ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Αναφορών 31.1.2014 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ Θέμα: Αναφορά 0095/2012, του Julio Martín De Eugenio Manglano, ισπανικής ιθαγένειας, εξ ονόματος της οργάνωσης «Asociación Colectivo Espartal- Ecologistas en Acción de Valdemoro», σχετικά με την προβλεπόμενη δημιουργία μονάδας επεξεργασίας λυμάτων στο Valdemoro και Cimpozuelos (Μαδρίτη) με αποτέλεσμα τον αρνητικό αντίκτυπό της στο δίκτυο Natura 2000 και την παραβίαση της οδηγίας για τα άγρια πτηνά και τους οικοτόπους Αναφορά 0282/2012 του Javier Carrillo Castaño, ισπανικής ιθαγένειας, εξ ονόματος του κινήματος EQUO, σχετικά με τη δημιουργία υποδομών για την επεξεργασία λυμάτων στη Μαδρίτη (δήμοι Valdemoro και Cimpozuelos), με αποτέλεσμα τον αρνητικό αντίκτυπο στο δίκτυο Natura 2000 και την παραβίαση της οδηγίας ΕΠΕ καθώς και των οδηγιών για τους οικοτόπους και τα πτηνά 1. Περίληψη της αναφοράς 0095/2012 Ο αναφέρων, εξ ονόματος της οικολογικής οργάνωσης «Asociación Colectivo Espartal- Ecologistas en Acción», καταγγέλλει το έργο «EDAR de Valdemoro», το οποίο έχει εγκριθεί από τις τοπικές αρχές της αυτόνομης περιφέρειας της Μαδρίτης και πρόκειται να υλοποιηθεί από τη δημόσια επιχείρηση Canal de Isabel II. Το εν λόγω έργο αποσκοπεί στην κατασκευή μιας μονάδας επεξεργασίας λυμάτων στην περιοχή El Espartal η οποία βρίσκεται απέναντι από τους δήμους Valdemoro και Ciempozuelos στη Μαδρίτη. Η περιοχή El Espartal ανήκει εν μέρει στο δίκτυο Natura 2000 και έχει αποτελέσει αντικείμενο προηγούμενων αναφορών και κοινοβουλευτικών ερωτήσεων (ιδίως της E-5377/09). Παρόλο που ο αναφέρων παραδέχεται ότι η εξέταση των προηγούμενων αναφορών περατώθηκε λόγω του ότι η Επιτροπή δεν εντόπισε καμία παραβίαση, προειδοποιεί ότι οι παράμετροι του έργου άλλαξαν, όπως αποδεικνύεται από τη δήλωση περιβαλλοντικών επιπτώσεων που δημοσιεύθηκε στις 14 Οκτωβρίου 2011. Ο αναφέρων προειδοποιεί ότι το εγκεκριμένο έργο, γνωστό ως CM\1017801.doc PE496.605v03-00 Eνωμένη στην πολυμορφία
«Alternativa 2» συνιστά απειλή για το δίκτυο Natura 2000, καθώς πρόκειται να έχει άμεσες και αρνητικές επιπτώσεις σε έναν τόπο κοινοτικής σημασίας (ΤΚΣ) και σε μια ζώνη ειδικής προστασίας (ΖΕΠ). Ο αναφέρων ισχυρίζεται ότι οι αρχές της Μαδρίτης παραβιάζουν την οδηγία για τα οικοσυστήματα 92/43/ΕΟΚ και την οδηγία για τα πτηνά 79/409/ΕΟΚ Περίληψη της αναφοράς 0282/2012 Ο αναφέρων, εξ ονόματος του αστικού και πολιτικού κινήματος EQUO, καταγγέλλει το έργο «Madrid Depura», το οποίο έχει εγκριθεί από τις περιφερειακές αρχές της αυτόνομης κοινότητας της Μαδρίτης και υλοποιείται από τη δημόσια εταιρεία Canal de Isabel II. Το έργο συνίσταται στη δημιουργία υποδομών επεξεργασίας λυμάτων στους δήμους Valdemoro και Ciempozuelos της Μαδρίτης. Οι συγκεκριμένες υποδομές διασχίζουν περιοχές που ανήκουν εν μέρει στο δίκτυο Natura 2000. Ο αναφέρων καταγγέλλει κυρίως το γεγονός ότι δεν πραγματοποιήθηκε εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ΕΠΕ), παρά τον αντίκτυπο στο δίκτυο Natura 2000 και το ότι η διενέργεια ΕΠΕ απαιτήθηκε από περιφερειακό εποπτικό όργανο. Ως εκ τούτου, ο αναφέρων ισχυρίζεται ότι οι αρχές της Μαδρίτης παραβιάζουν την οδηγία ΕΠΕ 85/337/ΕΟΚ, την οδηγία για τους οικοτόπους 92/43/ΕΟΚ και την οδηγία για τα πτηνά 79/409/ΕΟΚ. 2. Παραδεκτό Η αναφορά 0095/2012 χαρακτηρίσθηκε παραδεκτή στις 23 Μαΐου 2012, η αναφορά 0282/2012 χαρακτηρίσθηκε παραδεκτή στις 28 Ιουνίου 2012. Η Επιτροπή κλήθηκε να παράσχει πληροφορίες (άρθρο 202, παράγραφος 6, του Κανονισμού). 3. Απάντηση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 28 Σεπτεμβρίου 2012 Αναφορά 0095/2012 Τόσο ο τόπος κοινοτικής σημασίας ES3110006 "Vegas, Cuestas y Páramos del Sureste de Madrid" που έχει οριστεί βάσει της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ 1 για τους οικοτόπους, όσο και η ζώνη ειδικής προστασίας ES0000142 "Cortados y cantiles de los ríos Jarama y Manzanares" που έχει οριστεί βάσει της οδηγίας 2009/147/EΟΚ 2. για τα πτηνά. Η οδηγία για τους οικοτόπους απαιτεί (άρθρο 6, παράγραφοι 3 και 4) κάθε σχέδιο το οποίο είναι δυνατόν να επηρεάζει αρνητικά τέτοιες τοποθεσίες να εκτιμάται ως προς τις επιπτώσεις του. Βάσει των συμπερασμάτων της εκτίμησης των επιπτώσεων, οι αρμόδιες αρχές συμφωνούν για το εν λόγω σχέδιο μόνον αφού βεβαιωθούν ότι δεν θα έχει αρνητική επίδραση στην ακεραιότητα του τόπου. Οι διατάξεις του άρθρου 6, παράγραφος 4, της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ για τους οικοτόπους αποτελούν ένα είδος καθεστώτος παρεκκλίσεων, παραθέτοντας τις συνθήκες υπό τις οποίες μπορούν ή δεν μπορούν να εγκρίνονται σχέδια με αρνητικές επιπτώσεις. Η οδηγία 2011/92/EΕ 3 (κωδικοποιημένη) (γνωστή ως οδηγία ΕΠΕ) θεσπίζει διατάξεις για την 1 ΕΕ L 206, της 22.07.92. 2 Οδηγία 2009/147/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 30ής Νοεμβρίου 2009 περί της διατηρήσεως των αγρίων πτηνών. ΕΕ L 20, της 26.01.10. 3 ΕΕ L 26, 28.01.2012 κωδικοποιημένη έκδοση της οδηγίας 85/337/EΟΚ για την εκτίμηση των επιπτώσεων ορισμένων δημοσίων και ιδιωτικών έργων στο περιβάλλον όπως τροποποιήθηκε). PE496.605v03-00 2/6 CM\1017801.doc
πραγματοποίηση εκτίμησης των επιπτώσεων στο περιβάλλον για συγκεκριμένα δημόσια και ιδιωτικά έργα. Η οδηγία ΕΠΕ κάνει διάκριση μεταξύ των αποκαλούμενων έργων του Παραρτήματος I, τα οποία πρέπει πάντοτε να υποβάλλονται σε διαδικασία ΕΠΕ, και των έργων του Παραρτήματος II, για τα οποία τα κράτη μέλη αποφασίζουν, ή μέσω κατά περίπτωση εξέτασης ή/και βάσει κατώτατων ορίων ή κριτηρίων που καθορίζονται στην εθνική νομοθεσία μεταφοράς της οδηγίας, εάν πρέπει να υποβληθούν σε ΕΠΕ. Δέον να επισημανθεί ότι οι μονάδες επεξεργασίας λυμάτων με ικανότητα εξυπηρέτησης οικισμών με ισοδύναμο πληθυσμό άνω των 150.000 κατοίκων περιλαμβάνονται στο σημείο 13 του Παραρτήματος Ι της οδηγίας ΕΠΕ και ως εκ τούτου, η ΕΠΕ είναι υποχρεωτική. Από την άλλη πλευρά, θα μπορούσαν επίσης να εφαρμοσθούν και οι διατάξεις της οδηγίας 91/271/ΕΟΚ 1 για την επεξεργασία των αστικών λυμάτων (Οδηγία UWWT). Σύμφωνα με τις πληροφορίες που έχει στη διάθεσή της η Επιτροπή, εκδόθηκε 2 για το έργο αυτό δήλωση περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ΔΠΕ), από τις αρμόδιες για το περιβάλλον περιφερειακές αρχές. Η δήλωση αυτή δεν είναι ωστόσο διαθέσιμη ηλεκτρονικά και είναι δυνατόν να εξεταστεί μόνο σε κάποιο από τα γραφεία της περιφερειακής κυβέρνησης. Συμπεράσματα Η Επιτροπή θα έλθει σε επαφή με τις ισπανικές αρχές προκειμένου να διαπιστωθεί εάν πραγματοποιήθηκε η δέουσα αξιολόγηση των επιπτώσεων του έργου αυτού στις οικολογικές τιμές που συνηγόρησαν στην επιλογή των τόπων αυτών και κατά πόσον τηρήθηκαν οι διατάξεις της οδηγίας περί οικοτόπων. 4. Απάντηση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 24 Οκτωβρίου 2012 Αναφορά 0282/2012 Η Επιτροπή εξέτασε τις πληροφορίες που παρέσχε ο αναφέρων υπό το πρίσμα της περιβαλλοντικής νομοθεσίας της ΕΕ που θα μπορούσε να ισχύει στη συγκεκριμένη περίπτωση. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι τόποι ES3110006 "Vegas, cuestas y páramos del Sureste de Madrid" και ES0000142 "Cortados y cantiles de los ríos Jarama y Manzanares" χαρακτηρίστηκαν σύμφωνα με τις διατάξεις της οδηγίας περί οικοτόπων 92/43/ΕΟΚ 3 και της οδηγίας περί πτηνών 2009/147/ΕΚ 4, και συνεπώς ανήκουν στο δίκτυο Natura 2000. Σύμφωνα με το άρθρο 6.3 της οδηγίας για τους οικοτόπους, οποιοδήποτε σχέδιο ενδέχεται να έχει αρνητικές επιπτώσεις σε τόπους που ανήκουν στο Natura 2000 πρέπει να εκτιμάται 1 Οδηγία 91/271/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 21ης Μαΐου 1991 για την επεξεργασία των αστικών λυμάτων. ΕΕ L 135, της 30.05.91. 2 ΕΕ της Περιφερείας Μαδρίτης, BOCM αριθ. 304, 23.12.2011. 3 Οδηγία 92/43/ΕΟΚ για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας, (ΕΕ L 206 της 22.7.1992). 4 Οδηγία 2009/147/EΚ (ΕΕ L 20 της 26.1.2010) που κωδικοποιεί την οδηγία 79/409/EΟΚ περί της διατήρησης των αγρίων πτηνών (ΕΕ L 103 της 25.4.1979). CM\1017801.doc 3/6 PE496.605v03-00
κατάλληλα λαμβάνοντας υπόψη τους σκοπούς διατήρησης των τόπων. Στο πλαίσιο των συμπερασμάτων της αξιολόγησης, η αρμόδια αρχή θα συμφωνήσει για την υλοποίηση του σχεδίου ή του έργου μόνο κατόπιν της διαβεβαίωσης ότι δεν θα επηρεάσει αρνητικά τους τόπους αυτούς. Αν αυτό δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί, το σχέδιο ή έργο μπορεί να προχωρήσει μόνο υπό τις εξαιρετικές περιστάσεις που ορίζονται στο άρθρο 6.4 της οδηγίας και βάσει εφαρμογής των κατάλληλων αντισταθμιστικών μέτρων. Η οδηγία 2011/92/EΕ 1 (γνωστή ως οδηγία περί εκτίμησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων ή οδηγία ΕΠΕ) θεσπίζει διατάξεις για την πραγματοποίηση εκτίμησης των επιπτώσεων στο περιβάλλον για συγκεκριμένα δημόσια και ιδιωτικά έργα. Η οδηγία ΕΠΕ μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο εφαρμογής των απαιτήσεων που προαναφέρθηκαν και που περιλαμβάνονται στις οδηγίες για τη φύση. Ωστόσο, θα πρέπει να σημειωθεί ότι η οδηγία της ΕΕ σχετικά με την επεξεργασία των αστικών λυμάτων (91/271/ΕΟΚ 2 ) αναφέρει ρητά ότι τα επεξεργασμένα λύματα θα πρέπει να επαναχρησιμοποιούνται, όποτε είναι σκόπιμο (άρθρο 12), παρόλο που διασφαλίζει ότι ο τρόπος διάθεσης μειώνει στο ελάχιστο τις αρνητικές επιδράσεις στο περιβάλλον. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, παρόλο που η επαναχρησιμοποίηση των λυμάτων έχει ως στόχο να ωφελήσει το περιβάλλον, είναι επίσης αναγκαίο οι προβλεπόμενες υποδομές να συμμορφώνονται με το περιβαλλοντικό κοινοτικό κεκτημένο. Προκειμένου να καταστούν πλήρως κατανοητές οι λεπτομέρειες της υπόθεσης, η Επιτροπή ζήτησε από τις αρμόδιες ισπανικές αρχές πληροφορίες σχετικά με τη συμμόρφωση προς τις σχετικές απαιτήσεις της περιβαλλοντικής νομοθεσίας της ΕΕ. 5. Απάντηση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 28 Αυγούστου 2013 Στις προηγούμενες ανακοινώσεις της σχετικά με τις εν λόγω αναφορές η Επιτροπή ανέλυσε ήδη τις επιμέρους διατάξεις της ενωσιακής νομοθεσίας σχετικά με το περιβάλλον, οι οποίες θα μπορούσαν να εφαρμοστούν στη συγκεκριμένη περίπτωση. Σύμφωνα με την αναφορά 95/2012, οι υπηρεσίες της Επιτροπής ζήτησαν πληροφορίες από τις αρμόδιες ισπανικές αρχές σχετικά με τη συμμόρφωση των τελευταίων προς τις συναφείς απαιτήσεις του περιβαλλοντικού δικαίου της ΕΕ. Η παρούσα έρευνα περιλάμβανε την αναφορά 282/2012, η οποία αφορά επίσης ένα έργο σχετικά με τη χρησιμοποίηση των λυμάτων στον δήμο του Βαλντεμόρο, στην αυτόνομη περιφέρεια της Μαδρίτης. Η Επιτροπή έλαβε την απάντηση των ισπανικών αρχών, και ειδικότερα τις εκθέσεις που εκπόνησαν η κυβέρνηση της αυτόνομης περιφέρειας της Μαδρίτης, καθώς επίσης και η δημόσια επιχείρηση "Canal de Isabel II", η οποία αποτελεί και τον φορέα υλοποίησης των εν λόγω έργων διαχείρισης των λυμάτων. 1 Οδηγία 2011/92/ΕΕ (ΕΕ L 26, 28.01.2012), κωδικοποιημένη έκδοση της οδηγίας 85/337/EΟΚ για την εκτίμηση των επιπτώσεων ορισμένων δημοσίων και ιδιωτικών έργων στο περιβάλλον όπως τροποποιήθηκε). 2 Οδηγία 91/271/EΟΚ για την επεξεργασία των αστικών λυμάτων (ΕΕ L 135 της 30.05.1991, σελ. 40). PE496.605v03-00 4/6 CM\1017801.doc
Μετά την αξιολόγηση της απάντησης οι υπηρεσίες της Επιτροπής ζήτησαν πρόσθετες πληροφορίες από τις ισπανικές αρχές, ώστε να μπορέσουν να αξιολογήσουν αν τα συγκεκριμένα έργα είναι συμβατά με το περιβαλλοντικό δίκαιο της ΕΕ. Η Επιτροπή θα ενημερώνει την Επιτροπή Αναφορών σχετικά με κάθε νέα εξέλιξη σε αυτή την υπόθεση. 6. Απάντηση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 31 Ιανουαρίου 2014 Τον Ιούλιο του 2013, ο αναφέρων (αναφορά 95/2012) υπέβαλε περαιτέρω πληροφορίες, συμπεριλαμβανομένου αντιτύπου της συμφωνίας της περιφέρειας της Μαδρίτης για την έναρξη των εργασιών για την κατασκευή της μονάδας επεξεργασίας λυμάτων του Valdemoro. Υποβλήθηκαν επίσης πρόσθετες λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με τους οικοτόπους κοινοτικής σημασίας που βρίσκονται στην έκταση όπου πρόκειται να κατασκευαστεί η μονάδα. Η Επιτροπή επικοινώνησε με τις ισπανικές αρχές αρκετές φορές προκειμένου να διαπιστωθεί εάν πραγματοποιήθηκε η δέουσα αξιολόγηση των επιπτώσεων του έργου αυτού στις οικολογικές τιμές που συνηγόρησαν στην επιλογή των τόπων αυτών και κατά πόσον τηρήθηκαν οι διατάξεις της οδηγίας περί οικοτόπων. Βάσει των πληροφοριών που έλαβε από τις ισπανικές αρχές, η Επιτροπή προβαίνει στις εξής παρατηρήσεις: Επισημαίνεται ότι το έργο υποβλήθηκε σε διαδικασία εκτίμησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων, πριν την έγκρισή του, σύμφωνα με την οδηγία 2011/92/ΕΕ (ΕΠΕ). Για το έργο αυτό εκδόθηκε δήλωση περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ΔΠΕ) από τις περιφερειακές περιβαλλοντικές αρχές τον Οκτώβριο του 2011 και δημοσιοποιήθηκε τον Δεκέμβριο του 2011. Το έργο υποβλήθηκε σε ειδική αξιολόγηση των επιπτώσεων στο δίκτυο Natura 2000, σύμφωνα με την οποία κρίθηκε συμβατό με τις αξίες διατήρησης των τόπων που ανήκουν στο Natura 2000. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι το μεγαλύτερο μέρος του έργου (η μονάδα επεξεργασίας λυμάτων καθεαυτή) θα βρίσκεται εκτός των περιοχών ES3110006 και ES0000142. Επομένως, οι οικότοποι κοινοτικού ενδιαφέροντος που θα μπορούσαν να επηρεαστούν από το έργο βρίσκονται εκτός του δικτύου Natura 2000. Εντούτοις, η ΔΠΕ ορίζει σειρά μέτρων για τον μετριασμό και τον έλεγχο των επιπτώσεων σε αυτούς τους οικοτόπους. Σχεδόν 2,5 χιλιόμετρα αγωγών ύδατος θα διασχίζουν τον τόπο κοινοτικής σημασίας (ΤΚΣ) και τη ζώνη ειδικής προστασίας (ΖΕΠ). Σύμφωνα με τις πληροφορίες που παρείχαν οι ισπανικές αρχές, επιβεβαιώθηκε ότι η περιοχή που θα επηρεαστεί από αυτούς τους αγωγούς δεν περιλαμβάνει ευαίσθητα φυτά κοινοτικής σημασίας και η παρουσία πανίδας στην περιοχή είναι μικρή. Όσον αφορά τις δυνητικές επιπτώσεις στα είδη πτηνών, οι σημαντικότερες δυνητικές επιπτώσεις θα ήταν οι πιθανές οχλήσεις εξαιτίας του θορύβου, καθώς και η πιθανή αλλοίωση των οικοτόπων τους. Έχουν οριστεί μέτρα μετριασμού για τη μείωση των επιπτώσεων του θορύβου. Παράλληλα, άλλα μέτρα μετριασμού (όπως είναι η τοποθέτηση υπόγειων ηλεκτρικών αγωγών, τα μέτρα για την προστασία της βλάστησης, τα μέτρα για την αποκατάσταση των θιγόμενων περιοχών, κ.λπ.) θα συμβάλουν επίσης στην προστασία των ειδών πτηνών. Επιπλέον, η περιοχή του έργου θα διερευνηθεί περαιτέρω πριν την έναρξη των κατασκευαστικών εργασιών, προκειμένου να οριστούν πρόσθετα μέτρα μετριασμού, εφόσον CM\1017801.doc 5/6 PE496.605v03-00
χρειάζεται. Τέλος, σύμφωνα με την ΔΠΕ, η νέα εναλλακτική του έργου που προτείνεται από τον αναφέροντα εξετάστηκε και απορρίφθηκε για τεχνικούς λόγους, αφού η εγκατάσταση σε υψηλότερο επίπεδο θα απαιτούσε μεγαλύτερη άντληση νερού. Συμπεράσματα Σύμφωνα με τις πληροφορίες που παρασχέθηκαν, το έργο της μονάδας επεξεργασίας αστικών αποβλήτων στον δήμο Valdemoro («EDAR de Valdemoro») υποβλήθηκε σε εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων σύμφωνα με την οδηγία ΕΠΕ, και εκπονήθηκε κατάλληλη αξιολόγηση του αντικτύπου του στους τόπους Natura 2000 σύμφωνα με το άρθρο 6 παράγραφος 3 της οδηγίας περί οικοτόπων. Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της αξιολόγησης αυτής, το έργο δεν θα επηρεάσει αρνητικά την ακεραιότητα των συγκεκριμένων τόπων. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή δεν εντόπισε καμία παραβίαση της περιβαλλοντικής νομοθεσίας της ΕΕ όσον αφορά το έργο. PE496.605v03-00 6/6 CM\1017801.doc