αρσενικού, νικελίου, χαλκού κλπ) σε γεωτρήσεις ύδρευσης και άρδευσης, της ευρύτερης περιοχής σε συνεργασία με τους Δήμους Ωρωπού, Οινοφύτων, Θήβας και Αυλίδας.

Δήμος Ωρωπού Αποτελέσματα - Δειγματοληψία: 10-9-2007 Cr ολικό (ppb) ΔΕΙΓΜΑ ΘΕΣΗ ΦΑΣΜΑΤΟΦΩΤΟΜΕΤΡΙΑ ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗΣ ΜΕ ΕΞΑΧΝΩΤΗ ΓΡΑΦΙΤΗ Cr(VI) 6+ (ppb) ΦΑΣΜΑΤΟΦΩΤΟΜΕΤΡΙΚΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΧΑ 1 ΠΛΑΤΕΙΑ ΧΑΛΚΟΥΤΣΙΟΥ 13 12 ΧΑ 2 ΠΛΑΤΕΙΑ ΝΕΑΣ ΕΚΑΛΗΣ 65 62 ΧΑ 3 ΧΡΥΣΟΠΗΓΗ 1 79 76 ΧΑ 4 ΧΡΥΣΟΠΗΓΗ 3 21 16 ΧΑ 5 ΧΡΥΣΟΠΗΓΗ 2 84 80 ΧΑ 6 ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΣΥΚΑΜΙΝΟΥ 5 5 ΧΑ 7 ΣΑΡΑΝΤΑΡΗ 51 44 ΧΑ 8 ΧΑ 9 ΧΑ 11 Δείγμα Ελέγχου ΔΕΞΑΜΕΝΗ ΑΠΟ ΜΑΥΡΟΣΟΥΒΑΛΑ ΠΟΡΘΜΕΙΟ ΣΚΑΛΑΣ ΩΡΩΠΟΥ ΑΡΔΕΥΤΙΚΗ ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΓΕΩΤΡΗΣΗ - ΧΑΛΚΟΥΤΣΙ ΝΕΡΟ ΔΙΚΤΥΟΥ ΑΘΗΝΩΝ (ΧΟΛΑΡΓΟΣ) 5 5 16 16 47 42 <2 <4

Δήμος Οινοφύτων Αποτελέσματα - Δειγματοληψία: 25-9-2007 ΘΕΣΗ Cr ολικό (ppb) ΦAA - ΕΞΑΧΝΩΤΗΣ ΓΡΑΦΙΤΗ Cr(VI) Cr 6+ (ppb) ΦΑΣΜΑΤΟΦΩΤΟΜΕΤΡΙΚΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ Δίκτυο Οινοφύτων Δημαρχείο Γεώτρηση Α Οινοφύτων Γεώτρηση Β Οινοφύτων 54 49 53 53 47 41

Δήμος Θήβας Αποτελέσματα - Δειγματοληψία: 7 και 12/11/2007 ΘΕΣΗ Cr ολικό (ppb) ΦAA - ΕΞΑΧΝΩΤΗΣ ΓΡΑΦΙΤΗ Cr 6+ (ppb) Cr(VI) ΦΑΣΜΑΤΟΦΩΤΟΜΕΤΡΙΚΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΓΕΩΤΡ. ΑΓ. ΦΩΤΕΙΝΗΣ 25 25 ΓΕΩΤΡ. ΚΑΛΩΝ ΚΥΡΑΔΩΝ 25 18 ΓΕΩΤΡ. ΜΟΥΡΙΚΙΟΥ 12 10 ΔΕΞΑΜΕΝΗ ΨΗΛΗ ΡΑΧΗ <2 <4 ΓΕΩΤΡ. ΑΓ. ΤΡΙΑΔΑΣ 27 27 ΓΕΩΤΡ. ΦΑΝΕΣΤΡΟΠΟΥΛΟΥ 20 19 ΓΕΩΤΡ. ΕΛΑΙΩΝΑ ΔΙΑΣΤΡΑΥΡΩΣΗ 34 33 ΓΕΩΤΡ. ΕΛΑΙΩΝΑ ΘΕΣΗ ΣΙΛΟ 27 24 ΓΕΩΤΡ. ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ 27 26 ΓΕΩΤΡ. ΚΩΤΣΕΛΗ 22 22 ΓΕΩΤΡ. ΜΟΥΡΙΚΙΟΥ ΣΥΝΕΤΑΙΡ. 17 12 ΓΕΩΤΡ. ΠΛΑΤΑΝΑΚΙ 8 5 ΓΕΩΤΡ. ΥΠΑΤΟΥ 8 3 ΓΕΩΤΡ. ΝΕΟΧΩΡΑΚΙ 26 22 ΓΕΩΤΡ. ΑΜΠΕΛΟΧΩΡΙΟΥ 8 <4 ΤΑΧΥΔΙΥΛΙΣΤΗΡΙΟ ΑΜΠΕΛΟΧΩΡΙΟΥ <2 <4

Δήμος Αυλίδας Αποτελέσματα - Δειγματοληψία: 25-11-2008 ΘΕΣΗ Cr ολικό (ppb) ΦAA - ΕΞΑΧΝΩΤΗΣ ΓΡΑΦΙΤΗ Cr(VI) Cr 6+ (ppb) ΦΑΣΜΑΤΟΦΩΤΟΜΕΤΡΙΚΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ Δημοτική Γεώτρηση 170 150 (Υδραγωγ.Φάρου) Δεξαμενή 3 <4 (Υδραγωγ.Φάρου) Δημοτική Γεώτρηση 100 1040 Ιδιωτ.Γεώτρηση 45 44 Ιδιωτ.Γεώτρηση 115 110 Ιδιωτ.Γεώτρηση 6 6 Ιδιωτ.Γεώτρηση 46 46 Ιδιωτ.Γεώτρηση <2 <4 (Ελαιοτριβείο) Ιδιωτ.Γεώτρηση 48 47 Γεώτρηση Δημαρχείου 100 96 Δίκτυο - Δημαρχείο <2 <4

Εικόνες από την περιοχή που έχουν δημοσιευθεί (Επιτροπή ελέγχου) και παραμένουν στο διαδίκτυο (2007)

Θέση γεωτρήσεων

Αποτελέσματα και για άλλα τοξικά μέταλλα Οι περιεκτικότητες των: Cu, Pb, Zn, Ni, Co, Mn, Fe, As, Cd, Sb, Al, Na, K, Hg και Se Αν και είναι μικρότερες από το επιτρεπτό όριο της κοινοτικής οδηγίας, με εξαίρεση το αρσενικό σε δείγματα νερού από το Δήλεσι, υπάρχουν περιπτώσεις που φαίνεται ότι υπάρχει κάποια πηγή ρύπανσης

As Ca Cd Co Cr Cr(VI) Cr6+ Cu Fe ppb ppb ppb ppb ppb ppb ppb ppb ΔΙΚΤΥΟ Δ. ΩΡΟΠΟΥ (ΠΛΑΤΕΙΑ ΧΑΛΚΟΥΤΣΙΟΥ) 2 85210 <.05 <.02 13 12 4 <10 ΔΙΚΤΥΟ Δ. ΩΡΟΠΟΥ (ΠΛΑΤΕΙΑ Ν. ΕΚΑΛΗΣ)) 3 50650 0.08 0.02 65 62 1 <10 ΧΡΥΣΟΠΗΓΗ1 (ΝΤΟΥΜΑΝΙ) 3 42580 <.05 0.02 79 76 1 <10 ΧΡΥΣΟΠΗΓΗ3 (ΧΟΝΤΡΟΥ) 2 30340 <.05 <.02 21 16 1 <10 ΧΡΥΣΟΠΗΓΗ2 (ΒΟΒΥΛΑ) 3 42650 <.05 <.02 84 80 1 <10 ΔΙΚΤΥΟ Κ. ΣΥΚΑΜΙΝΟΥ (ΚΟΙΝ. ΓΡΑΦΕΙΟ) 4 87600 <.05 0.05 5 5 2 11 ΣΑΡΑΝΤΑΡΗ 3 68010 <.05 <.02 51 44 0 <10 ΔΕΞΑΜΕΝΗ ΑΠΟ ΜΑΥΡΟΣΙΥΒΑΛΑ 2 90860 <.05 <.02 5 5 2 <10 ΔΙΚΤΥΟ Δ. ΩΡΟΠΟΥ (ΠΟΡΘΕΙΟ) 2 90240 <.05 <.02 16 16 1 12 ΑΣΩΠΟΣ (ΧΑΛΚΟΥΤΣΙ) 15 125770 <.05 0.35 5 <4 2 <10 ΙΔ. ΓΕΩΤΡ. ΧΑΛΚΟΥΤΣΙ 2 66220 <.05 <.02 47 42 0 17 ΔΚΤΥΟ ΔΗΛΕΣΙΟΥ 28 38580 <.05 <.02 22 20 1 <10 ΔΚΤΥΟ ΔΗΛΕΣΙΟΥ 20 41270 <.05 0.03 42 38 2 <10 ΔΚΤΥΟ ΔΗΛΕΣΙΟΥ 34 37030 <.05 0.07 26 20 34 29 ΔΙΚΤΥΟ ΧΑΛΚΟΥΤΣΙ 3 78190 0.54 <.02 41 40 8 <10 ΔΙΚΤΥΟ ΧΑΛΚΟΥΤΣΙ 3 76710 <.05 <.02 42 40 121 <10 ΔΙΚΤΥΟ ΩΡΟΠΟΥ 2 93340 <.05 <.02 15 11 3 21 ΔΙΚΤΥΟ ΩΡΟΠΟΥ ΠΟΡΘΜΕΙΟ 3 70100 <.05 <.02 45 44 2 25 10 5 50 2000 200

Δείγματα K Mg Mn Na Ni Pb Zn ppb ppb ppb ppb ppb ppb ppb XA1 ΔΙΚΤΥΟ Δ. ΩΡΟΠΟΥ (ΠΛΑΤΕΙΑ ΧΑΛΚΟΥΤΣΙΟΥ) 538 16600 0.45 14030 <.2 <.1 5 XA2 ΔΙΚΤΥΟ Δ. ΩΡΟΠΟΥ (ΠΛΑΤΕΙΑ Ν. ΕΚΑΛΗΣ)) 1246 57920 0.68 93810 <.2 0.3 854 XA3 ΧΡΥΣΟΠΗΓΗ1 (ΝΤΟΥΜΑΝΙ) 1375 67840 0.11 112420 0.4 <.1 7 XA4(B) ΧΡΥΣΟΠΗΓΗ3 (ΧΟΝΤΡΟΥ) 2200 42750 0.07 102270 0.9 <.1 5 XA5 ΧΡΥΣΟΠΗΓΗ2 (ΒΟΒΥΛΑ) 1313 65820 <.05 111420 <.2 <.1 3 XA6 ΔΙΚΤΥΟ Κ. ΣΥΚΑΜΙΝΟΥ (ΚΟΙΝ. ΓΡΑΦΕΙΟ) 694 21040 0.91 25090 0.6 <.1 158 XA7 ΣΑΡΑΝΤΑΡΗ 964 69600 0.4 49970 3.6 <.1 7 XA8 ΔΕΞΑΜΕΝΗ ΑΠΟ ΜΑΥΡΟΣΙΥΒΑΛΑ 470 14300 <.05 8460 <.2 <.1 3 XA9 ΔΙΚΤΥΟ Δ. ΩΡΟΠΟΥ (ΠΟΡΘΕΙΟ) 454 14020 0.06 8370 <.2 <.1 4 XA10 ΑΣΩΠΟΣ (ΧΑΛΚΟΥΤΣΙ) 10552 126060 1.15 174190 10.5 <.1 1 XA11 ΙΔ. ΓΕΩΤΡ. ΧΑΛΚΟΥΤΣΙ 2418 69770 <.05 39080 1 <.1 13 D5 ΔΚΤΥΟ ΔΗΛΕΣΙΟΥ 1378 56670 <.05 64800 0.2 <.1 2 D6 ΔΚΤΥΟ ΔΗΛΕΣΙΟΥ 1279 77610 0.1 74820 1.4 <.1 5 DD ΔΚΤΥΟ ΔΗΛΕΣΙΟΥ 1506 66960 0.07 76190 2.2 0.2 58 X3 ΔΙΚΤΥΟ ΧΑΛΚΟΥΤΣΙ 811 54720 2.63 42970 0.8 0.2 590 X4 ΔΙΚΤΥΟ ΧΑΛΚΟΥΤΣΙ 770 50430 <.05 37680 1.1 0.1 35 O1 ΔΙΚΤΥΟ ΩΡΟΠΟΥ 455 15030 <.05 8520 <.2 <.1 15 O2 ΔΙΚΤΥΟ ΩΡΟΠΟΥ ΠΟΡΘΜΕΙΟ 883 62980 <.05 48230 1.5 <.1 2 ΤΙΜΕΣ ΟΡΙΩΝ ΠΟΣΙΜΟΥ ΝΕΡΟΥ 50 200000 20 10

Η χημική σύσταση του νερού επηρεάζεται από την αλληλοεπίδραση με τα πετρώματα του υδροφόρου ορίζοντα, ή/και άλλες εξωτερικές πηγές.

Πηγή ρύπανσης στην λεκάνη του Ασωπού Τα γεωλογικά δεδομένα έχουν δείξει ότι ο υδροφόρος ορίζοντας στην λεκάνη του Ασωπού αποτελείται από Νεογενή ιζήματα (πάχους > 400 m) δηλαδή από πετρώματα που δημιουργούνται από την διάβρωση, μεταφορά και απόθεση κλαστικών ιζημάτων σε λεκάνες. Τα πετρώματα αυτά είναι νεώτερα σε σχέση με τα υπερβασικά (οφιολιθικά( οφιολιθικά) ) πετρώματα.

Εύβοια Λεκάνη Ασωπού

Διαχρονική παρακολούθηση του Cr(VI) σε γεωτρήσεις του Δήμου Ωρωπού ανά τρίμηνο από το Σεπτέμβριο 2007, με σκοπό την ερμηνεία των πιθανών διακυμάνσεων: υδρολογικός κύκλος (υγρή και ξηρή χρονική περίοδος), μείωση ρύπων στην πηγή ρύπανσης

Περιεκτικότητες χρωμίου στο έδαφος Ανομοιογένεια Λεκάνη Ασωπού: 67-300 ppm Cr (μέση τιμή 150 ppm) 54 ppm Μέση τιμή Cr σε εδάφη (σε παγκόσμια κλίμακα)

a b chr chr Qtz REE m c d chr chr e f srp 2 srp 1 Qtz chr

Διακύμανση της χημικής σύστασης του χρωμίτη Cr# Mg# Mg#

Διακύμανση της χημικής σύστασης σερπεντίνη και χλωρίτη

Περιεκτικότητα χρωμίου σε καλλιέργειες

Megremi Ifigeneia (2009)

Megremi Ifigeneia (2009)

Megremi Ifigeneia (2009)

Megremi Ifigeneia (2009)

Megremi Ifigeneia (2009)

όλα τα φυτά δεν έχουν την ίδια περιεκτικότητα, και οι μεγαλύτερες περιεκτικότητες παρατηρούνται στις ρίζες των φυτών.

Περιεκτικότητα χρωμίου σε φυτά εκτός λεκάνης Ασωπού

Υπάρχει σοβαρό κοινωνικο-οικονομικό οικονομικό πρόβλημα Μετά τον εντοπισμό υψηλών συγκεντρώσεων εξασθενούς χρωμίου σε γεωτρήσεις ύδρευσης των δήμων αυτές σφραγίσθηκαν. Η Υδροδότηση Δήμων γίνεται από την Μαυροσουβάλα,, Μόρνο, ΕΥΔΑΠ

Κοινωνικο-οικονομικό οικονομικό πρόβλημα Η υδροδότηση από τις γεωτρήσεις της Μαυροσουβάλας ή/και την ΕΥΔΑΠ πρέπει να αποτελέσει προσωρινή μόνο λύση. Στις μεσογειακές χώρες οι ανάγκες σε νερό αυξήθηκαν κατά 60% και στο μέλλον η κατανάλωση προβλέπεται να αυξηθεί δραματικά.

Κοινωνικο-οικονομικό οικονομικό πρόβλημα Εκτός από το οικονομικό κόστος που συνεπάγεται η μεταφορά του καθαρού νερού Tο ο γλυκό νερό, προστατεύεται παγκοσμίως, και κάθε Δήμος πρέπει να είναι αυτάρκης. Επίσης, η ρύπανση του υδροφόρου ορίζοντα από την βιομηχανική δραστηριότητα στην περιοχή συνεπάγεται την ρύπανση του εδάφους και των καλλιεργειών της περιοχής και συνεπώς της αγροτικής οικονομίας.

Τεχνολογίες αποκατάστασης Προτείνονται διάφορες τεχνολογίες αποκατάστασης για Cr(VI) ρυπασμένου εδάφους και υδροφόρου ορίζοντα, αλλά το κόστος, ο απαιτούμενος χρόνος για το επιθυμητό αποτέλεσμα δείχνουν ότι: είναι επιτακτική η ανάγκη η πρόληψη της ρύπανσης, με την επεξεργασία των αποβλήτων.

Βιομηχανικά απόβλητα Η παραγωγή τοξικών αποβλήτων στην λεκάνη του Ασωπού είναι μία πραγματικότητα που δεν μπορεί να την αποφύγει κανείς. Είναι ανάγκη να γίνεται επεξεργασία αποβλήτων που περιέχουν Cr και άλλα τοξικά μέταλλα.

ΥΠΑΡΧΕΙ ΤΡΟΠΟΣ Παραδείγματα-Προτάσεις Προτάσεις Με την επεξεργασία των αποβλήτων το εξασθενές χρώμιο είναι δυνατό να απομακρυνθεί in-situ. Με μία σειρά από τεχνολογίες οι οποίες βασίζονται στην αναγωγή του Cr(VI) σε τρισθενές χρώμιο, οπότε το χρώμιο καθιζάνει ως υδροξείδιο του χρωμίου - Cr(OH) 3

Δράση μικρο-οργανισμών οργανισμών (βιο-αποκατάσταση) Βιο-αποκατάσταση του υδροφόρου ορίζοντα

Πρόταση Δεδομένου ότι το χρώμιο περνάει στις καλλιέργειες όταν βρίσκεται στην εξασθενή του μορφή Προτείνεται η ρύθμιση των συνθηκών που γίνονται οι καλλιέργειες ώστε το χρώμιο να γίνει τρισθενές. Αυτό επιτυγχάνεται με την προσθήκη υλικών που περιέχουν οργανικό υλικό ώστε να δημιουργηθεί αναγωγικό περιβάλλον.

Οι φοιτητές του ΠΜΣ ήδη εργάζονται για τον περιορισμό του βιοδιαθέσιμου Cr(VI)

Αναγωγή Cr(VI) Cr(III) Στις περιπτώσεις Βιο-αποκατάστασης υδροφόρου ορίζοντα και εδάφους για καλλιέργειες γίνεται αναγωγή του εξασθενούς σε τρισθενές χρώμιο, δηλαδή δεν απομακρύνεται το χρώμιο! Η λύση είναι μόνο η απομάκρυνση του Cr 6+ από τα βιομηχανικά απόβλητα.

Προτείνεται η εγκατάσταση οργάνων παρακολούθησης (MONITORS) Σε θέσεις ιδιαιτέρου ενδιαφέροντος θα μπορούσε να γίνει εγκατάσταση οργάνων παρακολούθησης εξασθενούς χρωμίου στο νερό σε σημεία ρύπανσης

Από την βιβλιογραφία είναι γνωστό ότι η βάση για την παρακολούθηση του εξασθενούς χρωμίου δεν είναι τόσο απλή όσο άλλων παραμέτρων που ελέγχονται συνήθως στο νερό

Προτείνεται επιλογή γεωτρήσεων (δεικτών) για συστηματική διαχρονική παρακολούθηση και έλεγχο κατά τον υδρολογικό κύκλο Από τα αποτελέσματα των χημικών αναλύσεων σχεδίαση των αντίστοιχων ισοχημικών χαρτών για τον προσδιορισμό των κέντρων ρύπανσης και τη διασπορά αυτής. Σχεδίαση των αντίστοιχων ισοπιεζομετρικών χαρτών για να ελεγχθεί η μεταβολή του υδραυλικού φορτίου του υπόγειου υδροφορέα.

Προτείνεται έλεγχος της επάρκειας του υπόγειου υδροφορέα,, ώστε να μη γίνεται υπεράντληση Ο πληθυσμός στη γη αυξάνεται συνεχώς και μαζί αυξάνονται και οι ανάγκες σε νερό. Οι Υδρογεωλόγοι επισημαίνουν συχνά ότι τα υπόγεια ύδατα σε όλη τη χώρα παρουσιάζουν έλλειμμα κατά μέσον όρο 60%.

Λόγω υπεράντλησης παρατηρείται Υφαλμύρωση του νερού (υποδηλώνεται από την χημική σύσταση του νερού)

Συμπερασματικά Υπάρχει σημαντική ρύπανση με εξασθενές χρώμιο στον υδροφόρο ορίζοντα της λεκάνης του Ασωπού, στο έδαφος και τις καλλιέργειες, η οποία συνεπάγεται σοβαρές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία. Τα Γεωλογικά και τα αναλυτικά δεδομένα υποδηλώνουν ότι κύρια πηγή ρύπανσης αποτελούν τα βιομηχανικά απόβλητα και η σωστή διαχείρισή τους είναι εξαιρετικά απαραίτητη.

Προτείνεται συνεργασία μεταξύ όσων φορέων εμπλέκονται στην διαχείριση του νερού. Σκοπός: ΠΡΟΛΗΨΗ-ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Αρμόδιο Υπουργείο (Περιβάλλοντος) Τοπική αυτοδιοίκηση Φορείς ύδρευσης Φορείς βιομηχανικής και αστικής ανάπτυξης Φορείς αγροτικής ανάπτυξης Φορείς περιβάλλοντος και οικολογίας Υγειονομικές υπηρεσίες Πανεπιστήμια και Ερευνητικά ιδρύματα. αυτοδιοίκηση (Δήμοι, Δήμοι, Περιφέρειες, Νομαρχίες)

Προτείνεται έλεγχος εξασθενούς χρωμίου και άλλων τοξικών μετάλλων στο πόσιμο νερό Έλεγχος και αναγραφή των συγκεντρώσεων για τοξικά μέταλλα, μαζί με τις αναγραφόμενες έως τώρα τιμές άλλων παραμέτρων.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Γιαννουλόπουλος Π.. (2008 α). Αναγνωριστική Υδρογεωλογική Υδροχημική Έρευνα Ποιοτικής Επιβάρυνσης των Υπόγειων νερών της Ευρύτερης περιοχής της Λεκάνης του Ασωπού Ν. Βοιωτίας. ΙΓΜΕ, Διεύθυνση Υδρογεωλογίας,, 75 σελ. και 12 χάρτες Λοϊζίδου Μ.. (1998). Μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων κεντρικής μονάδας επεξεργασίας υγρών βιομηχανικών αποβλήτων περιοχής Ασωπού και αστικών λυμάτων Δήμου Αυλώνα, Τμήμα Χημικών Μηχανικών, ΕΜΠ. Megremi I. (2009). Distribution and bioavailability of Cr in central Euboea, Greece. Central European Journal of Geosciences, 1-21 Οδηγία 98/83/ΕΚ της 3/11/1998: Σχετικά με την ποιότητα του νερού ανθρώπινης κατανάλωσης, Επίσημη Εφημερίδα Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, L330, 32-54, 5/12/98. Vasilatos,, Ch.; Megremi,, I.; Economou-Eliopoulos, Eliopoulos, M.; Mitsis,, I. Hexavalent chromium and other toxic elements in natural waters in Thiva Tanagra Malakasa Basin, Greece. Hellenic Journal of Geosciences, 43:57-66; 2008

Ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας