ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΤΜΗΜΑ ΔΙΕΘΝΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΜΑΘΗΜΑ: Διεθνής Προστασία των Δικαιωµάτων του Ανθρώπου Εξάµηνο: Στ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΟ Περίοδος 2017-2018 Διδάσκοντες: Καθηγητής X. Ταγαράς Επικ. Καθηγήτρια Ντ.Μ. Μαρούδα (συµµετοχή υπ. Δρ. Φ. Παπαδεράκη) I. ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ Syllabus Μαθήµατος Α. Η ΔIEΘΝΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ: ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ Β. ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΑΤΟΜΟΥ 1. Το σύστηµα του ΟΗΕ α. Όργανα και µέθοδοι προαγωγής/προστασίας των δικαιωµάτων του ανθρώπου, ειδικότερα τα όργανα του Χάρτη (µέ έµφαση στο Συµβούλιο δικαιωµάτων του Ανθρώπου) β. Τα συµβατικά όργανα - Τα Διεθνή Σύµφωνα του 1966 - Άλλες πράξεις (γενικού και ειδικού χαρακτήρα π.χ. για γυναίκες, παιδιά, διακρίσεις κλπ) 2. Ειδικευµένες Οργανώσεις (ΔΟΕ, ΟΥΝΕΣΚΟ κλπ) 3.Το Καταληκτικό Κείµενο του 2005 και η ευθύνη προστασίας 4. Agenda 2030 (Σεπτέµβριος 2016) Δικαιώµατα του Ανθρώπου και Ανάπτυξη Γ. Η ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΣΕ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ 1. Η Ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική: Συµβούλιο της Ευρώπης, ΟΑΣΕ, Ευρωπαϊκή Ένωση 2. Το Διαµερικανικό Σύστηµα: η Αµερικανική Σύµβαση Δικαιωµάτων του Ανθρώπου 3. Το Αφρικανικό Σύστηµα: Αφρικανικός Χάρτης Δικαιωµάτων του Ανθρώπου και των Λαών Δ. Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ 1. Θεσµικό πλαίσιο και ταυτότητα του συστήµατος της ΕυρΣΔΑ 2. Ο χαρακτήρας της ΕυρΣΔΑ 3. Το πεδίο εφαρµογής α. Τα δεσµευόµενα κράτη και η έννοια της «δικαιοδοσίας» κατά το άρθρο 1 β. Τα προστατευόµενα πρόσωπα γ. Τα προστατευόµενα δικαιώµατα 4. Μηχανισµός ελέγχου : διαδικασία έκδοση απόφασης και έλεγχος συµµόρφωσης α. Η πρώην Επιτροπή β. Το Δικαστήριο γ. Η Επιτροπή Υπουργών 5. Εµβάθυνση σε συγκεκριµένα δικαιώµατα που εγγυάται η Σύµβαση (δικαίωµα στη ζωή, απαγόρευση βασανιστηρίων, δίκαιη δίκη, ιδιωτική ζωή, θρησκευτική ελευθερία, προστασία της περιουσίας) 6. Η εφαρµογή της ΕυρΣΔΑ στην Ελλάδα 7. ΕΣΔΑ και Ευρ.Ενωση
II. ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ (ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ-ΕΡΓΑΣΙΕΣ) Ζητήµατα µειονοτήτων ΕυρΣΔΑ και πρόσφυγες Το δικαίωµα στο περιβάλλον Ένοπλες συρράξεις και Δικαιώµατα του Ανθρώπου Οι περιορισµοί των Δικαιωµάτων του Ανθρώπου Internet και Δικαιώµατα του Ανθρώπου /Mass Surveillance κ. Δικ/των του Ανθρώπου Τροµοκρατία και Δικαιώµατα του Ανθρώπου Διακρίσεις-Ρατσισµός- Μισαλλοδοξία Νοµολογία ΕΣΔΑ /ΕΔΔΑ Α. Διακρατικές προσφυγές - Κύπρος/Τουρκίας Τέταρτη Διακρατική Προσφυγή - Δανία, Ολλανδία, Σουηδία, Νορβηγία κατά Ελλάδος - Γεωργία κατά Ρωσίας - Ουκρανία κατά Ρωσίας (2 προσφυγές) Β. Ατοµικές προσφυγές - Λοϊζίδου κατά Τουρκίας, Ξενίδη-Αρέστη κατά Τουρκίας, Δηµόπουλος κ.ά. κατά Τουρκίας - Aktivar κατά Τουρκίας- Κοκκινάκης κατά Ελλάδος - Aksoy κατά Τουρκίας- Bankovic - Isaa κατά Τουρκίας- Behrami κατά Τουρκίας- Emin κατά Ελλάδας- Βαρνάβας κ.ά. κατά Τουρκίας- Kononov κατά Λετονίας- Natchova κατά Βουλγαρίας- Yatzilar κ.ά. κατά Ελλάδος - Υπόθεση Οικουµενικού Πατριαρχείου κατά Τουρκίας- Αγγά, Σερίφ κατά Ελλάδος- Ουράνιο Τόξο κατά Ελλάδος, Bekir Usta/ Ελλάδος- Iliascu κατά Μολδαβίας και Ρωσίας- Mamakulov κατά Τουρκίας-MΜS /Βελγίου και Ελλάδας- Hirsi /Ιταλίας- Rahimi κατά Ελλάδας- LE κατά Ελλάδος, 21.1.16 (trafficking άρθρο 4 ΕΣΔΑ), Chodwry /Ελλάδος (Μανωλάδα), -Βαλλιανάτος /Ελλάδος (Σύµφωνο Συµβίωσης)- Khlaifia /Ιταλίας-Berluskoni /Ιταλίας III. ΣΥΓΓΡΑΜΑΤΑ Στ. Περράκης, Διαστάσεις διεθνούς προστασίας δικαιωµάτων του ανθρώπου, Εκδ. Ι. Σιδέρη, 2013 [ΣΤΗΝ ΥΛΗ ΟΛΟ ΕΚΤΟΣ ΑΠΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΣΕ ΛΑΤ. ΑΜΕΡΙΚΗ ΚΑΙ ΑΦΡΙΚΗ] Λίνος Αλέξανδρος Σισιλιάνος (επιµ.), Ευρωπαϊκή Σύµβαση Δικαιωµάτων του Ανθρώπου Ερµηνεία κατ άρθρο -Δικαιώµατα Παραδεκτό Δίκαιη ικανοποίηση Εκτέλεση, Νοµική Βιβλιοθήκη, Αθήνα, 2013, σελ. 817 [δανεισµός από Βιβλιοθήκη ΕΚΕΚΔΑΑΔ)
IV. ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ Τρίτη 11.00-2.00 Αίθουσα 102 Τρίτη 6 Φεβρουαρίου Τρίτη 13 Φεβρουαρίου Τρίτη 20 Φεβρουαρίου Η Διεθνής Προστασία των Δικαιωµάτων του Ανθρώπου: Εισαγωγικά Η προαγωγή και προστασία δικαιωµάτων του ανθρώπου. Οργάνωση Εργασιών Φροντιστηρίων Προετοιµασία Εικονικής Δίκης. Το σύστηµα του ΟΗΕ - Όργανα και µέθοδοι προαγωγής/προστασίας των δικαιωµάτων του ανθρώπου α. Τα όργανα του Χάρτη (µ έµφαση στο Συµβούλιο δικαιωµάτων του Ανθρώπου) β. Τα συµβατικά όργανα - Τα Διεθνή Σύµφωνα του 1966 - Άλλες πράξεις (γενικού και ειδικού χαρακτήρα π.χ. για γυναίκες, παιδιά, διακρίσεις κλπ) 2. Ειδικευµένες Οργανώσεις (ΔΟΕ, ΟΥΝΕΣΚΟ κλπ) 3.Το Καταληκτικό Κείµενο του 2005 και η ευθύνη προστασίας 4. Agenda 2030 Δικαιώµατα του Ανθρώπου και Ανάπτυξη Τρίτη 27 Φεβρουαρίου Τρίτη 6 Μαρτίου Γ. Η ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΣΕ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ 1. Η Ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική: Συµβούλιο της Ευρώπης, ΟΑΣΕ, Ευρωπαϊκή Ένωση 2. Το Διαµερικανικό Σύστηµα: η Αµερικανική Σύµβαση Δικαιωµάτων του Ανθρώπου 3. Το Αφρικανικό Σύστηµα: Αφρικανικός Χάρτης Δικαιωµάτων του Ανθρώπου και των Λαών Δ. Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ 1. Θεσµικό πλαίσιο και ταυτότητα του συστήµατος της ΕυρΣΔΑ 2. Ο χαρακτήρας της ΕυρΣΔΑ 3. Το πεδίο εφαρµογής α. Τα δεσµευόµενα κράτη και η έννοια της «δικαιοδοσίας» κατά το άρθρο 1 β. Τα προστατευόµενα πρόσωπα γ. Τα προστατευόµενα δικαιώµατα Τρίτη 13 Μαρτίου Μηχανισµός ελέγχου : διαδικασία έκδοση απόφασης και έλεγχος συµµόρφωσης α. Η πρώην Επιτροπή β. Το Δικαστήριο γ. Η Επιτροπή Υπουργών Τρίτη 20 Μαρτίου Τρίτη 27 Μαρτίου ΕΣΔΑ και Ευρ.Ενωση Εµβάθυνση σε συγκεκριµένα δικαιώµατα που εγγυάται η Σύµβαση (συνέχεια) (δικαίωµα στη ζωή, απαγόρευση βασανιστηρίων, δίκαιη δίκη, ιδιωτική ζωή, θρησκευτική ελευθερία) Η εφαρµογή της ΕυρΣΔΑ στην Ελλάδα
Τρίτη 17 Απριλίου 2017 Ε. ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ (ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ) - Ζητήµατα µειονοτήτων - ΕυρΣΔΑ και πρόσφυγες - (Σχετική Νοµολογία ΕΔΔΑ ) Τρίτη 24 Απριλίου 2017 - Οι περιορισµοί των Δικαιωµάτων του Ανθρώπου - (Σχετική Νοµολογία ΕΔΔΑ ) ΠΡΟΟΔΟΣ Σαβ/Κυριακή 5/6 Μαϊου Τρίτη 3 Μαϊου 2017-24 ωρών διαγώνισµα µε «ανοικτά βιβλία» πάνω σε θέµατα των Φροντιστηρίων - Τροµοκρατία και Δικαιώµατα του Ανθρώπου /σεµινάρια φοιτητών - Laura Spata /Titulescu Right to health /environment and ECHR case law (Σχετική Νοµολογία ΕΔΔΑ ) Τρίτη 8 Μαϊου - Internet και Δικαιώµατα του Ανθρώπου Mass Surveillance και Δικαιώµατα του Ανθρώπου Τρίτη 15 Μαϊου - Ένοπλες συρράξεις και Δικαιώµατα του Ανθρώπου - Εργασίες /νοµολογία σεµινάρια φοιτητών Διδάσκοντες Xάρης Ταγαράς Καθηγητής Αρ. Γραφείου ΣΤ4, ώρες Ώρες υποδοχής Τετάρτη 11-12 (και κατόπιν συνεννοήσεως στο Email htagaras@pt.lu) Μαρία-Ντανιέλλα Μαρούδα Επικ. Καθηγήτρια Διεθνούς Δικαίου Αρ. γραφείου: Γ12 ΔΕΣΚοι -βιβλιοθήκη ΕΚΕΚΔΑΑΔ ώρες υποδοχής: Τετάρτη 14.00-15.00 e-mail: danmarouda@hotmail.com ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ υπ. Δρ. Φ. Παπαδεράκη (σε 3 οµάδες: Τρίτη, Τετάρτη, ή Πέµπτη σε συνέχεια συνεννόησης)
ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΡΓΑΣΙΩΝ (ΔΗΛΩΝΕΤΕ ΘΕΜΑ 13.2.2018) ΜΑΡΤΙΟΣ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ ΕΡΓΑΣΙΩΝ /ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΩΝ Η ΕυρΣΔΑ και ο Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ Το τεκμήριο ισοδύναμης προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων από την Ε.Ε. και την Ευρ.Σ.Δ.Α.- Η θέση της Ευρ.Σ.Δ.Α. στον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ Εργασίες /ανά μάθημα Το πεδίο εφαρμογής της απαγόρευσης των βασανιστηρίων- ΟΝΟΜΑΤΑ ΦΟΙΤΗΤΩΝ Η έννοια της κακομεταχείρισης στη νομολογία του Ευρ. Δ.Δ.Α- Ο χαρακτήρας jus cogens του άρθρου 3 της Ευρ. Σ.Δ.Α- Το δικαίωμα των κρατουμένων στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια- Οι κατηγορίες των προστατευόμενων από την Ευρ. Σ.Δ.Α δικαιωμάτων- ΑΠΡΙΛΙΟΣ Η έννοια του δικαιώματος στη ζωή- 2. Η χρήση θανάσιμης βίας και το άρθρο 2 2 της Ευρ. Σ.Δ.Α.- 3. Οι θετικές υποχρεώσεις των Κρατών-μελών της Ευρ. Σ.Δ.Α (άρθρο 2 της Σύμβασης)- 4. Οι διαστάσεις της προστασίας του δικαιώματος στην ελευθερία της θρησκείας: η περίπτωση της Ελλάδας-. 5. Το δικαίωμα αντίρρησης στην υποχρεωτική στρατιωτική θητεία για λόγους συνείδησης στη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου- 6. Το δικαίωμα στην ελευθερία έκφρασης και δημοσιογραφία- Η εφαρμογή της Ευρ. ΣΔΑ στην Ελλάδα Επιλογή από σημαντικές υποθέσεις που αφορούν την Ελλάδα (αστυνομική βία, θρησκευτική ελευθρεία, κράτηση, trafficking κ.α. Ε. ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ (ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ) - Ζητήματα μειονοτήτων Η Σύμβαση πλαίσιο για τις εθνικές μειονότητες 24 χρόνια μετά Η προστασία των δικαιωμάτων των Ρομά στη νομολογία του Ευρ. Δ.Δ.Α. Η έννοια των κοινωνικών δικαιωμάτων
Η Σαρία και η προστασία δικαιωμάτων του ανθρώπου στην Ελλάδα - ΕυρΣΔΑ και πρόσφυγες Η προστασία της οικογενειακής ζωής από το Ευρ. Δ.Δ.Α.: έννοια και προεκτάσεις- Ευθυμία Η εφαρμογή του άρθρου 3 της Ευρ. Σ.Δ.Α. σε περιπτώσεις απέλασης των αιτούντων άσυλο και των μεταναστών- 5. Η αναγνώριση των καταστάσεων συλλογικής ανασφάλειας και πλαισίωση της έννοιας της «ζώνης προστασίας» στην χώρα καταγωγής- Η προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων των αιτούντων άσυλο στα πλαίσια της εφαρμογής του Κανονισμού Δουβλίνο ΙΙ- "Επικουρική προστασία και προσφυγική κρίση στο δίκαιο της ΕΕ"- - Ένοπλες συρράξεις και Δικαιώματα του Ανθρώπου Η προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου κατά τη διάρκεια ενόπλων συγκρούσεων- "Οι υποθέσεις της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο ενώπιον του ΕΔΔΑ"- 10. " Η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά τη διάρκεια ενόπλων συρράξεων: η περίπτωση του Νότιου Σουδάν"- Η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά τη διάρκεια ενόπλων συρράξεων: η περίπτωση της Τσετσενίας ενώπιον του ΕΔΔΑ"- Οι έννοιες της μεταβατικής δικαιοσύνης (transitional justice) στις διαδικασίες ειρήνευσης και μετάβασης στη δημοκρατία και στο κράτος δικαίου, με σεβασμό προς τα δικαιώματα των θυμάτων- Οι περιορισμοί των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου Η έννοια του γενικού συμφέροντος και ο περιορισμός στην άσκηση των δικαιωμάτων του ανθρώπου- Ασυλίες κρατών και η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων- - Τρομοκρατία και Δικαιώματα του Ανθρώπου 1. Τρομοκρατία και προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε διεθνές επίπεδο- 2. Τρομοκρατία και προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ευρώπη- 3. Η προστασία των ουσιαστικών δικαιωμάτων των υπόπτων για τρομοκρατικές ενέργειες και Ευρ. Δ.Δ.Α - 4. Το δικαίωμα στη χρηστή απονομή δικαιοσύνης των ατόμων που συμμετείχαν σε τρομοκρατικές ενέργειες 5. Τρομοκρατία και διαδίκτυο- - ΜΑΙΟΣ 2018 Διακρίσεις-Ρατσισμός- Μισαλλοδοξία
1. Η αρχή της ισότητας και της μη διάκρισης στα πλαίσια του ΟΗΕ- 2. Οι τρόποι άσκησης του δικαιώματος στη μη διάκριση και Ευρ. Σ.Δ.Α.- 3. Το ευρωπαϊκό και εθνικό θεσμικό πλαίσιο προστασίας κατά των διακρίσεων- Internet και Δικαιώματα του Ανθρώπου Δικαίωμα στην έκφραση και διαδίκτυο- Η προστασία του παιδιού και διαδίκτυο: το έγκλημα της παιδικής πορνογραφίας- "Η ελευθερία στο internet ως ανθρώπινο δικαίωμα"- Mass Surveillance και Δικαιώματα του Ανθρώπου Οι τηλεφωνικές υποκλοπές και το δικαίωμα στο απόρρητο των πληροφοριών Μπέση Ελπίδα Το δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή και mass surveillance- Η εθνική ασφάλεια, mass surveillance και η προστασία δεδομένων στο δίκαιο της ΕΕ"- -