Επίσημη Έκδοση της Ελληνικής Περιοδοντολογικής Εταιρείας Official Publication of the Hellenic Society of Periodontology

Περιοδοντολογικά Ανάλεκτα Επίσημη Έκδοση της Ελληνικής Περιοδοντολογικής Εταιρείας Official Publication of the Hellenic Society of Periodontology Analecta Periodontologica Αντιμετώπιση της οδοντινικής υπερευαισθησίας με μια νέα τεχνολογία απευαισθητοποίησης Treatment of dentin hypersensitivity with a new desensitizing technology Φωτινός Παναγάκος 1, Κατερίνα Σολωμού 2 1 Διευθυντής Κλινικής Έρευνας και Στρατηγικής, Colgate-Palmolive Co., Piscataway, NJ, ΗΠΑ, 2 Υπεύθυνη Επιστημονικών Θεμάτων, Colgate- Palmolive Ελλάς, Αθήνα, Ελλάδα Fotinos Panagakos, Katerina Solomou 2 1 Director, Clinical Research Relations and Strategy, Colgate-Palmolive Co., Piscataway, NJ, USA, 2 Scientific Affairs Manager, Colgate-Palmolive Hellas, Athens, Greece Περίληψη Η οδοντινική υπερευαισθησία είναι μια συνήθης κατάσταση που χαρακτηρίζεται από σύντομο και οξύ πόνο ο οποίος προκαλείται από την εκτεθειμένη οδοντίνη ως αντίδραση σε εξωτερικά ερεθίσματα και δεν μπορεί να αποδοθεί σε άλλη οδοντική κατάσταση ή νόσο. Η υπερευαισθησία εκδηλώνεται όταν η οδοντίνη είναι αποκαλυμμένη και τα οδοντινικά σωληνάρια είναι εκτεθειμένα και επικοινωνούν με τον πολφό. Σύμφωνα με την υδροδυναμική θεωρία, τα αλγογόνα ερεθίσματα προκαλούν αλλαγή στην κίνηση του υγρού της οδοντίνης η οποία ενεργοποιεί τις νευρικές απολήξεις, προκαλώντας πόνο. Η αντιμετώπιση της υπερευαισθησίας βασίζεται στην αποτροπή της νευρικής διέγερσης από επώδυνα ερεθίσματα ή στην απόφραξη των ανοιχτών σωληναρίων που παρεμποδίζει την κίνηση του υγρού της οδοντίνης. Μια νέα καινοτόμος τεχνολογία που βασίζεται στο συνδυασμό 8% αργινίνης και ανθρακικού ασβεστίου, παρέχει αποτελεσματική απόφραξη των σωληναρίων και άμεση, μακροχρόνια ανακούφιση. In vitro μελέτες έχουν δείξει ότι η συγκεκριμένη τεχνολογία σφραγίζει τα οδοντινικά σωληνάρια. Το αποφρακτικό υλικό που περιέχει αργινίνη, ασβέστιο και φώσφορο προσφέρει αντοχή στα οξέα και μειώνει τη ροή του υγρού της οδοντίνης. Κλινικές μελέτες έχουν δείξει ότι μια επαγγελματική πάστα στίλβωσης που βασίζεται στην τεχνολογία 8% αργινίνης-ανθρακικού ασβεστίου προσφέρει άμεση ανακούφιση από την υπερευαισθησία που διαρκεί τουλάχιστον 4 εβδομάδες. Επιπλέον, κλινικές έρευνες έχουν δείξει ότι μια οδοντόκρεμα με 8% αργινίνη, ανθρακικό ασβέστιο και 1.450 ppm φθορίου προσφέρει σημαντικά μεγαλύτερη ανακούφιση από την οδοντινική υπερευαισθησία σε σύγκριση με άλλες οδοντόκρεμες που περιέχουν ιόντα καλίου. Περιοδοντολογικά Ανάλεκτα 2010; 21(4):1-16 Λέξεις κλειδιά: οδοντινική υπερευαισθησία, ανθρακικό ασβέστιο, αργινίνη, οδοντόκρεμα, στιλβωτική πάστα, ανακούφιση Abstract Dentin hypersensitivity is a common condition characterized by short and sharp pain arising from exposed dentin in response to external stimuli which cannot be ascribed to any other dental condition or disease. Dentin hypersensitivity occurs when dentin is exposed and the dentin tubules are open and patent to the pulp. According to the hydrodynamic theory, the pain-eliciting stimuli cause a change in the dentin fluid movement that activates the intra-dental nerves, generating pain. Dentin hypersensitivity management is based on either interruption of the neural response to pain stimuli or occlusion of the open tubules to block dentin fluid movement. A new innovative technology based on the combination of 8% arginine and calcium carbonate, offers effective tubule occlusion and instant, long-lasting relief. In vitro studies have shown that this technology seals and plugs the dentin tubules. The occluding plug which contains arginine, calcium, and phosphate, offers resistance to acids, and reduces dentin fluid flow. Clinical studies have shown that an in-office polishing paste based on the 8% arginine-calcium carbonate technology offers instant relief from dentin hypersensitivity, which lasts at least 4 weeks. In addition, clinical studies have demonstrated that a dentifrice with 8% arginine, calcium carbonate and 1,450 ppm fluoride, offers significantly superior relief from dentin hypersensitivity, compared with benchmark potassium ion containing toothpastes. Analecta Periodontologica 2010; 21(4):1-16 Key words: dentin hypersensitivity, calcium carbonate, arginine, toothpaste, polishing paste, relief Copyright 2010 Hellenic Society of Periodontology. All Rights Reserved.

2 Περιοδοντολογικά Ανάλεκτα Τόμος 21 (2010) Εξελίξεις της περιοδοντολογίας στο ξεκίνημα της νέας χιλιετηρίδας Analecta Periodontologica Volume 21 (2010) Advances in periodontics at the dawn of the new millennium Οδοντινική υπερευαισθησία Η οδοντινική υπερευαισθησία είναι ένα σύνηθες πρόβλημα στοματικής υγείας σε παγκόσμιο επίπεδο. Η υπερευαισθησία είναι μια κατάσταση που καθίσταται σταδιακά όλο και πιο σημαντική καθώς φαίνεται να επηρεάζει μέχρι το 57% των ασθενών και μέχρι το 98% των περιοδοντικών ασθενών (Dababneh και συν. 1999, Addy 2002, Drisko 2002, West 2006, Pashley και συν. 2008). Η οδοντινική υπερευαισθησία προσβάλλει συνήθως τους ενήλικες με εύρος ηλικίας 20-50 έτη και έχει μεγαλύτερη επίπτωση στην ηλικία μεταξύ 30-39 ετών (Addy 2002, Pashley και συν. 2008). Παρατηρείται πιο συχνά στις παρειακές-αυχενικές περιοχές των μόνιμων δοντιών, συχνότερα στους κυνόδοντες και τους προγόμφιους (Addy 2002). Σύμφωνα με τον τρέχοντα ορισμό, η οδοντινική υπερευαισθησία χαρακτηρίζεται από σύντομο, οξύ πόνο που προκαλείται από την εκτεθειμένη οδοντίνη ως αντίδραση σε εξωτερικά ερεθίσματα, συνήθως θερμικά, εξατμιστικά, απτικά, οσμωτικά ή χημικά, και δεν μπορεί να αποδοθεί σε καμία άλλη κατάσταση ή νόσο του στόματος (Addy 2002, CABDH 2003). Η υδροδυναμική θεωρία είναι πλέον αποδεκτή ως ο παθογενετικός μηχανισμός της οδοντινικής υπερευαισθησίας. Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή, ένα εξωτερικό ερέθισμα, όπως ο κρύος αέρας, προκαλεί αλλαγή στη ροή του υγρού των οδοντινικών σωληναρίων. Η αλλαγή στην κίνηση του υγρού οδηγεί σε μεταβολή της πίεσης κατά μήκος της οδοντίνης που διεγείρει τις ενδοσωληναριακές νευρικές απολήξεις, προκαλώντας πόνο (Brännström 1992, Addy 2002, West 2006). Τα περισσότερα αλγογόνα ερεθίσματα, ιδιαίτερα τα κρύα και εξατμιστικά, προκαλούν εκροή του υγρού, ενώ τα ζεστά ερεθίσματα, που είναι γενικά λιγότερο προβληματικά σε σχέση με τα κρύα, προκαλούν μια σχετικά αργή εισροή του υγρού των οδοντινοσωληναρίων που διεγείρει λιγότερο τις νευρικές απολήξεις (Brännström 1992, Addy 2002, West 2006). Η υδροδυναμική θεωρία προϋποθέτει αποκαλυμμένη οδοντίνη και εκτεθειμένα οδοντινικά σωληνάρια που επικοινωνούν με τον πολφό (Dababneh και συν. 1999, Addy 2002). Μελέτες έχουν δείξει ότι στα ευαίσθητα δόντια τα οδοντινικά σωληνάρια είναι περισσότερα (8 φορές), μεγαλύτερα σε διάμετρο (2 φορές) και ανοιχτά, σε αντίθεση με τα μη ευαίσθητα δόντια (Absi και συν. 1987, Absi και συν. 1989). Οι διαδικασίες έκθεσης (εντοπισμός βλάβης) και διάνοιξης (έναρξη βλάβης) είναι πολύπλοκες και πολυπαραγοντικές. Τα υπάρχοντα δεδομένα υποδεικνύουν ότι η υφίζηση των ούλων είναι η κύρια αιτία έκθεσης της οδοντίνης (Addy 2002). Υπερβολικό βούρτσισμα δοντιών, λανθασμένη τεχνική βουρτσίσματος, περιοδοντική νόσος και περιοδοντική θεραπεία, έχουν συσχετιστεί με καταστροφή των περιοδοντικών ιστών και απώλεια ουλικών ιστών που οδηγεί σε υφίζηση των ούλων (Addy 2002, Drisko 2002). Από τη στιγμή που θα προκληθεί υφίζηση των ούλων, η οστεΐνη που καλύπτει την επιφάνεια της οδοντίνης μπορεί να αφαιρεθεί εύκολα με μηχανικό και/ή χημικό τρόπο. Έτσι, η διάβρωση από τα οξέα θεωρείται ένας σημαντικός παράγοντας για την αποκάλυψη των εκτεθειμένων οδοντινικών σωληναρίων (Addy 2002, West 2006). Άλλος τρόπος έκθεσης οδοντίνης είναι η απώλεια αδαμαντίνης. In vitro και in situ μελέτες έχουν δείξει ότι η μηχανική αποτριβή και η χημική διάβρωση μπορούν να οξύνουν την απώλεια αδαμαντίνης. Η διάβρωση λόγω όξινων τροφών και ποτών Dentin Hypersensitivity Dentin hypersensitivity is a common oral health problem on a global basis. Hypersensitivity is an increasingly important oral health condition to be addressed as it appears to affect up to 57% of dental patients, and up to 98% of periodontal patients (Dababneh et al. 1999, Addy 2002, Drisko 2002, West 2006, Pashley et al. 2008). Dentin sensitivity typically afflicts the adult population in the age range of 20-50 years, with peak incidence between 30-39 years (Addy 2002, Pashley et al. 2008). Hypersensitivity is most commonly observed in the buccal-cervical regions of permanent teeth, more frequently on canine and premolar teeth (Addy 2002). According to the current definition, dentin hypersensitivity is characterized by short, sharp pain arising from exposed dentin in response to stimuli, typically thermal, evaporative, tactile, osmotic, or chemical, and which cannot be ascribed to any other form of dental defect or disease (Addy 2002, CABDH 2003). The hydrodynamic theory is currently accepted as the pathogenetic mechanism of dentin hypersensitivity. According to this theory, an external stimulus such as cold air, triggers a change in fluid flow within the dentin tubules. This change in fluid movement results in pressure change across dentin, which activates the intra-dental nerve fibers, causing pain (Brännström 1992, Addy 2002, West 2006). Most pain-producing stimuli, in particular cold and evaporative stimuli, cause an outflow of fluid, whereas heat, which is generally less problematic than cold stimuli, causes a relative slow retreat of dentin fluid, which activates nerve fibers less dramatically (Brännström 1992, Addy 2002, West 2006). The hydrodynamic theory requires exposed dentin and open dentin tubules which are patent to the pulp (Dababneh et al. 1999, Addy 2002). Studies have shown that in sensitive teeth the dentin tubules are greater in number (8 times), larger in diameter (2 times) and open, in contrast to non-sensitive teeth (Absi et al. 1987, Absi et al. 1989). The processes of exposure (lesion localization) and opening (lesion initiation) are complex and multifactorial. Existing evidence suggests that gingival recession is the primary cause of dentin exposure (Addy 2002). Overzealous toothbrushing, improper toothbrushing technique, periodontal disease and periodontal treatment, have been associated with periodontal tissue damage and loss of gingival tissue, resulting in gingival recession (Addy 2002, Drisko 2002). Once gingival recession occurs, the cementum covering the dentin surface can be easily removed by mechanical and/ or chemical forces. Thus, acid erosion is considered an important factor in opening the exposed dentin tubules (Addy 2002, West 2006). Another route of exposing dentin is enamel loss. In vitro and in situ studies have shown that mechanical abrasion and chemical erosion can exacerbate enamel loss. Erosion due to acidic foods and drinks can re-

Φ. Παναγάκος, Κ. Σολωμού: Αντιμετώπιση της οδοντινικής υπερευαισθησίας με μια νέα τεχνολογία απευαισθητοποίησης 3 F. Panagakos, K. Solomou: Treatment of dentin hypersensitivity with a new desensitizing technology μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική οδοντική φθορά (Dababneh και συν. 1999, Addy 2002). Αντίθετα, το βούρτσισμα μόνο με οδοντόβουρτσα δεν έχει καμία επίδραση στην αδαμαντίνη, ενώ το βούρτσισμα με οδοντόκρεμα συμβάλει λίγο έως καθόλου στην απώλεια αδαμαντίνης κατά τη διάρκεια της ζωής. Ωστόσο, το βούρτσισμα σε συνδυασμό με όξινη τροφική διάβρωση μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια αδαμαντίνης (Zero και Lussi 2000, 2005). Η επιστημονική κατανόηση του μηχανισμού της οδοντινικής υπερευαισθησίας έχει οδηγήσει σε δύο προσεγγίσεις για τη θεραπευτική αντιμετώπιση της ευαισθησίας: (α) αποτροπή της νευρικής αντίδρασης σε διεγερτικά αλγογόνα ερεθίσματα και (β) απόφραξη των ανοιχτών οδοντινικών σωληναρίων για παρεμπόδιση του υδροδυναμικού μηχανισμού. Η πρώτη προσέγγιση βασίζεται κυρίως στα άλατα καλίου, που είναι ευρέως γνωστό ότι εκπολώνουν τα διεγερμένα νεύρα, «μουδιάζοντας» έτσι τον πόνο της υπερευαισθησίας (Hodosh 1974, Markowitz 1992, Orchardson και Gillam 2000). Το νιτρικό κάλιο (5%), το χλωριούχο κάλιο (3.75%) και το κιτρικό κάλιο (5.5%) χρησιμοποιούνται σε οδοντόκρεμες για ανακούφιση από την οδοντινική υπερευαισθησία, απελευθερώνοντας 2% ιόντα καλίου που είναι το ενεργό απευαισθητοποιητικό στοιχείο. Κλινικές μελέτες υποστηρίζουν ότι και οι τρεις μορφές καλίου είναι αποτελεσματικές στη μείωση της υπερευαισθησίας σε σύγκριση με απλές φθοριούχες οδοντόκρεμες (Tarbet και συν. 1980, Kanapka 1982, Tarbet και συν. 1982, Silverman 1985, Chesters και συν. 1992, Salvato και συν. 1992, Ayad και συν. 1994, Nagata και συν. 1994, Schiff και συν. 1994, Silverman και συν. 1994, Silverman και συν. 1996, Schiff και συν. 1998, Hu και συν. 2004, Waraaswapati και συν. 2005). Ωστόσο, ορισμένες μελέτες απέτυχαν να δείξουν όφελος σε σχέση με απλές φθοριούχες οδοντόκρεμες (Manochehr-Pour και συν. 1984, Gillam και συν. 1996, West και συν. 1997, Orchardson και Gillam 2000, Poulsen και συν. 2006). Πιο συγκεκριμένα, μια συστηματική ανασκόπηση του Ιδρύματος Cochrane κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η κλινική τεκμηρίωση υπέρ της αποτελεσματικότητας της οδοντόκρεμας που περιέχει κάλιο στη μείωση της οδοντινικής υπερευαισθησίας είναι αμφίσημη (Poulsen και συν. 2006). Η δεύτερη προσέγγιση βασίζεται σε παράγοντες απόφραξης που φράζουν τα εκτεθειμένα, ανοιχτά σωληνάρια, εμποδίζοντας έτσι τα εξωτερικά ερεθίσματα να οδηγήσουν σε μετατόπιση του υγρού των οδοντινοσωληναρίων και να προκαλέσουν πόνο (Orchardson και Gillam 2006). Η τεχνική της απόφραξης έχει χρησιμοποιηθεί σε επαγγελματικά προϊόντα για χρήση στο οδοντιατρείο καθώς και στο σπίτι, αλλά η χρήση της σε οδοντόκρεμες είναι περιορισμένη. Τα προϊόντα απόφραξης περιλαμβάνουν σκευάσματα με υψηλή συγκέντρωση φθορίου, όπως το φθοριούχο βερνίκι (22.500 ppm φθορίου) και συνταγογραφούμενες φθοριούχες οδοντόκρεμες και γέλες (5.000 ppm φθορίου) (Gaffar 1988, Papas και Clark 1995). Ο φθοριούχος κασσίτερος είναι ένας άλλος παράγοντας απόφραξης που έχει αποδειχτεί ότι μειώνει την υπερευαισθησία σε ένα διάστημα 4-8 εβδομάδων χρήσης, αλλά δεν έχει γνωρίσει ευρεία χρήση εξαιτίας της κακής γεύσης και της χρώσης των δοντιών που προκαλεί (Blong και συν. 1985, Miller και συν. 1994, Thrash και συν. 1994, Schiff και συν. 2005, Walters 2005). Το χλωριούχο στρόντιο (10%) ήταν ο πρώτος παράγοντας απόφραξης που χρησιμοποιήθηκε σε οδοντόκρεμες, sult in significant tooth wear (Dababneh et al. 1999, Addy 2002). In contrast, brushing with a toothbrush alone has no effect on enamel, and toothbrushing with toothpaste contributes little, if anything, to the loss of enamel during life. However, toothbrushing in combination with dietary acid erosion could result in enamel loss (Zero and Lussi 2000, 2005). The scientific understanding of the mechanism of dentin hypersensitivity has led to two approaches for treatment of hypersensitivity: (a) disruption of neural response to pain-triggering stimuli and (b) occlusion of open dentin tubules to block the hydrodynamic mechanism. The first approach is mainly based on potassium salts, which are well known to depolarize the exited nerve, thus numbing the pain of dentin hypersensitivity (Hodosh 1974, Markowitz 1992, Orchardson and Gillam 2000). Potassium nitrate (5%), potassium chloride (3.75%) and potassium citrate (5.5%) are used in toothpastes for dentin hypersensitivity relief, each providing 2% potassium ions which is the active desensitizing ingredient. Clinical studies support that all three forms of potassium salts are effective in reducing dentin hypersensitivity compared with regular fluoride toothpastes (Tarbet et al. 1980, Kanapka 1982, Tarbet et al. 1982, Silverman 1985, Chesters et al. 1992, Salvato et al. 1992, Ayad et al. 1994, Nagata et al. 1994, Schiff et al. 1994, Silverman et al. 1994, Silverman et al. 1996, Schiff et al. 1998, Hu et al. 2004, Wara-aswapati et al. 2005). However, some studies have failed to show benefits of potassium toothpastes compared with regular fluoride toothpastes (Manochehr-Pour et al. 1984, Gillam et al. 1996, West et al. 1997, Orchardson and Gillam 2000, Poulsen et al. 2006). Specifically, a systematic review by the Cochrane Collaboration led to the conclusion that the clinical evidence in support of the efficacy of the potassium-containing toothpastes in reducing dentin hypersensitivity is equivocal (Poulsen et al. 2006). The second approach is based on occluding agents that physically block the exposed, open tubules, thereby preventing the external stimuli from causing dentin tubule fluid movement and triggering pain (Orchardson and Gillam 2006). The occlusion approach has been applied to professional in-office as well as home products, but there has been limited application in toothpastes. The occlusion products include high- concentration fluoride formulas, such as the fluoride varnish (22,500 ppm fluoride) and prescription level fluoride toothpastes and gels (5,000 ppm fluoride) (Gaffar 1988, Papas and Clark 1995). Stannous fluoride is also an occluding agent, which has been shown to reduce dentin hypersensitivity over 4-8 weeks of use, but it has not found widespread application due to poor taste and teeth staining (Blong et al. 1985, Miller et al. 1994, Thrash et al. 1994, Schiff et al. 2005, Walters 2005). Strontium chloride (10%) was the first occluding agent used in toothpastes, but it is not compatible Copyright 2010 Hellenic Society of Periodontology. All Rights Reserved.

4 Περιοδοντολογικά Ανάλεκτα Τόμος 21 (2010) Εξελίξεις της περιοδοντολογίας στο ξεκίνημα της νέας χιλιετηρίδας Analecta Periodontologica Volume 21 (2010) Advances in periodontics at the dawn of the new millennium αλλά επειδή δεν είναι συμβατό με το φθόριο αντικαταστάθηκε από οδοντόκρεμες με άλατα καλίου που παρουσιάστηκαν ως καλύτερος απευαισθητοποιητικός παράγοντας. Αργότερα, το στρόντιο επανεμφανίστηκε ως οξικό στρόντιο με φθόριο (Cummins 2010). Τα περιορισμένα στοιχεία για την αποτελεσματικότητα των αλάτων στροντίου στην ανακούφιση από υπερευαισθησία είναι μάλλον αμφίσημα (Cummins 2010). Τόσο το στρόντιο, όσο και ο κασσίτερος, θεωρείται ότι δρουν με καθίζηση αδιάλυτων μεταλλικών στοιχείων στην επιφάνεια της οδοντίνης, με αποτέλεσμα την απόφραξη των σωληναρίων (Cummins 2009). Παρά τη διαθεσιμότητα των παραδοσιακών μεθόδων αντιμετώπισης της οδοντινικής υπερευαισθησίας, εξακολουθεί να υπάρχει ανάγκη για πιο αποτελεσματικές θεραπείες, με πιο γρήγορη δράση και με παρατεταμένο αποτέλεσμα. Οι Markowitz και Pashley (2007), πρότειναν σε μια πρόσφατη ανασκόπηση ότι οι νέες τεχνολογίες θα πρέπει να στοχεύουν τόσο στην υποκείμενη αιτία όσο και στα συμπτώματα της οδοντινικής υπερευαισθησίας, ενώ επιπλέον, θα πρέπει να επιταχύνουν και να ενισχύουν τους φυσικούς μηχανισμούς απόφραξης των οδοντινικών σωληναρίων που υπάρχουν στο στόμα. Η νέα απευαισθητοποιητική τεχνολογία που βασίζεται στo συνδυασμό 8% αργινίνης και ανθρακικού ασβεστίου πληροί τις παραπάνω προδιαγραφές. Η ανάπτυξη της νέας απευαισθητοποιητικής τεχνολογίας Pro-Argin TM Η πρόοδος στην κατανόηση του ρόλου του σάλιου στην απευαισθητοποίηση των δοντιών αποκάλυψε ότι το σάλιο παίζει σημαντικό ρόλο στη φυσική άμβλυνση της υπερευαισθησίας με δύο τρόπους: (1) μεταφέρει ασβέστιο και φώσφορο στα οδοντινικά σωληνάρια, προάγοντας έτσι την απόφραξη των σωληναρίων και (2) σχηματίζει ένα προστατευτικό στρώμα από σιελική γλυκοπρωτεΐνη με ασβέστιο και φώσφορο στην επιφάνεια της εκτεθειμένης οδοντίνης. Αυτό το σύμπλοκο από γλυκοπρωτεΐνη, ασβέστιο και φώσφορο εναποτίθεται στην πλάκα και στην επιφάνεια του δοντιού, και λειτουργεί ως αποθήκη ασβεστίου και φωσφόρου για την εναλάτωση (Chatterjee και Kleinberg 1979, Kleinberg και συν. 1994). Το αλκαλικό ph ευνοεί και τις δύο αυτές διαδικασίες και παράγοντες του σάλιου που διατηρούν το ph ελαφρώς αλκαλικό, όπως τα δικαρβονικά, οι σιαλικές πρωτεΐνες και το φωσφορικό ασβέστιο, πιθανώς να ευνοούν την απόφραξη. Επίσης, ερευνητές έχουν αποδείξει ότι η αργινίνη και τα μικρά πεπτίδια αργινίνης μπορούν να οδηγήσουν σε αύξηση του ph (Wijeyeweera και Kleinberg 1989). Μολονότι αυτές οι φυσικές διαδικασίες δεν μπορούν να προάγουν επαρκώς τη γρήγορη έγκλειση και την ανακούφιση από την οδοντινική υπερευαισθησία στα περισσότερα άτομα, τα ευρήματα αυτά προετοίμασαν το έδαφος για μια σειρά πειραμάτων που διερεύνησαν μια «σύνθεση με βάση το σάλιο» για την αντιμετώπιση της οδοντινικής υπερευαισθησίας. Το 2002, ο Kleinberg ανέφερε την ανάπτυξη μιας νέας απευαισθητοποιητικής τεχνολογίας με βάση την κατανόηση του ρόλου που παίζει το σάλιο στη φυσική μείωση της υπερευαισθησίας. Τα βασικά συστατικά αυτής της τεχνολογίας είναι η αργινίνη, ένα αμινοξύ που είναι θετικά φορτισμένο σε φυσιολογικό ph (6,5-7,5), τo ρυθμιστικό διάλυμα του διττανθρακικού και το ανθρακικό ασβέστιο, που είναι πηγή του ασβεστίου. Η τεχνολογία αυτή αποδείχτηκε ότι κλείνει και σφραγίζει τα εκτεθειμένα οδοντινικά with fluoride, and was surpassed by potassium-based toothpastes because potassium ion was introduced as a better desensitizing agent. Strontium was later reintroduced as strontium acetate with fluoride (Cummins 2010). The limited available data on the efficacy of strontium salts on dentin hypersensitivity relief are rather equivocal (Cummins 2010). Both strontium and stannous are believed to work by precipitating insoluble metal compounds on dentin surfaces, resulting in tubule occlusion (Cummins 2009). Despite the availability of traditional methods for treating dentin hypersensitivity, there is still a need for more effective, faster acting and long-lasting treatments. Markowitz and Pashley (2007), suggested in a recent review that new technologies should target both the underlying causes as well as the symptoms of dentin hypersensitivity, and, in addition, they should accelerate and enhance the natural process of occlusion of dentinal tubules occurring in the mouth. The new desensitizing technology that is based on a combination of 8% arginine and calcium carbonate fulfills the above requirements. The development of the new desensitizing Pro-Argin TM technology Advances in understanding the role of saliva in tooth desensitization revealed that saliva plays a significant role in naturally reducing dentin hypersensitivity in a dual mode: (1) transports calcium and phosphate into dentin tubules, thus inducing tubule plugging, and (2) forms a protective layer of salivary glucoprotein with calcium and phosphate on the exposed dentin surface. This carbohydrate protein calcium phosphate aggregate is deposited into plaque and onto tooth surfaces and serves as a calcium and phosphate reservoir for mineralization (Chatterjee and Kleinberg 1979, Kleinberg et al. 1994). Alkaline ph favors both processes and saliva factors that keep the ph slightly alkaline, such bicarbonate, salivary proteins and calcium phosphate, could favor occlusion. In addition, researchers have demonstrated that arginine and small arginine peptides can lead to a ph rise (Wijeyeweera and Kleinberg 1989). Although these natural processes cannot sufficiently induce rapid occlusion and relief from dentin hypersensitivity in most individuals, these findings set the stage for a series of experiments to look for a saliva-based composition for treating dentin hypersensitivity. In 2002, Kleinberg reported the development of a new desensitizing technology based on the understanding of the role that saliva plays in naturally reducing dentin hypersensitivity. The essential components of this technology are arginine, an amino acid which is positively charged at physiological ph (6.5-7.5), bicarbonate, which is a ph buffer, and calcium carbonate, which is a source of calcium. This technology was shown to physically plug and seal exposed dentin

Φ. Παναγάκος, Κ. Σολωμού: Αντιμετώπιση της οδοντινικής υπερευαισθησίας με μια νέα τεχνολογία απευαισθητοποίησης F. Panagakos, K. Solomou: Treatment of dentin hypersensitivity with a new desensitizing technology Α 5 Β Εικόνα 1: Μικροφωτογραφίες ηλεκτρονικού μικροσκοπίου σάρωσης οδοντινικής επιφάνειας με ανοιχτά οδοντινικά σωληνάρια (Α) και απόφραξη των εκτεθειμένων σωληναρίων (Β) μετά από εφαρμογή απευαισθητοποιητικής πάστας στίλβωσης με τεχνολογία Pro-Argin (μεγέθυνση x10.000). Αναδημοσίευση από Petrou και συν. (2009). Figure 1: Scanning electron micrographs of dentin surface with open dentin tubules (A) and occlusion of the exposed tubules (B) after application of a desensitizing paste with the Pro-Argin technology (magnification x10.000). Reprint from Petrou et al. (2009). σωληνάρια και ανακουφίζει αποτελεσματικά από την οδοντινική υπερευαισθησία (Kleinberg 2002). Μια απευαισθητοποιητική πάστα καθαρισμού για χρήση στο οδοντιατρείο βασισμένη στην τεχνολογία αυτή (ProClude, Ortek Therapeutics, Roslyn Heights, NY, USA) κυκλοφόρησε στις ΗΠΑ για την αντιμετώπιση της οδοντινικής υπερευαισθησίας στον επαγγελματικό οδοντιατρικό καθαρισμό. Η αποτελεσματικότητα αυτού του σκευάσματος στην απόφραξη των ανοιχτών οδοντινικών σωληναρίων και οι κλινικές δυνατότητες της νέας θεραπευτικής προσέγγισης έχουν αποδειχτεί (Kleinberg 2002). tubules and to effectively relieve dentin hypersensitivity (Kleinberg 2002). An in-office desensitizing prophylaxis paste based on this technology (ProClude, Ortek Therapeutics, Roslyn Heights, NY, USA) was marketed in the US for the management of dentin hypersensitivity during professionally administered prophylaxis treatment. The efficacy of this compound in sealing open dentinal tubules and the clinical potential of this novel therapeutical approach have been demonstrated (Kleinberg 2002). Τρόπος δράσης της νέας τεχνολογίας Pro-ArginTM για την ανακούφιση από την υπερευαισθησία Mode of action of the novel Pro-ArginTM technology for hypersensitivity relief Μετά από λίγα χρόνια, η τεχνολογία Pro-ArginTM χρησιμοποιήθηκε στην παραγωγή μιας απευαισθητοποιητικής πάστας στίλβωσης και μιας φθοριούχου οδοντόκρεμας καθημερινής χρήσης (Sensitive Pro-ReliefTM, Colgate-Palmolive Company, Νέα Υόρκη, ΗΠΑ). Τα τελευταία χρόνια, διενεργήθηκε μια σειρά από in vitro μελέτες για να διαλευκανθεί ο μηχανισμός δράσης της πρωτοποριακής τεχνολογίας Pro-ArginTM. Επιπλέον, κλινικές μελέτες έχουν εκτιμήσει την αποτελεσματικότητα των προϊόντων αυτών στην ανακούφιση από την υπερευαισθησία. Αρκετές απεικονιστικές μέθοδοι τελευταίας τεχνολογίας έχουν χρησιμοποιηθεί για την εξακρίβωση του μηχανισμού δράσης της τεχνολογίας αργινίνης-ανθρακικού ασβεστίου. Μελέτες συνεστιακής μικροσκοπίας σάρωσης με laser (CLSM) έδειξαν ότι η απευαισθητοποιητική πάστα στίλβωσης με αργινίνη-ανθρακικό ασβέστιο κλείνει αποτελεσματικά τα ανοιχτά οδοντινικά σωληνάρια. Ο μοναδικός συνδυασμός αργινίνης και ανθρακικού ασβεστίου είναι ιδανικός, αφού η πάστα που περιέχει μόνον ανθρακικό ασβέστιο ή αργινίνη με άλλη πηγή ασβεστίου όπως το διένυδρο όξινο φωσφορικό ασβέστιο, δεν κλείνει τα ανοιχτά οδοντινικά σωληνάρια (Petrou και συν. 2009). Επιπρόσθετα, όπως έδειξε η CLSM, η απόφραξη που επιτυγχάνεται είναι ανθεκτική σε επιθέσεις οξέων. Η πλήρης απόφραξη των ανοιχτών οδοντινικών σωληναρίων με την πάστα στίλβωσης αργινίνης-ανθρακικού ασβεστίου επιβεβαιώθηκε από υψηλής ανάλυσης απεικονίσεις (Εικόνα 1) με ηλε- A few years later, Pro-ArginTM technology was utilized in the production of a polishing paste and an over the counter fluoride toothpaste (Sensitive ProReliefTM, Colgate-Palmolive Company, New York, USA). Over the past years a series of in vitro studies were conducted to elucidate the mode of action of the novel Pro-ArginTM technology. In addition, clinical studies have evaluated the efficacy of these products on dentin hypersensitivity relief. Several state-of-the art imaging methods have been used to elucidate the mechanism of action of the arginine-calcium carbonate technology in vitro. Confocal laser scanning microscopy (CLSM) studies have shown that the arginine-calcium carbonate desensitizing polishing paste effectively occludes open dentin tubules. The unique combination of arginine and calcium carbonate is an ideal one, as paste containing calcium carbonate alone or arginine with another calcium source such as the dicalcium phosphate dehydrate, did not occlude the open dentin tubules (Petrou et al. 2009). In addition, as shown by CLSM, the occlusion achieved is resistant to acid challenge. Complete occlusion of open dentin tubules by the arginine-calcium carbonate polishing paste was confirmed by high resolution images (Figure 1) from scan- Copyright 2010 Hellenic Society of Periodontology. All Rights Reserved.

6 Περιοδοντολογικά Ανάλεκτα Τόμος 21 (2010) Εξελίξεις της περιοδοντολογίας στο ξεκίνημα της νέας χιλιετηρίδας Analecta Periodontologica Volume 21 (2010) Advances in periodontics at the dawn of the new millennium Clinical efficacy of the in-office desensitizing polishing paste containing 8% arginine and calcium carbonate Dental prophylaxis is a routine procedure for removal of dental plaque, calculus, and stains from tooth surfaces. The use of a prophylaxis paste can enhance the cleaning and polishing efficacy of the procedure. However, some patients, especially those with exposed dentin, experience dentin hypersensitivity during the routine dental hygiene visit. Moreover, other dental treatments, such as periodontal scaling and root planing, could also result in dentin sensitivity. Therefore, a prophylaxis polishing paste that also provides desensitizing potential could be an effective in-office method for treating dentin hypersensitivity, and also prevent dentin hypersensitivity associated with dental procedures. In addition to the earlier studies, two new clinical trials have been conducted on the clinical efficacy of the 8% arginine-calcium carbonate in-office desensitizing polishing paste (Table 1). In both studies, the 8% arginine-calcium carbonate desensitizing polishκτρονικό μικροσκόπιο σάρωσης ενώ οι εικόνες κρυοτομών αποκάλυψαν ότι η απόφραξη φτάνει βαθιά μέσα στα σωληνάρια. Η φασματοσκοπία ενεργειακής σκέδασης ακτίνων Χ (EDXS) έχει χρησιμοποιηθεί για τη χημική ανάλυση του υλικού της απόφραξης κι έδειξε ότι το ασβέστιο και ο φώσφορος είναι τα κύρια συστατικά του υλικού τόσο στην επιφάνεια της οδοντίνης, όσο και μέσα στα σωληνάρια. Επιπλέον, η φασματογραφία ηλεκτρονίων για τη χημική ανάλυση της απόφραξης παρείχε ποσοτικά δεδομένα που επιβεβαίωσαν τα αποτελέσματα της τεχνικής EDXS, ενώ ανίχνευσε επιπλέον και την παρουσία ανθρακικών ριζών (Petrou και συν. 2009). Η μικροσκοπία ατομικής δύναμης επιβεβαίωσε περαιτέρω και κατέδειξε το μηχανισμό της απόφραξης. Η ελικοειδής δομή της οδοντίνης μεταξύ των οδοντινικών σωληναρίων και τα εντελώς ανοιχτά οδοντινικά σωληνάρια ήταν εμφανή σε δείγματα οδοντίνης. Σε αντίθεση, η ελικοειδής δομή δεν ήταν ορατή και τα σωληνάρια ήταν σφραγισμένα λόγω της απόφραξης στα δείγματα που είχε εφαρμοστεί η απευαισθητοποιητική πάστα στίλβωσης (Petrou και συν. 2009). Εκτός από τις απεικονιστικές τεχνικές, έχουν πραγματοποιηθεί και πειράματα υδραυλικής αγωγιμότητας για να προσδιοριστεί εάν η εφαρμογή της πάστας με 8% αργινίνη στην επιφάνεια της οδοντίνης παρεμποδίζει αποτελεσματικά τη ροή του υγρού εντός των σωληναρίων. Τα πειράματα αυτά απέδειξαν ότι η κίνηση του υγρού μειώθηκε κατά 63% μετά από μια μόνον εφαρμογή. Η παραμονή των δειγμάτων οδοντίνης σε ρυθμιστικό διάλυμα για επτά ημέρες έδειξε ότι η αγωγιμότητα παρέμεινε μειωμένη κατά 71% και επιπλέον, ακόμα και μετά από επώαση υπό πίεση για επτά ημέρες, η μείωση της αγωγιμότητας σε σχέση με τα αρχικά επίπεδα ήταν 79%, επιβεβαιώνοντας ξεκάθαρα ότι τα σφραγισμένα σωληνάρια ήταν ανθεκτικά στις τυπικές πιέσεις του υγρού της οδοντίνης. Ακόμη, η απόφραξη ήταν ανθεκτική στα οξέα, αφού παρά την έκθεση της οδοντίνης σε 6% κιτρικό οξύ για 3 λεπτά, η αγωγιμότητα παρέμεινε μειωμένη κατά 77% σε σχέση με τις αρχικές τιμές (Petrou και συν. 2009). Κλινική αποτελεσματικότητα της επαγγελματικής απευαισθητοποιητικής πάστας στίλβωσης με 8% αργινίνη και ανθρακικό ασβέστιο Ο οδοντιατρικός καθαρισμός είναι μια συνήθης διαδικασία για την αφαίρεση οδοντικής πλάκας, τρυγίας και χρωστικών από τις οδοντικές επιφάνειες. Η χρήση μιας πάστας καθαρισμού μπορεί να βελτιώσει την καθαριστική και στιλβωτική αποτελεσματικότητα της διαδικασίας. Ωστόσο, ορισμένοι ασθενείς, ιδιαίτερα αυτοί που έχουν εκτεθειμένη οδοντίνη, βιώνουν οδοντινική ευαισθησία στη διάρκεια του καθαρισμού. Επιπλέον, κι άλλες οδοντιατρικές εργασίες, όπως η αποτρύγωση και η ριζική απόξεση μπορεί να οδηγήσουν σε οδοντινική υπερευαισθησία. Επομένως, μια πάστα καθαρισμού που παρέχει και απευαισθητοποιητική δράση θα μπορούσε να αποτελέσει μια αποτελεσματική μέθοδο για την αντιμετώπιση της υπερευαισθησίας στο οδοντιατρείο και να παρεμποδίσει την υπερευαισθησία που σχετίζεται με οδοντιατρικές εργασίες. Εκτός από τις αρχικές, έχουν πραγματοποιηθεί και δύο νέες κλινικές μελέτες για την κλινική αποτελεσματικότητα της επαγγελματικής απευαισθητοποιητικής στιλβωτικής πάστας με 8% αργινίνη και ανθρακικό ασβέστιο (Πίνακας 1). Και στις δύο μελέτες, η απευαισθητοποιητική πάστα με 8% αργινίνη-ανθρακικό ning electron microscope and freeze-fracture images revealed that the plug reaches deep into the tubules. Energy dispersive x-ray spectrometry (EDXS) has been used for the chemical analysis of the occlusion material, and has shown that calcium and phosphate are the primary components of the occluding material on the surface of dentin and within the tubules. In addition, electron spectroscopy for chemical analysis of the occluding plug has provided quantitative data which verify the EDXS results, and have also identified the presence of carbonate (Petrou et al. 2009). Atomic force microscopy has further confirmed and revealed the occlusion mechanism. Completely open tubules and the helical structure of the inter-tubular dentin were identified in untreated specimens. In contrast, the helical structure was not visible and the tubules were plugged as a result of the occlusion, in specimens treated with the desensitizing polishing paste (Petrou et al. 2009). Apart from the imaging techniques, hydraulic conductance experiments were also performed to determine whether treatment of the dentin surface with the 8% arginine paste effectively blocks fluid movement within the tubules. These experiments demonstrated that the permeability decreased by 63% after just one treatment. Incubation of the dentin specimens in buffer solution for seven days showed that the permeability was still reduced by 71% and in addition, even after incubation under pressure for seven days, the reduction in permeability was 79% relative to baseline, clearly confirming that the blocked tubules were resistant to typical dentin fluid pressures. Furthermore, the plug was resistant to acid challenge because despite challenging the dentin with 6% citric acid for 3 minutes, permeability remained reduced by 77% relative to baseline (Petrou et al. 2009).

Φ. Παναγάκος, Κ. Σολωμού: Αντιμετώπιση της οδοντινικής υπερευαισθησίας με μια νέα τεχνολογία απευαισθητοποίησης 7 F. Panagakos, K. Solomou: Treatment of dentin hypersensitivity with a new desensitizing technology Πίνακας 1. Ελεγχόμενες κλινικές μελέτες αποτελεσματικότητας της απευαισθητοποιητικής πάστας στίλβωσης που περιέχει 8% αργινίνη και ανθρακικό ασβέστιο Δημοσίευση Προϊόν δοκιμής Μάρτυρας Θεραπεία Ερεθίσματα Αποτελέσματα Schiff και συν. 2009b 8% αργινίνηανθρακικό ασβέστιο Ελαφρόπετρα Μετά τον οδοντικό καθαρισμό Απτικό ερέθισμα και ριπή αέρα 8% αργινίνη-ανθρακικό ασβέστιο > ελαφρόπετρα Hamlin και συν. 2009 8% αργινίνηανθρακικό ασβέστιο Ελαφρόπετρα Πριν τον οδοντικό καθαρισμό Απτικό ερέθισμα και ριπή αέρα 8% αργινίνη-ανθρακικό ασβέστιο > ελαφρόπετρα Table 1. Controlled clinical studies on the efficacy of the desensitizing polishing paste containing 8% arginine and calcium carbonate Reference Test product Control Treatment Stimulation Results Schiff et al. 2009b 8% argininecalcium carbonate Pumice After dental prophylaxis Tactile and air blast 8% arginine-calcium carbonate > pumice Hamlin et al. 2009 8% argininecalcium carbonate Pumice Before dental prophylaxis Tactile and air blast 8% arginine-calcium carbonate > pumice ασβέστιο συγκρίθηκε με μια πάστα καθαρισμού με βάση την ελαφρόπετρα (Nupro, Dentsply Professional, York, PA, ΗΠΑ) που χρησιμοποιήθηκε ως μάρτυρας. Η μήλη Yeaple για τα απτικά ερεθίσματα και η μέθοδος Schiff με ριπή αέρα για τα κρύα ερεθίσματα χρησιμοποιήθηκαν για τον προσδιορισμό της οδοντινικής υπερευαισθησίας. Η μελέτη που πραγματοποιήθηκε από τους Schiff και συν. (2009b) ήταν μια διπλά τυφλή, στρωματοποιημένη μελέτη παράλληλων ομάδων με 68 ενήλικες, όπου τα προϊόντα εφαρμόστηκαν μετά την αποτρύγωση, στο τελευταίο στάδιο στίλβωσης του οδοντικού καθαρισμού. Η υπερευαισθησία εκτιμήθηκε πριν τον καθαρισμό (αρχικές μετρήσεις), αμέσως μετά την αποτρύγωση, αμέσως μετά την εφαρμογή του προϊόντος και μετά από 4 και 12 εβδομάδες. Αμέσως μετά την εφαρμογή του προϊόντος, οι ασθενείς στους οποίους χρησιμοποιήθηκε η πάστα με 8% αργινίνη και ανθρακικό ασβέστιο, παρουσίασαν στατιστικά σημαντική βελτίωση των προσαρμοσμένων μέσων τιμών υπερευαισθησίας στη ριπή αέρα και στα απτικά ερεθίσματα (44,1% και 156,2%, αντίστοιχα) σε σχέση με τα αρχικά επίπεδα. Τα άτομα της ομάδας ελέγχου, επίσης παρουσίασαν στατιστικά σημαντική βελτίωση των προσαρμοσμένων μέσων τιμών υπερευαισθησίας στη ριπή αέρα και στα απτικά ερεθίσματα (15,1% και 43,1%, αντίστοιχα) σε σχέση με τα αρχικά επίπεδα. Η πάστα με 8% αργινίνη και ανθρακικό ασβέστιο διατήρησε την αποτελεσματικότητά της ως προς τη μείωση της οδοντινικής υπερευαισθησίας για 4 εβδομάδες (45,9% για τη ριπή αέρα και 170,3% για το απτικό ερέθισμα). Η ομάδα ελέγχου παρουσίασε επίσης στατιστικά σημαντική μείωση της οδοντινικής υπερευαισθησίας τόσο στη ριπή αέρα (8,9%), όσο και στο απτικό ερέθισμα (8,3%). Ωστόσο, αμέσως μετά την εφαρμογή, όσο και 4 εβδομάδες αργότερα, η πάστα με 8% αργινίνη και ανθρακικό ασβέστιο επέδειξε στατιστικά σημαντικά μεγαλύτερη μείωση της οδοντινικής υπερευαισθησίας σε σχέση με τις αρχικές τιμές στη ριπή αέρα (34,1% και 40,6%, αντίστοιχα) και στο απτικό ερέθισμα (79,0% και 149,6%, αντίστοιχα), συγκριτικά με την πάστα ελέγχου με ελαφρόπετρα. Στην επανεξέταση των 12 εβδομάδων δε βρέθηκαν στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ των δύο πειραματικών ομάδων στις προσαρμοσμένες μέσες τιμές υπερευαισθησίας, υποδηλώνοντας ότι η απόφραξη που επιτυγχάνεται μετά από μια μόνο εφαρμογή, χάνεται μετά από 12 εβδομάδες. ing paste was compared with a pumice-based prophylaxis paste (Nupro, Dentsply Professional, York, PA, USA) that was used as a control. The Yeaple probe for tactile stimulation and the Schiff method with air blast for cold stimulation were used to determine dentin hypersensitivity. The study conducted by Schiff et al. (2009b) was a double-blinded, parallel group, stratified study with 68 adults, where the products were applied after scaling, as the final polishing step of the dental prophylaxis. Dentin hypersensitivity was evaluated before dental prophylaxis (baseline measurements), immediately post-scaling, immediately after product application, and 4, and 12 weeks later. Immediately following product application, subjects assigned to the 8% arginine-calcium carbonate paste exhibited statistically significant improvements from baseline with respect to baseline-adjusted mean air blast and tactile hypersensitivity scores (44.1% and 156.2%, respectively). Subjects in the control group also exhibited statistically significant improvements with respect to baseline-adjusted mean air blast and tactile hypersensitivity scores (15.1% and 43.1%, respectively). The 8% arginine-calcium carbonate prophy paste maintained its efficacy in reducing dentin hypersensitivity for 4 weeks (45.9% for air blast and 170.0% for tactile hypersensitivity scores). The control group also showed a statistically significant reduction in dentin hypersensitivity for both the air blast (8.9%) and the tactile (8.3%) stimuli. However, immediately following application and 4 weeks later, the 8% arginine-calcium carbonate paste demonstrated statistically significant reductions in dentin hypersensitivity with respect to baseline measurements for air blast (34.1% and 40.6%, respectively) and mean tactile scores (79.0% and 149.6%, respectively), compared with the pumice-based control paste. At the 12-week examination, no statistically significant differences were shown between the two experimental groups in baselineadjusted mean hypersensitivity scores, suggesting that the occlusion acquired through one time application disappeared after 12 weeks. Copyright 2010 Hellenic Society of Periodontology. All Rights Reserved.

8 Περιοδοντολογικά Ανάλεκτα Τόμος 21 (2010) Εξελίξεις της περιοδοντολογίας στο ξεκίνημα της νέας χιλιετηρίδας Analecta Periodontologica Volume 21 (2010) Advances in periodontics at the dawn of the new millennium Σε μια παρόμοια μελέτη με 45 ενήλικες, οι Hamlin και συν. (2009) διερεύνησαν την αποτελεσματικότητα της πάστας με 8% αργινίνη και ανθρακικό ασβέστιο στη μείωση της οδοντινικής υπερευαισθησίας όταν εφαρμοστεί αμέσως πριν τον οδοντιατρικό καθαρισμό, συγκριτικά με την πάστα ελέγχου. Οι μετρήσεις υπερευαισθησίας έγιναν στην αρχή και μετά τον οδοντιατρικό καθαρισμό. Οι ερευνητές ανέφεραν σημαντική μείωση της οδοντινικής υπερευαισθησίας αμέσως μετά τον καθαρισμό σε σχέση με τις αρχικές μετρήσεις στα άτομα στα οποία εφαρμόστηκε η πάστα με 8% αργινίνη και ανθρακικό ασβέστιο (48,6% και 132,1% για το ερέθισμα με ριπή αέρα και το απτικό ερέθισμα, αντίστοιχα). Τα άτομα της ομάδας ελέγχου παρουσίασαν σημαντική βελτίωση στις προσαρμοσμένες μέσες τιμές οδοντινικής υπερευαισθησίας στη ριπή αέρα (13,9%), ενώ η βελτίωση ως προς το απτικό ερέθισμα (21,7%) δεν ήταν στατιστικά σημαντική. Όταν έγινε σύγκριση των δύο ομάδων, η ομάδα της πάστας με 8% αργινίνη και ανθρακικό ασβέστιο παρουσίασε στατιστικά σημαντική βελτίωση συγκριτικά με την ομάδα ελέγχου (41.9% και 110% στις τιμές οδοντινικής υπερευαισθησίας για τη ριπή αέρα και το απτικό ερέθισμα, αντίστοιχα). Μια επιπλέον μελέτη πραγματοποιήθηκε για τη διερεύνηση της επίδρασης της απευαισθητοποιητικής πάστας στίλβωσης με 8% αργινίνη-ανθρακικό ασβέστιο στην αδρότητα της επιφάνειας της ανθρώπινης αδαμαντίνης και διάφορων οδοντιατρικών υλικών όπως το αμάλγαμα, η σύνθετη ρητίνη, ο χρυσός και η πορσελάνη (Garcia-Godoy και συν. 2009). Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η χρήση της πάστας δεν είχε καμία σημαντική επίδραση στην υφή αυτών των επιφανειών. Σε συμφωνία με τα παραπάνω ευρήματα, οι Garcia-Godoy και συν. (2010) έδειξαν ότι η πάστα με 8% αργινίνη-ανθρακικό ασβέστιο δεν είχε καμία σημαντική επίδραση στην ισχύ του δεσμού δύο σύνθετων ρητινών που δοκιμάστηκαν σε αδαμαντίνη. Κλινική αποτελεσματικότητα μιας νέας οδοντόκρεμας με 8% αργινίνη και ανθρακικό ασβέστιο στην ανακούφιση της οδοντινικής υπερευαισθησίας Η πρωτοποριακή οδοντόκρεμα με 8% αργινίνη και ανθρακικό ασβέστιο περιέχει επίσης και 1.450 ppm φθορίου ως μονοφθοριοφωσφορικό νάτριο (MFP), για προστασία από την τερηδόνα (Cummins 2009). Πολλές κλινικές μελέτες που περιλαμβάνουν πληθυσμούς από διάφορες περιοχές (Πίνακας 2), έδειξαν ότι η νέα οδοντόκρεμα με 8% αργινίνη και ανθρακικό ασβέστιο μειώνει σημαντικά την οδοντινική υπερευαισθησία (Ayad και συν. 2009a, 2009b, Docimo και συν. 2009a, 2009b, Nathoo και συν. 2009, Schiff και συν. 2009a, Fu και συν. 2010, Que και συν. 2010). Οι δύο πρώτες κλινικές μελέτες (Ayad και συν. 2009a, Docimo και συν. 2009a) έδειξαν ότι η οδοντόκρεμα με 8% αργινίνη, ανθρακικό ασβέστιο και 1.450 ppm φθορίου προσφέρει μεγαλύτερη ανακούφιση από την ευαισθησία συγκριτικά με μια καθιερωμένη απευαισθητοποιητική οδοντόκρεμα με 2% ιόντα καλίου ως 3,75% χλωριούχο κάλιο και 1.450 ppm φθορίου ως φθοριούχο νάτριο (NaF) (Sensodyne Total Care F toothpaste, GlaxoSmithKline, Middlesex, UK). Σε μια μελέτη οκτώ εβδομάδων στον Καναδά (Ayad και συν. 2009a), η οδοντόκρεμα με 8% αργινίνη παρείχε στατιστικά σημαντικά μεγαλύτερη μείωση της οδοντινικής υπερευαισθησίας σε απτικό ερέθισμα (16,2%, 22,4% και 21,4%) και στη ριπή αέρα In a similar study with 45 adults, Hamlin et al. (2009) investigated the efficacy of the 8% argininecalcium carbonate paste in reducing hypersensitivity when applied immediately before dental prophylaxis, compared with the control paste. Hypersensitivity measurements were conducted at baseline and after the dental prophylaxis. The investigators reported a significant reduction in dentin hypersensitivity from baseline in the subjects assigned to the 8% argininecalcium carbonate paste immediately after the completion of the professional dental cleaning (48.6% and 132.1% for air blast and tactile scores, respectively). The subjects in the control group exhibited a significant improvement in baseline-adjusted mean air blast hypersensitivity scores (13.9%), whereas the improvement for tactile scores (21.7%) was not statistically significant. When the two groups were compared, the 8% arginine-calcium carbonate group exhibited statistically significant improvements compared with the control group (41.9% and 110% for air blast and tactile hypersensitivity scores, respectively). An additional study was conducted to investigate the effect of the 8% arginine-calcium carbonate desensitizing prophy paste on surface roughness of human dental enamel and several dental materials including amalgam, resin composite, gold, and ceramic (Garcia- Godoy et al. 2009). The results revealed no significant effect on the texture of these surfaces by the use of the prophylaxis paste. In agreement with the above findings, Garcia-Godoy et al. (2010) showed that the 8% arginine-calcium carbonate paste did not have any significant effect on the shear bond strength of two resin composites that were tested to enamel. Clinical efficacy of a novel dentifrice containing 8% arginine and calcium carbonate in dentin hypersensitivity relief The novel toothpaste with 8% arginine-calcium carbonate also contains 1,450 ppm fluoride as sodium monofluorophosphate (MFP) for cavity protection (Cummins 2009). Several clinical studies involving populations in various regions (Table 2), revealed that the 8% arginine-calcium carbonate toothpaste significantly reduces dentin hypersensitivity (Ayad et al. 2009a, 2009b, Docimo et al. 2009a, 2009b, Nathoo et al. 2009, Schiff et al. 2009a, Fu et al. 2010, Que et al. 2010). The first two clinical studies (Ayad et al. 2009a, Docimo et al. 2009a) demonstrated that the toothpaste containing 8% arginine, calcium carbonate, and 1,450 ppm fluoride provides superior sensitivity relief compared with an established benchmark desensitizing toothpaste containing 2% potassium ion as 3.75% potassium chloride and 1,450 ppm fluoride as sodium fluoride (NaF) (Sensodyne Total Care F toothpaste, GlaxoSmithKline, Middlesex, UK). In an eight-week study in Canada (Ayad et al. 2009a), the 8% arginine toothpaste provided statistically significant greater reduction in dentin hypersensitivity to tactile (16.2%, 22.4% and 21.4%) and air blast

Φ. Παναγάκος, Κ. Σολωμού: Αντιμετώπιση της οδοντινικής υπερευαισθησίας με μια νέα τεχνολογία απευαισθητοποίησης 9 F. Panagakos, K. Solomou: Treatment of dentin hypersensitivity with a new desensitizing technology (16,2%, 29,2% και 63,4%) από την οδοντόκρεμα χλωριούχου καλίου, στις 2, 4 και 8 εβδομάδες χρήσης, αντίστοιχα (Ayad και συν. 2009a). Παρομοίως, σε μια μελέτη 8 εβδομάδων στην Ιταλία, οι Docimo και συν. (2009a) ανέφεραν σημαντική μείωση της υπερευαισθησίας στην ομάδα της οδοντόκρεμας με 8% αργινίνη στο απτικό ερέθισμα (37,0%, 30,0% και 12,2%) και στη ριπή αέρα (23,9%, 32,0% και 29,3%), σε σύγκριση με την οδοντόκρεμα χλωριούχου καλίου μετά από 2, 4 και 8 εβδομάδες, αντίστοιχα. Ακόμη μια κλινική μελέτη διενεργήθηκε για την περαιτέρω αξιολόγηση της οδοντόκρεμας με 8% αργινίνη σε σύγκριση με μια απευαισθητοποιητική οδοντόκρεμα αναφοράς με 2% ιόντα καλίου ως 5% νιτρικό κάλιο και 1.450 ppm φθορίου ως NaF (Sensodyne Total Care Gentle Whitening, GlaxoSmithKline, Weybridge, UK). Σε συμφωνία με τις προηγούμενες κλινικές μελέτες, η μελέτη αυτή επιβεβαίωσε ότι το βούρτσισμα των δοντιών δύο φορές την ημέρα με την οδοντόκρεμα που περιέχει 8% αργινίνη-ανθρακικό ασβέστιο και 1.450 ppm φθορίου ως MFP, προσφέρει σημαντική μείωση της οδοντινικής υπερευαισθησίας όταν χρησιμοποιηθεί για χρονικό διάστημα 8 εβδομάδων. Η νέα αυτή οδοντόκρεμα ήταν στατιστικά σημαντικά πιο αποτελεσματική στην ανακούφιση από την οδοντινική υπερευαισθησία στο απτικό ερέθισμα (38,9%, 28,8% και 11,6%) και τη ριπή αέρα (16,8%, 26,4% και 33,8%), σε σύγκριση με την οδοντόκρεμα αναφοράς μετά από 2, 4 και 8 εβδομάδες χρήσης, αντίστοιχα (Docimo και συν. 2009b). Οι Que και συν. (2010) διερεύνησαν την αποτελεσματικότητα της οδοντόκρεμας με 8% αργινίνη-ανθρακικό ασβέστιο και μιας νέας σύνθεσης τεχνολογίας Pro-Argin TM με 8% αργινίνη και ένα σύστημα ανθρακικού ασβεστίου υψηλής καθαριστικής δράσης, ως προς τη μείωση της οδοντινικής υπερευαισθησίας σε σύγκριση με μια οδοντόκρεμα αρνητικό μάρτυρα με ανθρακικό ασβέστιο και 1.450 ppm φθορίου ως MFP. Η μελέτη έδειξε ότι και οι δύο οδοντόκρεμες με 8% αργινίνη παρείχαν σημαντικά μεγαλύτερη ανακούφιση από την υπερευαισθησία συγκριτικά με την οδοντόκρεμα αρνητικό μάρτυρα, μετά από 2, 4 και 8 εβδομάδες χρήσης, χωρίς στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ των δύο συνθέσεων 8% αργινίνης (Que και συν. 2010). Ολοφάνερα, τα αποτελέσματα όλων αυτών των μελετών υποδεικνύουν ότι η νέα οδοντόκρεμα με 8% αργινίνη-ανθρακικό ασβέστιο και 1.450 ppm φθορίου, προσφέρει σημαντική μείωση της οδοντινικής υπερευαισθησίας, ενώ η αποτελεσματικότητά της είναι ανώτερη συγκριτικά με άλλες καθιερωμένες οδοντόκρεμες που περιέχουν ιόντα καλίου. Μέχρι πρόσφατα, το βούρτσισμα των δοντιών δύο φορές την ημέρα ήταν ο μόνος κλινικά αποδεδειγμένος τρόπος εφαρμογής μιας απευαισθητοποιητικής οδοντόκρεμας. Ωστόσο, τέσσερις πρόσφατα δημοσιευμένες μελέτες έχουν εξετάσει την αποτελεσματικότητα της απευθείας τοπικής εφαρμογής της απευαισθητοποιητικής οδοντόκρεμας στην οδοντίνη (Ayad και συν. 2009b, Nathoo και συν. 2009, Schiff και συν. 2009a, Fu και συν. 2010). Η πρώτη από αυτές τις δημοσιεύσεις ανέφερε τα αποτελέσματα μιας διπλά τυφλής, τυχαιοποιημένης, παράλληλη μελέτης σε 120 άτομα (Ayad και συν 2009b). Στην πρώτη φάση αυτής της μελέτης, οι συμμετέχοντες εφάρμοσαν για μία μόνο φορά, την αντίστοιχη οδοντόκρεμα σε ποσότητα μπιζελιού απευθείας πάνω στα δύο δόντια που προσδιορίστηκαν ως υπερευαίσθητα στην αρχική εξέταση, με απαλό τρίψιμο για 1 λεπτό χρησιμοποιώντας το ακροδάχτυλο. Στη δεύτερη φάση της μελέτης, οι συμμετέχοντες (16.2%, 29.2% and 63.4%) stimuli than the potassium chloride toothpaste at 2, 4, and 8 weeks, respectively (Ayad et al. 2009a). Similarly, in an 8-week study in Italy, Docimo et al. (2009a) reported a significant reduction in dentin hypersensitivity in the group assigned to the 8% arginine toothpaste in tactile (37.0%, 30.0% and 12.2%) and air blast (23.9%, 32.0% and 29.3%) stimuli, compared with the potassium chloride toothpaste at 2, 4 and 8 weeks, respectively. Another clinical trial (Docimo et al. 2009b) was conducted to further validate the 8% arginine toothpaste compared with a benchmark desensitizing toothpaste containing 2% potassium ion as 5% potassium nitrate and 1,450 ppm fluoride as NaF (Sensodyne Total Care Gentle Whitening, GlaxoSmithKline, Weybridge, UK). In agreement with the previous clinical studies, this trial confirmed that twice daily brushing with the toothpaste containing 8% arginine-calcium carbonate and 1,450 ppm fluoride as MFP, provides a significant reduction in dentin hypersensitivity when used over a period of 8 weeks. This novel toothpaste was statistically significantly more efficient in dentin hypersensitivity relief in response to tactile (38.9%, 28.8% and 11.6%) and air blast (16.8%, 26.4% and 33.8%) stimuli, compared with the benchmark toothpaste after 2, 4 and 8 weeks of use, respectively (Docimo et al. 2009b). Que et al. (2010) investigated the efficacy of both the 8% arginine-calcium carbonate toothpaste and a new Pro-Argin TM formula containing 8% arginine and a high cleaning calcium carbonate system, on reducing dentin hypersensitivity compared with a negative control toothpaste containing calcium carbonate and 1,450 ppm fluoride as MFP. The study demonstrated that both 8% arginine toothpastes provided significantly greater hypersensitivity relief compared with the negative control toothpaste after 2, 4 and 8 weeks of use, without statistically significant differences between the two 8% arginine formulas (Que et al. 2010). Clearly, the results of all these studies indicate that the novel toothpaste containing 8% arginine-calcium carbonate and 1,450 ppm fluoride, provides a significant reduction in dentin hypersensitivity, and its efficacy is superior compared with benchmark potassium ion containing toothpastes. Until recently, twice-daily brushing was the only clinically proven method of application reported for desensitizing toothpastes. However, four recently published reports have tested the efficacy of direct topical application of desensitizing toothpaste on dentin (Ayad et al. 2009b, Nathoo et al. 2009, Schiff et al. 2009a, Fu et al. 2010). The first from these publications reported the results of a double-blinded, randomized, parallel-design clinical study on 120 subjects (Ayad et al. 2009b). In the first phase of this study, the subjects applied only for one time, a pea-size amount of the assigned toothpaste directly onto the hypersensitive surface of the two baseline-designated hypersensitive teeth by gently massaging for 1 minute using a fingertip. For the second phase of the study partici- Copyright 2010 Hellenic Society of Periodontology. All Rights Reserved.

10 Περιοδοντολογικά Ανάλεκτα Τόμος 21 (2010) Εξελίξεις της περιοδοντολογίας στο ξεκίνημα της νέας χιλιετηρίδας Analecta Periodontologica Volume 21 (2010) Advances in periodontics at the dawn of the new millennium βούρτσιζαν 2 φορές την ημέρα με την αντίστοιχη οδοντόκρεμα για 3 ημέρες (Ayad και συν. 2009b). Οι μετρήσεις της οδοντινικής υπερευαισθησίας στο απτικό ερέθισμα αλλά και στη ριπή αέρα έγιναν στην αρχή, αμέσως μετά τη μοναδική τοπική εφαρμογή της οδοντόκρεμας και μετά από τρεις ημέρες χρήσης του προϊόντος στο σπίτι. Θετικός μάρτυρας ήταν μια απευαισθητοποιητική οδοντόκρεμα με 2% ιόντα καλίου ως 5% νιτρικό κάλιο και 1.450 ppm φθορίου ως NaF (Colgate-Palmolive Company, Νέα Υόρκη, NY, USA) ενώ το εικονικό σκεύασμα ήταν μια φθοριούχος οδοντόκρεμα με 1.450 ppm φθορίου ως MFP (Colgate- Palmolive Company, Νέα Υόρκη, NY, USA). Σε σύγκριση με την απευαισθητοποιητική οδοντόκρεμα νιτρικού καλίου και την απλή φθοριούχο οδοντόκρεμα, η οδοντόκρεμα με 8% αργινίνη επέφερε στατιστικά σημαντική βελτίωση της οδοντινικής υπερευαισθησίας στο απτικό ερέθισμα και στη ριπή αέρα αμέσως μετά από μια μόνο τοπική εφαρμογή. Η μείωση της οδοντινικής υπερευαισθησίας για την οδοντόκρεμα που περιείχε 8% αργινίνη σε σύγκριση με την απευαισθητοποιητική και την απλή φθοριούχο οδοντόκρεμα ήταν 130,7% και 139,5% στο απτικό ερέθισμα, ενώ οι αντίστοιχες τιμές για τη ριπή αέρα ήταν 43,8% και 49,6%. Παρομοίως, η μείωση της υπερευαισθησίας με την οδοντόκρεμα 8% αργινίνης μετά από 3 ημέρες βουρτσίσματος, συγκριτικά με την απευαισθητοποιητική οδοντόκρεμα ελέγχου και την απλή φθοριούχο οδοντόκρεμα ήταν 104,9% και 136,1% (απτικό ερέθισμα) και 44,5% και 53,2% (ριπή αέρα), αντίστοιχα. Η μελέτη των Nathoo και συν. (2009) ακολούθησε τον ίδιο σχεδιασμό και επιβεβαίωσε ότι η οδοντόκρεμα με 8% αργινίνη επέφερε στατιστικά σημαντικές μειώσεις στην υπερευαισθησία αμέσως μετά την τοπική εφαρμογή στο απτικό ερέθισμα και τη ριπή αέρα, σε σύγκριση με την απευαισθητοποιητική οδοντόκρεμα ελέγχου και την απλή φθοριούχο οδοντόκρεμα. Πιο αναλυτικά, η οδοντόκρεμα με 8% αργινίνη μείωσε την υπερευαισθησία κατά 161,2% και 180,2% (απτικό ερέθισμα) και 59,8% και 58,0% (ριπή αέρα) συγκριτικά με την απευαισθητοποιητική οδοντόκρεμα ελέγχου και την απλή φθοριούχο οδοντόκρεμα, αντίστοιχα. Παρομοίως, σε σχέση με την απευαισθητοποιητική οδοντόκρεμα ελέγχου και τη φθοριούχο οδοντόκρεμα, η οδοντόκρεμα με 8% αργινίνη παρουσίασε στατιστικά σημαντικές βελτιώσεις στην ευαισθησία μετά από 3 ημέρες βουρτσίσματος δύο φορές την ημέρα της τάξης των 147,1% και 181,2% (απτικό ερέθισμα) και 70,1% και 70,9% (ριπή αέρα), αντίστοιχα. Οι δύο αυτές μελέτες αποδεικνύουν ότι μια και μόνο τοπική εφαρμογή της οδοντόκρεμας με 8% αργινίνη απευθείας πάνω στα ευαίσθητα δόντια με το ακροδάχτυλο με απαλό τρίψιμο για 1 λεπτό, μειώνει αποτελεσματικά την οδοντινική υπερευαισθησία ενώ το αποτέλεσμα είναι καλύτερο σε σχέση με την τοπική εφαρμογή μιας οδοντόκρεμας με 2% ιόντα καλίου (Ayad και συν. 2009b, Nathoo και συν. 2009). Επιπλέον, σημαντικές βελτιώσεις στην οδοντινική υπερευαισθησία παρατηρήθηκαν και μετά από τρεις ημέρες βουρτσίσματος με την οδοντόκρεμα 8% αργινίνης που ακολούθησε την απευθείας τοπική εφαρμογή. Η τρίτη μελέτη ανέφερε τα αποτελέσματα της απευθείας εφαρμογής της οδοντόκρεμας με 8% αργινίνη με το ακροδάχτυλο ή με τολύπιο βάμβακος (Schiff και συν. 2009a). Αμέσως μετά από μια μόνο τοπική εφαρμογή της οδοντόκρεμας με 8% αργινίνη και οι δύο τρόποι εφαρμογής επέφεραν στατιστικά σημαντικές μειώσεις στην υπερευαισθησία σε σχέση με τις αρχικές τιμές, pants brushed twice daily with the assigned toothpaste for 3 days (Ayad et al. 2009b). The hypersensitivity score measurements in response to tactile and air blast stimuli were performed at baseline, immediately after the single topical application of the toothpaste and after three days of product home use. The positive control was a desensitizing toothpaste containing 2% potassium ion as 5% potassium nitrate and 1,450 ppm fluoride as NaF (Colgate-Palmolive Company, New York, NY, USA) while the placebo was a toothpaste with 1,450 ppm fluoride as MFP (Colgate-Palmolive Company, New York, NY, USA). Compared with the desensitizing and the fluoride toothpastes, the 8% arginine toothpaste demonstrated statistically significant improvements in sensitivity relief in response to both tactile and air blast stimuli immediately after a single local application. The reductions in sensitivity for the 8% arginine containing toothpaste compared with the desensitizing and the fluoride toothpastes were 130.7% and 139.5% for the tactile stimulus while respective values for the air blast were 43.8% and 49.6%. Similarly, the 8% arginine toothpaste reductions in hypersensitivity after 3 days of brushing, compared with the desensitizing control and the fluoride toothpastes were 104.9% and 136.1% (tactile stimulus) and 44.5% and 53.2% (air blast), respectively. The trial conducted by Nathoo et al. (2009) followed the same study design and confirmed that the 8% arginine toothpaste exhibited statistically significant reductions in dentin hypersensitivity immediately after application in response to both tactile and air blast stimuli, compared with the desensitizing control and the fluoride control toothpastes. In detail, the 8% arginine toothpaste reduced dentin hypersensitivity by 161.2% and 180.2% (tactile stimulus) and 59.8% and 58.0% (air blast) compared with the desensitizing control and the fluoride toothpastes, respectively. Similarly, relative to the desensitizing control and the fluoride toothpastes, the 8% arginine containing toothpaste exhibited statistically significant improvements in sensitivity relief after 3 days of twice-daily brushing, of 147.1% and 181.2% (tactile stimulus) and 70.1% and 70.9% (air blast), respectively. These two studies provide evidence that a single topical application of the 8% arginine toothpaste directly onto sensitive teeth with the fingertip by gentle massage for 1 minute, effectively reduces dentin hypersensitivity and this effect is superior to an identical application of a 2% potassium ion-based desensitizing toothpaste (Ayad et al. 2009b, Nathoo et al. 2009). In addition, significant improvements in dentin hypersensitivity were also demonstrated after three days of brushing with the 8% arginine toothpaste, following the direct application. The third study reported the results of the direct application of the 8% arginine toothpaste with either a fingertip or a cotton swab (Schiff et al. 2009a). Immediately after a single topical application of the 8% arginine toothpaste using both application modes, statistically significant reduction in hypersensivity from

Φ. Παναγάκος, Κ. Σολωμού: Αντιμετώπιση της οδοντινικής υπερευαισθησίας με μια νέα τεχνολογία απευαισθητοποίησης 11 F. Panagakos, K. Solomou: Treatment of dentin hypersensitivity with a new desensitizing technology Πίνακας 2. Ελεγχόμενες κλινικές μελέτες αποτελεσματικότητας της απευαισθητοποιητικής οδοντόκρεμας που περιέχει 8% αργινίνη και ανθρακικό ασβέστιο Δημοσίευση Προϊόν δοκιμής Προϊόν ελέγχου Διάρκεια μελέτης Ερεθίσματα Αποτελέσματα Ayad και συν. 2009a 8% Arg-CaCO 3 2% κάλιο 8 εβδομάδες Απτικό και ριπή αέρα 8% Arg-CaCO 3 > 2% κάλιο στις 2, 4 και 8 εβδομάδες Docimo και συν. 2009a 8% Arg-CaCO 3 2% κάλιο 8 εβδομάδες Απτικό και ριπή αέρα 8% Arg-CaCO 3 > 2% κάλιο στις 2, 4 και 8 εβδομάδες Docimo και συν. 2009b 8% Arg-CaCO 3 2% κάλιο 8 εβδομάδες Απτικό και ριπή αέρα 8% Arg-CaCO 3 > 2% κάλιο στις 2, 4 και 8 εβδομάδες Que και συν. 2010 8% Arg-CaCO 3 8% Arg-CaCO 3 υψηλής καθαριστικής δράσης 1.450 ppm φθορίου 8 εβδομάδες Απτικό και ριπή αέρα 8% Arg-CaCO 3 και 8% Arg-CaCO 3 υψηλής καθαριστικής δράσης > 1.450 ppm φθορίου σε 2, 4 και 8 εβδομάδες Ayad και συν. 2009b 8% Arg-CaCO 3 2% κάλιο 3 ημέρες Απτικό και ριπή αέρα 8% Arg-CaCO 3 > 2% κάλιο, αμέσως μετά και στις 3 ημέρες Nathoo και συν. 2009 8% Arg-CaCO 3 2% κάλιο 3 ημέρες Απτικό και ριπή αέρα 8% Arg-CaCO 3 > 2% κάλιο, αμέσως μετά και στις 3 ημέρες Schiff και συν. 2009a 8% Arg-CaCO 3 7 ημέρες Απτικό και ριπή αέρα Εφαρμογή με ακροδάχτυλο = εφαρμογή με τολύπιο βάμβακος αμέσως μετά και στις 7 ημέρες Fu και συν. 2010 8% Arg-CaCO 3 8% Arg-CaCO 3 υψηλής καθαριστικής δράσης Arg: αργινίνη, CaCO 3 : ανθρακικό ασβέστιο 1.450 ppm φθορίου 3 ημέρες Απτικό και ριπή αέρα 8% Arg-CaCO 3 και 8% Arg-CaCO 3 υψηλής καθαριστικής δράσης > 1.450 ppm φθορίου, αμέσως μετά και στις 3 ημέρες Table 2. Controlled clinical studies on the efficacy of the desensitizing toothpaste containing 8% arginine and calcium carbonate Reference Test product Control product Study duration Stimulation Results Ayad et al. 2009a 8% Arg-CaCO 3 2% potassium 8 weeks Tactile and air blast 8% Arg-CaCO 3 > 2% potassium at 2, 4, and 8 weeks Docimo et al. 2009a 8% Arg-CaCO 3 2% potassium 8 weeks Tactile and air blast 8% Arg-CaCO 3 > 2% potassium at 2, 4, and 8 weeks Docimo et al. 2009b 8% Arg-CaCO 3 2% potassium 8 weeks Tactile and air blast 8% Arg-CaCO 3 > 2% potassium at 2, 4, and 8 weeks Que et al. 2010 8% Arg-CaCO 3 8% Arg-CaCO 3 with high cleaning action 1,450 ppm fluoride 8 weeks Tactile and air blast 8% Arg-CaCO 3 and 8% Arg-CaCO 3 with high cleaning action > 1,450 ppm fluoride at 2, 4 and 8 weeks Ayad et al. 2009b 8% Arg-CaCO 3 2% potassium 3 days Tactile and air blast 8% Arg-CaCO 3 > 2% potassium, immediately and at 3 days Nathoo et al. 2009 8% Arg-CaCO 3 2% potassium 3 days Tactile and air blast 8% Arg-CaCO 3 > 2% potassium, immediately and at 3 days Schiff et al. 2009a 8% Arg-CaCO 3 7 days Tactile and air blast Fu et al. 2010 8% Arg-CaCO 3 Arg: arginine, CaCO 3 : calcium carbonate 8% Arg-CaCO 3 with high cleaning action 1,450 ppm fluoride 3 days Tactile and air blast Application with fingertip = application with cotton swab immediately and at 7 days 8% Arg-CaCO 3 > and 8% Arg-CaCO 3 with high cleaning action > 1,450 ppm fluoride, immediately and at 3 days Copyright 2010 Hellenic Society of Periodontology. All Rights Reserved.

12 Περιοδοντολογικά Ανάλεκτα Τόμος 21 (2010) Εξελίξεις της περιοδοντολογίας στο ξεκίνημα της νέας χιλιετηρίδας Analecta Periodontologica Volume 21 (2010) Advances in periodontics at the dawn of the new millennium ως προς το απτικό ερέθισμα (191,7% και 182,1%, αντίστοιχα) και τη ριπή αέρα (58,1% και 56,3%, αντίστοιχα). Δε βρέθηκαν στατιστικά σημαντικές διαφορές στα αποτελέσματα μεταξύ της εφαρμογής με το ακροδάχτυλο και το τολύπιο βάμβακος. Μετά από 1 εβδομάδα βουρτσίσματος, και οι δύο τρόποι εφαρμογής της οδοντόκρεμας 8% αργινίνης οδήγησαν σε σημαντική μείωση της οδοντινικής υπερευαισθησίας σε σχέση με τις αρχικές τιμές, τόσο στο απτικό ερέθισμα (191,7% και 190,5%, αντίστοιχα) όσο στη ριπή αέρα (57,4% και 58,2%, αντίστοιχα). Σε συμφωνία, οι Fu και συν. (2010) ανέφεραν ότι τόσο η οδοντόκρεμα με 8% αργινίνη και ανθρακικό ασβέστιο όσο και μια νέα σύνθεση με 8% αργινίνη σε συνδυασμό με ένα σύστημα ανθρακικού ασβεστίου υψηλής καθαριστικής δράσης, παρείχαν σημαντική βελτίωση της οδοντινικής υπερευαισθησίας συγκριτικά με μια απλή φθοριούχο οδοντόκρεμα ελέγχου, μετά από μια τοπική εφαρμογή με το ακροδάχτυλο και τρεις ημέρες βουρτσίσματος με την αντίστοιχη οδοντόκρεμα. Συμπληρωματικά, δεν ανιχνεύτηκαν στατιστικά σημαντικές διαφορές της αποτελεσματικότητας ανάμεσα στις δύο οδοντόκρεμες που περιείχαν 8% αργινίνη (Fu και συν. 2010). Συμπερασματικά, οι κλινικές μελέτες για την αποτελεσματικότητα της οδοντόκρεμας με 8% αργινίνη και ανθρακικό ασβέστιο παρέχουν την επιστημονική τεκμηρίωση για άμεση ανακούφιση της νέας σύνθεσης από την υπερευαισθησία μετά από τοπική εφαρμογή με το δάχτυλο ή με τολύπιο βάμβακος, ενώ μια απευαισθητοποιητική οδοντόκρεμα αναφοράς με 2% κάλιο ή μια απλή φθοριούχος οδοντόκρεμα δεν μπορούν να παρέχουν αντίστοιχη άμεση ανακούφιση με απευθείας εφαρμογή. Επιπλέον, τα επιστημονικά δεδομένα απέδειξαν ότι η νέα οδοντόκρεμα προσφέρει μεγαλύτερη μείωση της υπερευαισθησίας με βούρτσισμα δύο φορές την ημέρα για 2-8 εβδομάδες, συγκριτικά με μια απευαισθητοποιητική οδοντόκρεμα αναφοράς με 2% κάλιο. Τέλος, η άμεση ανακούφιση που επιτυγχάνεται με την επαγγελματική εφαρμογή της πάστας στίλβωσης με 8% αργινίνη και ανθρακικό ασβέστιο, μπορεί να διατηρηθεί με βούρτσισμα δύο φορές την ημέρα με την αντίστοιχη οδοντόκρεμα, υπογραμμίζοντας την υψηλή αποτελεσματικότητα της θεραπευτικής αντιμετώπισης με βάση την αργινίνη. Περίληψη και συμπεράσματα Η οδοντινική υπερευαισθησία είναι μια συνήθης κατάσταση και αποτελεί σημαντικό πρόβλημα πολλών ασθενών. Ο πόνος της υπερευαισθησίας προκαλείται από την έκθεση της οδοντίνης και των ανοιχτών οδοντινικών σωληναρίων σε εξωτερικά θερμικά, εξατμιστικά, απτικά, οσμωτικά ή χημικά ερεθίσματα. Η υφίζηση των ούλων θεωρείται κύρια αιτία έκθεσης της οδοντίνης, ενώ η όξινη διάβρωση παίζει σημαντικό ρόλο στη διάνοιξη των εκτεθειμένων οδοντινικών σωληναρίων. Δύο θεραπευτικές προσεγγίσεις έχουν χρησιμοποιηθεί για την αντιμετώπιση της οδοντινικής υπερευαισθησίας: (1) αποτροπή νευρικής διέγερσης από επώδυνα ερεθίσματα και (2) απόφραξη των ανοιχτών οδοντινικών σωληναρίων. Ωστόσο, η αντιμετώπιση της οδοντινικής υπερευαισθησίας αποτελεί μια πρόκληση για τον κλινικό οδοντίατρο. Μια νέα, καινοτόμος τεχνολογία που βασίζεται στην αργινίνη και το ανθρακικό ασβέστιο (τεχνολογία Pro-Argin TM ) έχει αναπτυχθεί και αξιολογηθεί ως μια εξαιρετικά αποτελεσματική θεραπεία της οδοντινικής υπερευαισθησίας. In vitro μελέτες έχουν αποδείξει ότι ο baseline was noted to tactile (191.7% and 182.1%, respectively) and air blast (58.1% and 56.3%, respectively) stimuli. No statistically significant differences were observed between the fingertip and cotton swab results. After 1 week of brushing, both application modes of the 8% arginine toothpaste resulted in significant reductions in hypersensitivity compared with the baseline, to both tactile (191.7% and 190.5%, respectively) and air blast stimuli (57.4% and 58.2%, respectively). In agreement, Fu et al. (2010) reported that both the 8% arginine-calcium carbonate toothpaste and a new formula containing 8% arginine and a high cleaning calcium carbonate system, provided significant improvements in dentin hypersensitivity relative to a control fluoride dentifrice immediately after a single topical self-application by fingertip followed by 3 days of brushing with the respective toothpaste. In addition, no statistically significant differences were detected in the efficacy between the two dentifrices containing 8.0% arginine (Fu et al. 2010). In conclusion, the clinical studies on the efficacy of the 8% arginine-calcium carbonate toothpaste provide scientific evidence that this novel formula delivers instant relief from dentin hypersensitivity when applied topically with the fingertip or a cotton swab, whereas a benchmark desensitizing 2% potassium toothpaste or a fluoride toothpaste cannot provide immediate relief when applied directly onto the sensitive teeth. Moreover, the scientific evidence demonstrated that the new dentifrice provides superior dentin hypersensitivity reduction when used twice daily with brushing, for 2-8 weeks, compared with a benchmark desensitizing 2% potassium toothpaste. Finally, the instant sensitivity relief achieved by the professional application of the in-office paste with 8% arginine-calcium carbonate is maintained for a long time by twice daily brushing with the respective toothpaste, underlying the high efficacy of the arginine-based treatment regimen. Summary and conclusions Dentin hypersensitivity is a common condition and a major issue among numerous patients. The pain associated with dentin hypersensitivity results from the exposure of dentin and open dentin tubules to external thermal, evaporative, tactile, chemical, or osmotic stimuli. Gingival recession is the major cause of dentin exposure, whereas acid erosion plays a major role in opening the exposed dentin tubules. Two treatment approaches have been used to provide relief from dentin hypersensitivity: (1) interruption of neural response to pain stimuli and (2) occlusion of the open dentin tubules. However, the management of dentin hypersensitivity is a challenge for the dental professional. A new innovative technology based on arginine and calcium carbonate (Pro-Argin TM technology) has been developed and validated as a highly effective treatment of dentin hypersensitivity. In vitro studies have demonstrated

Φ. Παναγάκος, Κ. Σολωμού: Αντιμετώπιση της οδοντινικής υπερευαισθησίας με μια νέα τεχνολογία απευαισθητοποίησης 13 F. Panagakos, K. Solomou: Treatment of dentin hypersensitivity with a new desensitizing technology μηχανισμός δράσης αυτής της νέας τεχνολογίας βασίζεται στην απόφραξη των ανοιχτών οδοντινικών σωληναρίων, με ταυτόχρονο σχηματισμό ενός πλούσιου σε ασβέστιο στρώματος στην εκτεθειμένη επιφάνεια της οδοντίνης. Η κλινική τεκμηρίωση αποδεικνύει ότι μια μόνο εφαρμογή στο οδοντιατρείο της απευαισθητοποιητικής πάστας στίλβωσης που βασίζεται στην τεχνολογία Pro-Argin TM, προσφέρει άμεση ανακούφιση από την υπερευαισθησία που διαρκεί τουλάχιστον 4 εβδομάδες. Επιπλέον, η απευαισθητοποιητική οδοντόκρεμα που επίσης βασίζεται στην τεχνολογία Pro-Argin TM και περιέχει 8% αργινίνη και ανθρακικό ασβέστιο, έχει αποδειχτεί κλινικά ότι προσφέρει άμεση ανακούφιση με τοπική εφαρμογή με το δάχτυλο και μακρόχρονη ανακούφιση με τακτική χρήση. Δηλώσεις/Ευχαριστίες O Dr. Παναγάκος είναι Διευθυντής Κλινικής Έρευνας και Στρατηγικής, Colgate-Palmolive Co., Piscataway, NJ, ΗΠΑ. Η Dr. Σολωμού είναι Υπεύθυνη Επιστημονικών Θεμάτων, Colgate- Palmolive Ελλάς, Αθήνα, Ελλάδα. that the mechanism of action of this new technology is by sealing and plugging the open dentin tubules, while forming a calcium-rich layer on the exposed dentin surface. Clinical evidence demonstrates that a single inoffice application of a desensitizing polishing paste based on Pro-Argin TM technology delivers immediate hypersensitivity relief lasting for at least 4 weeks. In addition, a desensitizing toothpaste which is also based on the Pro-Argin TM technology and contains 8% arginine and calcium carbonate, is clinically proven to provide immediate relief when topically applied with the fingertip, and long-lasting relief when used regularly. Acknowledgments Dr. Panagakos is the Director of Clinical Research Relations and Strategy, Colgate Palmolive Co., Piscataway, NJ, USA. Dr. Solomou is the Scientific Affairs Manager, Colgate-Palmolive Hellas, Athens, Greece. Copyright 2010 Hellenic Society of Periodontology. All Rights Reserved.

14 Περιοδοντολογικά Ανάλεκτα Τόμος 21 (2010) Εξελίξεις της περιοδοντολογίας στο ξεκίνημα της νέας χιλιετηρίδας Analecta Periodontologica Volume 21 (2010) Advances in periodontics at the dawn of the new millennium Βιβλιογραφία - References Absi, E. G., Addy, M. & Adams, D. (1987) Dentin hypersensitivity: A study of the patency of dentinal tubules in sensitive and non-sensitive cervical dentine. Journal of Clinical Periodontology 14, 280-284. Absi, E. G., Addy, M. & Adams, D. (1989) Dentine hypersensitivity: The development and evaluation of a replica technique to study sensitive and non-sensitive cervical dentine. Journal of Clinical Periodontology 16, 190-195. Addy, M. (2002) Dentine hypersensitivity: New perspectives on an old problem. International Dental Journal 52 (Suppl. l), 367-375. Ayad, F., Berta, R., DeVizio, W., McCool, J., Petrone, M. E. & Volpe, A. R. (1994) Comparative efficacy of two dentifrices containing 5%potassium nitrate on dentinal sensitivity: A twelve-week clinical study. Journal of Clinical Dentistry 5 (Suppl.), 97-101. Ayad, F., Ayad, N., Zhang, Y. P., DeVizio, W., Cummins, D. & Mateo, L. R. (2009a) Comparing the efficacy in reducing dentin hypersensitivity of a new toothpaste containing 8.0% arginine, calcium carbonate, and 1450 ppm fluoride to a commercial sensitive toothpaste containing 2% potassium ion: An eight-week clinical study on Canadian adults. Journal of Clinical Dentistry 20 (Suppl. 1), 10-16. Ayad, F., Ayad, N., Delgado, E., Zhang, Y. P., DeVizio, W., Cummins, D. & Mateo, L.R. (2009b) Comparing the efficacy in providing instant relief of dentin hypersensitivity of a new toothpaste containing 8.0% arginine, calcium carbonate, and 1450 ppm fluoride to a benchmark desensitizing toothpaste containing 2% potassium ion and 1450 ppm fluoride, and to a control toothpaste with 1450 ppm fluoride: A three-day clinical study in Mississauga, Canada. Journal of Clinical Dentistry 20 (Suppl. 4), 115-122. Blong, M. A., Volding, B., Thrash, W. J. & Jones, D.L. (1985) Effects of a gel containing 0.4 percent stannous fluoride on dentinal hypersensitivity. Dental Hygiene (Chicago) 59, 489-492. Brännström, M. (1992) Etiology of dentin hypersensitivity. Proceedings of Finnish Dental Society 88 (Suppl. 1), 7-13. Canadian Advisory Board on Dentin Hypersensitivity. (2003) Consensus-based recommendations for the diagnosis and management of dentin hypersensitivity. Journal of Canadian Dental Association 69, 221-226. Chatterjee, R. & Kleinberg, I. (1979) Aggregation of salivary proteins, Saliva and Dental Caries. Editors: Kleinberg, I., Ellison, S. A. & Mandel, I. D., Information Retrieval Press, New York, USA, pp. 155-173. Chesters, R., Kaufman, H. W., Wolff, M. S., Huntington, E. & Kleinberg, I. (1992) Use of multiple sensitivity measurements and logit statistical analysis to assess the effectiveness of a potassium citrate-containing dentifrice in reducing dentinal hypersensitivity. Journal of Clinical Periodontology 19, 256-261. Cummins, D. (2009) Dentin hypersensitivity: From diagnosis to a breakthrough therapy for everyday sensitivity relief. Journal of Clinical Dentistry 20 (Suppl. 1), 1-9. Cummins, D. (2010) Recent advances in dentin hypersensitivity: Clinically proven treatments for instant and lasting sensitivity relief. American Journal of Dentistry 23 (Suppl. A), A:3A-13A. Dababneh, R. H., Khouri, A. T. & Addy, M. (1999) Dentine hypersensitivity An enigma? A review of terminology, epidemiology, mechanisms, aetiology and management. British Dental Journal 187, 606-611. Docimo, R., Montesani, L., Maturo, P., Costacurta, M., Bartolino, M., DeVizio, W., Zhang, Y. P., Cummins, D., Dibart, S. & Mateo, L. R. (2009a) Comparing the efficacy in reducing dentin hypersensitivity of a new toothpaste containing 8.0%arginine, calcium carbonate, and 1450 ppm fluoride to a commercial sensitive toothpaste containing 2% potassium ion: An eight-week clinical study in Rome, Italy. Journal of Clinical Dentistry 20 (Suppl. 1), 17-22. Docimo, R., Montesani, L., Maturo, P., Costacurta, M., Bartolino, M., Zhang, Y. P., DeVizio, W., Delgado, E., Cummins, D., Dibart, S. & Mateo, L. R. (2009b) Comparing the efficacy in reducing dentin hypersensitivity of a new toothpaste containing 8.0% arginine, calcium carbonate, and 1450 ppm fluoride to a benchmark commercial desensitizing toothpaste containing 2%potassium ion: An eight-week clinical study in Rome, Italy. Journal of Clinical Dentistry 20 (Suppl. 4), 137-143. Drisko, C. H. (2002) Dentine hypersensitivity Dental hygiene and periodontal considerations. International Dental Journal 52, 385-393. Fu, Y., Li, X., Que, K., Wang, M., Hu, D., Mateo, L. R., DeVizio, W. & Zhang, Y. P. (2010) Instant dentin hypersensitivity relief of a new desensitizing dentifrice containing 8.0% arginine, a high cleaning calcium carbonate system and 1450 ppm fluoride: a 3-day clinical study in Chengdu, China. American Journal of Dentistry 23 (Suppl. A), 20A-27A. Gaffar, A. (1988) Treating hypersensitivity with fluoride varnishes. Compendium of Continuous Education in Dentistry 19, 1088-1097. García-Godoy, F., García-Godoy, A. & García-Godoy, C. (2009) Effect of a desensitizing paste containing 8% arginine and calcium carbonate on the surface roughness of dental materials and human dental enamel. American Journal of Dentistry 22 (Suppl. A), 21A-24A. García-Godoy A, and García-Godoy F. M. (2010) Effect of an 8.0% arginine and calcium carbonate in-office desensitizing paste on the shear bond strength of composites to human dental enamel. American Journal of Dentistry 23, 324-326. Gillam, D. G., Bulman, J. S., Jackson, R. L. & Newman, H. N. (1996) Comparison of 2 desensitizing dentifrices with a commercially available fluoride dentifrice in alleviating cervical dentine sensitivity. Journal of Periodontology 67, 737-742. Hamlin, D., Williams, K. P., Delgado, E., Zhang, Y. P., DeVizio, W. & Mateo, L. R. (2009) Clinical evaluation of the efficacy of a desensitizing paste containing 8% arginine and calcium carbonate for the in-office relief of dentin hypersensitivity associated with dental prophylaxis. American Journal of Dentistry 22 (Suppl. A), 16A-20A. Hodosh, M. (1974) A superior desensitizer Potassium nitrate. Journal of American Dental Association 88, 831-832. Hu, D., Zhang, Y. P., Chaknis, P., Petrone, M. E., Volpe, A. R. & DeVizio, W. (2004) Comparative investigation of the desensitizing efficacy of a new dentifrice containing 5.5% potassium-citrate: An eight-week clinical study. Journal of Clinical Dentistry 15, 6-10. Kanapka, J. A. (1982) Current treatment for dentinal hypersensitivity. A new agent. Compendium of Continuing Education in Dentistry, S118-S120. Kleinberg, I., Kaufman, H. W. & Wolff, M. S. (1994). Measurement of tooth hypersensitivity and oral factors involved in its development. Archives of Oral Biology 39 (Suppl.), 635-715. Kleinberg, I. (2002) Sensistat. A new saliva-based composition

Φ. Παναγάκος, Κ. Σολωμού: Αντιμετώπιση της οδοντινικής υπερευαισθησίας με μια νέα τεχνολογία απευαισθητοποίησης 15 F. Panagakos, K. Solomou: Treatment of dentin hypersensitivity with a new desensitizing technology for simple and effective treatment of dentinal sensitivity pain. Dentistry Today 21, 42-7. Manochehr-Pour, M., Bhat, M. & Bissada, N. (1984) Clinical evaluation of two potassium nitrate toothpastes for the treatment of dentinal hypersensitivity. Periodontal Case Reports 6, 25-30. Markowitz, K. & Kim, S. (1992) The role of selected cations in the desensitization of intradental nerves. Proceedings of Finnish Dental Society 88 (Suppl. 1), 39-54. Markowitz, K. & Pashley, D. H. (2007) Discovering new treatments for sensitive teeth: The long path from biology to therapy. Journal of Oral Rehabilitation 35, 300-315. Miller, S., Truong, T., Heu, R., Stranick, M., Bouchard, D. & Gaffar, A. (1994) Recent advances in stannous fluoride technology: Antibacterial efficacy and mechanism of action towards hypersensitivity International Dental Journal 44 (Suppl. 1), 83-98. Nagata, T., Ishida, H., Shinohara, H., Nishikawa, S., Kasahara, S., Wakano, Y., Daigen, S. & Troullos, E. S. (1994) Clinical evaluation of a potassium nitrate dentifrice for the treatment of dentinal hypersensitivity. Journal of Clinical Periodontology 21, 217-221. Nathoo, S., Delgado, E., Zhang, Y. P., DeVizio, W., Cummins, D. & Mateo, L. R. (2009) Comparing the efficacy in providing instant relief of dentin hypersensitivity of a new toothpaste containing 8.0%arginine, calcium carbonate, and 1450 ppm fluoride relative to a benchmark desensitizing toothpaste containing 2% potassium ion and 1450 ppm fluoride, and a control toothpaste with 1450 ppm fluoride: A three-day clinical study in New Jersey, USA. Journal of Clinical Dentistry 20, 123-130. Orchardson, R. & Gillam, D. G. (2000) The efficacy of potassium salts as agents for treating dentin hypersensitivity. Journal of Orofacial Pain 14, 9-19. Orchardson, R. & Gillam, D. G. (2006) Managing dentin hypersensitivity. Journal of the American Dental Association 137, 990-998. Papas, A. S. & Clark, R. E. (1995) Accrued desensitization with repeated Duraphat treatment of hypersensitivity. Journal of Dental Research 74, 134-139. Pashley, D. H., Tay, F. R., Haywood, V. B., Collins, M. C. & Drisko, C. L. (2008) Dentin hypersensitivity: Consensusbased recommendations for the diagnosis and management of dentin hypersensitivity. Inside Dentistry 4 (Suppl. 9), 1-35. Petrou, I., Heu, R., Stranick, M., Lavender, S., Zaidel, L., Cummins, D., Sullivan, R. J., Hsueh, C. & Gimzewski, J. K. (2009) A breakthrough therapy for dentin hypersensitivity: How dental products containing 8% arginine and calcium carbonate work to deliver effective relief of sensitive teeth. Journal of Clinical Dentinstry 20 (Suppl. 1), 23-31. Poulsen, S., Errboe, M., Lescay Mevil, Y. & Glenny, A. M. (2006) Potassium containing toothpastes for dentine hypersensitivity. Cochrane Database Systematic Reviews 3 CD001476. Que, K., Fu, Y., Lin, L., Hu, D., Zhang, Y. P., Panagakos, F. S., DeVizio, W. & Mateo, L. R. (2010) Dentin hypersensitivity reduction of a new toothpaste containing 8.0% arginine and 1450 ppm fluoride: an 8-week clinical study on Chinese adults. American Journal of Dentistry 23 (Suppl. A), 28A- 35A. Salvato, A. R., Clark, G. E., Gingold, J. & Curro, F. A. (1992) Clinical effectiveness of a dentifrice containing potassium chloride as a desensitizing agent. American Journal of Dentistry 5, 303-306. Schiff, T., Dotson, M., Cohen, S., DeVizio, W., McCool, J. & Volpe, A. (1994) Efficacy of a dentifrice containing potassium nitrate, soluble pyrophosphate, PVM/MA copolymer, and sodium fluoride on dentinal hypersensitivity: A twelve week clinical study. Journal of Clinical Dentistry 5 (Suppl.), 87-92. Schiff, T., Dos Santos, M., Laffi, S., Yoshioka, M., Baines, E., Brasil, K. D., McCool, J. J. & DeVizio, W. (1998) Efficacy of a dentifrice containing 5% potassium nitrate and 1500 ppm sodium monofluorophosphate in a precipitated calcium carbonate base on dentinal hypersensitivity. Journal of Clinical Dentistry 9, 22-25. Schiff, T., Saletta, L., Baker, R. A., Winston, J. L. & He, T. (2005) Desensitizing effect of a stabilized stannous fluoride/sodium hexametaphosphate dentifrice. Compendium of Continouing Education in Dentistry 26 (Suppl. 1), 35-40. Schiff, T., Delgado, E., Zhang, Y. P., DeVizio, W., Cummins, D. & Mateo, L. R. (2009a) The clinical effect of a single direct topical application of a dentifrice containing 8.0% arginine, calcium carbonate, and 1450 ppm fluoride on dentin hypersensitivity: The use of a cotton swab applicator versus the use of a fingertip. Journal of Clinical Dentistry 20, 131-136. Schiff, T., Delgado, E., Zhang, Y. P., DeVizio, W. & Mateo, L. R. (2009b) Clinical evaluation of the efficacy of a desensitizing paste containing 8% arginine and calcium carbonate in providing instant and lasting in-office relief of dentin hypersensitivity. American Journal of Dentistry 22 (Suppl. A), 8A-15A. Silverman, G. (1985) The sensitivity-reducing effect of brushing with a potassium nitrate-sodium monofluorophosphate dentifrice. Compendium of Continuing Education in Dentistry 6, 131-136. Silverman, G., Gingold, J. & Curro, F. A. (1994) Desensitizing effect of a potassium chloride dentifrice. American Journal of Dentistry 7, 9-12. Silverman, G., Berman, E., Hanna, C. B., Salvato, A., Fratarcangelo, P. A., Bartizek, R.D., Bollmer, B. W., Campbell, S. L., Lanzalaco, A. C., MacKay, B. J., McClanahan, S. F., Perlich, M. A. & Shaffer, J. B. (1996) Assessing the efficacy of three dentifrices in the treatment of dentinal hypersensitivity. Journal of American Dental Association 127, 191-201. Tarbet, W. J., Silverman, G., Stolman, J. M. & Fratarcangelo, P. A. (1980) Clinical evaluation of a new treatment for dentinal hypersensitivity. Journal of Periodontology 51, 535-540. Tarbet, W. J., Silverman, G., Fratarcangelo, P. A. & Kanapka, J. A. (1982) Home treatment for dentinal hypersensitivity: A comparative study. Journal of American Dental Association 105, 227-230. Thrash, W. J., Dodds, M. W. & Jones, D. L. (1994) The effect of stannous fluoride on dentinal hypersensitivity. International Dental Journal 44 (Suppl. 1), 107-118. Walters, P. A. (2005) Dentinal hypersensitivity: A review. Journal of Contemporary Dental Practice 6, 107-117. Wara-aswapati, N., Kringnawakul, D., Jiraviboon, D., Adulyanon, S., Karimbux, N. & Pitiphat, W. (2005) The effect of a new toothpaste containing potassium nitrate and triclosan on gingival health, plaque formation and dentine hypersensitivity. Journal of Clinical Periodontology 32, 553-558. West, N. X., Addy, M., Jackson, R. J. & Ridge, D. B. (1997) Dentine hypersensitivity and the placebo response. A comparison of the effect of strontium acetate, potassium nitrate and fluoride toothpastes. Journal of Clinical Periodontology 24, 209-215. Copyright 2010 Hellenic Society of Periodontology. All Rights Reserved.

16 Περιοδοντολογικά Ανάλεκτα Τόμος 21 (2010) Εξελίξεις της περιοδοντολογίας στο ξεκίνημα της νέας χιλιετηρίδας Analecta Periodontologica Volume 21 (2010) Advances in periodontics at the dawn of the new millennium West, N. X. (2006) Dentine hypersensitivity. Monographs in Oral Science 20, 173-189. Wijeyeweera, R. & Kleinberg, I. (1989) Arginolytic and ureolytic activities of pure cultures of bacteria and their effects on ph response of salivary sedimentand dental plaque in vitro. Archives of Oral Biology 34, 43-53. Zero, D.T. & Lussi, A. (2000) Etiology of enamel erosion Intrinsic and extrinsic factors, Tooth Wear and Sensitivity. Editors: Addy, M., Embery, G., Edgar, W. M. & Orchardson, R., Martin Dunitz, London, UK, pp. 121-139. Zero, D. T. & Lussi, A. (2005) Erosion Chemical and biological factors of importance to the dental practitioner. International Dental Journal 55 (Suppl. 1), 285-290. Επικοινωνία: Κατερίνα Σολωμού, Αθηνών 89, 185 41 Πειραιάς, Ελλάδα, Τηλ: +30 210-4895339, Fax: +30 210-4895458, e-mail: Katerina_Solomou@colpal.com Correspondence: Katerina Solomou, Athinon 89, 185 41 Piraeus, Greece, Tel: +30 210-4895339, Fax: +30 210-4895458, e-mail: Katerina_Solomou@colpal.com